Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen."

Transcriptie

1 ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Bart Laan Aardrijkskunde Titel Onderzoeksvragen formuleren, paper 2 Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Het formuleren van onderzoeksvragen Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Derde jaar VWO Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen. Links Bibliografische referentie Laan, B. (2013).Onderzoeksvragen formuleren: paper 2. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider(s) J.P. van Drie, dr. G.T. Kalsbeek, dhr. Beoordelaar(s) indien bekend Datum 20 oktober 2013

2 Samenvatting paper 1 Deze lessenreeks is gericht op het formuleren van onderzoeksvragen. Veenhoven (2004) stelt dat dergelijke metacognitieve vaardigheden goed bijgebracht kunnen worden via het model ondersteunende instructie. De ontwerphypothese luidt: Lessen in het formuleren van onderzoeksvragen ontworpen volgens het model ondersteunende instructie helpt de leerling bij het ontwikkelen van complexe metacognitieve vaardigheden waardoor deze meer grip krijgt op complexe taken zoals het formuleren van onderzoeksvragen en zullen deze beter uitgevoerd worden. Ontwerpregels: Werkvormen zijn gebaseerd op guided reinvention. Werkvormen kennen een authentieke context. Plenaire instructie wordt tot een minimum beperkt. Begeleiding van de docent is gericht op het proces, niet het product. Samenwerking staat centraal en wordt gestimuleerd. De evaluatie vindt plaats via een nulmeting waarbij de leerlingen een set onderzoeksvragen opstellen; na de lessenreeks een volledig onderzoeksverslag; en een vragenlijst waarbij gevraagd wordt naar de ervaring bij het opstellen van vragen na de lessenreeks. De lesopzet De lessen reeks omvat vier lessen van 50 minuten. Tijdens de lessen wordt er altijd in tweetallen gewerkt. Voor de evaluatie is het van belang dat deze tweetallen constant blijven gedurende de lessenreeks. De leerlingen hebben de beschikking over en laptop of vaste computer met internetverbinding tijdens de lessenreeks. Leerlingen wisselen regelmatig werk uit via de workshopmodule van de elektronische leeromgeving Moodle. Tijdens de eerste les ligt de focus op het waarom van onderzoeksvragen, het doel is de leerlingen de noodzaak van goede onderzoeksvragen te laten inzien. Leerlingen gaan aan de slag met een hele brede en onduidelijk geformuleerde opdracht. Men vergelijkt de uitkomsten met die van een ander koppel en zal waarschijnlijk concluderen dat er een andere uitkomst gevonden is. Vervolgens werken ze met een hele concrete duidelijke vraag. De bedoeling hen te laten ontdekken wat de invloed van een goede of slechte vraag kan zijn. Tijdens de tweede les komen de eisen aan een goede vraag aanbod. Leerlingen kiezen uit verschillende opties steeds de beste deelvraag, elke keer staat er een andere eis aan de vraag centraal. Men formuleert aan het eind van de les een lijst met eisen welke uitgewisseld en becommentarieerd wordt. In het tweede deel van deze les staan deelvragen centraal. In de derde les gaan leerlingen vragen herformuleren. Ze krijgen bestaande vragen die overduidelijk niet in orde zijn. Het is aan hen deze te verbeteren aan de hand van de eisen uit de vorige les. Hierna wordt het werk van mede leerlingen bekeken. De vierde en laatste les proberen we tot een soort voorlopige synthese te komen. De leerlingen krijgen de opdracht binnen een beperkte tijd informatie te zoeken over een gegeven onderzoek en hierbij en set met hoofd- en deelvragen te formuleren. Vervolgens wordt deze uitgewisseld met andere leerlingen en beoordeeld.

3 De onderbouwing De ontwerphypothese is op een ander didactisch model gebaseerd dan het door de opleiding verplicht gestelde MDA. Deze is via de fasen van Ebbens & Ettekoven (2005) gebaseerd op het model directe instructie. De verschillen tussen deze modellen zijn aanzienlijk, zo zou binnen het door mij gekozen model de plenaire component minimaal moeten zijn. Om hier enigszins aan tegemoet te komen zal elke les beginnen met een plenaire opening waarin kort wordt toegelicht waar de les overgaat en wat de leerlingen gaan doen, fase 1 en 4. Daarnaast zal er altijd een fase 6 zijn waarin de les wordt afgesloten en samen met de leerlingen geprobeerd wordt de belangrijkste punten van die les naar voren te halen. Hoewel er niet zozeer naar het eindproduct gekeken wordt acht ik het wel van belang aan het eind van de les te controleren of de leerlingen de belangrijke zaken meenemen uit de oefeningen. De lessen zijn gebaseerd op het concept guide reinvention. Leerlingen gaan stap voor stap door de stof heen en leren regels zonder dat deze per se explicit gemaakt worden. Zoals de naam reeds doet vermoeden proberen we leerlingen op en gecontroleerde manier te laten ontdekken welke vragen wel en welke niet goed zijn. Gravemeijer & Doorman (1999) beschrijven dit ook wel als het via informele kennis leren van de formele kennis. Samenwerking is van groot belang, maar we willen niet het risico lopen dat sommige leerlingen te weinig aanbod komen binnen een groepje, daarom kiezen we voor groepjes van twee leerlingen. Centraal in het model ondersteunde instructie staat het aanspreken en trainen van de metacognitie (Veenhoven, 2004). Daarom kiezen we ervoor de leerlingen ook het werk van mede leerlingen te laten beoordelen. Het gaat hier niet zozeer om een cijfer, maar om de vaardigheden van de leerlingen die beoordelen. Zij moeten overleggen, kritisch denken en beargumenteren waarom iets al dan niet goed is. Daarnaast kan de gedachte dat het beoordeeld wordt ook een extra motivatie vormen voor leerlingen tijdens het maken van de opdrachten. Leerlingen werken tijdens de lessen met één laptop per tweetal. Hiermee worden ze nog meer gedwongen samen te werken. De laptop maakt het mogelijk werk digitaal snel uit te wisselen tussen koppels. Daarnaast stellen Brown et al. (1989) dat het van belang is te werken in een authentieke context, leerlingen maken hun verslagen bijna altijd op een computer dus het is de logische keuze omdat nu ook te doen. Daarnaast passen alle werkenvormen en opdrachten binnen het hoofdstuk Brandhaarden dat op dat moment behandeld zal worden. Informatie wordt ook niet aangeboden in een tekst, maar moet men zelf vinden op het internet. Hiermee hebben we minder controle over de uitkomsten, maar komen we wel dichterbij de werkelijkheid. Literatuur Brown, J. S., A. Collins & P. Duguid (1989). Situated cognition and the culture of learning. Educational Researcher, 18, Bryman, A. (2008). Social Research Methods. 3 rd edition. Oxford: Oxford University Press Ebbens, S. & S. Ettekoven (2005). Effectief leren. Groningen: Wolters-Noordhoff. Gravemeijer, K. & M. Doorman (1999). Context problems in realistic mathematics education: a calculus course as an example. Educational studies in mathamethics, 39, Veenhoven, J. (2004). Begeleiden en beoordelen van leerlingonderzoek: een interventiestudie naar het leren ontwerpen van onderzoek in de tweede fase bij aardrijkskunde. Ph.D. Universiteit Utrecht.

4 Bijlagen: - Docentenhandleiding - Lesmateriaal - Lesplannen (MDA)

5 Docenten handleiding Deze lessenserie is ontworpen binnen het model ondersteunende instructie. Dat heeft vooral invloed op het type opdrachten, maar ook op de manier waarop de docent ondersteuning biedt. In de eerste plaats is het de bedoeling dat ondersteunding aan leerlingen altijd gericht is op het proces en niet op het eindproduct. Het gaat er dus niet zozeer om of het goed is, maar meer om de manier waarop ze ergens toegekomen zijn. Ten tweede staat samenwerking centraal, dit dient ook waar mogelijk gestimuleerd te worden. Stimuleer discussie en overleg tussen leerlingen. Het didactische model schrijft tevens voor dat de plenaire component minimaal is. De rol van de docent is vooral ondersteunend en niet zozeer leidend. De werkbladen zijn zo ontworpen dat het voor de leerlingen grotendeels duidelijk is wat er moet gebeuren. Wel moet van tevoren de Moodle module workshop zo geconfigureerd worden dat leerlingen elkaars werk kunnen uitwisselen en beoordelen. Leerlingen werken in tweetallen, het heeft de voorkeur dat deze gelijk blijven gedurende de vier lessen. Aan het begin van les één kunt u een korte inleiding geven op wat er gaat gebeuren, men gaat oefenen met onderzoeksvragen. Let er hierbij op dat enkel het hoogst noodzakelijke klassikaal gaat. Elke les wordt afgesloten met een zeer korte samenvatting van de belangrijkste aspecten die de leerlingen moeten meenemen uit de les. U kunt hierbij input vragen van uw leerlingen en dit op het bord noteren. Het gaat hier om de volgende punten: Les één: het belang van onderzoekvragen. In de eerste plaats zijn ze leidend bij het zoeken naar literatuur; ten tweede bepalen ze welke informatie uiteindelijk geselecteerd wordt voor het onderzoek; ten derde zijn ze bepalend voor de manier waarop de data geanalyseerd wordt; ten vierde structuren ze de manier waarop de verslaglegging plaatsvindt; ten slotte kunnen ze voorkomen dat men afdwaalt. Les twee: wat maakt een vraag goed. Deze is te onderzoeken, duidelijk, niet te breed noch te smal en enigszins origineel. Daarnaast gaat het over deelvragen, deze sluiten aan bij de hoofdvraag, geven samen antwoord op de hoofdvraag en hebben een logische opbouw. Les drie: toepassing van deze criteria, ze kunnen nogmaals herhaald worden. Les vier: u kunt de lessenserie afsluiten. Het verdient de voorkeur leerlingen feedback te geven op het werk van les vier. Tijdens de lessen is het van belang dat u de tijd in de gaten houdt. De werkbladen geven dit ook duidelijk aan naar de leerlingen, maar omdat er naar elkaars werk gekeken moet worden kan het niet zo zijn dat sommige tweetallen niet door kunnen omdat anderen niet doorwerken. U kunt ervoor kiezen voor te programmeren welke tweetallen gekoppeld zijn om elkaar feedback te geven. Dit kan ook realtime gebeuren waardoor er minder vertraging optreed. De leerlingen leveren elke les hun werk in via Moodle. Dit is met name bedoelt als stimulans om door te werken in de les. U kunt het uiteraard ook inkijken en eventueel van feedback voorzien.

6 Lessenserie onderzoeksvragen Werkblad Les 1 Tijdens deze les werk je in tweetallen met één laptop. Jullie samen zijn verantwoordelijk voor al het werk dat je inlevert en uitwisselt. Zorg dat je het altijd met elkaar eens bent. De alle opdrachten maakt je in een word-document. Aan het eind van de les lever je deze in via Moodle. Houd je aan de maximale tijd die elke opdracht mag kosten! Om te beginnen log je in op Moodle. Ga naar de Aardrijkskunde vakpagina en neem de sectie onderzoeksvaardigheden voor je. Laat dit scherm open staan! Je hebt het straks nodig. Opdracht 1 (15 minuten) 1. Je hebt van de docent aardrijkskunde de opdracht gehad een verslag te schrijven over Sudan. Zoek maximaal 10 minuten informatie over Sudan. 2. Schrijf een verslag van ongeveer 8 regels over Sudan. Je kopieert geen tekst letterlijk van internet, je schrijft een tekst in je eigen woorden. 3. Open Moodle en lever jullie bestand in. Opdracht 2 (5 minuten) 4. Open via Moodle het werk van medeleerlingen dat jullie is toegewezen. 5. Benoem twee inhoudelijke verschillen tussen jullie tekst en die van je medeleerlingen. opmerking: je hoeft het nu niet te beoordelen via Moodle. Opdracht 3 (10 minuten) 6. Jullie aardrijkskunde leraar heeft jullie gevraagd in een verslag de volgende onderzoeksvraag te bantwoorden: Welke rol speelde religie in het conflict in de Soedanese regio Darfur? Gebruik het internet en geef in ongeveer 8 regels antwoord op de vraag. 7. Open Moodle en lever jullie bestand in. Opdracht 4 (10 minuten) 8. Open via Moodle het werk van medeleerlingen dat jullie is toegewezen. 9. Vergelijk het antwoord met dat wat jullie zelf hadden opgeschreven. Komen ze nu meer overeen dan bij vraag 5? Hoe komt dat? Onderbouw jullie antwoord. Opdracht 5 (2 minuten) 10. Lever alles wat je vandaag gemaakt hebt in één bestand in via Moodle.

7 Lessenserie onderzoeksvragen Werkblad Les 2 Tijdens deze les werk je in tweetallen met één laptop. Jullie samen verantwoordelijk voor al het werk dat je inlevert en uitwisselt. Zorg dat je het altijd met elkaar eens bent. De opdrachten maakt je in een word-document. Aan het eind van de les lever je deze in via Moodle. Houd je aan de maximale tijd die elke opdracht mag kosten! Opdracht 1 Kies steeds de vraag die jullie samen het beste vinden. Geef altijd minimaal één hele duidelijke reden waarom jullie keuze beter is dan de andere vragen. Vraag 1 a. Waarom vechten de Amerikanen in Afghanistan tegen de Taliban? b. Waarom vechten tegen de Taliban de Amerikanen, die niet tegen de al-sabaab vechten in Kenia, in Afghanistan. c. Waarom vechten de Amerikanen in Afghanistan, dat in Azië ligt en heel ver van Europa ligt, tegen de Taliban in Afghanistan, dat ook ver van Noord-Amerika ligt en eigenlijk best wel heel ver weg is? Vraag 2 a. Tijdens de oorlog in Afghanistan, hoeveel kogels hebben hun doel gemist? b. Tijdens de oorlog in Afghanistan, hoeveel kilogram zand hebben de Amerikaanse soldaten in hun schoenen gekregen? c. Tijdens de oorlog in Afghanistan, hoeveel keer is de Amerikaanse president op bezoek geweest bij de troepen? Vraag 3 a. Wat denken de mensen in Azië over de oorlog in Afghanistan? b. Wat denken de mensen in Afghanistan over de oorlog in hun land? c. Wat denken de mensen in het Afghaanse dorpje Bahran over de oorlog in hun land? Opdracht 2 Lees de onderstaande vragen goed door. Neem de letters over een geef per vraag heel duidelijk aan of het een goede vraag is of niet. Geef minimaal één argument waarom. a. Wat zou het betekenen als de FARC de strijd zou winnen in Colombia? b. Waarom zijn oorlogen in Afrika anders dan die in Azië? c. Welke rol speelt religie in het conflict in Egypte? d. Hoeveel procent van de links handige soldaten van het Amerikaanse leger werd in hun rechter voet geschoten tijdens de oorlog in Irak? e. Is Zimbabwe een groot land? f. Op welke manier draagt de Verenigde Naties bij aan het oplossing van conflicten?

8 Opdracht 3 Voor een werkstuk heb je de volgende hoofdvraag geformuleerd: Wat is een mogelijk oplossing voor het conflict tussen Nood- en Zuid-Korea? Welke deelvraag pas daar het beste bij? Geef minimaal één argument. a. Welke oorzaken zijn er voor het conflict tussen Noord- en Zuid-Korea? b. Heeft Noord- of Zuid-Korea een groter land oppervlak? c. Op welke manier vertoont het conflict tussen Noord- en Zuid-Korea overeenkomsten met dat tussen Israël en de Palestijnen? Opdracht 4 Voor een ander werkstuk heb je de volgende hoofdvraag geformuleerd: Is het verstandig het Vrij Syrisch Leger te steunen? De docent vond dat een prima vraag en gaf je de opdracht er deelvragen bij te maken. Welke van de twee groepen deelvragen zou je gebruiken, leg uit waarom. Opdracht 5 Optie a Waar ligt Syrie? Welke delen van Syrie hebben het vrij Syrische leger in handen? Tegen wie vecht het Vrij Syrisch Leger? Wie vechten er in het Vrij Syrisch Leger? Welke doelen wil het Vrij Syrisch Leger behalen? Optie b Welke doelen wil het Vrij Syrisch Leger behalen? Welke delen van Syrie hebben het vrij Syrische leger in handen? Wie vechten er in het Vrij Syrisch Leger? Waar ligt Syrie? Tegen wie vecht het Vrij Syrisch Leger? Schrijf minimaal drie dingen op die een onderzoeksvraag goed maakt. Aan welke specifieke eisen moet een deelvraag voldoen? Opdracht 6 Lever jullie bestand in via Moodle. Open via Moodle het werk van medeleerlingen dat jullie is toegewezen. Bekijk het antwoord bij opdracht 5. Is het anders dan dat van jullie? Bekijk de verschillen en beargumenteerd welke beter is. Lever alles wat je vandaag gemaakt hebt in één bestand in via Moodle.

9 Lessenserie Onderzoeksvragen Werkblad Les 3 Opdracht 1 De docent aardrijkskunde heeft besloten dat je een verslag moet schrijven over de oorlog in Irak. Nadat je je goed hebt ingelezen schrijf je de volgende hoofdvraag op: Hebben mensen die in Irak wonen, dat ligt naast Turkije, Jordanië, Syrië, Saudi-Arabië, Koeweit en Iran, nu er zoveel is vernield door de oorlog, wel genoeg water, voor bijvoorbeeld de was, drinken en douchen, maar ook andere dingen die ik niet genoemd heb, zeker omdat het er zo warm is? De docent merkt op dat hij de vraag onduidelijk vindt, wat ga je nu eigenlijk onderzoeken? 1. Pas de vraag aan zodat deze duidelijker wordt. Als eerste deelvraag hebben jullie geformuleerd: Werken de kranen allemaal nog in Irak? 2. De docent zegt dat deze vraag niet te onderzoeken is. Ben je het hier mee eens? Geef minimaal één argument. 3. Formuleer een deelvraag bij de nieuwe hoofdvraag die wel te onderzoeken is. Leg uit hoe je het onderzoek aan zou pakken. Een andere deelvraag die jullie hadden opgeschreven luidde: Waarom hebben mensen water nodig? De docent is niet onder de indruk, hij zegt dat het niet erg origineel is en veel te algemeen. 4. Maak een nieuwe deelvraag met hetzelfde thema die origineler is bijdraagt aan het beantwoorden van jullie hoofdvraag. Opdracht 2 5. Lever je antwoorden via Moodle in. 6. Open via Moodle het werk van medeleerlingen dat jullie is toegewezen. Opdracht 3 7. Bekijk het werk van medeleerlingen. Schrijf een beargumenteerd commentaar van minimaal vijf regels voor je medeleerlingen. Je wilt hen helpen dus leg goed uit waarom je iets vindt. Je stuurt dit terug. 8. Lees het commentaar voor je medeleerlingen. Hebben ze gelijk? 9. Lever via Moodle alles in wat jullie vandaag gedaan hebben in één Word-document.

10 Lessenserie Onderzoeksvragen Werkblad Les 4 Opdracht 1 (20 minuten) Je aardrijkskunde docent heeft je opdracht gegeven een onderzoek het doen naar piraterij voor de kust van Somalië. 1. Zoek tien minuten gericht informatie op het internet over dit onderwerp. 2. Formuleer een hoofdvraag en drie deelvragen voor jullie onderzoek. 3. Lever je werk in via Moodle. Opdracht 2 (20 minuten) 4. Open het werk van anderen dat jullie is toegewezen. 5. Geef op elke vraag commentaar. Beargumenteer heel duidelijk waarom een vraag wel of niet goed is. 6. Stuur dit terug aan de betreffende medeleerlingen. 7. Lees het commentaar dat je ontvangen hebt. 8. Lever alles dat jullie deze les gemaakt hebben in één Word-document in via Moodle.

11 Docent: BLN Datum: 6-nov Tijd:12:30 Klas: A3B Aantal lln: 29 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Leerdoelen Docentdoelen Boek (+ blz.) Introductie op lessenreeks en het waarom van onderzoeksvragen. Eerste les van de lessenreeks. Begrijpen waarom het belangrijk is onderzoeksvragen te gebruiken. 1. Begrijpen waartoe onderzoeksvragen dienen. Werken volgens model ondersteunende instructie; samenwerking stimuleren; het proces begeleiden. Media, spullen, hulp Tijd Lesfase 5 1; Leer doel Laptops, Moodle; werkbladen Wat ik doe en zeg Geef en korte introductie op de lessenreeks, leg uit wat we deze les gaan doen. Na bespreken; wat hebben we geleerd Luisteren Wat zij doen (werkvorm) Zoeken informatie op internet en schrijven een aantal regels tekst. Ruilen tekst uit met ander duo Schrijven nogmaals tekst met andere opdracht Ruilen weer uit Bedenken waarom dit beter werkte Geven antwoord op vragen. Leeractiviteit Noem de specifieke! Verkennen; selecteren Vergelijken; verklaren Verkennen; selecteren Vergelijken; verklaren Beredeneren; beargumenteren

12 Docent: BLN Datum: 7-nov Tijd:11.20 Klas: A3B Aantal lln: 29 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Leerdoelen Docentdoelen Boek (+ blz.) Criteria aan onderzoeksvragen en deelvragen. Leerlingen hebben geleerd waarom deelvragen nuttig zijn. Het kennen van de criteria voor goede onderzoeksvragen en kunnen herken van goede deelvragen. 1. Begrijpen waartoe onderzoeksvragen dienen. 2. Kennen van criteria voor goede onderzoeksvragen. 3. Kennen van de het doel van deelvragen. Werken volgens model ondersteunende instructie; samenwerking stimuleren; het proces begeleiden. Media, spullen, hulp Tijd Lesfase 5 1; Leer doel 5 6 1;3 Laptops, Moodle; werkbladen Wat ik doe en zeg Leg uit wat we deze les gaan doen. Zorg dat we kunnen beginnen Nabespreken van de criteria aan goede onderzoeksvragen en deelvraag. Luisteren Wat zij doen (werkvorm) Leerlingen proberen steeds drie vragen te beantwoorden en ontdekken welke het beste werkt. Leerlingen bekijken een aantal sets deelvragen en beargumenteren welke het best werkt. Geven antwoord en luisteren. Leeractiviteit Noem de specifieke! Selecteren; samenwerken; beargumenteren. Selecteren; samenwerken; beargumenteren. Beargumenteren

13 Docent: BLN Datum: 13-nov Tijd:12.30 Klas: A3B Aantal lln: 29 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Leerdoelen Docentdoelen Boek (+ blz.) Verbeteren bestaande onderzoeksvragen. Leerlingen hebben geleerd waarom deelvragen nuttig zijn en welke criteria er gesteld worden onderzoeksvragen en deelvragen. Het kunnen opstellen van goede onderzoeksvragen. 1. Begrijpen waartoe onderzoeksvragen dienen. 2. Kennen van criteria voor goede onderzoeksvragen. 3. Kennen van de het doel van deelvragen. 4. Het kunnen opstellen van goede onderzoeksvragen Werken volgens model ondersteunende instructie; samenwerking stimuleren; het proces begeleiden. Media, spullen, hulp Tijd Lesfase 5 1; Leer doel 2;3; 4 2;3; 4 2;3; 4 Laptops, Moodle; werkbladen Wat ik doe en zeg Leg uit wat we deze les gaan doen. Zorg dat we kunnen beginnen Nabespreken Luisteren Wat zij doen (werkvorm) Leerlingen verbeteren geven vragen en wisselen deze daarna uit met medeleerlingen. Leerlingen beoordelen het werk van anderen. Geven antwoord en luisteren. Leeractiviteit Noem de specifieke! samenwerken; beargumenteren; opstellen. samenwerken; beargumenteren; kritisch denken. Beargumenteren

14 Docent: BLN Datum: 14-nov Tijd:11.20 Klas: A3B Aantal lln: 29 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Leerdoelen Docentdoelen Boek (+ blz.) Het opstellen van volledige nieuwe vragensets Leerlingen hebben geoefend met het verbeteren van geven vragen. Het kunnen opstellen van goede onderzoeksvragen. 1. Begrijpen waartoe onderzoeksvragen dienen. 2. Kennen van criteria voor goede onderzoeksvragen. 3. Kennen van de het doel van deelvragen. 4. Het kunnen opstellen van goede onderzoeksvragen. 5. Het kunnen opstellen van goede deelvragen. Werken volgens model ondersteunende instructie; samenwerking stimuleren; het proces begeleiden. Media, spullen, hulp Tijd Lesfase 5 1; Leer doel 2;3; 4;5 2;3; 4;5 2;3; 4;5 Laptops, Moodle; werkbladen Wat ik doe en zeg Leg uit wat we deze les gaan doen. Zorg dat we kunnen beginnen Nabespreken Luisteren Wat zij doen (werkvorm) Leerlingen stellen een set vragen op aan de hand van een gegeven onderwerp. Leerlingen beoordelen het werk van anderen. Geven antwoord en luisteren. Leeractiviteit Noem de specifieke! samenwerken; beargumenteren; opstellen. samenwerken; beargumenteren; kritisch denken. Beargumenteren

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen.

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen. ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Bart Laan Aardrijkskunde Titel Onderzoeksvragen formuleren, paper 3 Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Het formuleren van onderzoeksvragen Interfacultaire

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Ontwerponderzoek Naam auteur Mariëlle Kruithof Vakgebied Wiskunde Titel Onderwerp Opleiding Het toewijzingsprobleem, een kijkje in de wiskunde buiten de middelbare school. Het behandelen van de Hongaarse

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Aantal woorden (exclusief bijlage, literatuur en samenvatting): 581 Jeffrey de Jonker Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Jeffrey de Jonker Biologie Differentiëren

Nadere informatie

Grafieken, samenwerkend leren, hardop denken, stappenplan

Grafieken, samenwerkend leren, hardop denken, stappenplan PAPER 3 ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Marlinda van Rooijen Steltenpool, drs Economie Grafieken en betekenis Marktvraag

Nadere informatie

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1)

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1) Lesplan les 1 Seksualiteit: Grenzen en Wensen Tijd: 8:30 Klas: 3HVc Aantal lln: 15 Introductie van de lessenserie: grenzen en wensen Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad

Nadere informatie

Paper 2: Ontwerp. Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese:

Paper 2: Ontwerp. Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese: Paper 2: Ontwerp Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese: Als ik bij het onderwerp radioactiviteit de leerlingen van klas 3A3 praktische opdrachten geef zodat ze actief met de leerstof bezig zijn, dan gaat

Nadere informatie

Schrijfvaardigheid in vwo+ Een ontwerp voor uitdagende en tot samenwerking motiverende lessen voor excellente leerlingen

Schrijfvaardigheid in vwo+ Een ontwerp voor uitdagende en tot samenwerking motiverende lessen voor excellente leerlingen Schrijfvaardigheid in vwo+ Een ontwerp voor uitdagende en tot samenwerking motiverende lessen voor excellente leerlingen Nathalie Surup 613994 Ontwerponderzoek Paper 1 Vakgebied: Nederlands Leerjaar: brugklas

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Iris Hoogendoorn 5617596 Schoolvak Nederlands Ontwerponderzoek paper 4: uitvoering Ontwerprapport Naam auteur(s) I. Hoogendoorn, MA Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Literatuur, leeservaring, dialogisch leren, kwestie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Literatuur, leeservaring, dialogisch leren, kwestie Iris Hoogendoorn 5617596 Schoolvak Nederlands Ontwerponderzoek paper 3: onderzoeksopzet Ontwerprapport Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen B.M. Deben Biologie Apenkoppen Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren

Nadere informatie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING Doel van de lessenserie De lessenserie is ontworpen met het oog op inzicht te geven over het schrijfproces. Als de leerlingen nu weten hoe een tekst te schrijven en die kennis

Nadere informatie

Kwartet Hofcultuur. Willemien Cuijpers en Marie Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA

Kwartet Hofcultuur. Willemien Cuijpers en Marie Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Kwartet Hofcultuur Middels deze opdracht vatten de leerlingen eerst voor henzelf een aantal belangrijke aspecten omtrent de kunst en

Nadere informatie

Titel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Loon- en inkomstenbelasting. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Titel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Loon- en inkomstenbelasting. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Auteur: Hofstee, Rémon (R.H.) Vakgebied Algemene Economie Titel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Onderwerp Opleiding Loon- en inkomstenbelasting Doelgroep VMBO- GTL, leerjaar 4 Sleuteltermen

Nadere informatie

Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking van, Ethiopië, Botswana, Qatar en Nederland.

Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking van, Ethiopië, Botswana, Qatar en Nederland. Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking van, Ethiopië, Botswana, Qatar en Nederland. Anita van Leeuwen-Kobus Titel Onderwerp Opleiding Student Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking

Nadere informatie

Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie

Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan

Nadere informatie

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen De Middeleeuwen kennen verschillende stijlen en uitingsvormen van religieuze thema s Om de leerlingen hier een goed inzicht in te geven en zelf mee aan te slag

Nadere informatie

BIJLAGE 1.1 Lesplan les 1

BIJLAGE 1.1 Lesplan les 1 BIJLAGE 1.1 Lesplan les 1 Datum: 12-05- 2014 Tijd: 11.40-12.40 Klas: 3hvD Aantal aanwezigen: 24 Lesonderwerp Talen in Spaanstalige landen; reizen in Latijns-Amerika Beginsituatie (De lln voelt, vindt,

Nadere informatie

Docentenhandleiding, Leren Modelleren. Amsterdam, 27 maart Inleiding

Docentenhandleiding, Leren Modelleren. Amsterdam, 27 maart Inleiding Docentenhandleiding, Leren Modelleren Amsterdam, 27 maart 2014 Inleiding Deze docentenhandleidng behoort bij mijn ontwerpopdracht Leren Modelleren die ik eind 2013, begin 2014 scheef in het kader van mijn

Nadere informatie

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor

Nadere informatie

Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen B.M. Deben Biologie Apenkoppen Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren

Nadere informatie

DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen M.J.D. van den Bosch- Knip, Ir RBA Wiskunde DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO beschrijvende statistiek

Nadere informatie

Doelgerichte leestrainingen voor beter tekstbegrip Onderwerp Leesvaardigheid Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Doelgerichte leestrainingen voor beter tekstbegrip Onderwerp Leesvaardigheid Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur Margarita Gulian Vakgebied Spaans Titel Doelgerichte leestrainingen voor beter tekstbegrip Onderwerp Leesvaardigheid Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Paper 4: Uitvoeringsfase. Management & Organisatie

Paper 4: Uitvoeringsfase. Management & Organisatie Paper 4: Uitvoeringsfase Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,

Nadere informatie

Modelleren en visualiseren

Modelleren en visualiseren Modelleren en visualiseren Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Dr. W. Weymiens (Wolf) Natuurkunde Modelleren en visualiseren Modelleren en voorkennis Interfacultaire

Nadere informatie

Instructie en opzet werkvorm onderwerp opdracht: organen en cellen.

Instructie en opzet werkvorm onderwerp opdracht: organen en cellen. Lesplan ontwerpen 1 Docent: Janneke Visser Datum: 23 nov. 2011 Tijd: 1 e uur (70 ) Klas: 1h Aantal lln: 27 Instructie en opzet werkvorm onderwerp opdracht: organen en cellen. Leerlingen.. hebben de vragenlijst

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen.

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen. ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Bart Laan Aardrijkskunde Titel Onderzoeksvragen formuleren, paper 1 Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Het formuleren van onderzoeksvragen Interfacultaire

Nadere informatie

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen

Nadere informatie

Hieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten.

Hieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten. L&I4 V Memo C. Klaver & M. Steltenpool Gegeven les: Hieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten. Docent: Marlinda Steltenpool en Kees Klaver

Nadere informatie

Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid

Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid Sleuteltermen: Motivatie, activerend, betrokkenheid, Ontwerponderzoek Paper 1+2+3 24 maart 2015 Vakgebied Natuurkunde

Nadere informatie

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 plan 1 i Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 onderwerp Beginsituatie kern Leerdoelen Docentdoelen ADHD Leerlingen hebben een hoofdstuk over gedrag gehad, maar vinden de relatie

Nadere informatie

Ontwerprapport Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied

Ontwerprapport Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied Ontwerprapport Naam auteur(s) Ronald Kuijper Vakgebied M&O Titel Rechtsvormen in context. Onderwerp Contextgerichte aanpak bij het onderwerp rechtsvormen. Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,

Nadere informatie

Een voorstelling met een duidelijk doel

Een voorstelling met een duidelijk doel wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Een voorstelling met een duidelijk doel Door middel van een kleine theatertour wil Mevrouw Maas de consumptiemaatschappij kritisch onder de loep nemen Ze heeft genoeg

Nadere informatie

Ontwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten. Leraren Opleiding. Management & Organisatie

Ontwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten. Leraren Opleiding. Management & Organisatie Ontwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr 10761799 Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Procent rekenen

Nadere informatie

Samenvatting paper 1. Beschrijving uitvoering

Samenvatting paper 1. Beschrijving uitvoering Naam auteur M.M. Feddema Vakgebied Nederlands Titel Leerlingfeedback: feedbackcriteria als hulpmiddel Onderwerp Leerlingfeedback Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

LESBRIEF. Laat uw leerlingen 10 minuten lezen in 7Days. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze deze 10 minuten lezen.

LESBRIEF. Laat uw leerlingen 10 minuten lezen in 7Days. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze deze 10 minuten lezen. Vrijdag 26 september 2014 Artikelen: Alle artikelen - 7Days week Inhoud: De leerlingen leren om kritisch te kijken naar verschillende artikelen in 7Days. De leerlingen leren de volgende begrippen kennen:

Nadere informatie

Datum: Les in reeks (nr1): Beginsituatie: wat is de aanpak van de kandidaten bij het beantwoorden van examenvragen

Datum: Les in reeks (nr1): Beginsituatie: wat is de aanpak van de kandidaten bij het beantwoorden van examenvragen LESPLANNEN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN EXAMENTRAINING2 HAVO/VWO Leerdoelen les 1: Kandidaten reflecteren op: o welke strategie ze gebruiken om een examenvraag te kunnen beantwoorden o hoe ze met bronnen

Nadere informatie

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig

Nadere informatie

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag door J. 875 woorden 26 oktober 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Lesvoorbereiding Verantwoording (waarom ga je dit doen) Beginsituatie

Nadere informatie

Ontwerponderzoek: Paper 3

Ontwerponderzoek: Paper 3 Ontwerponderzoek: Paper 3 Naam auteur(s) Karoline Heidrich Vakgebied Duits Titel Duits + Film = plezier? Onderwerp Verhoging van motivatie voor het leren van Duits door middel van leeractiviteiten rondom

Nadere informatie

Startbijeenkomst ptaak jaar 2. Ontwerpen en innoveren

Startbijeenkomst ptaak jaar 2. Ontwerpen en innoveren Startbijeenkomst ptaak jaar 2 Ontwerpen en innoveren Wat is het doel? Hoe gaan we dat doel bereiken? Met extra aandacht voor Ontwerponderzoek Dataverzamelingsmethoden Interviewen Toetsen van leereffect

Nadere informatie

Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Stageopdracht Samenwerkend leren

Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Stageopdracht Samenwerkend leren Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn 015-016 Stageopdracht Samenwerkend leren Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn - Stageopdracht leerjaar 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Werken aan competenties...

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Schrijven, herschrijven, schrijfonderwijs, feedback geven, feedback ontvangen

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Schrijven, herschrijven, schrijfonderwijs, feedback geven, feedback ontvangen Naam auteur Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Inge van de Wiel Nederlands Peerfeedback in het schrijfproces Schrijfonderwijs Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep Gymnasium

Nadere informatie

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen

Nadere informatie

Omschrijven, formules, natuurkunde, stappenplan, begripspracticum

Omschrijven, formules, natuurkunde, stappenplan, begripspracticum ONTWERP ONDERZOEK FORMULES OMSCHRIJVEN BIJ NATUURKUNDE IN 3 VWO Naam auteur Margriet van der Laan, Msc Vakgebied Natuurkunde Titel & onderwerp Formules omschrijven bij natuurkunde Opleiding Interfacultaire

Nadere informatie

HAVO 4. Motivatie, wiskunde, context, geschiedenis. Links. Bibliografische referentie

HAVO 4. Motivatie, wiskunde, context, geschiedenis. Links. Bibliografische referentie PAPER 2: ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) ir K.M. Jansen Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Wiskunde Motivatieverbetering in de wiskundeles door inzet van historische en hedendaagse context. Wordt de motivatie

Nadere informatie

Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming

Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 2 - ONTWERP Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen

Nadere informatie

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten. Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten. Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen Vakgebied Nederlands Titel Historische letterkunde? Kapot saai! Onderwerp Motivatie bij historische letterkunde Opleiding Interfacultaire

Nadere informatie

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm Dit collegevoorbeeld/lesvoorbeeld laat twee verschillende werkvormen zien, een werkvorm die gericht is op lagere orde

Nadere informatie

Maatschappelijke dilemma s in o.a. de biologieles

Maatschappelijke dilemma s in o.a. de biologieles Faculty of Science Freudenthal Institute for Science and Mathematics Education Maatschappelijke dilemma s in o.a. de biologieles Marie-Christine Knippels & Roald Verhoeff Biologiedidactici Freudenthal

Nadere informatie

Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie

Sleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan

Nadere informatie

Voorbeeld lesplan: Modelleren van de glucose-insuline regulatie

Voorbeeld lesplan: Modelleren van de glucose-insuline regulatie - DOCENTMATERIAAL - Voorbeeld lesplan: Modelleren van de glucose-insuline regulatie 1 Organisatie Domein Onderwerp Aansluitend bij Leerjaar / niveau Voorkennis Lesomschrijving Leerdoelen Biologie Modelleren

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK VWO

PROFIELWERKSTUK VWO PROFIELWERKSTUK VWO 2017-2018 Beste 5 VWO-er, Het profielwerkstuk (PWS) is onderdeel van je eindexamen en kan worden gezien als een afsluiting van de kennis- en vaardigheden die je op het VWO tot je hebt

Nadere informatie

Culturele hoofdstad van Europa

Culturele hoofdstad van Europa Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Het initiatief Het Europese Parlement roept jaarlijks 1 of 2 Europese steden uit tot culturele hoofdstad. Het is bedoeld om zowel de

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct

Nadere informatie

McCaesar Plusopdracht brugklas

McCaesar Plusopdracht brugklas McCaesar Plusopdracht brugklas Algemene gegevens Titel: McCaesar Thema: Oudheid. Niveau: VWO 1. Aantal lessen: 28 (maximaal). Ontworpen door: H. Koffijberg, 2013 Leerinhoud en hoofdopdracht Je bent één

Nadere informatie

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.

Nadere informatie

Literatuurgeschiedenis, middeleeuwen, belevingswereld, expertmethode, thematische benadering, integrale benadering

Literatuurgeschiedenis, middeleeuwen, belevingswereld, expertmethode, thematische benadering, integrale benadering Pagina 1 van 5 Paper 4 Ontwerprapport Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Hees, W. van MA Nederlands Van dichten comt mi cleine bate:

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk 5-VWO (examen 2016)

Handleiding profielwerkstuk 5-VWO (examen 2016) Handleiding profielwerkstuk 5-VW (examen 2016) 1. INLEIDING Een van de onderdelen van het schoolexamen (SE) is het profielwerkstuk (PWS). Het PWS kun je beschouwen als een uitgebreide praktische opdracht

Nadere informatie

Ontwerponderzoek Paper 4 Uitvoering Samenvatting Lessenserie Dataverzameling

Ontwerponderzoek Paper 4 Uitvoering Samenvatting Lessenserie Dataverzameling ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Sarah Schouten, MA Vakgebied CKV Titel Het Actief en Affectief Toepassen van Kunsttheoretische Kennis op Verschillende Nieuwe Voorbeelden in de Kunst Onderwerp Het toepassen

Nadere informatie

HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren

HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren 1. Inleiding Aan de hand van een concept cartoon verdiepen leerlingen zich in de vraag hoe het komt dat een meisje een meisje is. Een concept cartoon is een visuele

Nadere informatie

Probleembeschrijving

Probleembeschrijving Naam auteur(s) Ir. N.C.Veerman Vakgebied Wiskunde Titel Motivatieproblemen in het volwassenonderwijs Onderwerp Het verhogen van de motivatie van leerlingen door eigen materiaal in te zetten. Opleiding

Nadere informatie

Het leren van de uitspraak van onbekende klanken van Arabische letters. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Het leren van de uitspraak van onbekende klanken van Arabische letters. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam ONTWERPONDERZOEK - PAPER 3 ONDERZOEKSINSTRUMENTEN Naam auteur M.H.J. (Mariska) Verbeek-Keizer MA Vakgebied Arabisch Titel صوت العربية / Arabisch De klank van het Onderwerp Het leren van de uitspraak van

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van

Nadere informatie

TOPS & FLOPS. Feedback geven en ontvangen. Inhoud

TOPS & FLOPS. Feedback geven en ontvangen. Inhoud Feedback geven en ontvangen Inhoud Doelgroep Vakgebied Duur Materialen Doelen In deze les leren leerlingen feedback geven en ontvangen. Leerlingen denken na over de manier waarop je feedback formuleert

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4 Handleiding profielwerkstuk Mavo 4 2018 2019 Inleiding: Je gaat dit jaar een profielwerkstuk maken. Het doel van het profielwerkstuk is dat je leert op een zelfstandige manier onderzoek te doen. Daarnaast

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan het. Introduceren thema Sterren en planeten. centraal rondom sterren en planeten:

Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan het. Introduceren thema Sterren en planeten. centraal rondom sterren en planeten: Aardrijkskunde Sterren en planeten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Sterren en planeten In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom sterren en planeten: 1. Op

Nadere informatie

Paper 2 Bijlage 1: Lesplan (volgens MDA); Wil Baars

Paper 2 Bijlage 1: Lesplan (volgens MDA); Wil Baars Paper 2 Bijlage 1: Lesplan (volgens MDA); Wil Baars-10630996. Docent: Wil Baars Les: 1 Klas:4VWO Aantal leerlingen:21 Lesonderwerp Het vaasmodel: introductie Beginsituatie De leerling weet dat het aantal

Nadere informatie

Belangen: Wel of niet ingrijpen in Syrië?

Belangen: Wel of niet ingrijpen in Syrië? Belangen: Wel of niet ingrijpen in Syrië? Korte omschrijving werkvorm: Leerlingen moeten zich inleven in een permanent lid van de Veiligheidsraad van de VN. Ze gaan aan de slag met het vraagstuk of de

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Natuurkunde, formules, omschrijven, stappenplan, grootheden

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Natuurkunde, formules, omschrijven, stappenplan, grootheden ONTWERPONDERZOEK 1 PAPER 2 Naam auteur(s) Roy Lagerburg, MSc Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Natuurkunde Geen trucs maar dieper inzicht Natuurkundige

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit.

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit. Brief over Annie M.G. Schmidt Schrijf een overtuigende brief aan een basisschool Korte lesomschrijving De lessen Advies over Annie M.G. Schmidt gaan over Nederlands bekendste kinderboekenschrijfster. Leerlingen

Nadere informatie

Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf?

Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf? PROFIELPRODUCT 2 - ABSTRACT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Profiel Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Studentnummer Begeleider(s) Beoordelaar(s) indien bekend

Nadere informatie

DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen M.J.D. van den Bosch- Knip, Ir RBA Wiskunde DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO beschrijvende statistiek

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Docent Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en leerlingen

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) Voordoen (modelen, hardop denken) De tekst hieronder gebruikt u bij opdracht 3. U doet dan op het bord voor hoe u een gedicht schrijft. Hardopdenktekst Zelf vind ik het best erg voor de mensen in Egypte

Nadere informatie

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Willemien Cuijpers en Marie-Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding UvA

Willemien Cuijpers en Marie-Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding UvA De Voorstelling Een theatervoorstelling bestaat uit veel verschillende onderdelen die op het toneel samen een geheel vormen In deze opdracht maken leerlingen het proces door van het maken van een theaterproductie

Nadere informatie

Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus

Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus Lees de beschrijvingen van docentactiviteiten in de FE-cyclus hieronder. Geef steeds aan in hoeverre jij dit momenteel doet in je eigen lessen. 1 punt betekent

Nadere informatie

Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering

Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering Naam auteur: Eveline Schaaf Vakgebied: Wiskunde Titel: Differentiëren om vwo niveau te behouden Onderwerp Een tweefasen vwo klas met havisten Opleiding Interfacultaire

Nadere informatie

Paragraaf 9.7 Opdracht 15

Paragraaf 9.7 Opdracht 15 Paragraaf 9.7 Opdracht 15 Voorbeelden van verbeterde schrijfopdrachten Het eerste voorbeeld is de uitkomst van een opdracht uitgevoerd door studenten Taalwetenschap (Duale Master NT2-UvA). Concreet zag

Nadere informatie

Introduceren thema Op vakantie in Europa. centraal rondom vakantie in Europa: Thema: Op vakantie in Europa

Introduceren thema Op vakantie in Europa. centraal rondom vakantie in Europa: Thema: Op vakantie in Europa Aardrijkskunde Op vakantie in europa Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Op vakantie in Europa Introduceren thema Op vakantie in Europa In dit thema staan de volgende

Nadere informatie

Spanningsveld: theorie en praktijk

Spanningsveld: theorie en praktijk Universiteit van Amsterdam Interfacultaire lerarenopleiding MA Leraar VHO in Kunstgeschiedenis en Culturele en Kunstzinnige Vorming/Kunst Algemeen Ontwerponderzoek Bijlagen paper 2, 3 en 5 Spanningsveld:

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Duur van de les Introductie (gesprek) 15 minuten Kern (reflecteren en controleren met werkblad) 30 minuten Afsluiting, uitleg volgende les 5 minuten

Duur van de les Introductie (gesprek) 15 minuten Kern (reflecteren en controleren met werkblad) 30 minuten Afsluiting, uitleg volgende les 5 minuten Les 9 Reflecteren en controleren Voorbereiden U zorgt ervoor dat u weer groepjes aan elkaar heeft gekoppeld voor de feedback en dat de nieuwsitems, geprint of digitaal, beschikbaar zijn voor de groepjes.

Nadere informatie

Ontwerponderzoek Berekenen netto cashdividend per aandeel. Papers 1 t/m 5

Ontwerponderzoek Berekenen netto cashdividend per aandeel. Papers 1 t/m 5 Ontwerponderzoek Berekenen netto cashdividend per aandeel. Papers 1 t/m 5 Naam auteur(s) Saskia Ruurs, drs Vakgebied Management & Organisatie Titel Berekenen netto cashdividend per aandeel. Onderwerp Berekenen

Nadere informatie

Ontwerp onderzoek. Probleem beschrijving. Probleemanalyse. Karen Werter, Lesonderwerp: Sparen en lenen

Ontwerp onderzoek. Probleem beschrijving. Probleemanalyse. Karen Werter, Lesonderwerp: Sparen en lenen Ontwerp onderzoek Lesonderwerp: Sparen en lenen Probleem beschrijving In de eerste economie les die de leerlingen in de derde klas hadden heb ik het woord economie op het bord geschreven en door middel

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUKBOEKJE

PROFIELWERKSTUKBOEKJE PROFIELWERKSTUKBOEKJE HAVO/ATHENEUM 2012/2013 Naam: Klas: HET PROFIELWERKSTUK LEERLINGENBOEKJE HAVO4/ATHENEUM 5 2012-2013 Een van de onderdelen van het examen is het profielwerkstuk (PWS). In dit werkstuk

Nadere informatie

Presentatie Vakdidactisch Eindwerkstuk

Presentatie Vakdidactisch Eindwerkstuk Presentatie Vakdidactisch Eindwerkstuk (Bieger, 2016) 'Hoe houd ik droge voeten?' Student Els Buitenhuis Studentnummer 296201 NHL e-mailadres buit1200@student.nhl.nl Opleiding Lerarenopleiding Aardrijkskunde

Nadere informatie

Tekstbegrip bij 4 havo. Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam

Tekstbegrip bij 4 havo. Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Annette van Baalen Biologie Kun je lezen leren? Een onderzoek naar het effect van vraaggestuurd

Nadere informatie

Profiel Product Verantwoording. LOB (Loopbaan oriëntatie en begeleiding) Leraren Opleiding. Management & Organisatie

Profiel Product Verantwoording. LOB (Loopbaan oriëntatie en begeleiding) Leraren Opleiding. Management & Organisatie Opdracht: Profiel Product Verantwoording LOB (Loopbaan oriëntatie en begeleiding) Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr 10761799 Titel Onderwerp

Nadere informatie

Ontwerponderzoek Janneke Metselaar Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013

Ontwerponderzoek Janneke Metselaar Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013 Ontwerponderzoek Janneke Metselaar - 10367705 Paper 2 Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 4 april 2013 Gebruik van de laptop tijdens de Aardrijkskundeles Inhoud pagina Inleiding... 1 Onderzoeksmethodiek:

Nadere informatie

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.

Nadere informatie

Lesopzet Opstellen leerdoelen en succescriteria 'zakelijke brief' door middel van het beoordelen/rangschikken zakelijke brieven

Lesopzet Opstellen leerdoelen en succescriteria 'zakelijke brief' door middel van het beoordelen/rangschikken zakelijke brieven Lesopzet Opstellen leerdoelen en succescriteria 'zakelijke brief' door middel van het beoordelen/rangschikken zakelijke brieven Leerjaar: 2 vmbo-t Leerdoelen door docent geformuleerd: - Je weet aan het

Nadere informatie