Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid

Transcriptie

1 Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid Sleuteltermen: Motivatie, activerend, betrokkenheid, Ontwerponderzoek Paper maart 2015 Vakgebied Natuurkunde Onderwerp van de lessenserie: Radioactiviteit Doelgroep: 3 VWO S.H. Vlaar Studentnummer: Opleiding: ILO, UvA

2 Paper 1: Ontwerpplan Probleembeschrijving: Een van de belangrijkste uitdagingen in het onderwijs is om leerlingen te motiveren en die motivatie ook vast te houden. Volgens de zelfdeterminatietheorie wil de mens van nature ontdekken (vansteenkiste).motivatie is van grote invloed op de leeropbrengst (zie Ebbens en Ettekoven). Elke poging om de motivatie van leerlingen te vergroten is dan ook de moeite waard. Het probleem is dat leerlingen uit de 3 vwo klas die ik lesgeef weinig gemotiveerd lijken te zijn in de les. Het gebrek aan motivatie blijkt uit opmerkingen van leerlingen, storend gedrag in de les, slechte toetsresultaten, huiswerk dat niet af is. Ik vind dit een probleem omdat een gebrekkige motivatie leidt tot een mindere werkhouding en mindere resultaten. Daarnaast zijn leerlingen door dit gebrek aan motivatie afgeleid en druk, hetgeen het leerklimaat niet ten goede komt. Volgens Ebbens en Ettekoven is een goed leerklimaat de basis van leren. Probleemanalyse: Dit komt waarschijnlijk omdat het merendeel van de leerlingen van plan is een profiel te kiezen zonder natuurkunde. Dit blijkt onder andere uit reacties van leerlingen en uit een test die de mentor aan het begin van het jaar aan de leerlingen voorgelegd heeft. De klas interesseert zich over het algemeen meer voor bijvoorbeeld economie. Het kan zijn dat de groep die zich hier meer voor interesseert de rest van de klas beïnvloedt. Ook zijn veel leerlingen beter in de alfa-vakken en vinden natuurkunde moeilijk. De oorzaken van dat laatste kunnen zijn: hiaten in de kennis (bijvoorbeeld de wiskunde), gebrek aan zelfvertrouwen (niet oefenen, omdat het toch niet lukt). Verder kunnen leerlingen bij natuurkunde ook blokkeren omdat ze bepaalde misconcepten hebben. Bij het onderwerp bestaan veel misconcepten onder andere door (foutieve) berichtgeving in de media (1987) Bekende misconcept bij zijn het door elkaar halen van kernen en atomen en geen onderscheid kunnen maken tussen kernen en atomen. Ten slotte zouden leerlingen ook moeite kunnen hebben met het hoge tempo. Een andere mogelijke oorzaak is dat de leerstof te ver af staat van hun belevingswereld. Leerlingen kunnen de kennis bijvoorbeeld niet koppelen aan voorkennis of zien het nut er niet van in. Volgens Ebbens en Ettekoven is het belangrijk om de relevantie van de leerstof over te brengen. Verder kan het zijn dat de lessen te leerstofgericht en niet leerlinggericht zijn. Daarnaast geef ik deze klas op vrijdag laat in de middag les. Dat de leerlingen hier ongelukkig van worden blijkt uit herhaalde pogingen om de les verzet te

3 krijgen naar hun tussenuur. Verkenning van oplossingen: Een mogelijke oplossing is om de leerlingen meer practica of praktische opdrachten te laten doen zodat ze actiever bezig zijn met de leerstof. Volgens Marzano is dit belangrijk voor het leren. Ook zorgt dit voor afwisseling. Vooral op vrijdagmiddag is dit nodig om de sleur te doorbreken. Het inzetten van praktische opdrachten komt waarschijnlijk vooral ten goede van leerlingen met een actieve leerstijl, maar opdrachten kunnen de leerstof ook concreter maken en mogelijk kan ik met praktische opdrachten de leerstof koppelen aan toepassingen. Een andere mogelijkheid is om leerlingen te laten ervaren dat het ook als ze niet voor natuurkunde in hun vakkenpakket kiezen evengoed nuttig is om er iets over te leren.volgens Marzano is het immers belangrijk dat leerlingen betrokken zijn bij hun eigen leren. Belangrijk is wel dat de leerlingen dat zelf ontdekken en dat dit niet expliciet gezegd hoeft te worden. Ze zijn niet verplicht om het nuttig en belangrijk te vinden. Daarnaast is er de mogelijkheid om elke les iets geks te doen om de aandacht te trekken. Ook is het volgens Ebbens en Ettekoven belangrijk om de relevantie van de leerstof te laten zien. Deze relevantie kan bijvoorbeeld worden gegeven door opdrachten in een context te plaatsen. Het plaatsen van concepten in een context is in het natuurkunde-onderwijs heel belangrijk (2007) Ten slotte is er de mogelijkheid om leerlingen voor langere tijd aan een zelfgekozen project te laten werken om hun gevoel van autonomie en competentie te verhogen. Dit zijn volgens Ebbens en Ettekoven immers twee van de drie basisbehoeften van leerlingen. KEUZE VOOR OPLOSSING: Praktische opdrachten en onderzoekend leren gebruiken in de lessen in combinatie met het verbeteren van de betrokkenheid door aandacht voor hoe het onderwerp relevant is voor de leerlingen. Ontwerphypothese en regels: Als ik bij het onderwerp de leerlingen van klas 3A3 praktische opdrachten geef zodat ze actief met de leerstof bezig zijn, dan gaat de motivatie van de leerlingen voor dit onderwerp omhoog. Dat zou ik dan zien doordat de leerlingen meer gericht op de leerstof zijn (meer time-on task) en

4 meer betrokken zijn bij de les. Succescriterium: Ik vind het ontwerp een succes, als de leerlingen 'gemotiveerder' zijn en de leeropbrengst niet minder geworden is. Ontwerpregels: 1. De lessenserie bestaat uit 4 lessen over. 2. De gekozen werkvormen in de lessen moeten voldoende activerend zijn. Er zijn dus praktische opdrachten. 3. Lessen moeten erop gericht zijn dat leerlingen betrokken zijn bij de les. Het moet dus aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. 4. De lessen moeten voldoende gevarieerd zijn en er is ruimte voor eigen inbreng van leerlingen. 5. De lessen sluiten aan bij de kerndoelen van de SLO (2014). Onderzoeks- en Tijdsplan Onderzoeksregels: 1. Ik peil de motivatie met behulp van de time-on-task en met interviews aangevuld met een vragenlijst. 2. Ik peil de motivatie zowel voor de interventie als daarna. 3. Ik neem de klas een toets af na de lessenserie. De cijfers mogen niet teveel afwijken van het gemiddelde cijfer van de klas (niet meer dan 0,3 punt). 4. De voormetingen kunnen ook inzicht geven in de oorzaken van een gebrek aan motivatie en hoe leerlingen er zelf tegenaan kijken. Deze inzichten zijn een waardevol bijproduct van het onderzoek. Toelichting meetinstrumenten: Motivatie is moeilijk te meten. De manier waarop (een gebrek aan) motivatie zich laat zien kan verschillen. Daarnaast is motivatie volgens mij sterk afhankelijk van omstandigheden, zoals het moment van de dag, de moeilijkheidsgraad van de stof, persoonlijke voorkeuren, etc. Toch zijn er wel bepaalde gedragingen die duidelijk wijzen op ongemotiveerd gedrag. Ik heb dus gekozen voor time-on-task observatie (zowel voor als na de interventie), omdat ik aan de hand hiervan zou kunnen laten zien of de leerlingen langer gericht met de opdrachten bezig zijn en dit kan een maat zijn

5 voor de observatie. Daarnaast heb ik gekozen voor interviews (voor en na de interventie) met willekeurige leerlingen uit de klas. Interviews geven meer diepgang dan vragenlijsten en kunnen dus beter in kaart brengen of leerlingen echt gemotiveerder zijn. Tenslotte is er nog een toets om de leerresultaten te meten, zodat ik kan controleren of de interventie invloed heeft op de leerresultaten. Via mijn stageschool heb ik een vakbelevingstest gevonden die ook op de repository te vinden is ( deze ga ik ook inzetten om de motivatie te peilen. Tijd- en Evaluatieplan Week Data Lessen Onderzoek Inleveren t/m 27 maart maart t/m 3 april 15 6 april t/m 10 april april t/m 17 april april t/m 24 april Vrijdag: vakbelevingste st afnemen Geen lessen vanwege mini- PWS en studiemiddag geen les vanwege Pasen Vrijdag: Les opnemen voor time-on-task meting repetitie Kracht en Beweging Vrijdag: les over arbeid en energie SO arbeid en Weekend: Resultaten van de vakbelevingste st verwerken Feedback op paper verwerken. Criteria voor observatie time-on-task opstellen. Time-on-task bepalen aan de hand van opname en door tweede observator laten bekijken en time-ontask laten bepalen. Voorbereiden interviews Woensdag: OO1

6 energie Vrijdag: Eerste les 18 en 19 Meivakantie Geen les mei t/m 15 mei mei t/m 22 mei mei t/m 29 mei 23 1 juni t/m 5 juni 24 8 juni t/m 12 juni Tweede les over Vrijdag: Derde les over Vierde les over. Les opnemen voor time-ontask meting. Vrijdag: Toets afnemen over + vakbelevingste st opnieuw afnemen. Time-on-task bepalen aan de hand van video en door tweede observator laten bepalen. Vergelijken met oude time-on-task. Voorbereiden interviews. Werken aan papers 4+5 Interviews met leerlingen. Werken aan papers 4+5. Interviews verwerken/cod eren. Papers 4 en 5 schrijven. Afmaken paper 4 en juni: Paper 4+5 (uitvoering en evaluatie) Literatuur: Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2009). Effectief leren. Basisboek. Groningen: Wolters-Noordhoff. Eijkelhof, H.M.C. & Lijnse. P. Denkbeelden over in de

7 berichtgeving over Tsjernobyl (1987) Lijnse, P. (2007). NVOX. De nieuwe kleren van de conceptcontextbenadering. Op: referenceid=1&supportid=1913 Marzano, R. & Miedema, W. (2005). Leren in 5 dimensies.van Gorcum. Germeijs, V. (red.) (2010). Caleidoscoop in gesprek met VanSteenkiste. op: %20-%20interview.pdf Stichting Leerplan Ontwikkeling SLO (2014). Kennisbasis natuurkunde