Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering
|
|
- Matthias de Lange
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering Naam auteur(s) A. Sturm, drs Vakgebied Management & Organisatie Titel Stappenplan als oplossingsstrategie voor vraagstukken hypothecaire leningen Onderwerp Probleem oplossen als vaardigheid Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep 2015 / 5 VWO Sleuteltermen probleemoplossingsstrategie, stappenplan, M&O, hypothecaire lening Bibliografische referentie Sturm, A. (2015). Stappenplan als oplossingsstrategie voor vraagstukken hypothecaire leningen. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider(s) R. van Dijk, drs. Beoordelaar(s) H.C. Kneppers, dr. Ir. Datum 25 juni 2015
2 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Beschrijving Analyse Conclusie Beschrijving dataverzameling Analyse dataverzameling Conclusie dataverzameling... 5 Bijlage 1: literatuurlijst... 6 Bijlage 2: de lesplannen (MDA)... 7 Bijlage 3: het opgavenboekje met woordspin Bijlage 4: Probleemoplossingsstrategie 5 VWO Bijlage 6: Probleemoplossingsstrategie Fons Vernooij Bijlage 7: validiteit en betrouwbaarheid Bijlage 8: Learner Report Bijlage 9: Behaalde leerdoelen Bijlage 10: Ontwerpregels Bijlage 11: Kwalitatieve analyse gebruik stappenplan
3 1 Samenvatting Het probleem wat ik heb ervaren, is dat leerlingen het lastig vinden om zich voldoende te oriënteren op een vraagstuk. Ze gebruiken een verschillende aanpak voor een rekenvraagstuk, hebben geregeld moeite om de relevante gegevens voor de oplossing uit de tekst te filteren en controleren niet altijd hun antwoord. Mijn ontwerphypothese is: Als leerlingen van VWO 5 in de vier interventielessen het stappenplan van Fons Vernooij uitproberen, zullen zij hogere resultaten behalen in het oplossen van rekenvraagstukken over hypothecaire leningen op het niveau van toepassen (analyseren) en meer vertrouwen hebben in de aanpak van de berekening. Het aanleren van het stappenplan zal gebaseerd zijn op het driefasenmodel van Marzano & Miedema in dimensie 2, namelijk (i) het achterhalen van het stappenplan, (ii) het uitproberen van het stappenplan en (iii) het automatiseren. Andere ontwerpregels (bijlage 6) zijn dat in de interventie gebruik wordt gemaakt van hardop denken (modelling), het activeren van samenwerkend leren en het maken van een mindmap. Het resultaat van mijn interventie ga ik op twee dimensies meten, namelijk (i) de leerresultaten met toetsvragen en (ii) het leergedrag met een learner report en met extra kwalitatief onderzoek, waarbij de toetsen geanalyseerd zijn op aanwijzingen die de conclusie rechtvaardigen dat het stappenplan is gebruikt. 2 Beschrijving De lessenserie van 4 lessen is gegeven in week 16 van april 2015 aan een 5 VWO klas. Deze klas bestaat normaal uit 11 leerlingen, maar de opkomst varieerde in de drie sessies van 1 tot 8 leerlingen (6-1-8 lln) om verschillende redenen. Dit lage aantal zorgde wel voor een prettige (werk) intieme sfeer in de klas. De gekozen werkvormen, zoals hardop denken en mindmap zijn voor de meest leerlingen vrij nieuw, maar er werd positief mee gewerkt. In de eerste blokles was ik erg tevreden over de samenwerking en de interactie met en tussen de leerlingen. Ik heb de lessen grotendeels volgens het ontwerp uitgevoerd. In de uitvoering bleek echter dat het lesprogramma van met name blokles 1 en 2 en les 4 (toets) iets te ambitieus is, zodat er weinig tijd is voor de evaluatie aan het eind. Met name de werkvorm hardop denken (het achterhalen van het stappenplan) en het maken van de toets hebben meer tijd gekost dan gepland. Het positieve was dat leerlingen zich met de uitwerking gingen bemoeien en vragen hadden, zoals: Moet je eigenwoningforfait erbij optellen?. Daarnaast blijkt dat in les 4 de drie toestvragen teveel zijn voor de geplande tijd. Wat betreft de 6 leerdoelen zijn er twee behaald, namelijk het berekenen van hypotheeklasten met toepassing van hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait (2 en 5). Het leerdoel, dat betrekking heeft op het beschrijven en bewust gebruiken van het stappenplan, is maar gedeeltelijk behaald (1). Evenals het aangeven van de relevantie van het stappenplan is niet voldoende behaald (6). In les 3 kwam met name het uitproberen van analyse- oplossingspad (probleemoplossingsstrategie) aan de orde. De bijbehorende leerdoelen (3 en 4) zijn door de lage opkomst maar door 1 leerling behaald. Dus als klas als geheel niet behaald (zie bijlage 7: overzicht behaalde leerdoelen). 2
4 Ik heb de absente leerlingen direct g d en verteld dat ik het wegblijven als ongeoorloofd verlof zag. Dit had wel effect want de volgende les zijn de meeste leerlingen weer present. Wat betreft de ontwerpregels (bijlage 10) ben ik van mening dat ze voldoende waren, maar er is in de uitvoering niet aan alle randvoorwaarden voldoende voldaan, zoals de hoeveelheid lestijd (zie ook analyse). 3 Analyse Het opstellen van de mindmap pakte goed uit. Dit instrument is succesvol bij het ophalen van voorkennis, wat ook bleek met het ophalen van het begrip eigenwoningforfait (leerdoel 5). Het gaf ook een bruggetje om de klas te vragen wat dit betekende. Het instrument hielp ook goed bij het bieden van structuur bij het berekenen van hypotheeklasten met vele begrippen en rekenstappen (heuristiek). Het achterhalen van het stappenplan met behulp van hardop denken was voor de docent en leerlingen lastiger dan vooraf gedacht. In de evaluatie van deze inductieve aanpak bleek dat de leerlingen niet verder kwamen dan vier stappen, die ook niet in de juiste volgorde waren gezet. Aan de ene kant werd er tijdens het hardop denken weinig aantekeningen gemaakt en aan de andere kant is het ook logisch dat het meer tijd kost om de basis van een vaardigheid te achterhalen. Eén keer is dan niet genoeg om het in eigen woorden te beschrijven en bewust toe te passen (leerdoel 1). Ik had de leerlingen daarom bij iedere rekenopgave gevraagd de denkstappen te gebruiken en op te schrijven, maar dat is in de praktijk niet voldoende uitgeprobeerd. Ze vonden het veel werk (reactie learner report) en misschien vervelend, maar als de leerlingen ervaren dat het helpt om het stappenplan toe te passen, dan zal het effect hebben. Ik verwacht dat het hardop denken een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het behalen van leerdoel 2 en 5, namelijk het berekenen van hypotheeklasten, omdat de heuristiek via modelling 1 werd voorgedaan. Er was bovendien veel interactie met leerlingen over de rekenstappen die ik maakte. Dit gaf meer begrip over wat ik aan het uitrekenen was, zoals: Hoe werkt het uitrekenen van de te betalen belasting? Wat reken ik nu uit? Belasting of interest?. In les 3 was een groot deel van de klas afwezig. In deze les stond het verder uitproberen van het stappenplan op het programma, met name stap 2 en 3. Doordat deze les voor veel leerlingen wegviel, is het uitproberen en misschien ook nog wel een stukje achterhalen van de probleemoplossingsstrategie beperkt geweest en zijn ook leerdoelen 3 en 4, de analyse van het probleem en de planning van de uitwerking (stap 2 en 3) niet behaald. Kortom er is te weinig met het stappenplan gewerkt en dit heeft een negatief effect gehad op het leerresultaat en leergedrag. Het voordeel voor de leerling die wel aanwezig was, is dat hij alle aandacht kreeg en met de docent kon sparren over het stappenplan. Dit zal een positief effect hebben gehad op betreffende leerling. 1 Hardop denken: de rol van de docent bij 'hardop denken is erg belangrijk. Hij doet hardop voor hoe hij te werk gaat als hij bijvoorbeeld de hoofdgedachte van een tekst moet formuleren. Gaandeweg kunnen de leerlingen het hardop denken overnemen ( 3
5 4 Conclusie Ik merk in de evaluatie (afsluiting blokles) dat leerlingen nog niet het nut van het stappenplan zien. Ze hebben hun eigen aanpak (vaardigheid) en hebben nog niet het succes ervaren bij het toepassen. In het lesontwerp is aandacht voor het achterhalen van het stappenplan en het uitproberen daarvan door de leerlingen bij iedere oefenopgave het stappenplan op te laten schrijven. Dit had echter beter en meer kunnen zijn. Ook was het lesprogramma iets te ambitieus. In paper 5 doe ik met betrekking tot beide aandachtspunten suggesties voor herontwerp met meer aandacht voor het meer expliciet toepassen en opschrijven van de denkstappen. Achteraf gezien had ik de opdrachten van les 3 uit het opgavenboekje als huiswerk nog kunnen laten maken door de leerlingen die absent waren.. Andere alternatieven waren niet te organiseren, er was verder in die week geen ruimte om de les in te halen. Ook in de weken erna was geen ruimte in de studieplanning. 5 Beschrijving dataverzameling In les 4 laat ik de leerlingen een toets (bijlage 5) maken, ondanks dat de meeste leerlingen de 3 e les gemist hadden. Deze meting na interventie vergelijk ik met de toetsresulaten over dit onderwerp eerder dit schooljaar van deze leerlingen op individuele basis (nulmeting). De geplande tijdsduur (25 min) voor het maken van de drie vragen bleek voor veel leerlingen echter te weinig. Ik heb ze daarom 5-10 minuten langer de tijd gegeven. Om het leergedrag te meten, het vertrouwen (ontwerphypothese), laat ik de leerlingen de laatste 10 minuten van de les een learner report invullen. 6 Analyse dataverzameling Met de antwoorden op de toetsvragen kan ik voldoende meten wat de leerresultaten zijn geweest (leerdoelen 2 t/m 5). Ondanks dat leerdoelen 3 en 4 voornamelijk in les 3 zijn besproken, zijn ze ook al in les 1 en 2 aan de orde geweest. Ik heb de leerlingen daarom toch de toetsvragen hierover laten maken. Ondanks mijn instructie werden er door de lln. helaas geen stappen genoemd bij de antwoorden op de toetsvragen. Hierdoor kan ik niet met zekerheid meten of de leerlingen de eerste vijf stappen van Vernooij (bijlage 6) gebruiken (leerdoel 1). Uit het learner report blijkt welke leerlingen open staan om de geleerde stappen bewust te gaan gebruiken, maar dat geeft nog geen zekerheid of het leergedrag door de interventie is veranderd. Daarom heb ik als extra kwalitatief onderzoek de toetsen geanalyseerd en per leerling gekeken of er aanwijzingen waren die de conclusie rechtvaardigen dat het stappenplan is gebruikt (zie resultaten bijlage 11). Het aantal leerlingen in de voor- en nameting is een probleem. Ondanks dat ik de toets resultaten per leerling vergelijk is het gemiddelde interventie resultaat gebaseerd op een te klein aantal waarnemingen. Hier is weinig aan te doen, er zijn géén parallel klassen om de populatie groter te maken. 4
6 7 Conclusie dataverzameling De dataverzameling (les 4) is goed verlopen, maar de opzet en uitvoering van het onderzoek had beter gekund en heeft invloed gehad op de betrouwbaarheid. Als de leerlingen alle lessen hadden gevolgd, was er hoogstwaarschijnlijk een beter resultaat door de interventie op zowel leerresultaat als leergedrag behaald. De validiteit (meten wat ik wil meten) van de toets is door de uitvoering onveranderd gebleven. Aangezien het aantal toetsvragen teveel was voor de geplande tijd, verwacht ik dat dit een negatief effect heeft gehad op de relatief veel lagere score op de laatste (derde) vraag (score 54%) t.o.v. van vraag 1 en 2 (score 80%). Om dit op te lossen, zonder de validiteit aan te tasten, zou ik toets vraag 1b vervangen door één of meerdere inzichtvragen, die minder rekentijd kosten. Vraag 1b lijkt namelijk veel op vraag 1a. Hiermee zou het probleem van de tijdnood opgelost zijn. Wat betreft het effect van de interventie op leergedrag, zou ik achteraf ook willen meten in hoeverre de leerlingen het stappenplan gebruiken bij het toepassen van het beantwoorden van de vragen van de toets. Dit is gerichter dan het meten van het vertrouwen, wat ik als een afgeleide zie. Een leerling krijgt vertrouwen als hij een succeservaring heeft met het toepassen van het stappenplan. Daarom heb ik nog een extra kwalitatieve analyse van de toetsen met betrekking tot het gebruik van het stappenplan als extra meetinstrument ingezet (zie bijlage 11). 5
7 Bijlage 1: literatuurlijst 1. Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Basisboek. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers. 2. Hajer, M., & Meestringa, T. (2009). Handboek taalgericht vakonderwijs. Bussum: Coutinho. 3. Groot, de, A. D. (1994). Methodologie: Grondslagen van onderzoek en denken in de gedragswetenschappen. Van Gorcum, Assen. 4. Kneppers, L. (2009). Conceptgericht en contextgericht economieonderwijs. Landelijk Expertisecentrum Economie en Handel, katernen Kneppers, L. (n.d.) Rekenen bij economie. Landelijk Expertisecentrum Handel en Economie, katernen Kneppers, L., & Laarhoven van, I. (2010). Taal en taalgerichtheid. Landelijk Expertisecentrum Handel en Economie, katernen Marzano, R. & Miedema, W., (2013). Leren in 5 dimensies. Moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs. Assen: Koninklijke van Gorcum. 8. Vernooij, F. (2003). Probleemoplossen als vaardigheid Tijdschrift voor het economisch onderwijs 2003, Vlimmeren, S. van., & Reuver, W.de.(2006). Management & Organisatie. Theorieboek 1a VWO. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. 10. Vlimmeren, S. van., & Reuver, W.de.(2006). Management & Organisatie. Werkboek 1 VWO. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. Overige bronnen: Syllabus Centraal Examen 2015 (2013). Examenprogramma Management en Organisatie, VWO. College voor Examens, Utrecht. Toets resultaten van 5 VWO leerlingen eerste semester (tm. februari 2015) en magister. Uit privacyoverwegingen alleen beschikbaar ter inzage en niet voor publicatie in dit onderzoek. 6
8 Bijlage 2: de lesplannen (MDA) Klas: Docent: Datum: (les 1 en 2) Tijd: 100 min Aantal lln: 11 Vwo 5 Inductief achterhalen en vormgeven van stappenplan Lesonderwerp (probleemoplossingsstrategie) en toepassen op vraagstukken met hypothecaire leningen. Dit onderwerpen is in het eerste semester aan bod gekomen In het curriculum is Beginsituatie nog geen specifieke aandacht besteed aan kennis van probleemoplossingsstrategieën. 5 Leskern 2 (leerdoelen van de les) Docentdoelen Boek (+ blz.) Media, spullen, hulp Tijd Lesfase 3 Wat ik doe en zeg Betekenis opbouwen (1) 5-6 Instructie (4) Ophalen voorkennis en begeleiden voortgang (1,5) Nabespreking opdracht (3) 1. De leerlingen kunnen aan het eind van deze les elke stap uit het stappenplan in eigen woorden beschrijven en bewust toepassen. 2. De leerlingen kunnen aan het eind van deze les de gemiddelde maandlasten van een annuïteiten en lineaire hypotheek berekenen. Tijdigheid van lesfasen (goed tempo houden). Concentratie en focus van leerlingen op leerdoelen. Uitgedeelde opgavenboekje lessenserie Whiteboard, beamer, PowerPoint, opgavenboekje lessenserie. 1) Ik vertel wat het programma de eerste les en de achtergrond van de lessenserie. 2) Ik geef betekenis aan het nut en het effect van ontwikkelen van een probleemoplossingsstrategie en wanneer je de vaardigheid inzetten. (1) Ik geef instructie om in tweetallen een mindmap te maken met het begrip hypothecaire leningen (aansluiten bij voorkennis) op de laatste (blanco) pagina van uitgedeelde opgavenboekje Ik loop rond en monitor de voortgang. Op whiteboard schrijven met onderlinge verbanden en doorvragen/uitleg geven over onbekende begrippen. Wat zij doen (werkvorm) Docent legt centraal uit en leerlingen luisteren. Leerlingen luisteren naar instructie. Leerlingen maken in samenwerking een mindmap. Leerlingen presenteren mindmap. Leeractiviteit Begrijpen: De leerlingen krijgen een beeld van de les(sen) en weten hoe de structuur van de lessenserie eruit ziet en welk nut dit voor hen heeft. Begrijpen: Leerlingen krijgen een beeld wat ze moeten doen om een mindmap te maken en stellen vragen. Memoriseren: Leerlingen bedenken welke termen belangrijk zijn en leggen verbanden bij het begrip hypothecaire lening. Begrijpen/evalueren: Leerlingen leggen verband tussen begrippen en herinneren betekenis van begrippen Instructie (4): (1) Met hardop denken ga ik een Hardop denken Analyseren/creëren: 2 Ebbens & Ettekoven, Effectief leren, p Ebbens & Ettekoven, Effectief leren p Oriënteren op doel, voorkennis vaststellen/activeren 2. Informeren over begrippen / instrueren over vaardigheden 3. Check & feedback 4. Instructie geven 5. Verwerking begeleiden 6. Afronden (evalueren en reflecteren) 7
9 stappenplan achterhalen Stappenplan achterhalen 4 Nabespreken van stappenplan (3) Instructie (4) Begeleiden (5): stappenplan uitproberen en vormgeven 5 Nabespreken opdracht (3) Afronding/ Evalueren (6) opgave over de berekening van hypotheekrente voordoen, waarmee ik impliciet de stappen van de oplossingsstrategie laat zien. (2) Ik geef instructie dat leerlingen iedere stap op een moeten noteren. Ik geef instructie dat leerlingen de uitkomsten met buurman te vergelijken en daarna uit te wisselen met de klas. Ik vraag de leerlingen hun antwoorden op het bord te schrijven. Aan het eind stuur ik, indien nodig bij, zodat uiteindelijk de zes stappen van Vernooij resulteren. Ik geef instructie dat leerlingen het stappenplan bewust gaan toepassen met een rekenopgave. Tijdens het samenwerken geef ik groepjes feedback over het toepassen van het stappenplan. De leerlingen nemen mijn rol als docent over met de bespreking van de antwoorden. Ook vraag ik naar de stappen die lln. gemaakt hebben om tot een oplossing te komen. Ik probeer erachter te komen welke stap(pen) ze moeilijk vinden. Geef feedback met verwijzing naar gemaakte stroomschema op bord. Ik vraag aan leerlingen of ze het nut zien en effect merken van het bewust gebruiken van een stappenplan. Wanneer gebruik je het in welke situaties? Welke stappen vind je nog moeilijk? door docent en leerlingen maken aantekeningen. Denken-Delen- Uitwisselen Onderwijsleergesprek Leerlingen luisteren naar instructie. Samenwerken aan opgave. Hardop denken. Evaluatie. Leerlingen worden geactiveerd om zelf de stappen van het stappen- plan te achterhalen en construeren van de stappen. Begrijpen: Leerlingen vergelijken het afgeleide stappenplan met elkaar. Evalueren: Leerlingen presenteren het patroon van het stappenplan en laten dit door andere leerlingen aanvullen. Lln. denken na over eigen handelen en leren. Begrijpen: Leerlingen begrijpen wat er van ze wordt verwacht. Creëren: Leerlingen stellen het stappenplan op naar eigen inzicht. Begrijpen/evalueren: Leerlingen moeten met hardop denken aangeven welke stappen doorlopen hebben en vergelijken van antwoorden en gemaakte stappen. Evalueren: Leerlingen evalueren en bekritiseren het gebruik van het stappenplan. 4 Marzano & Miedema, Leren in vijf dimensies, p Marzano & Miedema, Leren in vijf dimensies, p. 94 8
10 Docent: Datum: (les 3) Tijd: 50 min Klas: Vwo 5 Aantal lln: 11 Lesonderwerp Verder aanscherpen en vormgeven van stappenplan met nadruk op uitproberen van analyse- oplossingspad (probleemoplossingsstrategie). De vorige les zijn de leerlingen bezig geweest met het achterhalen van het Beginsituatie stappenplan en hebben een begin gemaakt met het aanscherpen van het stappenplan. 3. De leerlingen kunnen aan het eind van deze les een planning van de rekenstappen maken voor het berekenen van hypotheeklasten Leskern (analyse van het probleem). (leerdoelen van de les) 4. De leerlingen kunnen aan het eind van deze les de volgorde van de rekenstappen bepalen om een opgave met berekening van hypotheeklasten op te lossen (planning van de uitwerking). Docentdoelen Tijdigheid van lesfasen (goed tempo houden). Concentratie en focus van leerlingen op leerdoelen. Boek (+ blz.) Uitgedeelde opgavenboekje 5 Media, spullen, hulp Tijd Lesfase Wat ik doe en zeg Oriëntatie op leerdoelen en ophalen voorkennis (1) Whiteboard, beamer, PowerPoint. Ik stel vragen over het stappenplan (nut en gebruik) en focus op stap 2 (analyse van het probleem) en stap 3 (planning van de uitwerking). Wat zij doen (werkvorm) Docent stelt vragen en leerlingen geven antwoorden. Leeractiviteit Herinneren, begrijpen: De leerlingen krijgen een beeld van de les en leerdoelen. Lln. herinneren het stappenplan wat vorige les is besproken Informeren over oplosstrategie (2) Instructie (4) Begeleiding (5): toepassen van stap 2 en Instructie (4) Toepassen van oplossingsstrategie (5). Ik laat met een voorbeeld, het berekenen van belastingvoordeel, zien wat je moet doen bij het oplossen van een vraagstuk. Ik vraag de lln. om het analysepad (stap 2) en oplossingspad (stap 3) te maken met het begrip belastingvoordeel en onderstrepen van ontbrekende gegevens om dit uit te rekenen. Ik loop rond en geef hints en feedback op het analyse- en oplossingspad. Aan het eind van de lesfase vraag ik de groepjes naar de antwoorden. Deze schrijf ik op het bord. Ik vraag de lln. om een rekenopgave te maken door bewust de eerste vier stappen van Vernooij toe te passen. Ik loop rond langs en moedig aan om bij de aanpak van opgave gebruik te maken van het stappenplan. Onderwijsleergesprek: de leerlingen moeten nadenken welke stappen ze herkennen. Dit wordt klassikaal terug gevraagd. Leerlingen luisteren naar instructie. Samenwerken in drietallen Leerlingen luisteren naar instructie. Samenwerken. Begrijpen: De leerlingen moeten het achterhaalde stappenplan uit de vorige les vergelijken met Vernooij en begrijpen wat ze moeten doen bij stap 2 en stap 3. Begrijpen: De leerlingen begrijpen wat ze moeten doen. Analyseren (toepassen): De leerlingen moeten de samenhang tussen de onbekende en bekende grootheden afleiden. Begrijpen: De leerlingen begrijpen wat ze moeten doen. Toepassen: Leerlingen beantwoorden de opgave met behulp van het ontwikkelde oplossingpad in de vorige opdracht. 9
11 Check en feedback (3) Afronden/ Evalueren (6) Ik bespreek de antwoorden van de opgave met het expliciet benoemen van de gevolgde stappen. Ik vraag de leerlingen of het stappenplan nuttig is bij het systematisch oplossen van een rekenvraagstuk. Hardop denken. Evaluatie. Begrijpen: Leerlingen vergelijken de antwoorden. Evaluatie: Leerlingen evalueren en bekritiseren het gebruik van het stappenplan. Klas: Docent: Datum: (les 4) Tijd: 50 min Aantal lln: 11 Vwo 5 Meten van interventie en reflectie met de beantwoording van een Lesonderwerp toetsopgave en vragen learner report. De vorige les zijn de leerlingen bezig geweest met verder vormgeven en Beginsituatie aanscherpen van stappenplan, met extra aandacht voor begrijpen en toepassen van probleemanalyse en oplossingspad (stap 2 en 3). 5. De leerlingen kunnen aan het eind van deze les het belastingvoordeel als gevolg van hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait berekenen. Leskern 6. De leerlingen kunnen aan het eind van de les aangeven wat de relevantie (leerdoelen van de les) is van het gebruik van een stappenplan om M&O vraagstukken systematisch te beantwoorden. Tijdigheid van lesfasen (goed tempo houden). Concentratie en focus van Docentdoelen leerlingen op leerdoelen houden. Boek (+ blz.) Toetsvraag en Learner Report Media, spullen, hulp whiteboard, beamer, PowerPoint, toetspapier Tijd Lesfase Wat ik doe en zeg Wat zij doen (werkvorm) Leeractiviteit 5 Oriëntatie op leerdoel en ophalen voorkennis (1). Ik geef een korte samenvatting van de vorige drie lessen en vertel wat het programma van vandaag. Lln. luisteren naar docent. Begrijpen en herinneren: De leerlingen krijgen een beeld van de les en leerdoelen. 5-7 Instructie (4) Check op leerresultaat lessenserie (3) Check op leergedrag lessenserie (3) Afronden/ Evalueren (6) Ik geef een korte instructie: zelfstandig, tijd voor toets en wat te doen als ze klaar zijn. Ik monitor of iedereen zelfstandig aan het werk is en de voortgang. Ik stimuleer de leerlingen om de vragen zo compleet mogelijk in te vullen. Ik vraag de leerlingen hoe ze deze lessenserie hebben ervaren en nut van stappenplan zien. Lln. luisteren naar docent. Toetsvraag maken. Learner Report invullen. Evaluatie Begrijpen: De leerlingen begrijpen wat ze moeten doen. Toepassen: De leerlingen moeten stappenplan toepassen op een rekenopgave met inzichtvragen. Evalueren: De leerlingen moeten bekritiseren en rapporteren wat ze van het stappenplan vinden. Evalueren: Leerlingen evalueren en bekritiseren de lessenserie en nut van het stappenplan. 10
12 Bijlage 3: het opgavenboekje met woordspin 11
13 Bijlage 4: Probleemoplossingsstrategie 5 VWO Stap Leerling 1 Leerling 2 Leerling 3 Leerling 4 1 Lezen de Lees de informatie. Lees het verhaal. Tekst lezen. probleemomschrijving. 2 Lees de vraag. Lees de vraag. Lees de vraag. Lees de vraag. 3 Wat heb ik nodig om vraag te beantwoorden? Welke rekenstappen moet ik maken? Bepalen welke gegevens ik nodig Informatie op papier schrijven. heb. 4 Zoek in de tekst. Haal de gegevens uit de tekst. Proberen op te lossen. Bedenkt wat je moet berekenen. 5 Schrijf de gegevens op. Rekenen. Rekenen. 6 Rekenen. 7 Af en toe controleren. Analyse: Alle 4 leerlingen beginnen met het lezen van de probleemomschrijving en de vraag. Géén van de leerlingen zoekt bewust naar signaalwoorden, verwijzingen naar de onderliggende theorie van de opgaven. Dus wat weet ik over dit onderwerp en hoe ligt het verband tussen de onbekende en de beschikbare gegevens? Slechts één leerling controleert achteraf zijn antwoord. Géén van de leerlingen evalueert achteraf het oplossingsproces. Dus welke kennis is opgedaan die bruikbaar is in volgende vraagstukken? Bijlage 5: toetsvraag (excl. bronnen) 12
14 Bijlage 6: Probleemoplossingsstrategie Fons Vernooij Bij het oplossen van calculatorische problemen gaat het om zes logische stappen: 1. Oriëntatie op het probleem: wat wordt er eigenlijk gevraagd? 2. Analyse van het probleem: hoe ligt het verband tussen de onbekende en de beschikbare gegevens? 3. Planning van de uitwerking: welke rekenstappen moet ik in welke volgorde zetten? 4. Berekening van de uitkomst: welke getallen vul ik in de diverse rekenstappen in? 5. Controle van het proces: heb ik niks vergeten of verkeerd gedaan? 6. Evaluatie van het resultaat: wat heb ik geleerd en hoe past dit in kennis die ik eerder heb geleerd? Bijlage 7: validiteit en betrouwbaarheid Criterium Validiteit Toetsvraag Learner report Validiteit geeft aan of je meet wat je denkt te meten. Dus de leerdoelen van de lesontwerpen. Het niveau van de vragen stemt overeen met het beheersingsniveau van de leerdoelen. Betrouwbaarheid De toetsvraag bevat voldoende vragen/opdrachten om tot een betrouwbaar oordeel te komen. De vraagstelling is helder en eenduidig. Daar waar nodig worden heldere instructies gegeven. De toetsvraag bevat vragen met betrekking tot toepassing van de leerstof. De toetsvraag kan gemaakt worden binnen de beschikbare tijd. Ja, want bij het beantwoorden moeten de leerlingen aangeven welke stappen ze gebruiken bij het beantwoorden van de rekenopgave over hypotheekrente. Het niveau van de toetsvraag (toepassen) komt overeen met het niveau van nulmeting, namelijk, waarbij minimaal een analytische leeractiviteit wordt gevraagd. Het aantal vragen (3) is aan de lage kant, maar door gebrek aan tijd is het niet mogelijk om een volledige toets te maken. In de afsluitende les zal ook nog een learner report ingevuld moeten worden. Aan voldaan. Ja, de twee van de drie vragen zijn toepassingsvragen die uit verschillende rekenstappen bestaan. Aan voldaan. De leerlingen hebben een half uur de tijd voor de drie (deel) vragen. Ja, de gestelde vragen 2 tm.7 zijn gerelateerd aan het leergedrag vertrouwen. Nvt. Acht vragen is het optimale aantal, omdat anders gebrek aan concentratie/ motivatie ontstaat. Aan voldaan. Nvt. Ja, de leerlingen krijgen 15 minuten de tijd voor 8 halfopen vragen. 13
15 Bijlage 8: Learner Report 14
16 15
17 Bijlage 9: Behaalde leerdoelen # Leerdoelen Behaald Toelichting 1 De leerlingen kunnen aan het eind van deze les elke stap uit het stappenplan in eigen woorden beschrijven en bewust toepassen. Gedeeltelijk In de evaluatie van de inductieve aanpak bleek dat de leerlingen niet verder kwamen dan vier stappen, die ook niet in de juiste volgorde waren gezet. In de analyse van de toetsvragen zijn er wel aanwijzingen dat het stappenplan is gevolgd. 2 De leerlingen kunnen aan het eind van deze les de gemiddelde maandlasten van een annuïteiten en lineaire hypotheek berekenen. Ja De toestscore op deze opgave was 80% 3 De leerlingen kunnen aan het eind van deze les een planning van de rekenstappen maken voor het berekenen van hypotheeklasten (analyse van het probleem) 4 De leerlingen kunnen aan het eind van deze les de volgorde van de rekenstappen bepalen om een opgave met berekening van hypotheeklasten op te lossen (planning van de uitwerking). 5 De leerlingen kunnen aan het eind van deze les het belastingvoordeel als gevolg van hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait berekenen. 6 De leerlingen kunnen aan het eind van de les aangeven wat de relevantie is van het gebruik van een stappenplan om M&O vraagstukken systematisch te beantwoorden. Niet Niet Deze les was er slechts één leerling, maar die kon wel het analysepad opstellen Deze les was er slechts één leerling, maar die kon wel het oplossingspad opstellen. Ja De toestscore op deze opgave was 80% Gedeeltelijk De leerlingen hebben nog te weinig opgaven gemaakt hebben en daarbij bewust het stappenplan toegepast. Ze hebben dus nog te weinig succes ervaren met het expliciet toepassen van het stappenplan. 16
18 Bijlage 10: Ontwerpregels De lessenserie voor het aanleren van een stappenplan voldoet aan de volgende regels: 1. De lessenserie van vier lessen sluit aan bij de eindterm strategische vaardigheden A (subdomein A5): o de kandidaat kan met behulp van deze modellen vraagstukken binnen deze organisaties stapsgewijs oplossen. 2. De lessenserie beslaat uit 1 les van 100 minuten en 2 lessen van 50 minuten aan klas 5VWO. 3. Het lesontwerp zal gebaseerd zijn op directe instructie (Ebbens & Ettekoven, 2013). De zes lesfasen die de basis vormen van mijn lesontwerp zijn: (i) aandacht op de doelen van de les richten en aansluiten bij voorkennis ophalen, (ii) uitleg geven, (iii) nagaan of inhoud is overgekomen, (iv) instructie geven op zelfwerkzaamheid, (v) begeleiden van zelfwerkzaamheid en (vi) het afronden van de les. De lesfasen zullen logisch worden afgewisseld. Directe instructie is een docent gestuurde instructiestrategie, die ik als basis wil gebruiken, maar zal afwisselen met leeractiviteiten die leerlingen zelf uitvoeren. Bijvoorbeeld met samenwerkend leren, denken-delen-uitwisselen, de leerling produceert zelf kennis, leerling laten reflecteren, onderwijzen van vaardigheden èn inhoud. 4. Het activeren van samenwerkend leren: geregeld gebruik maken van twee en drietallen. Dit stimuleert de leerlingen om de leerstof zelf te formuleren, met elkaar over de begrippen te praten (vaktaal), elkaar vragen te stellen en uitleg te geven aan elkaar. Deze laatste activiteit bevordert het leren in sterke mate (Ebbens & Ettekoven, 2013). 5. Bij de start van de lessenserie zullen de leerlingen bewust worden gemaakt van het nut van het aanleren van een stappenplan en het effect hiervan (betekenis geven). 6. Het aanleren van het stappenplan zal inductief gebeuren. Ik zal in de eerste les het stappenplan demonstreren met een voorbeeld, zonder expliciet de stappen te noemen. De leerlingen moeten dan aantekeningen maken en de stappen mede door samenwerking construeren. De reden dat ik voor de inductieve methode kies is dat de leeractiviteit actief wordt gemaakt. Leerlingen moeten aantekeningen maken, analyseren, stappenplan opstellen en met medeleerlingen bespreken. Mijn ervaring is dat de kennisoverdracht dan effectiever is en dat het beter beklijft. 7. Bij het aanleren van deze vaardigheid zal ik in de lessenserie gebruik maken van het driefasenmodel van Marzano & Miedema, omdat dit model een logische opbouw heeft voor het aanleren van nieuwe kennis. 8. In de lessenserie zullen de leerlingen gestimuleerd worden om te evalueren op wat er is geleerd. 17
19 Bijlage 11: Kwalitatieve analyse gebruik stappenplan Tabel: analyse toetsantwoorden op gebruik stappenplan Leerling 1 Leerling 2 Leerling 3 Leerling 4 Leerling 5 Leerling 6 # Stappenplan Norm analyse 7,5 6,9 7,5 5,6 7,5 8,8 Oriëntatie op het probleem: wat wordt er eigenlijk Komt het antwoord overeen met vraag? 1 gevraagd? ± + + Analyse van het probleem: hoe ligt het verband tussen de Wordt de correcte heuristiek gebruikt? 2 onbekende en de beschikbare gegevens? Analysepad? ± + + Planning van de uitwerking: welke rekenstappen moet ik in Is de volgorde van de rekenstappen juist? 3 welke volgorde zetten? ± + + Berekening van de uitkomst: welke getallen vul ik in de Worden de juiste gegevens uit de bronnen 4 diverse rekenstappen in? berekend? ± + + Is er een correcte geweest van het antwoord? Controle van het proces: heb ik niks vergeten of verkeerd (bijv. doorkrassen met correctie). Is het gedaan? 5 antwoord logisch? Evaluatie van het resultaat: wat heb ik geleerd en hoe past Buiten de analyse gelaten. Hiervoor geen 6 dit in kennis die ik eerder heb geleerd? aanwijzingen.?????? Toelichting Ik heb extra kwalitatief onderzoek gedaan door de toetsen per leerling te analyseren op aanwijzingen, die de conclusie rechtvaardigen dat het stappenplan is gebruikt. De waarnemingen zijn in bovenstaande tabel vastgelegd. Gebruikte methode: Per stap worden de toets antwoorden per leerling geanalyseerd op aanwijzingen voor het gebruik van betreffende stap. De norm die is gebruikt, dus of de stap zichtbaar is toegepast, zijn vastgelegd in de kolom norm analyse (kolom 3). Stap 6 is buiten de analyse gelaten, want hiervoor zie ik geen aanwijzingen. Waarden: + betekent dat de stap zichtbaar is waargenomen, bijvoorbeeld een beschrijving van de rekenstappen. + betekent dat de stap in sommige delen van het antwoord wèl, maar ook niet wordt waargenomen. _ betekent dat de stap niet is waargenomen. Conclusies: 1. Bijna alle leerlingen lezen de vraag, want ze geven een antwoord dat aansluit op de vraag. 2. Bijna alle leerlingen beschrijven de juiste stappen die tot het antwoord op vraag 1a en 1b moet leiden. Ook de volgorde van de rekenstappen is correct bij 5 van de 6 lln. 3. Bijna alle leerlingen gebruiken de juiste gegevens die in de informatiebronnen staan. 4. Leerling 4 geeft slechts een deel van het antwoord op vraag 1a. Hij heeft de vraag blijkbaar niet goed gelezen (stap 1) en ook géén controle uitgevoerd (stap 5). Dat is bovendien een bevestiging van de probleemanalyse voor de lessenserie, waarbij hij aangeeft dat hij géén controlestap doet. 5. Leerling 4 laat ook slordigheden in het analyse pad zien en in de volgorde van de rekenstappen. Uiteindelijk komt hij ook niet tot het juiste antwoord. 6. Bij leerling 4 is het gebruik van het stappenplan het minst zichtbaar, hij heeft ook de laagste toets score. 7. Bij Leerling 2 was als enige in les 3 aanwezig. Bij hem was het toepassen van de stappen het meest duidelijk zichtbaar. Eindconclusie: Vijf van de zes leerlingen passen het stappenplan zichtbaar toe. Eén leerling doet dat in mindere mate en werkt slordig. Deze leerling had ook het laagste toets resultaat (5,6). 18
Ontwerponderzoek Paper 3: Onderzoeksplan
Ontwerponderzoek Paper 3: Onderzoeksplan Naam auteur(s) Vakgebied Titel A. Sturm, drs. Management & Organisatie Stappenplan als oplossingsstrategie voor vraagstukken hypothecaire leningen Onderwerp Probleem
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 2: Ontwerpplan
Ontwerponderzoek Paper 2: Ontwerpplan Naam auteur(s) A. Sturm, drs. Vakgebied Management & Organisatie Titel Stappenplan als oplossingsstrategie voor vraagstukken hypothecaire leningen Onderwerp Stappenplan
Nadere informatiePaper 4: Uitvoeringsfase. Management & Organisatie
Paper 4: Uitvoeringsfase Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Ontwerponderzoek Naam auteur Mariëlle Kruithof Vakgebied Wiskunde Titel Onderwerp Opleiding Het toewijzingsprobleem, een kijkje in de wiskunde buiten de middelbare school. Het behandelen van de Hongaarse
Nadere informatieGrafieken, samenwerkend leren, hardop denken, stappenplan
PAPER 3 ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Marlinda van Rooijen Steltenpool, drs Economie Grafieken en betekenis Marktvraag
Nadere informatieTitel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Loon- en inkomstenbelasting. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Auteur: Hofstee, Rémon (R.H.) Vakgebied Algemene Economie Titel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Onderwerp Opleiding Loon- en inkomstenbelasting Doelgroep VMBO- GTL, leerjaar 4 Sleuteltermen
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatiePaper 1: Ontwerprapport. Management & Organisatie
Paper 1: Ontwerprapport Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieContextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming
Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 5 Evaluatie Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
PAPER 1 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Ontwerprapport Daniëlle Griep Algemene Economie Werken zal je! Context-concept Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieOntwerp onderzoek. Probleem beschrijving. Probleemanalyse. Karen Werter, Lesonderwerp: Sparen en lenen
Ontwerp onderzoek Lesonderwerp: Sparen en lenen Probleem beschrijving In de eerste economie les die de leerlingen in de derde klas hadden heb ik het woord economie op het bord geschreven en door middel
Nadere informatieOntwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten. Leraren Opleiding. Management & Organisatie
Ontwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr 10761799 Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Procent rekenen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Aantal woorden (exclusief bijlage, literatuur en samenvatting): 581 Jeffrey de Jonker Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Jeffrey de Jonker Biologie Differentiëren
Nadere informatieDocentenhandleiding, Leren Modelleren. Amsterdam, 27 maart Inleiding
Docentenhandleiding, Leren Modelleren Amsterdam, 27 maart 2014 Inleiding Deze docentenhandleidng behoort bij mijn ontwerpopdracht Leren Modelleren die ik eind 2013, begin 2014 scheef in het kader van mijn
Nadere informatieTitel Stap voor stap de inkomstenbelasting berekenen. P1. Loon- en inkomstenbelasting. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Auteur: Hofstee, Rémon (R.H.) Vakgebied Algemene Economie Titel Stap voor stap de inkomstenbelasting berekenen. P1. Onderwerp Opleiding Loon- en inkomstenbelasting Doelgroep VMBO- GTL, leerjaar 4 Sleuteltermen
Nadere informatieOntwerponderzoek Berekenen netto cashdividend per aandeel. Papers 1 t/m 5
Ontwerponderzoek Berekenen netto cashdividend per aandeel. Papers 1 t/m 5 Naam auteur(s) Saskia Ruurs, drs Vakgebied Management & Organisatie Titel Berekenen netto cashdividend per aandeel. Onderwerp Berekenen
Nadere informatieLaan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen
Nadere informatieSleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie
ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan
Nadere informatieONTWERPRAPPORT PAPER 3
ONTWERPRAPPORT PAPER 3 VRAGEN BEANTWOORDEN AAN DE HAND VAN EEN STAPPENPLAN Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Anneloes Leijenhorst, MSc. M&O Vragen beantwoorden
Nadere informatieContextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming
Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 1 - ONTWERPPLAN Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen
Nadere informatieSleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie
ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan
Nadere informatieBIJLAGE 1.1 Lesplan les 1
BIJLAGE 1.1 Lesplan les 1 Datum: 12-05- 2014 Tijd: 11.40-12.40 Klas: 3hvD Aantal aanwezigen: 24 Lesonderwerp Talen in Spaanstalige landen; reizen in Latijns-Amerika Beginsituatie (De lln voelt, vindt,
Nadere informatiePaper 2: Ontwerp. Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese:
Paper 2: Ontwerp Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese: Als ik bij het onderwerp radioactiviteit de leerlingen van klas 3A3 praktische opdrachten geef zodat ze actief met de leerstof bezig zijn, dan gaat
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Natuurkunde, formules, omschrijven, stappenplan, grootheden
ONTWERPONDERZOEK 1 PAPER 2 Naam auteur(s) Roy Lagerburg, MSc Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Natuurkunde Geen trucs maar dieper inzicht Natuurkundige
Nadere informatieHieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten.
L&I4 V Memo C. Klaver & M. Steltenpool Gegeven les: Hieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten. Docent: Marlinda Steltenpool en Kees Klaver
Nadere informatieContextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming
Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 2 - ONTWERP Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen
Nadere informatiePaper 3: Uitvoeringsfase. Management & Organisatie
Paper 3: Uitvoeringsfase Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieLeerwerktaak: Verhaaltjessom oplossen aanleren
Leerwerktaak: oplossen aanleren Titel Gekoppeld aan beroepstaak OWE ILS-wi 614 Gekoppeld aan de volgende competenties(s) Niveau Geschikt voor de volgende vakken Ontwerper/ ontwerpgroep/ sectie/ school
Nadere informatieONTWERPRAPPORT PAPER 4
ONTWERPRAPPORT PAPER 4 VRAGEN BEANTWOORDEN AAN DE HAND VAN EEN STAPPENPLAN Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Anneloes Leijenhorst, MSc. M&O Vragen beantwoorden
Nadere informatieOmschrijven, formules, natuurkunde, stappenplan, begripspracticum
ONTWERP ONDERZOEK FORMULES OMSCHRIJVEN BIJ NATUURKUNDE IN 3 VWO Naam auteur Margriet van der Laan, Msc Vakgebied Natuurkunde Titel & onderwerp Formules omschrijven bij natuurkunde Opleiding Interfacultaire
Nadere informatieDocent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26
plan 1 i Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 onderwerp Beginsituatie kern Leerdoelen Docentdoelen ADHD Leerlingen hebben een hoofdstuk over gedrag gehad, maar vinden de relatie
Nadere informatieProbleembeschrijving
Naam auteur(s) Ir. N.C.Veerman Vakgebied Wiskunde Titel Motivatieproblemen in het volwassenonderwijs Onderwerp Het verhogen van de motivatie van leerlingen door eigen materiaal in te zetten. Opleiding
Nadere informatiePaper 3 Onderzoeksinstrumenten. Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen
Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen Vakgebied Nederlands Titel Historische letterkunde? Kapot saai! Onderwerp Motivatie bij historische letterkunde Opleiding Interfacultaire
Nadere informatiePROFIELPRODUCT - VERANTWOORDING
PROFIELPRODUCT - VERANTWOORDING Naam auteur(s) Hofstee, R.H. MSc of Economics Vakgebied Algemene Economie Titel Vakgroepwerkplan Open Schoolgemeenschap Bijlmer Economie (3 H/V) Onderwerp Leerplan Profiel
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 4: Uitvoering
Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering Naam auteur: Eveline Schaaf Vakgebied: Wiskunde Titel: Differentiëren om vwo niveau te behouden Onderwerp Een tweefasen vwo klas met havisten Opleiding Interfacultaire
Nadere informatieOntwerponderzoek. Paper 2 Ontwerp
Ontwerponderzoek Paper 2 Ontwerp Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Arthur Sturm Algemene Economie De betekenis van elasticiteit
Nadere informatieOntwerponderzoek. Paper 1 Ontwerpplan
Ontwerponderzoek Paper 1 Ontwerpplan Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Arthur Sturm Studentnummer 10834621 Algemene Economie De
Nadere informatieLesontwerp 9. Examenvoorbereiding maatschappijwetenschappen
Lesontwerp 9. Examenvoorbereiding maatschappijwetenschappen Ontwikkelaar School Vak Groep Genre Gianna Troiani & Henri Boer Cartesius Lyceum, Amsterdam Maatschappijwetenschappen 5 havo/ 6 vwo argumenteren,
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Literatuur, leeservaring, dialogisch leren, kwestie
Iris Hoogendoorn 5617596 Schoolvak Nederlands Ontwerponderzoek paper 3: onderzoeksopzet Ontwerprapport Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 4 Uitvoering Samenvatting Lessenserie Dataverzameling
ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Sarah Schouten, MA Vakgebied CKV Titel Het Actief en Affectief Toepassen van Kunsttheoretische Kennis op Verschillende Nieuwe Voorbeelden in de Kunst Onderwerp Het toepassen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Schrijven, herschrijven, schrijfonderwijs, feedback geven, feedback ontvangen
Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Inge van de Wiel Nederlands Peerfeedback in het schrijfproces Schrijfonderwijs Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep Gymnasium
Nadere informatieTekstbegrip bij 4 havo. Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Annette van Baalen Biologie Kun je lezen leren? Een onderzoek naar het effect van vraaggestuurd
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 2: lesontwerp
Denkstappen maken bij het werken met vergelijkingen Ontwerponderzoek Paper 2: lesontwerp Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Dickens van der Werff, ir Wiskunde Denkstappen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieONTWERPRAPPORT PAPER 5
ONTWERPRAPPORT PAPER 5 VRAGEN BEANTWOORDEN AAN DE HAND VAN EEN STAPPENPLAN Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Anneloes Leijenhorst, MSc. M&O Vragen beantwoorden
Nadere informatieHet Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken
Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor
Nadere informatieLESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen
LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen
Nadere informatieMotivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid
Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid Sleuteltermen: Motivatie, activerend, betrokkenheid, Ontwerponderzoek Paper 1+2+3 24 maart 2015 Vakgebied Natuurkunde
Nadere informatieTijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1)
Lesplan les 1 Seksualiteit: Grenzen en Wensen Tijd: 8:30 Klas: 3HVc Aantal lln: 15 Introductie van de lessenserie: grenzen en wensen Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad
Nadere informatieVan Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm
wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm Dit collegevoorbeeld/lesvoorbeeld laat twee verschillende werkvormen zien, een werkvorm die gericht is op lagere orde
Nadere informatieDoelgerichte leestrainingen voor beter tekstbegrip Onderwerp Leesvaardigheid Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur Margarita Gulian Vakgebied Spaans Titel Doelgerichte leestrainingen voor beter tekstbegrip Onderwerp Leesvaardigheid Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieHet verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.
Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig
Nadere informatieTekstbegrip bij 4 havo. Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Annette van Baalen Biologie Kun je lezen leren? Een onderzoek naar het effect van vraaggestuurd
Nadere informatie0. LESVOORBEREIDING. Bij kennis verwerven en integreren
LESMODEL DIRECTE INSTRUCTIE Gebaseerd op: Ebbens e.a., Effectief leren in de les; R.J. Marzano, W. Miedema, Leren in vijf dimensies. Zie ook: www.histopia.nl docenten lesmodel (Bas van der Meijden). 0.
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 4 Uitvoering
Ontwerponderzoek Paper 4 Uitvoering Student Graziella de Guytenaere (studentnummer: 0409170) Docent Abdul A. Rezaei Vakdidacticus Datum: 05 juli 2012, Amsterdam 1 Inhoudsopgave Blz. Inleiding 3 1. Samenvatting
Nadere informatieModelleren en visualiseren
Modelleren en visualiseren Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Dr. W. Weymiens (Wolf) Natuurkunde Modelleren en visualiseren Modelleren en voorkennis Interfacultaire
Nadere informatieLes 1 Inkomstenbelasting
Les 1 Inkomstenbelasting Docent: Rémon Hofstee Datum: 23-4- 13 Tijd: 9.25 10.15 Lesonderwerp Directe belasting, belasting op inkomen, belastbaar inkomen Beginsituatie Leskern 1 Leerdoelen Docentdoelen
Nadere informatieACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN
ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN Naam auteur C.H. de Vries van der Goot Vakgebied Management & Organisatie Titel Actief leren door samenwerken Onderwerp Hypothecaire lening en belastingvoordeel Opleiding
Nadere informatieDatum: Les in reeks (nr1): Beginsituatie: wat is de aanpak van de kandidaten bij het beantwoorden van examenvragen
LESPLANNEN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN EXAMENTRAINING2 HAVO/VWO Leerdoelen les 1: Kandidaten reflecteren op: o welke strategie ze gebruiken om een examenvraag te kunnen beantwoorden o hoe ze met bronnen
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieOntwerprapport Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied
Ontwerprapport Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied M&O Titel Rechtsvormen in context. Onderwerp Contextgerichte aanpak bij het onderwerp rechtsvormen. Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN
ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN Naam auteur C.H. de Vries van der Goot Vakgebied Management & Organisatie Titel Actief leren door samenwerken Onderwerp Hypothecaire lening en belastingvoordeel Opleiding
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieopbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen reflecteren op de (gemaakte) toets
opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen reflecteren op de (gemaakte) toets APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in en
Nadere informatieSpanningsveld: theorie en praktijk
Universiteit van Amsterdam Interfacultaire lerarenopleiding MA Leraar VHO in Kunstgeschiedenis en Culturele en Kunstzinnige Vorming/Kunst Algemeen Ontwerponderzoek Bijlagen paper 2, 3 en 5 Spanningsveld:
Nadere informatieLerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Stageopdracht Effectief leren
Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn 2015-2016 Stageopdracht Effectief leren 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Werken aan competenties... 3 Praktijkopdracht Effectief leren... 3 Bijlage 1: Beoordelingsformulier...
Nadere informatieLeerwerktaak Bouwen aan grammatica
Leerwerktaak Bouwen aan grammatica Titel Bouwen aan grammatica! Onderwijstype Niveau Competenties(s) Beroepstaak VO MBO 1 propedeusefase 2 hoofdfase 3 eindfase (lio) 1 interpersoonlijk 2 pedagogisch 3
Nadere informatieHoe een training in metacognitieve vaardigheden leerlingen en docenten helpt! Bijeenkomst 2
Hoe een training in metacognitieve vaardigheden leerlingen en docenten helpt! Bijeenkomst 2 Rodica Ernst-Militaru R.Ernst@udenscollege.nl Plonie Nijhof nyh@hermannwesselinkcollege.nl Deze bijeenkomst 14:00-15:15
Nadere informatieDrs. J. van der Span Dr. Q. Elvira. Van M&O naar Bedrijfseconomie
Drs. J. van der Span Dr. Q. Elvira Van M&O naar Bedrijfseconomie De meerwaarde van het nieuwe programma? De wereld om ons heen wordt steeds complexer Financiele kwesties worden steeds lastiger De kleine
Nadere informatieZelfgestuurd leren met Acadin
Zelfgestuurd leren met Acadin 1. Wat is zelfgestuurd leren? Zelfgestuurd leren wordt opgevat als leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen
Nadere informatieOntwerponderzoek: Paper 3
Ontwerponderzoek: Paper 3 Naam auteur(s) Karoline Heidrich Vakgebied Duits Titel Duits + Film = plezier? Onderwerp Verhoging van motivatie voor het leren van Duits door middel van leeractiviteiten rondom
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 1: definitiefase
Denkstappen maken bij het werken met vergelijkingen Ontwerponderzoek Paper 1: definitiefase Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Dickens van der Werff, ir Wiskunde Denkstappen
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieContextgerichte aanpak bij het onderwerp rechtsvormen. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied M&O Titel Rechtsvormen in context. Onderwerp Contextgerichte aanpak bij het onderwerp rechtsvormen. Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieWiskunde: vakspecifieke toelichting en tips
Wiskunde: vakspecifieke toelichting en tips Met deze voorbeelden van taken voor de wiskundelessen willen wij verschillende ideeën illustreren. Ten eerste geven zij een idee wat bedoeld wordt met hele-taakeerst
Nadere informatieDe onderwijsmethode Directe instructie
De onderwijsmethode Directe instructie 1. Wat is Directe instructie? Directe instructie is een onderwijsmethode die nadruk legt op structuur, duidelijkheid en positieve ondersteuning van de student (Ebbens
Nadere informatieOpbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking
Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een
Nadere informatieACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN
ACTIEF LEREN DOOR SAMENWERKEN Naam auteur C.H. de Vries van der Goot Vakgebied Management & Organisatie Titel Actief leren door samenwerken Onderwerp Hypothecaire lening en belastingvoordeel Opleiding
Nadere informatieLeren & Instructie 3 ONTWERPOPDRACHT: HERONTWERPEN
Leren & Instructie 3 ONTWERPOPDRACHT: HERONTWERPEN Context In L&I 1 en 2 heb je je bekwaamd in het model didactische analyse voor je lesvoorbereidingen; in de praktijk heb je flink wat ervaring opgedaan
Nadere informatieEen probleem oplossen is ook een vaardigheid
Paper 2 Ontwerponderzoek Een probleem oplossen is ook een vaardigheid Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Hans Marcuse, drs. Studentnummer
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Iris Hoogendoorn 5617596 Schoolvak Nederlands Ontwerponderzoek paper 4: uitvoering Ontwerprapport Naam auteur(s) I. Hoogendoorn, MA Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische
Nadere informatieLeren over het leerdoel van de praktische opdracht en de komende lessen.
Klas Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Leerdoelen Docentendoelen Lesmateriaal Practicummaterialen Ondersteuning Organisatie 5 vwo wiskunde D Praktische opdracht Deel I (eerste lesblok van ongeveer 50
Nadere informatieJ. Bruin, MSc. in Marketing ( ) Management & Organisatie Havo 4, Lyceum aan Zee te Den Helder
J. Bruin, MSc. in Marketing (10201653) Management & Organisatie Havo 4, Lyceum aan Zee te Den Helder Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Begeleiders: 1 dhr. drs. W.A.M. van Kleef
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. natuurkundeonderwijs, motivatie, differentiatie, flipping the classroom
ONTWERPONDERZOEK; PAPER 3 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Drs. R.K.A.M. Mallant natuurkunde Flipping my Classroom Differentiatie ter bevordering van motivatie Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieSamenvatting paper 1. Beschrijving uitvoering
Naam auteur M.M. Feddema Vakgebied Nederlands Titel Leerlingfeedback: feedbackcriteria als hulpmiddel Onderwerp Leerlingfeedback Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieKwartet Hofcultuur. Willemien Cuijpers en Marie Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA
Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Kwartet Hofcultuur Middels deze opdracht vatten de leerlingen eerst voor henzelf een aantal belangrijke aspecten omtrent de kunst en
Nadere informatie[Debat over Kernwaarden] [Interne organisatie (VWO)]
[Debat over Kernwaarden] [Interne organisatie (VWO)] Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Welk(e) domein(en) uit Boot... 2 De opdracht... 3 Doel van de opdracht... 3 Omschrijving opdracht...
Nadere informatieDIRECTE INSTRUCTIE. Versie Tentamen. Proeve (RU) Competentie(s)
LWT DIRECTE INSTRUCTIE Tentamen Fase 1 RU Opleidingsbekwaam Hoofdfase HAN LIO-bekwaam Proeve (RU) Competentie(s) Standaardles 1. Interpersoonlijk competent 2. Pedagogisch competent 3. Vakinhoudelijk en
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieOntwerponderzoek Janneke Metselaar Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013
Ontwerponderzoek Janneke Metselaar - 10367705 Paper 2 Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013 Gebruik van de laptop tijdens de Aardrijkskundeles Inhoud pagina Inleiding... 1 Onderzoeksmethodiek:
Nadere informatiePaper 4 Uitvoering. Een stappenplan voor het oplossen van economische vraagstukken
Paper 4 Uitvoering Een stappenplan voor het oplossen van economische vraagstukken Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding S.Y. Lam Economie Een stappenplan voor het oplossen van economische vraagstukken
Nadere informatieEen probleem oplossen is ook een vaardigheid
Ontwerpplan Paper 1 Ontwerponderzoek Een probleem oplossen is ook een vaardigheid Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Hans Marcuse,
Nadere informatieDifferentiëren naar leerlingniveau met behulp van ICT als oefenomgeving. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Ontwerponderzoek Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Wil Baars Wiskunde Differentiëren naar niveau met behulp van ICT als oefenomgeving Differentiëren naar leerlingniveau
Nadere informatiePraktijkgericht onderwijs.
Praktijkgericht onderwijs. Paper 1 - Ontwerpplan Naam: Alexandra van Bon Studentnummer: 10409335 Vak: Management & Organisatie Titel: Praktijkgericht onderwijs. Onderwerp: Door contextgericht onderwijs
Nadere informatie12. Leerstof samenvatten
12.1 Samenvatten van tekst(gedeelt)en doel Hoofdzaken uit een tekst halen en samenvatten in steekwoorden wanneer kern les(senserie) groepssamenstelling individueel, tweetallen voorbereiding: - De leerling
Nadere informatiePaper 5: Evaluatiefase. Management & Organisatie
Paper 5: Evaluatiefase Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 2: Ontwerp
Ontwerponderzoek Paper 2: Ontwerp Naam auteur: Eveline Schaaf Vakgebied: Wiskunde Titel: Differentiëren om vwo niveau te behouden Onderwerp Een tweefasen vwo klas met havisten Opleiding Interfacultaire
Nadere informatie