Meer weten? Belastingdienst.nl Paper 3 ONTWERPONDERZOEK Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische

Transcriptie

1 Meer weten? Belastingdienst.nl Paper 3 ONTWERPONDERZOEK Naam auteur Woudi van der Molen Vakgebied Algemene economie Titel Inkomen en belasting in concept-maps Onderwerp Inzicht en samenhang krijgen in een veelheid van nieuwe begrippen Opleiding Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 4 VWO Sleuteltermen Belasting Concept-mapping Concept-maps Begrippendichtheid Bibliografische referentie Van der Molen, W.L. (2015). Inkomen en belasting in conceptmaps Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleiding (ILO) UvA. Studentnummer Begeleider(s) De heer P. Uylings onderzoeker UvA De heer W. van Kleef vakdidacticus UvA UvA-beoordelaar De heer P. Uylings onderzoeker UvA De heer W. van Kleef vakdidacticus UvA Datum 22 november 2015 Samenvatting 1

2 Contents Samenvatting paper Beschrijving onderzoeksmethode Onderzoeksontwerp Onderzoeksinstrumenten Onderzoeksgroep Procedure Data-analyse... 7 De onderzoeksinstrumenten... 8 Bijlage 1 Toets concept-map (nulmeting en nameting)... 8 Bijlage 2 Kennistoets... 9 Bijlage 3 Vragenlijst

3 Samenvatting paper 1 Leerlingen krijgen bij het vak economie vaak en veel nieuwe begrippen voorgeschoteld waar ze niet mee bekend zijn. De leerlingen vinden het heel lastig om zich het veelvoud aan nieuwe begrippen over het onderwerp inkomen en belasting eigen te maken. Voorbeelden van bedoelde begrippen zijn nivelleren, denivelleren, inkomen uit arbeid, box 1, vermogen, box 3, marginaal belastingtarief, gemiddelde belastingdruk, progressief belastingstelsel. Door leerlingen te laten werken met conceptmapping wil ik bereiken dat de leerlingen meer verbanden tussen de begrippen over inkomen en belasting kunnen duiden. Ontwerphypothese Als ik het probleem van de hoge begrippendichtheid bij het onderwerp inkomen en belasting aanpak, door de leerlingen te laten werken met conceptmapping verwacht ik dat dit bij de leerlingen leidt tot meer kennis van de begrippen en een beter inzicht in de samenhang (relatie) tussen de diverse begrippen. Leerdoel(en) - Leerlingen kunnen na deze lessenserie zelfstandig een concept-map maken over inkomen en belasting in relatie tot inkomstenbelasting. - Leerlingen hebben kennis van de begrippen over inkomen en belasting en kunnen verbanden leggen tussen deze begrippen. - Leerlingen kunnen de verschuldigde inkomstenbelasting berekenen. Ontwerpregels - In het ontwerp komen leeractiviteiten voor die ertoe leiden dat de leerlingen tot een beter begrip komen van de begrippen, het nut van het maken van een concept-map leren inzien en getraind worden in het maken van een zinvolle concept-map. - Daarnaast leren leerlingen vaardigheden voor het berekenen van de inkomstenbelasting voor box 1 en box 3. Praktische ontwerpregels 1. De lessenserie wordt uitgevoerd in 4 lessen van 60 minuten. 2. In de lessenserie wordt gebruik gemaakt van papier en pen en een digitaal programma 1 voor het maken van concept-maps. 3. De leerlingen gebruiken voor digitale concept-maps hun Ipad of MacBook. 4. Voor de digitale aangifte wordt gebruik gemaakt van het computerlokaal. 5. De leerlingen slaan de bestanden op in een aparte map. 6. De leerlingen krijgen een stappenplan voor het maken van een concept-map. Didactische ontwerpregels 1. In de lessenserie wordt als interventie conceptmapping ingezet. 2. Een concept-map wordt gemaakt aan de hand van een werkwijzer en focusvraag. 3. In de lessenserie maken leerlingen diverse concept-maps, over: o Loonstrook aan het begin van de 1 ste les om voorkennis te activeren. o Inkomen en belasting met focus op inkomstenbelasting als nul-meting. 1 CmapTools te downloaden via 3

4 o Inkomstenbelasting met focus op kennis over box 1 inkomen uit arbeid en box 3 inkomen uit vermogen. o Inkomen en belasting met focus op inkomstenbelasting als afsluitende toets. 4. Leerlingen leren de inkomstenbelasting box 1 en box 3 berekenen met een stappenplan. 5. In de lessen laat ik leerlingen afwisselend samenwerken en zelfstandig werken. 6. Om de motivatie te vergroten dienen de opdrachten te worden ingeleverd. Globale onderzoeksplan De effectiviteit van de interventie wordt geëvalueerd door middel van: - Een concept-map als nulmeting en een concept-map-toets als nameting in de interventieklas. - Een cognitieve toets in zowel de interventieklas als de controleklas. - Daarnaast wordt met een informele meting gekeken of de leerlingen conceptmapping een zinvolle leerstrategie vinden. 4

5 1. Beschrijving onderzoeksmethode 1.1 Onderzoeksontwerp Het onderzoek geeft antwoord op de volgende onderzoeksvragen: - Leidt conceptmapping bij de leerlingen tot meer kennis van de begrippen? - Leidt conceptmapping bij de leerlingen tot een beter inzicht in de samenhang (relatie) tussen de diverse begrippen? Verwachting i) Mijn verwachting is dat door het inzetten van conceptmapping: - 95% van de leerlingen van de interventieklas een hogere score behaalt op kennis van de begrippen over inkomstenbelasting, door het aantal relevante begrippen over inkomstenbelasting te meten. - 80% van de leerlingen van de interventieklas een hogere score behaalt op inzicht in de samenhang tussen de begrippen over inkomstenbelasting, door het aantal juiste proposities te meten. ii) Bij de cognitieve toets verwacht ik dat de leerlingen uit de interventieklas gemiddeld beter scoren op vragen over relaties tussen de verschillende begrippen dan de controleklas, zoals een beter begrip van effecten van de belastingstelsels op inkomensverdelingen. Een randvoorwaarde is dat de leerlingen bij de cognitieve toets niet significant achteruit gaan vergeleken met de controleklas. Hierbij merk ik op dat de vragen uit de cognitieve toets hoogstwaarschijnlijk meer aansluiten bij het soort onderwijs in de controleklas dan bij de interventieklas. iii) Wanneer de uitkomst is dat de leerlingen op minimaal twee vragen positief antwoorden en zij conceptmapping in de toekomst mogelijk gaan gebruiken zie ik dat als een positieve bijdrage voor de effectiviteit van de aangeleerde strategie. Dat zou een mooi resultaat zijn. 1.2 Onderzoeksinstrumenten Volgens Kock (2014) kan een visuele weergave van informatie leiden tot een versterking van het leren en een beter begrip van de leerstof door het zien van verbanden. Volgens (Novak & Cañas, 2008) is conceptmapping effectief omdat deze leerstrategie kennis leert organiseren en structureren. Het is een leeractiviteit die het voor de leerlingen noodzakelijk maakt, om meer actief met begrippen om te gaan (Novak, 2010). De effectiviteit van de interventie wordt geëvalueerd door middel van: Twee formele metingen i) Concept- map De interventie zelf conceptmapping wordt eveneens ingezet als meetinstrument. Leerlingen uit de interventieklas maken een conceptmap over het onderwerp inkomstenbelasting. Een achttal begrippen en 1 relatie is gegeven. Leerlingen voegen relevante begrippen toe en laten door het juist verwoorden van de samenhang tussen de diverse begrippen zien of zij (meer) inzicht hebben verkregen 5

6 in de materie. Voor de nulmeting is van belang te weten dat de leerlingen voorkennis hebben over het onderwerp inkomen en belasting. Naast herhaling van een aantal begrippen is sprake van verdieping en komt er nieuwe kennis bij over inkomstenbelasting box 1 en box 3. Door bij de nul- en nameting de leerlingen een concept-map te laten maken kunnen de resultaten goed vergeleken worden. Enerzijds een toename van het aantal relevante begrippen over het onderwerp, logisch na het volgen van onderwijs over dat onderwerp. Relevanter is het leereffect op het aantal juiste proposities en dwarsverbanden. Hiermee wordt zichtbaar of een leerling tot meer inzicht en kennis over de samenhang tussen de begrippen is gekomen. Als ik conceptmapping gebruik kan ik het volgende concluderen: - Door het zichtbaar worden van de verbanden die leerlingen wel en niet kunnen leggen tussen begrippen zie ik of de leerling meer kennis heeft opgedaan. - Of er bij de leerlingen sprake is van misconcepties van bepaalde begrippen. Juist door een voor- en nameting te doen wordt duidelijk of de leerling vooruit is gegaan in de kennis over de begrippen. Meting 1 Er vindt een nul- en nameting plaats door leerlingen in de interventieklas een concept-map te laten maken over het onderwerp inkomen en belasting. Hierbij zal de mogelijke verbetering van het leerresultaat gemeten worden. De variabelen voor het meten van het leerresultaat zijn: -Meer kennis van de begrippen: door het meten van het aantal relevante begrippen, -Meer inzicht in de samenhang tussen de verschillende begrippen: door het meten van het aantal juiste proposities (begrip-relatie-begrip) en dwarsverbanden. ii) Cognitieve toets Kwantitatieve data over de door leerlingen uit zowel de controleklas als de interventieklas gemaakte toets-vragen ingedeeld in de volgende categorieën: - Rekenopgaven - Kennis van begrippen: Vragen over samenhang tussen begrippen - Inzicht: Toepassen van begrippen Meting 2 Er zal een reguliere kennis, cognitieve, toets worden afgenomen over het onderwerp inkomen en belasting. Dezelfde toets wordt ook afgenomen in de controleklas. Deze klas heeft nooit gewerkt met conceptmapping. Voor de nulmeting gebruiken we de twee eerdere toetsen die gemaakt zijn in beide klassen. Hiervan worden per klas de gemiddelde cijfers berekend. Dit wordt ook gedaan bij de nameting. Vervolgens wordt het verschil (nameting minus voormeting) per klas gemeten. Een informele meting iii) Vragenlijst Door de leerlingen uit de interventieklas een aantal schriftelijke stellingen voor te leggen, wil ik te weten komen of de leerlingen het maken van een concept-map (een schematische weergave) van de leerstof een zinvolle leerstrategie vinden: voor het leren van veel begrippen (1) om tot meer inzicht komen in de relatie tussen de verschillende begrippen (2) 6

7 of leerlingen conceptmapping in de toekomst zelf zullen gaan gebruiken (3). Voor het verkrijgen van een serieuze en betrouwbare respons dienen de leerlingen te kiezen uit alternatieven. De leerlingen worden drie vragen voorgelegd, waarbij ze telkens een keuze moeten maken uit twee stellingen. 1.3 Onderzoeksgroep In de interventieklas 4VWO1 zitten 26 leerlingen. Bij deze klas wordt conceptmapping ingezet om tot betere begripsvorming te komen. Bij deze klas worden als onderzoeksinstrumenten ingezet conceptmapping, een cognitieve toets en een vragenlijst. De controleklas is 4VWO2. In deze klas zitten 24 leerlingen. Deze klas krijgt klassiek onderwijs over het onderwerp inkomen en belasting. Deze klas maakt dezelfde cognitieve toets als de interventieklas. 1.4 Procedure In les 1 bij het begin van de lessenserie vindt de nulmeting plaats. Leerlingen kennen al een aantal begrippen. Leerlingen in de interventieklas maken een concept-map in de les. Zij hebben hiervoor 25 minuten. De data wordt beoordeeld. Nulmeting dient om voorkennis te activeren, zichtbaar te maken wat de leerlingen wel en niet weten en eventuele misconcepties blootleggen. Leerlingen weten dat de nameting meetelt voor een cijfer. In les 5 vindt de concept-map nameting plaats voor de interventieklas. Voorwaarden zijn identiek aan de voormeting. De data wordt beoordeeld. Vervolgens worden de data met elkaar vergeleken. De kennistoets wordt in les 6 afgenomen. De kennistoets wordt op dezelfde dag afgenomen in zowel de interventieklas als de controleklas. Per klas wordt gekeken naar de gemiddelde scores van de nameting en vergeleken met de gemiddelde scores van de voormeting (gemiddelde van de twee eerdere toetsen). In les 5 vullen de leerlingen de vragenlijst in direct volgende op de lessenserie en na de nameting concept-map. Leerlingen vullen de vragenlijst individueel in. 1.5 Data-analyse De data wordt vastgelegd in Excel. Resultaten worden gepresenteerd in een tabel. - De uitkomsten van de concept-map van de nul- en nameting worden op ieder onderdeel met elkaar vergeleken. Er wordt gekeken of er duidelijke verschillen worden waargenomen. - De uitkomsten van de cognitieve toets van de voor- en nameting worden met elkaar vergeleken. Er wordt gekeken of er duidelijke verschillen worden waargenomen. Er wordt gekeken naar de gemiddelde scores en de toe- of afname hiervan per klas. Er wordt bij de vergelijking onderscheid gemaakt naar verschillende categorieën om daarna tot een gefundeerd oordeel te komen. - De uitkomsten van de vragenlijst wordt per vraag in kaart gebracht. Als er twijfels zijn over de validiteit van de resultaten zal ik dit vermelden bij de bespreken van de resultaten. 7

8 De onderzoeksinstrumenten Bijlage 1 Toets concept-map (nulmeting en nameting) Toets 4V1 over inkomen en belasting Maak een concept-map over het onderwerp Inkomen en belasting. De focus-vraag luidt: Wat weet je over de inkomstenbelasting? Je maakt de concept-map op papier. De concept-map bevat in elk geval de: Begrippen inkomen en belasting Relatie tussen deze 2 begrippen betalen van Begrippen Inkomensherverdeling, besteedbaar inkomen, nivellering brutoloon, nettoloon, loonheffing. Probeer relevante begrippen toe te voegen en relaties te leggen tussen begrippen. Gebruik de werkwijzer, die op je bureau ligt. Je werkt alleen, overleggen is niet toegestaan. Je hebt hiervoor 25 minuten. Als je klaar bent, geef je de concept-map aan mij en begin je met je huiswerk. Toets criteria: 1. Lay out: o Netheid en een overzichtelijk schema 2. Inhoud, relevante begrippen en juiste verbanden: o Het aantal gebruikte (relevante) begrippen o Het aantal juiste proposities (begrip-relatie-begrip) o Het aantal dwarsverbanden Succes!!! 8

9 Bijlage 2 Kennistoets A. Opgave inkomstenbelasting Linda Boxéén heeft een inkomen van ,- in Linda woont in een huis waarop een hypotheek rust. De hypotheeklening bedroeg in ,- tegen een rente van 6% per jaar. Op het eind van elk jaar lost zij 4.000,- af op de lening. Linda werkt bij een accountantsbureau, ze is ongehuwd, woont niet samen en heeft geen kinderen. In 2014 geldt het volgende schijvenstelsel voor de inkomensheffing Schijven Belastbaar inkomen Lengte schijf Percentage Gecumuleerde heffing Schijf 1 t/m ,25% Schijf 2 Vanaf t/m % Schijf 3 Vanaf t/m % Schijf 4 Vanaf en hoger 52% De heffingskortingen bedragen in 2014: Algemene heffingskorting % x (belastbaar inkomen ) Arbeidskorting % x (arbeidsinkomen ) 1. Bereken de inkomensheffing die zij in 2014 moet betalen. 1p-R 2. Bereken het belastingvoordeel dat zij heeft als gevolg van de hypotheeklening. 2p-R 3. Bereken de gemiddelde belastingdruk voor Linda en leg uit wat dit betekent. 2p-B Linda had op 1 januari 2014 een vermogen van ,- in de loop van het jaar ontving ze een erfenis van ,-. Op 31 december 2014 bedroeg het vermogen ,-. Het fictieve rendement over het vermogen stelt de overheid op 4% per jaar. Linda had in 2014 een rendement van 4%. Over het fictieve rendement moet Linda een vermogensrendementsheffing betalen van 30% van het vermogen is vrijgesteld. 4. Bereken de vermogensrendementsheffing die zij moet betalen. 2p-R 9

10 B. Principieel belasting heffen (eindexamenvwo 2012 T1) In Azeria is door een bureau onderzoek gedaan naar een alternatief voor het stelsel van de inkomstenbelasting. Bij het ontwerpen van het huidige stelsel is sterk gekeken naar het draagkrachtbeginsel. Een van de nadelen van dit stelsel is dat het verstorend werkt op diverse markten, zoals de: 1. arbeidsmarkt, 2. woningmarkt en 3. vermogensmarkt. Er is een alternatief stelsel bedacht dat zorgt voor een gelijke belastingopbrengst, maar veel eenvoudiger is en mede daardoor minder verstorend werkt. In onderstaande tabel worden de belangrijkste kenmerken van beide stelsels weergegeven. het huidige stelsel drie onderdelen het alternatieve stelsel twee onderdelen onderdeel 1 onderdeel 1 - arbeidsinkomen en/of sociale zekerheid - arbeidsinkomen en/of sociale zekerheid - 2% van waarde eigen woning wordt bij het - een fictief inkomen van 3% van het vermogen inkomen geteld is belast - progressief tarief van 38% tot 52% - uniform tarief 35% onderdeel 2 - een fictief inkomen van 4% van het vermogen is belast - tarief 20% vermogen is vrijgesteld onderdeel 3 onderdeel 2 - algemene heffingskorting - geen algemene heffingskorting Het onderzoeksbureau heeft niet alleen gekeken naar de mogelijke vereenvoudiging gericht op het voorkomen/beperken van marktverstoringen (1), maar heeft ook gelet op de beginselen die bij het heffen van inkomstenbelasting kunnen worden toegepast (2): - Het eerdergenoemde draagkrachtbeginsel. - Het voordeelbeginsel: naarmate iemand meer gebruik maakt van gratis of van gesubsidieerde overheidsdiensten, stijgt de te betalen inkomstenbelasting. - Het beginsel van moeizame verkrijging: naarmate relatief meer moet worden opgeofferd om een bepaald inkomen te verkrijgen, daalt het te betalen percentage inkomstenbelasting. Zo is een in een loterij gewonnen prijs relatief zwaarder belast dan een gelijk bedrag dat door arbeid verkregen is. - Het doelmatigheidsbeginsel: de kosten voor het innen van de inkomstenbelasting zijn laag in vergelijking met de opbrengst ervan. 10

11 Bij het onderzoek is gebruikgemaakt van de Lorenz curve van de personele inkomensverdeling, die de huidige situatie weergeeft. Ter afsluiting van het onderzoek wil het onderzoeksbureau een betoog dat de keuze voor een van de beide stelsels ondersteunt. Schrijf dit betoog. Beschrijf hierbij eerst: a) Op welke manier het huidige stelsel de werking van één van de genoemde markten verstoort. 2p-I Maak dan een keuze voor een van beide stelsels en b) Neem onderstaande tabel over en vul in de kolom van je keuze eenmaal tweemaal een + en tweemaal een - in;; 2p-I c) Licht de ingevulde + tekens toe;; 2p-I d) Licht de ingevulde - tekens toe. 2p-I Gebruik hierbij de informatie over de beide stelsels, de beginselen en de Lorenzcurve. + dit stelsel voldoet beter aan dit beginsel dan het andere stelsel dit stelsel voldoet slechter aan dit beginsel dan het andere stelsel beginsel draagkrachtbeginsel voordeelbeginsel beginsel van moeizame verkrijging doelmatigheidsbeginsel huidig stelsel alternatief stelsel + dit stelsel voldoet beter aan dit beginsel dan het andere stelsel dit stelsel voldoet slechter aan dit beginsel dan het andere stelsel 11

12 Vraag C: Belastingeffecten 1. Iemand met een hoog inkomen heeft, in euro s uitgedrukt, van een heffingskorting...(1)... voordeel vergeleken met iemand met een laag inkomen, zodat een heffingskorting...(2)... werkt. Wat moet in plaats van de cijfers worden ingevuld om een economisch correcte tekst te krijgen? 1p-B bij (1) meer / minder / evenveel bij (2) nivellerend / denivellerend 2. Beschrijf welk en hoe een belastingstelsel voor een denivellerend effect kan zorgen. (gebruik in je beschrijving in elk geval 3 kenmerken) 2pt-B 3. Een man vertelt op een verjaardag dat hij 52% belasting betaalt. Wat klopt er niet? 1pt-B 4. Burger A verdient euro per maand en burger B euro per maand. A krijgt 10% loonsverhoging, B 1%. Wat is het effect van de loonsverhoging op de inkomensverhoudingen? Leg uit en onderbouw dit met een berekening. 2pt-I 12

13 Antwoordmodel A. Opgave inkomstenbelasting (6p maximale score) 1. 2p belastbaar inkomen = belasting over schijf ,25% = belasting over schijf % = belasting over schijf % = af heffingskortingen 1.735, , verschuldigd p De aftrekpost van vervalt, belastbaar inkomen is hoger en de algemene heffingskorting wijzigt. De verschuldigde belasting neemt toe met belastbaar inkomen = belasting over schijf ,25% = belasting over schijf % = belasting over schijf % = af heffingskortingen 1.495, , verschuldigd p gemiddelde belastingdruk = /50.000=33,3% Linda valt met haar inkomen in de 3 e schijf, haar marginale tarief. Door aftrekposten en heffingskortingen en het schijventarief is de gemiddelde belastingdruk lager dan het marginale tarief. 3. 2p ( ) = x 0,04 x 0,30 = 106 B Principieel belasting heffen (maximumscore 8p) Te beoordelen onderdeel: a) 2p De verstorende werking op een van de genoemde markten is juist verwoord. Te denken valt aan een verstorende werking op de arbeidsmarkt doordat door de relatief hoge marginale tarieven het extra aanbieden van arbeid niet erg lonend is, zodat het aanbod van arbeid achterblijft bij de vraag. Te denken valt aan een verstorende werking op de woningmarkt doordat de bijtelling vanwege de eigen woning de vraag kunstmatig verlaagt. 13

14 Te denken valt aan een verstorende werking op de vermogensmarkt doordat door de heffing op vermogensinkomen kapitaalvlucht aantrekkelijk is. Hierdoor blijft het aanbod van kapitaal in het binnenland achter bij de vraag. Indien gekozen voor het huidige stelsel b) 2p De tabel is juist ingevuld. Te denken valt aan beginsel huidig stelsel alternatief stelsel draagkrachtbeginsel + voordeelbeginsel + beginsel van moeizame verkrijging doelmatigheidsbeginsel C) 2p + teken juist is toegelicht Te denken valt aan het progressieve tarief/ de heffingskorting hetgeen er voor zorgt dat mensen met een hoger inkomen in verhouding meer belasting betalen dan mensen met een lager inkomen. tweede + teken Te denken valt aan het grotere profijt dat mensen met een hoger inkomen hebben van de overheid, wat blijkt uit de grotere ongelijkheid van de tertiaire inkomensverdeling in vergelijking met de secundaire, terwijl ze zwaarder belast worden ten gevolge van het progressieve tarief. D) 2p. eerste teken Te denken valt aan de, in vergelijking met het alternatieve stelsel, lage heffing op fictief vermogensinkomen dat tegen verhoudingsgewijs geringe opoffering verkregen wordt. teken juist is toegelicht Te denken valt aan de, in vergelijking met het alternatieve stelsel, ingewikkelde regels, waardoor de uitvoeringskosten van dit stelsel relatief hoog zijn. Indien gekozen voor het alternatieve stelsel b 2p De tabel is juist ingevuld. Te denken valt aan beginsel huidig stelsel alternatief stelsel draagkrachtbeginsel voordeelbeginsel beginsel van moeizame verkrijging + doelmatigheidsbeginsel + c 2p eerste + teken 14

15 Te denken valt aan de, in vergelijking met het huidige stelsel, hoge heffing op fictief vermogensinkomen dat tegen verhoudingsgewijs geringe opoffering verkregen wordt. + teken juist is toegelicht. Te denken valt aan de, in vergelijking met het huidige stelsel, eenvoudige regels, waardoor de uitvoeringskosten van dit stelsel relatief laag zijn. d 2p - teken juist is toegelicht. Te denken valt aan het uniforme tarief/ het ontbreken van een heffingskorting hetgeen ervoor zorgt dat mensen met een hoger inkomen in verhouding evenveel belasting betalen als mensen met een lager inkomen. tweede teken Te denken valt aan het grotere gebruik dat mensen met een hoger inkomen van gratis of gesubsidieerde overheidsdiensten maken. Dit blijkt uit de grotere ongelijkheid van de tertiaire inkomensverdeling in vergelijking met de secundaire, terwijl ze niet zwaarder belast worden ten gevolge van het uniforme tarief. Opmerkingen Voor onderdeel a maximaal 2 scorepunten toekennen. Voor onderdeel b maximaal 2 scorepunt toekennen. Voor onderdeel c maximaal twee maal 2 scorepunten toekennen (dus per juist toegelicht + teken maximaal 2 scorepunten). Voor onderdeel d maximaal 2 scorepunten toekennen. Indien de onderdelen van dit betoog niet logisch op elkaar aansluiten en/of het aantal gebruikte woorden te veel afwijkt van de eis -1p Vraag C (maximumscore 6p) 1. 1) evenveel 2) nivellerend 1p-B 2. degressief belastingstelsel;; - belastingtarief/percentage neemt af bij een hoger inkomen, - gemiddelde belastingdruk neemt af bij een hoger inkomen - inkomensverschillen voor en na belasting worden groter 2p-B 3. hij heeft een marginaal tarief van 52%, want als hij een euro meer verdient betaalt hij daar dat percentage belasting over. Het gemiddeld tarief ligt aanzienlijk lager. Want de eerste schijven kennen een lager percentage. Gemiddeld is dat dus lager dan 52%. 1p-B 4. Nivellering. A krijgt 100 euro extra en B 1000, het verschil wordt absoluut groter. In verhouding niet. Inkomensverhouding wordt kleiner. Het inkomen van B is eerst 100 keer zo groot dan dat van A, daarna niet meer. 2p-I 15

16 Bijlage 3 Vragenlijst Vragenlijst Geef zo eerlijk mogelijk antwoord op de volgende vragen. Omcirkel het antwoord dat het meest op jou van toepassing is. Vraag 1 (kennen) Omcirkel je keuze In de toekomst zal ik voor het leren van (nieuwe) begrippen een samenvatting van het hoofdstuk maken door eerder I. de belangrijkste zinnen en definities uit de lesbrief over te schrijven en de begrippen uit mijn hoofd te leren. II. een overzicht of schema te maken van begrippen en verbanden tussen deze begrippen. I of II Vraag 2 (kunnen) Een concept-map maken I. vind ik nuttig en zal ik soms gaan toepassen om inzicht te krijgen in de verbanden tussen de begrippen. II. vind ik nuttig maar vind ik te veel werk. I of II Vraag 3 (inzet) Het volgende hoofdstuk wil ik I. werken met concept-maps. II. klassiek onderwijs krijgen en gewoon de lesbrief volgen. I of II 16