Viens mon pote, on se casse! Le français oral en classe ONTWERPONDERZOEK

Transcriptie

1 Viens mon pote, on se casse! Le français oral en classe ONTWERPONDERZOEK Naam auteur Elwira Skapska-Wellen Vakgebied Frans Titel Viens mon pote, on se casse! Onderwerp Gespreksvaardigheid Frans Opleiding Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 5 VWO Sleuteltermen Gespreksvaardigheid, doeltaal is voertaal, intrinsieke motivatie, straattaal, rollenspel, creativiteit Studentnummer Begeleiders Drs. Chantal Weststrate; Prof. dr. Gert Rijlaarsdam Beoordelaars Drs. Chantal Weststrate; Drs. André Koffeman Datum

2 Paper 3 1. Samenvatting van paper 1 Bij gespreksvaardigheid Frans zijn mijn leerlingen snel klaar met het uitvoeren van het rollenspel. Ze willen graag spreken en voelen geen angst om zich vrij in de doeltaal te uiten, maar het lijkt of ze de aangeboden leeractiviteit niet genoeg interessant vinden om langdurig (met meer beurtwisselingen) en creatief (met eigen taalconstructies en weinig standaard taalfragmenten chunks) te blijven spreken. De hypothese is dat wanneer het tekort aan intrinsieke motivatie tijdens het uitvoeren van het rollenspel aangepakt wordt door middel van betekenisvolle gesprekken waarin de straattaal een belangrijke rol speelt, het enthousiasme van leerlingen en het resultaat op hun mondeling examen zullen stijgen. De reden om het rollenspel van informele situaties als interventie te kiezen komt omdat hierbij veel autonomie en creativiteit mogelijk is. De kleine klas 5V is in het algemeen gemotiveerd en heeft een goed niveau van het Frans. Daarom zal straattaal als nieuwe input om meer enthousiasme te creëren tijdens het uitvoeren van de door mij gekozen activiteit gemakkelijk kunnen plaatsvinden. Daarnaast heeft de klas 5V in het eerste semester al met standaardrollenspelen geoefend en hun beoordelingsformulier en hun score daarvan zullen als voormeting voor mijn interventie gelden. Ik vermoed dat als de aangeboden leeractiviteit leerlingen permitteert om hun eigen belevingswereld te exploreren (met eigen thema s, op een vrije manier, met eigen taal), dan wordt ook de reële zin om in de doeltaal te communiceren gestimuleerd. 2. Beschrijving van de onderzoeksmethode 2. a. Onderzoeksontwerp Het ontwerp zal ik evalueren op twee afhankelijke variabelen : 1) verhoging van enthousiasme om langdurig en creatief Frans te spreken tijdens het uitvoeren van het rollenspel 2) hogere score op het mondeling examen Aangezien ik geen controlegroep heb om de mondelinge resultaten van twee groepen te kunnen vergelijken, heb ik besloten om een mondeling in periode 1 op te nemen en deze als voormeting te gebruiken. Door het vergelijken van de resultaten van het mondeling in periode 1 (het rollenspel van formele situaties) met het mondeling resultaat van na mijn interventie (het rollenspel van informele situaties) zou er een vooruitgang te zien moeten zijn. Tijdens het uitvoeren van het rollenspel zal met een stopwatch worden bijgehouden hoe lang de leerlingen bezig zijn met hun gesprek. Deze meting zal uitgevoerd worden door de leerling - observator. Onafhankelijke variabele Uitvoeren van de lessenserie in de vorm van het informele rollenspel waarin de straattaal de belangrijke rol spelt leidt tot! Afhankelijke variabelen *verhoging van enthousiasme om Frans te spreken *meer creatieve/langdurige interacties (dus betere resultaten voor het mondeling) 2

3 2. b. Onderzoeksinstrumenten en verantwoording De eerste afhankelijke variabele is de observatie van de duur van het gesprek. Volgens het onderzoek van Janssen (2015) is observeren het doelgericht en systematisch waarnemen en beschrijven ten behoeve van analyse van gedrag en processen. Mijn leerlingen praten graag en zijn niet bang om met het rollenspel te oefenen. Gesprekken duren echter niet lang. Ze merken goed dat door hun interactie er geen nieuwe betekenis wordt gecreëerd en geen inhoudelijk probleem wordt opgelost. Daarom willen ze met deze activiteit niet lang bezig zijn. In de eerste lesperiode heb ik al geobserveerd dat een gemiddeld gesprek (rond een beschreven formele situatie) 3,5 minuten duurt. Tijdens het uitvoeren van het rollenspel in periode 2 wordt (met een stopwacht) gemeten hoe lang leerlingen met hun interactie bezig zijn. Er wordt duidelijker of de toename van het enthousiasme om langdurig en creatief Frans te spreken tijdens het uitvoeren van het rollenspel (door meer beurtwisselingen zoals voorheen) plaatsvindt of niet. De informele situatie van het gesprek, de betekenisvolle interactie en het gebruik van de straattaal zouden er voor moeten zorgen dat de leerlingen langer met hun gesprek willen doorgaan. Het gesprek zal altijd in drietallen uitgevoerd worden. Twee personen zullen met interactie bezig zijn, een derde persoon gaat het gesprek observeren en aan de hand van een peerfeedback formulier opmerkingen noteren en de tijd meten. De tijdobservatie is alleen gericht op de tijd van het gesprek dus de leerling-observator begint tijd te meten met de eerste uitgesproken woorden en stopt de meting aan het eind van de laatste zin. Er is dus geen sprake van time-on-task; aangezien de tijd waarin de leerlingen met andere zaken bezig zijn geen doel is van dit onderzoek. Het geboekte resultaat van het mondeling in periode 2 (waarin de creativiteit van het gesprek en de duur ervan als beoordelingcriteria meespelen) vorm de tweede afhankelijke variabele. Mijn 5V is de enige groep Frans in leerjaar 5 op het Maimonides Lyceum. Omdat er geen controlegroep is zal het effect van mijn ingrijpen door middel van vergelijking van scores van het mondeling examen in periode 1 (voormeting) met het mondeling examen in periode 2 (nameting) worden vastgesteld. Na afloop van mijn interventie wil ik de leerlingen ook een evaluatieformulier voorleggen. Dit zal voor mij als evaluatie van mijn interventie dienen en als een feedback voor eventuele aanpassingen die doorgevoerd kunnen worden in de toekomst. 2. c. Onderzoeksgroep Mijn klas 5V bestaat uit 9 leerlingen. Het is een sterke, heterogene groep die gewend is dat ik tijdens mijn lessen bijna volledig de voertaal gebruik. De leerlingen kennen elkaar heel goed en de sfeer in de klas wordt door hen als veilig ervaren. Mede daarom hebben ze in het algemeen genoeg vertrouwen om Frans te spreken. De motivatie om te communiceren bestaat dus heel sterk en de taalangst is beperkt. Het meten van de tijd waarin Frans wordt gesproken bij het uitvoeren van het rollenspel zal bij alle leerlingen plaatsvinden. De leerlingen meten de gesprekstijd zelf, tijdens het observeren van het uitvoering van de gespreken aan de hand van een peer-feedback formulier. De docent zal alle drie groepen observeren en aanmoedigen om langdurig (met meerdere beurtwisselingen) en creatief (met eigen, originele taalconstructies) met de straattaal te experimenteren. 3

4 De laatste les zal ik een mondelinge toets afnemen en de resultaten ervan vergelijken met de resultaten van de mondelinge toets die is afgenomen in de periode 1. Om de meting te kunnen verantwoorden zullen alle criteria van het beoordelingsmodel hetzelfde zijn. 2. d. Procedure De dataverzameling is al begonnen met een voormeting het opgenomen mondeling van periode 1 gerealiseerd op 22 en 23 oktober De nameting vindt plaats tijdens de laatste les op 4 december De vergelijking ervan permitteert te beoordelen of enthousiasme om langdurig en creatief Frans te spreken tijdens het uitvoeren van het rollenspel is toegenomen. Het evaluatieformulier, dat ook als nameting van gevoelens en indrukken dient, zal door iedere leerling ingevuld worden aan het eind van de interventie. Tijdens het uitvoeren van het rollenspel zal de tijd van elke gesprek bijgehouden worden. 2. e. Data-analyse De leerling- observator meet de tijd van elke gesprek met een stopwatch. Deze gegevens zullen uiteindelijk in een figuur gerapporteerd worden zodat een ontwikkeling zichtbaar wordt. De scores van het mondeling 1 (in periode 1) en het mondeling 2 (in periode 2) zullen individueel vergelijk worden in een exel-bestand. 3. Bijlagen 1. Evaluatieformulier Vul onderstaand formulier in en probeer zo uitgebreid en eerlijk mogelijk te antwoorden. Niks kan fout zijn! 1) Ik vind de gespreksvaardigheid Frans zeer/niet belangrijk omdat... 2) Door deze lessenserie heb ik gevoel gekregen dat ik... omdat... 3) Het werken met de straattaal vond ik..., omdat... 4) Wat ik motiverend aan de straattaal vond, was... 5) Wat ik minder motiverend aan de straattaal vond, was... 6) Het werken in drietalen heb ik ervaren als..., omdat... 7) Het rollenspel was een prettige/niet prettige activiteit om met straattaal te oefenen omdat... 8) Het krijgen van feedback van de medeleerling heb ik ervaren als..., omdat... 9) Ik zou de lessen prettiger vinden als... 10) Het uitvoeren van het rollenspel in periode 2 was meer/minder interessant dan in periode 1 omdat... 11) De begeleiding van de docent vond ik... omdat... 12) Ik waardeer deze lessenserie met het cijfer (1-10)... 4

5 2. Beoordelingsmodel : gespreksvaardigheid Frans Leerling: Begrijpelijkheid de boodschap komt vrijwel geheel over (begrijpelijkheid) 3 de boodschap komt grotendeels over (af en toe moeilijk te begrijpen) 2 de boodschap komt in geringe mate over (communicatiestoornissen) 1 de boodschap komt niet over (onbegrijpelijk) Vlotheid spreekt vlot en vrijwel zonder aarzelingen/onnatuurlijke haperingen 3 incidenteel onnatuurlijke haperingen 2 regelmatig onnatuurlijke haperingen 1 denkt voortdurend lang na over formuleringen Uitspraak + algehele intonatie vrijwel goed (zowel klanken, klemtonen als intonatie) 3 redelijk (intonatie niet altijd correct) 2 matig (af en toe storend voor de communicatie) 1 slecht (belemmerend voor de communicatie) Grammatica min of meer foutloos 3 adequaat 2 regelmatig fouten 1 veel (storende) fouten Bijzonderheden Vocabulaire rijk/gevarieerd/zeer goed 6 correct met af en toe een verrassing 4 basisvocabulaire 2 simpel Bijzonderheden Creativiteit

6 8 de interactie is zeer origineel en verrassend met veel eigen taalconstructies 6 er zijn af en toe verrassende elementen en eigen taalconstructies 4 er is weinig eigen initiatief te merken 2 voldoet niet aan de opdracht (geen creativiteit) Bijzonderheden Puntentabel bij het scoreformulier schoolexamen gespreksvaardigheid Frans: 64 2 Punten Score

7 3. PEER-FEEDBACK BIJ GESPREKSOPDRACHTEN Geinspireed door werkblad (Bimmel&Weststrate 2014) ELKAAR FEEDBACK GEVEN BIJ EEN GESPREKSOPDRACHT DUUR VAN HET GESPREK.. SITUATIE Aandachtpunt Naam 1: Naam 2: Tempo en uitspraak (let op accent en klemtoon) Bijdrage aan het vlotte verloop van het gesprek Woordgebruik: gebruik van de juiste woorden/frequentie van de straattaal Grammatica, bijv. werkwoorden vervoegen en bijvoeglijke naamwoorden juist gebruiken Literatuur: Janssen, T. (2015). Observeren als onderzoeksmethode. ILO: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2009). Effectief leren. Groningen: Noordhoff. 7