Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie

Transcriptie

1 ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 3 e klas economie Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie Lelieveld, E (2015). De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider(s) Remco van Dijk, Erik Joling Beoordelaar(s) Remco van Dijk, Erik Joling indien bekend Datum Juni 2015

2 Paper 5 Ontwerponderzoek De effecten van het werken met een stappenplan Elles Lelieveld

3 Samenvatting paper 1 Uit de analyse van paper 1 is gebleken dat het gebrek aan structureel werken bij de leerlingen de belangrijkste oorzaak is van de problemen bij het maken van opgaven over het boxenstelsel. Als oplossing hiervoor heb ik een stappenplan geïntroduceerd waarmee de leerlingen in de vier lessen moeten leren werken. Een ander aspect dat zorgde voor de matige scores op de toetsvragen over het boxenstelsel was het ontbreken van motivatie voor dit onderdeel omdat er geen link was tussen de theorie van het boxenstelsel en de belevingswereld van de leerlingen. Als oplossing daarvoor heb ik een aantal voorbeelden en opdrachten ontwikkeld die beter aansluiten bij de interesses van de leerlingen dan de voorbeelden en opgaven uit de lesmethode. In deze paper zal ik na het benoemen van onderstaande hypothese en ontwerpregels de resultaten van mijn onderzoek bespreken. Hypothese en ontwerpregels Door het aanleren van vaardigheden om planmatig met een stappenplan te werken en het aansluiten van voorbeelden en opdrachten bij de belevingswereld van leerlingen zal een groter deel van de leerlingen de stappen voor het berekenen van het belastingbedrag juist uitvoeren. Om dit te bereiken, moet mijn ontwerp aan een aantal voorwaarden voldoen, welke hieronder staan beschreven in de ontwerpregels: 1. De lessenreeks bestaat uit vier lessen van 45 minuten. 2. Het stappenplan zal worden overgebracht op de leerlingen door middel van directe instructie. 3. In de lessenreeks zijn herhaaldelijk momenten ingebouwd waarin leerling oefenen met het zich eigen maken van het stappenplan. 4. Het lesmateriaal bevat voorbeelden en opdrachten die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. In paper 3 heb ik beschreven dat ik mijn hypothese zou testen aan de hand van een t-test waarin ik de gemiddelde scores van de toetsvraag over het boxenstelsel van beide groepen zou vergelijken. Al zonder de t-test uit te voeren was duidelijk dat de lessenserie niet een significant positief effect zou hebben op de toetsscores omdat het gemiddelde van de controlegroep met 3,35 uit 5 hoger ligt dan het gemiddelde van de experimentele groep. Zij scoorden gemiddeld slechts 2,96 uit 5. De tweezijdige t-test leverde een p-waarde van 0,40 op en dit geeft aan dat ondanks het hogere gemiddelde voor de controlegroep dit verschil niet significant hoger is dan dat van de experimentele groep. Dat het resultaat niet significant is betekent niet dat er geen interessante verschillen zichtbaar zijn in de scores van de leerlingen van de verschillende groepen. In onderstaand figuur is onderverdeeld hoeveel leerlingen een bepaalde score haalden. De score is te zien op de x-as en de percentage van het aantal leerlingen met deze score op de y-as. Ik heb gekozen voor een percentage omdat de controlegroep twee leerlingen meer heeft dan de experimentele groep.

4 Aantal leerlingen per score in procenten 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0, experimentele groep controlegroep Wat duidelijk wordt uit dit figuur is dat de experimentele groep ondanks de lagere gemiddelde score wel een hoger aantal leerlingen heeft dat de maximale score van 5 punten heeft gehaald. Eveneens blijkt uit dit figuur dat bij de controlegroep meer dan 50% van de leerlingen een score van 3 of 4 behaald. Ten slotte is te zien dat 12,5% van de leerlingen van de experimentele groep helemaal geen punten heeft gekregen voor de opgave tegen een percentage van 4 bij de controlegroep. Een ander element dat ik wil benoemen is de score van de leerlingen van beide groepen ten opzichte van hun gemiddelde cijfer voor economie. Deze zijn in onderstaande twee figuren weergegeven door het rapportcijfer van de leerling om te zetten naar een percentage waarin bijvoorbeeld een 6,5 op het rapport 65 is en 4 van de in totaal te behalen 5 punten voor de toetsopgave een cijfer van 80 oplevert. Vervolgens heb ik het percentage van het rapport afgetrokken van die van de toetsscore. Een positieve uitkomst betekent zodoende dat de leerling de toetsopgave beter heeft gemaakt dan de gemiddelde score over het jaar en een negatief getal geeft aan dat de punten voor de opgave lager zijn dan het rapportcijfer Grafiektitel opgavecijfer - rapportcijfer experimentele groep opgavecijfer - rapportcijfer controlegroep Uit de grafiek blijkt dat het aantal leerlingen dat hoger scoort dan het rapportcijfer met de opgave voor beide klassen ongeveer gelijk is aan het aantal leerlingen dat juist lager scoort. Wat echter wel

5 opvallend is, is dat bij de experimentele groep zowel de positieve als negatieve uitkomsten extremer zijn dan bij de controlegroep. In het volgende deel worden de data besproken die voort zijn gekomen uit de learner reports. Zoals reeds aangegeven in paper 4 was het afnemen van de lijsten tamelijk haastig verlopen bij beiden groepen. Dit blijkt bij het bestuderen van de antwoorden ook uit de lengte en de diepgang. Omdat bij de eerste vraag, namelijk in de afgelopen drie lessen heb ik geleerd, nagenoeg alleen maar over het boxenstelsel of iets vergelijkbaars stond heb ik besloten deze data niet te gebruiken. Het voegt namelijk niets toe aan mijn onderzoek omdat de vraag niet door de leerlingen begrepen is zoals ik deze bedoeld had. Vraag 2 en 3 van het learner report leverde wel interessante antwoorden op. Hieronder staan de antwoorden per groep beschreven, te beginnen met vraag 2. Helaas heb ik een aantal antwoorden niet kunnen verwerken omdat deze niet serieus waren ingevuld. Een aantal antwoorden zijn op een vergelijkbare manier meerdere keren gegeven, dit is weergegeven in de tweede kolom. In de derde kolom heb ik onderscheid gemaakt naar het soort antwoord, waarin ik conceptuele kennis en procedurele kennis van elkaar heb gescheiden en de antwoorden die onder geen van deze twee vallen horen bij overig. ANTWOORDEN VAN DE EXPERIMENTELE GROEP Aantal keer genoemd Soort antwoord Van het werken met het stappenplan heb ik geleerd dat..je ermee kan berekenen wat het bedrag is dat je aan belasting moet 4 Conceptueel betalen...er aparte schijven zijn waarover je belasting betaalt. 1 Conceptueel..het handig is om met een stappenplan te werken. 3 Procedureel..ik nu weet hoe ik de stappen van het boxenstelsel toe moet passen. 2 Procedureel..je eerst je gegevens goed op een rijtje moet hebben voordat je aan de slag kunt gaan met de vragen over het boxenstelsel. 2 Procedureel..het vinden van het belasting bedrag niet zo moeilijk/best makkelijk is. 4 Overig..ik het nog niet helemaal snap. 1 Overig ANTWOORDEN VAN DE CONTROLEGROEP Aantal keer genoemd Soort antwoord Van het werken met het stappenplan heb ik geleerd dat..je ermee kan berekenen wat het bedrag is dat je aan belasting moet 6 Conceptueel betalen...je loonheffing hebt. 1 Conceptueel..het handig is om met een stappenplan te werken. 5 Procedureel..ik nu weet hoe ik de stappen van het boxenstelsel toe moet passen 2 Procedureel..het een goede basis is en ik het nu sneller uit mijn hoofd kan. 1 Overig..het vinden van het belasting bedrag niet zo moeilijk/best makkelijk is. 5 Overig..je bij bepaalde bedragen niet wéér alles bij de belastingschijf moet doen want dan betaal je veel te veel. 1 Overig

6 Hoewel de antwoorden op vraag 2 voor een groot deel overeen komen is er wel een opvallend verschil in het soort antwoord dat per groep gegeven is. Uit onderstaande figuur blijkt dat bij de experimentele groep het grootste deel van de groep een antwoord heeft gegeven dat te maken heeft met procedurele kennis. Bij de controlegroep is de verdeling per soort antwoord gelijk Antwoorden op vraag 2 per soort experimentele groep controlegroep Conceptueel Procedureel Overig Hieronder staan de antwoorden op vraag 3. Positief/ negatief ANTWOORDEN VAN DE EXPERIMENTELE GROEP De lessen over het boxenstelsel hebben mijn beeld van het vak economie veranderd op een positieve/negatieve (kies er één) manier omdat ik +..het nog steeds interessant vind, maar wel ook nog lastig dit een leuk onderwerp vind dit op een andere en makkelijkere manier hebt geleerd dan vorig jaar nu (beter) weet hoe ik het belastingbedrag kan berekenen nu weet hoe het Nederlandse belastingsysteem werkt en dat vind ik 1 belangrijk voor later. +..nu weet dat arme mensen minder belasting betalen nu zie hoe de regering ons kaalplukt met die belasting het wel erg moeilijk vond maar nu snap ik het wel. 1 Aantal keer genoemd Positief/ negatief ANTWOORDEN VAN DE CONTROLEGROEP De lessen over het boxenstelsel hebben mijn beeld van het vak economie veranderd op een positieve/negatieve (kies er één) manier omdat ik +..het nog steeds interessant vind, maar wel ook nog lastig veel geleerd heb het makkelijk vind nu (beter) weet hoe ik het belastingbedrag kan berekenen. 9 Aantal keer genoemd

7 +..nu weet hoe het Nederlandse belastingsysteem werkt en dat vind ik 1 belangrijk voor later. -..economie lastiger vind door het boxenstelsel het belastingbedrag best saai vind om uit te rekenen het nog steeds les vind waarvoor je gewoon moet leren. 1 Bovenstaande tabellen over vraag 3 heb ik hieronder samengevat: Experimentele groep Controlegroep Positief 87,5% Positief 69,6% Negatief 12,5% Negatief 30,4% Hieruit blijkt dat de groep waarbij ik de lessenreeks heb uitgevoerd een positiever beeld heeft van de lessen over het boxenstelsel. Slechts 12,5% van de leerlingen uit deze groep heeft de lessen als negatief ervaren, tegen bijna een derde van de leerlingen van de controlegroep. Conclusie en suggestie voor herontwerp Op basis van bovenstaande gegevens moet ik helaas constateren dat ik mijn onderzoekshypothese moet verwerpen, omdat de experimentele groep niet significant beter, en zelfs slechter, de stappen heeft uitgevoerd in de opgave over het boxenstelsel op de toets. Zoals beschreven in paper 4 is een aannemelijke oorzaak voor het slechter presteren van de experimentele groep het feit dat ik me niet aan de eerste ontwerpregel heb kunnen houden, namelijk: de lessenreeks bestaat uit 4 lessen van 45 minuten. Door een externe activiteit viel een les uit waardoor de experimentele groep in tegenstelling tot de controlegroep een kwart van de geplande tijd niet heeft kunnen werken aan het eigen maken van het stappenplan dat nodig was voor het correct beantwoorden van de opgave over het boxenstelsel. Interessant is wel dat ondanks de slechtere score op de toetsvraag de experimentele groep in het learner report wel een positiever beeld heeft gekregen van het vak economie door de lessenreeks over het boxenstelsel dat de controlegroep. Dit geeft aan dat de waardering van een bepaald onderdeel niet altijd gepaard gaat met het kunnen toepassen ervan. In de controlegroep geven een aantal leerlingen aan de lessen over het stappenplan saai te hebben gevonden. Mogelijk wordt dit verklaard door het feit dat zij geen opgaven en voorbeelden hebben gehad die aansloten bij hun belevingswereld. Ondanks dit negatieve beeld scoren ze echter als groep beter met het uitvoeren van de stappen. Hier kan ik echter niets uit concluderen omdat ik niet kan nagaan in hoeverre degenen die slecht scoorden positief waren en andersom degenen die goed scoorden misschien een negatief beeld hadden, omdat ik de learner reports anoniem heb laten invullen. Ik heb hier destijds toe besloten omdat ik een zo eerlijk mogelijk antwoord wilde van de leerlingen. Nu besef ik mij echter dat een niet anoniem learner report mij de mogelijkheid had gegeven om de antwoorden per leerling te vergelijken met het resultaat van de opgave. Dit had meer diepgang aan kunnen brengen in de analyse omdat ik dan bijvoorbeeld had kunnen controleren in hoeverre een positief beeld van de lessenreeks samenhangt met een hoge score. In het vervolg zal ik daarom mijn keuze voor het wel of niet anoniem laten invullen van een lijst zorgvuldiger bepalen. Een ander aspect dat opvalt uit de antwoorden op het learner report is dat een relatief groter deel van de leerlingen van de experimentele groep aangeeft procedurele kennis te hebben opgedaan in de lessenreeks. Hoewel het verschil in antwoorden niet groot is met die van de controlegroep neem

8 ik aan dat dit verschil is veroorzaakt door het feit dat er veel aandacht is geweest voor de procedurele kennis bij de experimentele groep. Concluderend stel ik dat ontwerpregel 1 en 4 de meeste invloed hebben gehad op de uitkomsten van mijn onderzoek. Ontwerpregel 1 omdat ik denk dat het effect van mijn lessenreeks is afgezwakt door het feit dat één van de vier lessen is uitgevallen bij de experimentele groep. Hierdoor heeft de controlegroep meer tijd gehad om in de les te oefenen met het stappenplan en zodoende de stappen voor het aanleren van procedurele kennis te voltooien. De vierde ontwerpregel over het aanbieden van voorbeelden en opgaven die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen hebben er in geresulteerd dat de lessenserie een positiever beeld van het vak economie heeft achtergelaten bij de experimentele groep in vergelijking met de controlegroep. Terugblik Ik vind het leerzaam om te zien dat de realiteit het plannen in het onderwijs lastig maakt. Ik had een plan gemaakt om de procedurele kennis aan te leren en daarbij was het belangrijkste aspect dat de leerlingen de tijd kregen om zich die kennis eigen te maken. Als er dan opeens een les wegvalt lijkt dat meteen resultaat te hebben. Naar mijn idee is het de uitdaging voor de docent om vakdidactisch altijd het optimale te doen, gegeven het feit dat flexibiliteit in het onderwijs noodzaak is. Ten slotte was ik verrast door het feit dat de experimentele groep positiever was over de lessenreeks maar ondanks dit toch slechter scoort. Motivatie is een belangrijk aspect voor de leeropbrengst maar zoals blijkt uit mijn onderzoek, zeker niet het enige belangrijke.

9 Bijlage 1 Data leerlingen Experiment ele groep punten opg boxenstel sel rapportcijf er punten opgave boxenstel sel (als % van totaal) rapportcijfer (als % van totaal) Controlegro ep punten opg boxenstel sel rapportcijf er punten opgave boxenstel sel (als % van totaal) rapportcijfer (als % van totaal) 1 0 4, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , t-test

10 23 2 5, , , , , , ,346154