Ontwerponderzoek Janneke Metselaar Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013

Transcriptie

1 Ontwerponderzoek Janneke Metselaar Paper 2 Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013 Gebruik van de laptop tijdens de Aardrijkskundeles Inhoud pagina Inleiding... 1 Onderzoeksmethodiek: resultaatniveau... 2 Onderzoeksmethodiek: gedragsniveau... 3 Bronvermelding... 3 Bijlage 1: Algemene vragenlijst motivatie klas... 4 Bijlage 2: Interview vragen focus-groepen Inleiding De opkomst van ICT hulpmiddelen in het klaslokaal heeft de manier waarop leraren tegenwoordig kunnen lesgeven veranderd. Steeds meer scholen kiezen ervoor om ICT in het klaslokaal te omarmen. Zo ook op het Bertrand Russell College (hierna: BRC) te Krommenie waar sinds 2009 zogeheten laptopklassen bestaan. Naast innovatiedoeleinden gaat de school er impliciet ook vanuit dat laptop gebruik in de klassen het leerrendement kan vergroten. Docenten die lesgeven aan deze laptopklassen dienen 30% van de lessen digitaal aan te bieden. Probleem is echter dat docenten (binnen het vak Aardrijkskunde) geen 30% van de les gebruik maakt van de laptop, of weinig opdrachten laten uitvoeren die hogere cognitieve denkvaardigheden vereisen. Daarnaast tonen lang niet alle leerlingen weinig motivatie voor de laptoplessen (zie: Metselaar, 2012). Om het hierboven beschreven probleem op te lossen wordt een serie interventie lessen ontwikkeld waarbij een vergelijking wordt gemaakt tussen een interventieklas met laptop en een parallelklas zonder laptop (zie voor exacte invulling van lessen Paper 2, Metselaar 2012a). Voor de ontwikkeling van deze lessen ligt de ontwerphypothese ten grondslag waarbij door een lessenserie te ontwerpen waarbij ten minste 30% van het lesuur gebruik gemaakt wordt van de laptop op basis van de ontwerpregels (Leerlingen zullen onderzoekend leren met het gebruik van de laptop; Leerlingen zullen gedurende langere tijd aan een opdracht werken; Leerlingen zullen samenwerkend leren en feedback geven op elkaars werk; Leerlingen zullen de gehele leercyclus van Kolb doorlopen en actief reflecteren op het gemaakte werk; Leerlingen zullen een opdracht maken die authenticiteit bevat; Leerlingen zullen gebruik maken van diverse soorten bronnen) zullen de leeropbrengsten bij leerlingen ten minste gelijk blijven aan die van een parallelklas die geen gebruik maken van de laptop én zal de waardering voor het laptopgebruik in de aardrijkskundelessen onder leerlingen toenemen. Om te kijken of in hoeverre de lessen effect hebben en de hypothese valide is zal er worden gemeten op zowel resultaatniveau (blijft de leeropbrengst op zijn minst gelijk) en gedragsniveau (hoe zit het met de motivatie na de interventielessen in de laptopklassen?). Hoe de exacte meting invulling zal krijgen wordt in onderstaande paragrafen beschreven.

2 2. Onderzoeksmethodiek: resultaatniveau Om te kijken of er een verschil in resultaatniveau is zal er een vergelijking worden gemaakt tussen de interventieklas en een parallelklas die geen gebruik heeft gemaakt van de laptop. Deze test op resultaatniveau zal op 2 momenten worden afgenomen, elke keer na de behandeling van 3 paragrafen. Dit ziet er als volgt uit: a. Interventielessen 5.1, 5.2, 5.3 b. Meting door middel van SO c. Interventielessen 5.4, 5.5, 5.6 d. Meting door middel van PW Om te kunnen kijken wat het verschil is tussen beide klassen zal in beide klassen eenzelfde toets worden afgenomen met exact dezelfde vragen. Verondersteld wordt namelijk dat de leerlingen die gebruik hebben gemaakt van de laptop tenminste evenveel leeropbrengsten hebben als een klas die geen gebruik maakt van een laptop. De resultaten van de klassen worden vervolgens op 3 verschillende manieren vergeleken: 1. Vergelijking cijfergemiddelden van interventie en parallelklas 2. Vergelijking van cijfergemiddelden op basis van NIO-scores. De interventie en de parallelgroep wordt onderverdeeld op basis van de resultaten van de NIO gegevens die bij de school bekend zijn. Hierin worden vier groepen onderscheiden: t/m 107 (vmbotl/havo); t/m 115 (havo); (vwo); en hoger (zwaarder vwo). De range van vmbo tot en met vwo is mogelijk omdat de interventie plaats vindt in een gemengde brugklas en er nog geen determinatie heeft plaatsgevonden. Door een vergelijking te maken op basis van de NIO scores wordt getracht op objectieve wijze onderscheid te maken tussen de verschillende groepen. Ook kan er een vergelijking gemaakt worden tussen de NIO groepen uit de parallel en de interventieklas. Zo kan er specifieker worden gekeken of er wellicht verschillen in leeropbrengsten zitten per groep. Het is namelijk mogelijk dat leerlingen met een lagere NIO-score meer vooruit zijn gegaan dan leerlingen die al een hogere NIO score hadden. We gaan er daarbij impliciet vanuit dat leerlingen met een hogere NIO score gemakkelijker verbanden kunnen leggen en hogere denkvaardigheden kunnen toepassen en hoe dan ook hoog zullen scoren op een toets. Dit in tegenstelling tot leerlingen die een lagere score hebben en meer oefening kunnen gebruiken. 3. Vergelijking op hogere denkvaardigheden-vragen tussen beide klassen (gemiddeld en op basis van NIO-scores). In de toets zullen ook een aantal vragen worden gesteld die lagere denkvaardigheden vereisen (b.v. begripsvragen). Resultaten op deze vragen kunnen wellicht lastiger worden toegekend aan de laptoplessen. Aangezien de lessen zich op hogere denkvaardigheden zullen richten zal daarom ook specifiek worden gekeken naar de vragen die zich hier op richten.

3 3. Onderzoeksmethodiek: gedragsniveau Om te kijken of het laptopgebruik ook bijdraagt een vergrote motivatie onder de leerlingen zal naast het hierboven beschreven kwantitatieve onderzoek ook een kwalitatief onderzoek worden verricht in alléén de interventieklas. De parallelklas maakt immers geen gebruik van de laptop en we willen juist motivatieverhoging door de laptop meten. Er zal hierbij worden gekeken naar de motivatie van de klas in geheel en de motivatie van twee groepjes van 4 leerlingen waarbij gebruik wordt gemaakt van een interview. Om een beeld te krijgen van de gehele klas en algehele motivatie zal er gebruik worden gemaakt van een voor- en nameting waarbij een vragenlijst met vragen bij de klas wordt afgenomen (zie bijlage 1). Dezelfde vragenlijst zal aan het einde van de lessenserie nogmaals worden afgenomen om te kijken hoe de motivatie bij de leerlingen nu is. Daarnaast zullen er nog twee groepjes leerlingen zijn die als focus-groep fungeren en waarbij een interview zal worden afgenomen. Deze leerlingen zullen gekozen worden op basis van de NIO-scores (dit zijn: 100 t/m 107 (vmbotl/havo); 108 t/m 115 (havo); (vwo); 118 en hoger (zwaarder vwo)). Van elke groep zullen er een jongen en een meisje worden geselecteerd zodat gepoogd wordt enige vorm van gender-bias ter vermijden. Het interview met de groep zal aan het einde van de reeks interventielessen worden uitgevoerd. Er zullen een aantal vragen zijn die een leidraad moeten bieden aan het interview, maar zal ook een redelijk open karakter hebben zodat leerlingen ook voldoende ruimte hebben om de eigen ervaringen te kunnen delen. Een opzet van de vragenlijst die met de leerlingen zal worden besproken is opgenomen in bijlage 2. Bronvermelding Metselaar, J.A. (2012). Gebruik van de laptop tijdens de Aardrijkskundeles. Paper 1 cursus ontwerpen. Interfacultaire Lerarenopleiding: Amsterdam. Metselaar, J.A. (2012a). Gebruik van de laptop tijdens de Aardrijkskundeles. Paper 2 cursus ontwerpen. Interfacultaire Lerarenopleiding: Amsterdam.

4 Bijlage 1: Algemene vragenlijst motivatie klas Lees onderstaande vragen. Kruis aan of je vindt dat dit nooit of altijd gebeurt. Hierbij is het eerste bolletje nooit en het vijfde bolletje altijd. Dus: 1. Nooit 2. Soms 3. Soms wel/soms niet 4. Meestal wel 5. Altijd Vraag Nooit (1) <---> Altijd (5) We maken bij aardrijkskundeles gebruik van de laptop. 2. We maken heel nuttige opdrachten op de laptop tijdens de aardrijkskundeles. 3. Ik vind de lessen waarin we de laptop gebruiken leuker dan de lessen zonder laptop. 4. Wanneer ik gebruik moet maken van de laptop tijdens de aardrijkskundeles zit ik vaak wat anders te doen dan de opdracht die ik eigenlijk zou moeten maken. 5. Wanneer we gebruik maken van de laptop tijdens de aardrijkskundeles heb ik het gevoel dat ik meer heb geleerd dan wanneer we geen gebruik hebben gemaakt van de laptop.

5 Bijlage 2: Interview vragen focus-groepen 1. Hoe maakten jullie hiervoor gebruik van de laptop? 2. Hoe waren de lessen waarbij jullie gebruik maakten van de laptop? a. Vond je deze lessen leuker dan de lessen zonder laptop? b. Had je het gevoel dat je meer leerde door het gebruik van de laptop? 3. Hoe vond je de lessen die bij dit hoofdstuk hoorden? 4. Wat vond je wel of niet leuk aan de lessen? 5. Wat zou je anders hebben gezien aan de lessen? 6. Vond je het leuker om naar de aardrijkskunde lessen te gaan dan in de vorige periode? 7. Vind je dat we meer of minder gebruik hebben gemaakt van de laptop? 8. Heb je het gevoel dat je meer geleerd hebt dan hiervoor? a. Wat heb je meer geleerd dan de vorige keren? Geef specifiek aan. 6. Wat was je cijfer voor je proefwerk? 7. Heb je het gevoel dat je beter of slechter voorbereid het proefwerk inging door de laptop opdrachten?