Gemeenteraad. Raadsvoorstel. 1 Onderwerp Starterslening Nieuwegein 2015

Transcriptie

1 Nieuwegein //rlp^jjl A Geeenteraad nderwerp terslening Nieu ;gein 25 Datu 2 april 25 Raadsvrstel Afdeling Ruitelijke ntwikkeling Prtefeuillehuder A.J. Adriani nderwerp Starterslening Nieuwegein 25 2 Gevraagd besluit. In te steen et de Starterslening Nieuwegein 25 vr de peride 25 t/ deeber 28 et een hgte van axiaal 25. per lening. 2. Vast te stellen de Verrdening Starterslening Nieuwegein 25.. Cnfr art van deze verrdening het geeentelijk jaarlijks budget te bepalen p en reserve startersleningen te vren en hierin 49.2 te strten, ten laste van de algeene reserve. 5. In afwijking van het bestaande finaniële beleid een interne rente terekenen aan de startersleningen die is gebaseerd p de arktrente van 5-jaars rentevaste leningen. 6. De finaniële gevlgen in de begrting te verwerken dr vaststelling van de e wijziging van de prgraabegrting 25. Aanleiding en prbleebeshrijving Sinds 29 wrdt dr de geeente Nieuwegein (et enkele nderbrekingen) de starterslening aangebden aan de inwners van Nieuwegein in de leeftijd van 8 tt jaar. Laatstelijk was dit de vierde tranhe "VRM Starterslening Nieuwegein 2 (2-2)", vastgesteld dr de geeenteraad van februari 2. De direte aanleiding tt dit vrstel is dat de vierde tranhe Starterslening Nieuwegein vlledig is besteed in de peride vanaf edi 2. Startersleningen zijn verstrekt tt en et januari 25, waarna het budget was uitgeput. In de laatste peride van edi 2 tt en et januari 25 zijn ira (de adinistratie hiervan is ng niet afgeslten) 7 startersleningen verstrekt. Dat is een relatief grt aantal dat hfdzakelijk kan wrden verklaard uit het gegeven dat gedurende de gehele lptijd van de vierde tranhe de rijksbijdrage is verstrekt die 5 % van de ksten van de startersleningen dekte, terwijl de geiddelde hgte van een starterslening is gedaald. In de gehele peride vanaf 29 tt nu staat de teller p ira 87 startersleningen. Nu het budget van de vierde tranhe is uitgeput willen wij reht den aan het Calitieakkrd, waarin nder eer het vlgende is pgenen: "Met startersleningen

2 Bladnuer 2 / 6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 aken we wnen betaalbaar vr starters die in Nieuwegein willen blijven wnen". Waar wij de startersleningen willen vrtzetten, brengt dit pnieuw een finanieringsvraagstuk et zih ee. 4 Gewenst aatshappelijk effet De kansen van Nieuwegeinse starters p de Nieuwegeinse kpwningarkt vergrten. Dat is het priair aatshappelijk effet dat wij nastreven en dat is k de nstante in het beleid van nze geeente sinds het jaar 29. Seundair, aar net z belangrijk is, dat wij huishudens de kans willen geven dr te stren van een huur naar een kpwning. De siale huursetr wrdt steeds eer geriht p de lage inkens. De rijksverheid bevrdert dat huishudens et een (iets) hger inken verstappen naar de vrije huur- en kpsetr. Dat is ged vr de drstring in nze geeente en bevrdert het eigen wningbezit. Nieuwegeinse starters die dat willen, wrden behuden vr de plaatselijke geeenshap en dit heeft een gunstig effet p de bevlkingspbuw. 5 Bestaand beleidskader Dit vrstel is gebaseerd p het Calitieakkrd In hfdstuk 5. Saenlevingsagenda daarvan is het vlgende pgenen: Met startersleningen aken we wnen betaalbaar vr starters die in Nieuwegein willen blijven wnen. Met drstrleningen den we dit vr Nieuwegeiners die willen drstren naar een andere wning. Het bestaand beleidskader bestaat verder uit de vier vrgaande raadsbesluiten ver de starterslening, waarnaar wij verwijzen: raadsbesluit VRM Starterslening Nieuwegein STV (29-6); raadsbesluit VRM Starterslening Nieuwegein 2 (2-65); raadsbesluit VRM Starterslening Nieuwegein 22 (22-66); raadsbesluit VRM Starterslening Nieuwegein 2 (2-2). 6 Vrgestelde plssing De plssing die wij u vrleggen is, zals wij eerder stelden gebaseerd p het Calitieakkrd Daarnaast zijn wij in dit streven gesterkt dr de uitksten van het nderzek "Gebruik en effeten van de starterslening" van ktber 24. Van dit nderzek treft u een saenvatting aan in bijlage. De wningarkt waarp de starter zih begeeft is erg veranderd sinds het jaar 29 ten de starterslening in nze geeente vr jnge starters werd ingeverd. Veranderingen p de wningarkt en in nze enie hebben ss negatieve gevlgen vr de psitie van de starter. De algeene inkensntwikkeling, de flexibilisering van de arbeidsarkt, de beperking van de siale huursetr tt de lagere inkens, vrwaarden die aan een hyptheek en een starterslening wrden Het nderwerp drstrleningen wrdt ng niet in dit vrstel behandeld. Wij verwahten u hiertrent in het najaar van 25 nadere vrstellen te kunnen den.

3 Bladnuer / 6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 gesteld, spelen hierin alleaal een rlwij nluderen dat in het huidig tijdsgewriht startersleningen ng altijd ndig zijn. Tt nu te hebben wij ns beperkt tt jnge starters, aar de bvengenede ntwikkelingen pleiten ervr de delgrep uit te breiden. Wij denken hierbij naast jnge starters et nae aan "sheefwners" in de siale huursetr, ZZPers en de inkensgrep tussen. en 5.. Wij zullen in de tweede helft van 26 evalueren f de genede uitgebreide delgrep vldende wrdt bereikt. Indien gewenst zullen wij vrstellen aan uw raad vrleggen de regeling hierp in 27 aan te passen. en ander aspet dat van tepassing is p dit vrstel is de p handen zijnde beëindiging van de rijksbijdrage starterslening. Zie hiervr k de sltparagraaf van bijlage. Het is niet te verwahten dat de rijksverheid binnen afzienbare terijn geld beshikbaar zal stellen deze finaniering te hervatten. Het is natuurlijk erg jaer dat deze finaniering wegvalt en dat wij als gevlg hiervan inder starters een steun in de rug kunnen bieden. r zijn ehter eerder perides geweest waarin wij het esten stellen znder deze finaniering en dat was k ten geen reden weg te lpen vr dit nderwerp waarvr wij ns verantwrdelijk velen. Vrgestelde plssingen en wijzigingen ten pzihte van vrgaande tranhes:. Wij willen het bereik van de starterslening verruien. De laatste jaren is er bij de behandeling van nze respetievelijke vrstellen in de raad(sissie) steeds vaker vr gepleit de lening "znder leeftijdsdisriinatie" beshikbaar te stellen. Cnreet betekent dit aan alle Nieuwegeinse starters p de wningarkt en de begrenzing tt jnge starters (tt jaar) te laten vervallen. Wij vnden het indertijd belangrijk juist aan jnge starters rui baan te geven. Vier tranhes en 87 startersleningen later stellen wij eerder genede redenen vr het bereik van de regeling te verruien tt alle Nieuwegeinse starters, ngeaht leeftijd. In saenhang daaree stellen wij k vr het axiu van de starterslening te verlagen van. naar 25.. en verder arguent hiervr is dat k de axiale prijs van de te verwerven kpwning nder deze regeling de kende jaren daalt. Deze eleenten treft u aan in paragraaf. "Juridishe aspeten" van dit vrstel. 2. In de afgelpen zes jaar hebben wij vier aal een "raadsvrstel starterslening" aan u vrgelegd. Dat wil zeggen dat deze regeling geiddeld gedurende een peride van inder dan,5 jaar beshikbaar was vr nze inwners. Ss zaten er k nderbrekingen tussen de vershillende tranhes. Beiden vinden wij ngewenst vr de starters in nze geeente en daar stellen wij vr gedurende een reeks van vier jaar (dat wil zeggen van het jaar 25 tt en et het jaar 28) de starterslening in Nieuwegein beshikbaar te stellen. In paragraaf 8 Finaniële aspeten gaan wij hier nader p in.. Wij hebben ns gebgen ver een drietal gelijkheden de interne rente aan dit vrstel te te rekenen. De keuze vr de arktrente als interne rente is ingegeven dr de bijzndere psitie die de starterslening binnen de geeentebegrting inneet. De dr ns gehanteerde arktrente slaat een brug tussen de interne finaniering binnen nze begrting en de finaniering waaree de starter te aken heeft. In paragraaf 8 Finaniële aspeten gaan wij hier nader p in.

4 Bladnuer 4 / 6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein Tensltte zullen wij ervr zrgdragen dat in ei 28 een evaluatie heeft plaatsgevnden van de nu vrliggende vierjarige starterslening. Die evaluatie kan vervlgens een rl spelen bij nadere besluitvring ver de eventuele vrtzetting van de starterslening na het jaar 28 7 Alternatieven r is een grt aantal alternatieven denkbaar vr dit vrstel. Als we dit illustreren aan de hand van nze eigen regi, dan zien we ten eerste dat vrijwel alle geeenten (et uitzndering van Maarssen) een starterslening aanbieden. Verder valt p dat er geeenten zijn die de laatste jaren hun starterslening k hebben pengesteld vr starters die buiten de geeentegrens wnen (Utreht en Vianen). Meestal is de lening beshikbaar vr bestaande wningen en nieuwbuw, aar ss is de lening alleen van tepassing p nieuwbuwprjeten (Bunnik en Huten). Tensltte zijn er variaties in de grenzen van de axiale starterslening, de axiale aankpprijs van de wning, et etera. 8 Finaniële aspeten De berekening van de (langdurige) finaniële nsequenties van het verlenen van startersleningen wrdt beeilijkt dr nzekere fatren. De inksten zijn nzeker dat de te ntvangen rente afhankelijk is van de hyptheekrente van dat ent. Daarnaast bli :t het aflssingsgedrag in de praktijk anders te zijn dan vraf ingeshat. De nu gehanteerde berekeningen gaan uit van een aantal aannaes aar de genede bedragen geven slehts een glbale indiatie, de werkelijkheid zal ngetwijfeld anders uitpakken, en waarshijnlijk nadeliger. In de bijlagen 2 en wrdt een aantal varianten drgerekend en van entaar vrzien. Uitgegaan wrdt van een jaarlijkse verstrekking van,25 iljen. Deze jaarlijkse verstrekking is gebaseerd p het aantal van 5 startersleningen p jaarbasis en een starterslening van axiaal 25.. De variatie in lptijd is enerzijds gedurende drie f vier jaar (de lpende alitieperide), anderzijds strutureel. het bestedingspatrn van een eerjarige starterslening beter te kunnen beheersen, wrdt gewerkt et een jaarlijkse verstrekking en een jaarbudget. Daaree wrdt gebrgd dat de starterslening een reeks van jaren beshikbaar blijft. en nadeel van deze werkwijze kan zijn dat het jaarbudget bij vrbeeld in septeber is uitgeput, zdat de rest van het kalenderjaar geen starterslening kan wrden verstrekt. Vrdeel is dan weer dat vanaf januari het vlgende jaarbudget beshikbaar is. Verder wrdt een drietal gelijkheden genen de interne rente te te rekenen: de huidige ethde (een vaste interne rekenrente van 4%), de "arktrente" (die we nu hebben gefixeerd p 2,25%) en de werkelijke geiddelde rente die de geeente feitelijk betaalt (en die k altijd gehanteerd wrdt vr drberekening aan het Grndbedrijf). De lasten van startersleningen vallen vral in de eerste jaren, dat in ieder geval de eerste drie jaren geen rentevergeding ntvangen wrdt. Vr de drlpende varianten is drgerekend tt het jaar 25.

5 25*28 Bladnuer 5 / l i Raadsvrstsl Stan ;rslening Nieuwegein 25 Wanneer het prinipe van een vaste interne rekenrente wrdt lsgelaten en er wrdt uitgegaan van een arktrente van 2,25% en een jaarlijkse verstrekking van,25 iljen gedurende vier jaar (25 tt en et 28), dan zal het tekrt in eerste instantie plpen tt 49. in 22 en daarna langzaa teruglpen, waarna het slaat naar een psitief sald van uiteindelijk 222. in Het lslaten van de vaste interne rekenrente wijkt af van het bestaande finaniële beleid, waarbij wrdt gestreefd naar een z stabiel gelijke rekenrente, ngeaht njuntuele shelingen. Bij de starterslening is er ehter een link tussen enerzijds de arktrente en anderzijds de rente die wrdt verged p de startersleningen. Vrgesteld wrdt vr de startersleningen niet de vaste interne rekenrente van 4% te te passen, aar een rekenrente die is gebaseerd p de arktrente van 5jaars rentevaste geldleningen. In de begrting is nu geen rekening gehuden et de lasten van startersleningen. deze lasten te dekken wrdt vrgesteld een reserve startersleningen te vren en hierin de genede 49.2 te strten, ten laste van de algeene reserve. In de lp der jaren zal het verlp van de startersleningen genitrd eten wrden de bendigde hgte van deze reserve z ndig bij te stellen. Met het verstrekken van startersleningen neet nze MU-shuldpsitie te, aar bij de bepaling van het MU-sald gaat het het ttaal van alle geeenten. We heven ns niet druk te aken de individuele referentiewaarde. Daarnaast is het k ng de verwahting dat nze shuldpsitie de kende jaren zal afneen. 9 Cuniatie aspeten Indien de raad akkrd gaat et dit vrstel, dan zal daar in het kader van de invering ruie bekendheid aan wrden gegeven. Juridishe aspeten Vr de juridishe aspeten van dit vrstel verwijzen wij naar de bijgaande vast te stellen Verrdening Starterslening Nieuwegein 25. De wijzigingen ten pzihte van de bestaande verrdening laten zih als vlgt krt saenvatten: In de hele verrdening is de benaing "VRM" uit de titel gehaald. nerzijds dat het inisterie van VRM niet eer bestaat, aar k te benadrukken dat de starterslening inhudelijk en finanieel nze eigen geeentelijke verantwrdelijkheid is. Dit neet niet weg dat het gelijk blijft dat andere partijen, zals de rijksverheid, kunnen blijven deelneen aan de finaniering van de Nieuwegeinse starterslening. Zie vr dit laatste het artikel lid 2 en. Zals eerder betgd, stellen wij vr de axiale hgte van de starterslening te verlagen van. naar 25.. Deze wijziging is pgenen in artikel 4 lid. Het tepassingsbereik van de starterslening willen wij zals eerder shreven qua leeftijd verruien naar alle Nieuwegeinse starters vanaf 8 jaar in plaats van de starters van 8 tt jaar. Zie hiervr artikel 6 lid. De prijs van de kpwning is in artikel 6 lid 2 nu gekppeld aan het axiu

6 Bladnuer 6/6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 vlgens de nren van de NHG (thans 265.). De NHG nr wrdt jaarlijks per juli aangepast en zal edi 26 verder dalen tt nkele kleine tehnishe aanpassingen zijn verwerkt in artikel, artikel 6.., artikel 6... en artikel 7.2. Risi's In de verrdening is pgenen dat I ij uitputting van het budget het verlenen van startersleningen stpt. Het is et andere wrden geen regeling et een pen eind, er zal niet eer dan,25 iljen jaarlijks wrden verstrekt. p de hfds van de verstrekte leningen lpen we geen risi, de verstrekte leningen eten p terijn wrden afgelst en ze zijn gebrgd dr de NHG. Anders ligt dit bij de rente. Bepalend hiervr is het aflssingsbedrag van de starter. Het renteperentage van de te ntvangen rente van de startersleningen ligt niet bij vrbaat vast, dit is afhankelijk van de hyptheekrente. Weliswaar ligt de geeentelijke rente p enig ent altijd wel lager dan de hyptheekrente van dat ent, aar in de praktijk flutueert de rente hevig. De huidige hyptheekrente ligt bijvrbeeld nu al ónder de geeentelijke arktrente van twee jaar geleden. nerzijds is de geeente altijd gehuden aan de geaakte afspraken aar anderzijds kan de starter p elk gewenst ent nbeperkt betevrij aflssen. n de starter blijkt dit in de praktijk k te den, waarbij het substantiële bedragen gaat. Van de dr Nieuwegein in het verleden verstrekte startersleningen, waarvan de eerste drie "gratis" jaren verstreken zijn, blijkt rui één vijfde deel binnen anderhalfjaar te zijn afgelst. Verwaht wrdt dat dit patrn zih zal drzetten: in tijden van lage rente zullen hgrentende startersleningen vervregd wrden afgelst. gekeerd zullen in tijden van hge rente de starters hun laagrentende leningen niet vervregd aflssen. Dr dit aflssingsgedrag zal het nu berekende finaniële tekrt hger zijn en zal er bijstrting in de reserve eten plaatsvinden. Het is ehter ngelijk in te shatten welke bedragen het zal gaan, aar gezien het huidige aflssingsgedrag kan het behrlijk nadelige finaniële nsequenties hebben. 2 Bijlagen. "Gebruik en effeten van de starterslening"; landelijk nderzek van het nish Instituut vr de Buw (IB) ktber 24 in pdraht van het Stiuleringsfnds Vlkshuisvesting Nederlandse geeenten (SVn). 2. Telihting p zeven varianten van een nieuwe starterslening.. Finaniële nsequenties startersleningen burgeeester en wethuders, P.J.M. Liebregts seretaris F.T.J.M. Bakhuijs burgeeester

7 Nieuwegein //^f^jft Bladnuer 7/ svrstel Starterslening Nieuwegein 25 Raadsbesluit De raad van de geeente Nieuwegein; gelezen het vrstel van burgeeesteren wethuders d.d. 2 april 25; gelet p de artikelen 47 en 49 van de Geeentewet; besluit:. In te steen et de Starterslening Nieuwegein 25 vr de peride 25 t/ deeber 28 et een hgte van axiaal 25. per lening. 2. Vast te stellen de Verrdening Starterslening Nieuwegein 25. Cnfr art van deze verrdening het geeentelijk jaarlijks budget te bepalen p en reserve startersleningen te vren en hierin 49.2 te strten, ten laste van de algeene reserve 5. In afwijking van het bestaande finaniële beleid een interne rente terekenen aan de startersleningen die is gebaseerd p de arktrente van 5-jaars rentevaste leningen. 6. De finaniële gevlgen in de begrting te verwerken dr vaststelling van de e wijziging van de prgraabegrting 25. Aldus vastgesteld in de penbare raadsvergadering van lö ei 25 de griffier, de vrzitter,

8 Bladnuer 8/6 25*28 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 De raad van de geeente Nieuwegein; Gelezen het vrstel van het llege van burgeeester en wethuders van 2 april 25; Gelet p de artikelen 47 en 49 van de Geeentewet; besluit: vast te stellen de vlgende: Verrdening Starterslening Nieuwegein 25; Hfdstuk - Begripsbepalingen Artikel In deze verrdening wrdt verstaan nder:. SVn: stihting) Stiuleringsfnds Vlkshuisvesting Nederlandse geeenten; 2. Geeenterekening Starterslening: de rekening die de geeente Nieuwegein bij het SVn aanhudt en waaruit p grnd van de deelneingsvereenkst et SVn, Startersleningen kunnen wrden tegekend en waarin, vr wat betreft het geeentelijk leningdeel, rente en de aflssingen ver deze leningen wrden teruggestrt;. Starterslening: een lening verstrekt dr het SVn aan een starter waarbij de hfds van de lening geheel f gedeeltelijk afkstig is uit de Geeenterekening Starterslening van Nieuwegein. In het laatste geval wrdt het resterende deel van de Starterslening verstrekt dr het SVn; 4. Aanvrager: de starter, die vr de eerste aal een eigen wning kpt en p grnd van deze verrdening tt de delgrep van de Starterslening behrt. Bij twee aanvragers ten aanzien van eenzelfde wning gelden deze gezaenlijk als aanvrager; 5. NHG: Natinale Hyptheek Garantie; 6. Kpsubsidie Wet Bevrdering igenwningbezit, BW): een aandelijkse bijdrage in de hyptheeklasten die afhankelijk is van het inken van de gebruiker en de hgte van de lening; 7. Huishuden: de aanvrager dan wel de aanvrager en zijn niet duurzaa gesheiden levende ehtgent f geregistreerd partner die een gezaenlijke huishuding zal dan wel zullen gaan veren in de aan te kpen wning, niet zijnde kinderen f pleegkinderen; er kunnen niet eer dan twee persnen tt het aldus gedefinieerde huishuden behren.

9 Bladnuer 9/6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Hfdstuk 2 - Algeene bepalingen Artikel 2. De geeente Nieuwegein heeft een Geeenterekening Starterslening ingeriht waaruit aan in artikel 6, lid, sub a bedelde aanvragers Startersleningen kunnen wrden tegekend vr de verwerving van in artikel 6, lid 2, sub b bedelde wningen; 2. De Geeenterekening Starterslening is ndergebraht bij SVn. Artikel p deze verrdening is de deelneingsvereenkst tussen de geeente Nieuwegein en de SVn van tepassing, alsede de predures, prdutspeifiaties en uitveringsregels van de SVn. Artikel 4. Het llege is bevegd et inahtneing van het bepaalde in deze verrdening een Starterslening te te kennen; 2. Het llege stelt de hgte van de Starterslening vast, et dien verstande dat de hgte van de Starterslening axiaal 2% bedraagt van de verwervingsksten. De axiale hgte van de Starterslening bedraagt 25.; 4. De Starterslening kan niet wrden verstrekt indien Kpsubsidie BW is tegekend; 5. De Starterslening et wrden verstrekt et Natinale Hyptheek Garantie (NHG). Het ttaalbedrag van de hyptheaire leningen is per aanvraag nit hger dan het dr NHG vastgestelde axiale bedrag; 6. De eerste hyptheek et wrden verstrekt et NHG; 7. Het llege kan aan de tekenning van Startersleningen nadere vrshriften verbinden, die strekken tt behartiging van de belangen waarte deze verrdening dient. Artikel 5. Het llege geeft per jaar een prgnse van de te verwahten aantallen aanvragen Starterslening; 2. Startersleningen wrden enkel tegekend vr zver het geeentelijke budget hiervr tereikend is;. Aanvragen die in verband et het tweede lid niet kunnen wrden tegekend, wrden dr het llege afgewezen. Hfdstuk - Tepassingsbereik Artikel 6. Deze verrdening is uitsluitend van tepassing p leningaanvragen:. van ingezetenen in de geeente Nieuwegein in de leeftijd vanaf 8 jaar die p het ent van de aanvraag iniaal één jaar zelfstandig een huurwning bewnen f iniaal één jaar inwnend zijn f van persnen in de leeftijd vanaf 8 jaar die gedurende de vrgaande tien jaren ten inste zes jaren

10 Bladnuer /K Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 ingezetenen zijn geweest van de geeente Nieuwegein en een huurwning hebben bewnd f inwnend zijn geweest. In geval van een aanvraag dr twee persnen geldt het riteriu vr een van beiden. 2. vr het verwerven van nieuwe en bestaande kpwningen in de geeente Nieuwegein waarvan de ksten vr het verkrijgen in eigend van de wning niet hger zijn dan het axiu vlgens de nren van de Natinale Hyptheek Garantie.. vr verbeterksten (bestaande wning) f vr de ksten van eerwerk (nieuwbuw), ag vr de bepaling van de hgte van de Starterslening, axiaal. wrden eegenen. 2. De aanvrager et de wning waarvr een Starterslening wrdt verstrekt zelf gaan bewnen. Hfdstuk 4 - Aanvraag en tekenning Artikel 7. Huishudens die, p grnd van artikel 6 binnen het tepassingsbereik van de Starterslening vallen, kunnen bij de geeente een p naa gesteld aanvraagfrulier verkrijgen; 2. De verdere afhandeling en besluitvring vindt plaats nfr de in deze verrdening vastgelegde predures, alsede de predures, prdutspeifiaties en uitveringsregels welke vrtvleien uit de deelneingsvereenkst tussen de geeente Nieuwegein en de SVn.. Met llege deelt de beslissing dr iddel van een tewijzingsbesluit ee aan de aanvrager. Hfdstuk 5 - Intrekken van de Starterslening Artikel 8. Het llege trekt een besluit waarin wrdt vrzien in de tekenning van een Starterslening in als:. er niet is vldaan aan de bij f krahtens deze verrdening gestelde vrshriften en/f bepalingen; 2. de Starterslening is tegekend f vastgesteld p grnd van njuiste gegevens;. de kpvereenkst wrdt ntbnden; 2. Bij de intrekking vrdert het llege de ntante waarde van het al genten en/f tekstige rentevrdeel geheel f gedeeltelijk terug, eventueel et de gelijkheid van beslaglegging;. Indien bij vertreding van de bepalingen in deze verrdening de aanvrager vershnbaar is, kan het llege besluiten de bvengenede santies geheel f gedeeltelijk ahterwege te laten.

11 Bladnuer /6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Hfdstuk 6 - Hardheidslausule, slt- en vergangsbepalingen Artikel 9 Hardheidslausule Het llege kan artikel 6 buiten tepassing laten f daarvan afwijken, vr zver tepassing gelet p het belang van de aanvrager leidt tt een nbillikheid van verwegende aard. Artikel Inwerkingtreding. Deze verrdening treedt in werking et ingang van de dag nadat zij is bekendgeaakt; 2. Met de inwerkingtreding van deze "Verrdening Starterslening Nieuwegein 25" wrdt de ude "Verrdening VRM Starterslening Nieuwegein 2" ingetrkken. Artikel Citeertitel Deze verrdening kan wrden aangehaald als "Verrdening Starterslening Nieuwegein 25". Aldus vastgesteld in de penbare raadsvergadering van2&ei 25 De griffier de vrzitter

12 Bladnuer 2/ Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Bijlage Gebruik en effeten van de starterslening (ktber 24) In pdraht van het Stiuleringsfnds Vlkshuisvesting Nederlandse geeenten (SVn) heeft het nish Instituut vr de Buw (IB) een landelijk nderzek gedaan naar het gebruik en de effeten van de Starterslening in de peride Gebruikers van de Starterslening nderdeel van het nderzek was een enquête nder de gebruikers van de Starterslening. Rui.55 gebruikers hebben deelgenen aan de enquête: Het erendeel van de gebruikers van de Starterslening is tussen 2 en 27 jaar ud. De gebruikers ken deels vanuit het uderlijk huis (47%) en deels vanuit een huurwning (5%), et nae uit de gereguleerde huursetr (4%). De geiddelde Starterslening bedraagt De Starterslening wrdt veelal gebruikt vr de aankp van een bestaande wning (8%) en vr 2% vr de aankp van een nieuwbuwwning. De geiddelde kpprijs bedraagt Als de starters geen gebruik hadden kunnen aken van de Starterslening had 72% gewaht et het kpen van een wning. Hieruit blijkt dat de Starterslening vral inspeelt p vervreging van de vraag. De eeste starters zuden één tt twee jaar hebben gewaht et het kpen van een wning. ngeveer één vijfde zu znder Starterslening heleaal geen wning hebben gekht. 22% van de starters had znder Starterslening een inder dure wning gekht. Dankzij de Starterslening kunnen kpers eer finanieren en kpen zij een kwalitatief betere wning. Hierdr is sprake van extra kwaliteitsvraag. Znder Starterslening zuden deze huishudens de wningarkt alsng hebben betreden. De wning die ze dan zuden hebben gekht zu een aanshafwaarde hebben vereenkend et de axiale hyptheek. Van de Startersleningen wrdt 6% tegewezen aan zgenaade 'freeriders'. Dit zijn huishudens die znder Starterslening dezelfde wning zuden hebben gekht, aar in dat geval gebruik hadden geaakt van eigen geld en shenkingen als alternatieve finanieringsbrnnen ffeten p de Wningarkt: Dr de Starterslening wrdt een verhuisketen in gang gezet. De. Startersleningen zrgen in 2-24 naar shatting vr 22. extra transaties p de wningarkt. Hieree is sprake van ira 9% eer transaties dan dat er znder Starterslening zuden zijn gerealiseerd. dat er grtendeels sprake is van vervreging van de vraag ntstaat p iddellange terijn een negatief effet p het aantal transaties. Dr de Starterslening ken in de peride 2-24 ngeveer 4.2 extra huurwningen vrij, waarvan 2.7 gereguleerde

13 Bladnuer / 6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 huurwningen. In een kwart van de gevallen verlaat een sheefwner (inken > 4.678) zijn gereguleerde huurwning vervregd. De verige.5 huurwningen betreffen vrije setrhuurwningen en nzelfstandige wningen zals studentenkaers. Van de Startersleningen wrdt 2% verstrekt vr de aankp van een nieuwbuwwning. Indiret zrgt de vervregde aankp van een nieuwbuwwning binnen de kpsetr er vr dat extra vraag ntstaat naar wningen in de bestaande vrraad. Drdat hierdr het aantal huishudens binnen de kpsetr per sald teneet, zal de vraag naar kpwningen uiteindelijk resulteren in eer nieuwbuwwningen. In ttaal zrgt de Starterslening in 2-24 vr de aankp van bijna 8. extra nieuwbuwwningen. iffeten p de buwsetr en de werkgelegenheid: De extra vraag naar nieuwbuwwningen leidt tt eer buwprdutie en werkgelegenheid. In 2-25 is sprake van 59 iljen extra buwprdutie en respetievelijk 9, 2.7 en. extra fulltie banen in de buw. In latere jaren zal er, drdat vraag uit de tekst vervregd is, inder buwprdutie zijn. Inlusief dit negatieve effet in latere jaren zrgt de Starterslening vr 26 iljen extra buwprdutie. Hiernaast neet de werkgelegenheid in de televerende industrie en aanpalende setren tussen ; en 25 per sald et respetievelijk 5,.4 en 7 fulltie banen te. ffeten vr de verige setren zijn niet nader nderzht. en vraagtenae leidt in de praktijk tt extra aanbd f hgere prijzen f een binatie van beiden. Bij de berekeningen is er vanuit gegaan dat de extra vraag een aanbdreatie teweeg zal brengen. De atuele situatie p de wningarkt kenerkt zih dr veel ptentieel aanbd (stilgelegde plannen) dat vanwege de vraaguitval nu niet gerealiseerd wrdt. De extra vraag zrgt er vr dat eer nieuwbuwprjeten gerealiseerd kunnen wrden en dat er extra aanbd en prdutie ntstaat. Prijseffeten kunnen wel ptreden in speifieke segenten en lkale arkten. In deze gevallen zullen bvengenede vlue-effeten in de vr van extra buwprdutie lager uitvallen. Hgere prijzen kunnen p zihzelf verigens later weer een aanbdreatie uitlkken dat eer prjeten rendabel wrden en langs deze weg eer ptentieel aanbd alsng tt stand kt. De afgelpen jaren was sprake van een laagnjuntuur dr sterke vraaguitval. De Starterslening heeft erte geleid dat wnnsuenten hun vraag vervregd hebben, waardr er kan wrden gesprken van een psitieve bijdrage aan het enish herstel. Vr de arbeidsarkt betekent dit dat eer werkgelegenheid is vastgehuden dan znder Starterslening het geval zu zijn geweest. Tekst van de Starterslening: De ate waarin wnnsuenten k de kende jaren gebruik kunnen aken van de Starterslening zal afhangen van de vraag f geeenten de Startersleningen blijven aanbieden. Als er geen sprake eer is van finaniering dr het I ijk zullen geeenten stppen et

14 ,«5-28 Bladnuer 4/] Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 het aanbieden van de Starterslening. Daarnaast is het nduidelijk in welke ate geeenten budgettair kunnen vlden aan de vraag naar Startersleningen indien de vlledige finaniering vr rekening kt van de geeenten. k in 2 werd de finaniering dr het Rijk gestaakt. De njuntuur en finaniële situatie van geeenten waren ten anders dan nu, aar ten was er sprake van een frse uitval van de verstrekte Startersleningen (5% uitval). p basis van de lkale ntaten verwaht SVn nu een uitval van tussen 5% tt 7%. en uitval van 5% heeft een negatief effet p de buwprdutie van bijna 4 iljen in vergelijking et een situatie èt finaniering van het Rijk.

15 Bladnuer 5/ Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Bijlage 2 Telihting p zeven varianten van een nieuwe starterslening. In het ahterliggend bestand is een zevental varianten van een nieuwe starterslening drgerekend. Als nstanten is daarbij gerekend et: De hgte van de individuele starterslening is 25. De rente die de starter betaalt is,7% per jaar De beheerksten SVn bedragen,5% per jaar Finaniering dr de geeente, dus geen rijksbijdrage Prgnse van 5 startersleningen per jaar Betekent een jaarlijks ttaal aan leningen van (5 x 25.=),25 iljen De starterslening is uitgewerkt in twee lptijdvarianten: A. en variant waarbij de geeente drie f vier jaar ahtereen 5 startersleningen uitgeeft B. en variant waarbij de geeente telkenjare drlpend (tt herreping dr de geeenteraad) 5 startersleningen uitgeeft. Gerekend is et drie dellen vr berekening van nze interne rente:. Vaste rekenrente vlgens de geeentebegrting van 4% 2. Marktrente van 2,25%. Werkelijk geiddelde rente (nfr Grndbedrijf) van,5% p deze wijze ntstaan er in ttaal 7 varianten die in het ahterliggend bestand zijn uitgewerkt en berekend. Vr- en nadelen van 7 varianten starterslening Al Starterslening gedurende jaar; rekenrente 4% Tijdelijke plssing vr de zittingsduur van dit llege Peride jaar is relatief gedkper dan de drlpende variant Rekenrente lijkt het eest in lijn et begrtingssysteatiek Rekenrente is relatief duur Negatief resultaat van.26.5 A2 Starterslening gedurende jaar; arktrente 2,25% Tijdelijke plssing vr de zittingsduur van dit llege Peride jaar is relatief gedkper dan de drlpende variant Marktrente lijkt strijdig et begrtingssysteatiek Marktrente is relatief gedkp Psitief resultaat van 66.4

16 Bladnuer 6/6 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 A2 Starterslening gedurende 4 jaar; arktrente 2,25 % Tijdelijke plssing vr de zittingsduur van dit llege Peride 4 jaar is relatief gedkper dan de drlpende variant Marktrente lijkt strijdig et begrtingssysteatiek Marktrente is relatief gedkp Psitief resultaat van A Starterslening gedurende jaar; werkelijk geiddelde rente,5% Tijdelijke plssing vr de zittingsduur van dit llege Peride jaar is relatief gedkper dan de drlpende variant Werkelijk geiddelde rente vrt een pris binnen de begrtingssysteatiek Werkelijk geiddelde rente is relatief geiddeld Negatief resultaat van BI Starterslening drlpend rekenrente 4% Langjarige plssing tt herreping dr de raad Is relatief duurder dan de -jarige variant Rekenrente het eest in lijn et begrtingssysteatiek Rekenrente is relatief duur Negatief resultaat van B2 Starterslening drlpend arktrente 2,25% Langjarige plssing tt herreping dr de raad Drlpend is relatief duurder dan de -jarige variant Marktrente lijkt strijdig et begrtingssysteatiek Marktrente is relatief gedkp Negatief resultaat van B Starterslening drlpend werkelijke geiddelde rente,5% Langjarige plssing tt herreping dr de raad Drlpend is relatief duurder dan de -jarige variant Werkelijk geiddelde rente kan pris bieden binnen de begrtingssysteatiek Werkelijk geiddelde rente is relatief geiddeld Negatief resultaat van

17 ID «J- CN C rs rm en rs (N C LTl tri IS rn r >* IS IN l 'S e QJ Si X iri rs r-i rsj r-~ r- i/i U r IN rh rri «* ID l-~ >* LD IN r^ "- r~ rs L/l i/i -H D l d r r H r~ r' r r~ r*l tz ui N L r q LD (N r-ï th <* r i t rh IX) «* Lf) CT "l " H' ui (N rg VD f*: * f*. is id ' r i/i ID r-. ' ' l< rs r^ rs H ^ UI. rs' t i/i d t st rs r rs l» a N CS rs rs i th rh rh t (M rh r*»d- l (N (N ï q i/i ^ i q N d ri q ' ö ^ M IN i ' H. I N H IN «'M I-- r-- r *f * *H r-* (N ai r^ fn in r*^ (N H ^ N H ID t r> U u: " ui ö rvi ^ ui T-t (N w ^. TH rh fm rh th ut 5» * f 2 a.* l QJ J«C QJ 5 k. QJ l S vi w. j ft. N «M «M UI N r-~ d l n ' " rs *H ^ L (N ID s? IA 4 g r~ «!S s *r in IN rh " rh ' r^ ó < UI r~ >* in rsi (N rh r-; rh i ö ó r i rh rh rh rh rh 4 LTi!-% ö kd ' ^ in r~ a <* r ui ^ se ss i/i IA ' " ' g s ^ ^ t*> ^n t*>? ès S in u-, N (N tri N rj Cl ^_!^ (^» (N * Ö rh ' ^ ' ^ r^ CM IX) ^t r S S? S? * " ö" ^ S? ïr PN p^ r^ r" r" r" S? SS ï& q N in «ƒ" N i' 8 '^ b Ü -n 4-i C 'C. > UI fn -i l. Je e $J ïï ^ J 4-J ) QJ J u DC C _ra ra re w rh < J e J J J J ai J "-: 'S J J J g t JC r <u S 5 S 5 -* S 5 g g g a?' 8?' 8f = J J 4 C C i ut J r. Ln M «_j _j * C C C ^ *H *"> r r flfll l.^ i/) J«; Ü i re r t -r- -^. 2,. 2, T«r r <f. 2.,.Ï2, ^._... (N (N r rh (N ^ ^ ^ ffi A

18 25-28 Bijlage Finaniële Cnsequenties Startersleningen Terekening rente aan startersleningeni Kanttekeningen bij de nu vrgelegde rekendellen r wrdt uitgegaan van een statishe situatie: een vaste arktrente, een vaste hyptheekrente, en geen tussentijdse aflssingen gedurende de kende jaren. De werkelijkheid zal niet z zijn: de arktrente flutueert hevig, k de hyptheekrente. k vervregde aflssingen zullen het beeld beïnvleden. Deze fatren hebben een frse invled p het ttaalbeeld, de berekeningen zijn dan k bterzaht. Wat in ieder geval wel bekend is: de eerste jaren van een lening betekenen swies een finanieel nadeel vr de geeente dat in ieder geval de eerste drie jaar geen rente wrdt ntvangen en, na hertetsing, k een deel van de rente niet in de tweede driejaarlijkse peride. Verder et er in ieder geval een jaarlijkse bijdrage van,5% aan de SVN wrden betaald. f deze finaniële nadelen tijdens de lptijd van de lening wrden ingelpen is k ede afhankelijk van het aflssingsgedrag. Aan de ene kant zit de geeente vast aan de geaakte afspraken, aar aan de andere kant kan de starter p elk ent betevrij aflssen. In de praktijk blijkt dit k te gebeuren. In tijden van lage rente zullen starters et hgrentende leningen vervregd aflssen terwijl in tijden van hge rente de starters et laagrentende leningen dit niet zullen den. Hierdr is de geeente per sald th altijd in het nadeel. De gepresenteerde tabellen geven dan k geen realistish beeld, het is hguit een slehts heel glbale indiatie. Interne rekenrente Marktrentes flutueren, van zwel het krte als het lange geld. Dit is inherent aan nze enie. Dr te kiezen vreen integrale finaniering wrden de rentelasten van de geeentelijke prduten z evenwihtig gelijk verdeeld ver de lp van de jaren en wrdt de keuze van wel f niet investeren niet beïnvled dr een p dat ent tevallig gunstige f ngunstige stand van de rente. Dit prinipe van integrale finaniering werkt ehter alleen als nsequent gekzen wrdt vr dezelfde systeatiek. Het is natuurlijk verleidelijk, in tijden van lage arktrentes, te kiezen vr de zgenaade prjetfinaniering: dan wrdt speifiek vr een bepaald prjet/investering finaniering aangetrkken en de (lage) rente daarvan alleen tegerekend aan dit ene prjet. Daaree wrdt een prjet ineens gedkper/haalbaarder. Maar de vrdelen van een p dat ent lage rentestand weegt dan niet ee in het geiddelde van de integrale rente. Waardr dit geiddelde feitelijk hger kt te liggen dan zu eten en de lasten van andere investeringen per sald duurder uitpakken. Het hanteren van prjetfinaniering heeft k een ander nadeel: je aakt geen axiaal gebruik van je ashflw. Je leent bijvrbeeld vr langere tijd (in het geval van startersleningen dertig jaar) terwijl je in de tussentijd de slag aakt van een lenende naar een weer beleggende geeente. In Nieuwegein wrdt prjetfinaniering dan k niet tegepast.

19 Bladnuer 2/4 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Vaste interne rekenrente (Al, BI) In Nieuwegein is gekzen vr een systeatiek van een vraf gekzen vaste rekenrente. Dit is afgested p de te verwahten te ntvangen en te betalen rente. Het vershil tussen de interne rekenrente en de uiteindelijk werkelijk gerealiseerde rente wrdt niet ahteraf verrekend aar kt ten gunste dan wel ten laste van de algeene iddelen. lk jaar, bij de begrtingsuitgangspunten, wrdt gehekt f dit ng een reëel perentage is. Kleinere shelingen wrden daarbij geaepteerd, de rente wrdt pas aangepast als strutureel p langere terijn de rente gewijzigd is en naar verwahting k b ft. Gestreefd wrdt naar een finanieel z stabiel gelijke situatie. Sinds 26 wrdt een interne rekenrente van 4% gehanteerd. jaar rekenrente 6,% 6,% 6,% 6,% 5% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% ge.rente 5,78% 5,47% 5,5% 4,6%,96% 4,% 4,5% 4,7% 4,%,9%,75%,65%,2%,6% Pas de laatste paar jaar is nze werkelijke rente behrlijk gedaald, aar de arktverwahting was steeds dat de rente weer zu stijgen. De geiddelde rente van het aangetrkken lange geld ligt enteel p,54%; drdat een (klein) deel van de ttale prtefeuille k bestaat uit enteel gedkpere krtlpende leningen ligt de ttale geiddelde geeentelijke rente hier ng wat nder. Uitzndering p de vaste rekenrente De enige uitzndering die we wel hanteren p de vaste interne rekenrente is vr het grndbedrijf. Gezien de vang van de betrkken bedragen en de aard van het grndbedrijf (grndexplitatie) wrdt hier wel het werkelijke (gewgen geiddelde) renteperentage gehanteerd en niet de interne vaste rekenrente. Daarbij wrdt er dus ng wel steeds gebruik geaakt van het instruent integrale finaniering, alleen vindt er nu ahteraf een naalulatie plaats p basis van de werkelijke geiddelde rente. Startersleningen Tt nu te wrdt aan de startersleningen de vaste interne rekenrente tegerekend. In bijgaand rekendel is deze rente gebruikt in de variant Al en BI.

20 25-28 Bladnuer /4 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 Het enige alternatief vr het tepassen van de interne rekenrente bij de startersleningen is dan k het hanteren ahteraf van de werkelijke gewgen gei :de rente. In het rekendel is dit tegepast bij variant A en B. Waarbij het ehter ng steeds de vraag is welke valide arguenten hiervr aangeverd kunnen wrden: wat aakt de startersleningen z uniek ten pzihte van andere geeentelijke uitgaven? Prjetfinaniering, dus uitgaan van arktrente, is ehter znder eer ngewenst. Bij prjetfinaniering dient naelijk de duur/lptijd van de finaniering afgested te zijn p de prjetfinaniering. Deze is ehter, dr de gebleken vervregde aflssingen, uiterst nzeker. Daardr lpt de finaniering al heel snel uit de pas et het del waarvr het aangetrkken is. Bvendien, heel praktish, zijn de bedragen verhudingsgewijs te klein apart finaniering aan te trekken (de geldakelaars den eestal zaken vanaf 5 f iljen) en gebeurt het aantrekken steeds p vershillende tijdstippen. In een vlatiele arkt is het ndenlijk dan een vast renteperentage te te rekenen: nu det de 5-jaars ged %, een halfjaar geleden was dat rui het dubbele (2,2%) en weer een halfjaar daarvr het driedubbele (%). In het rekendel is dit variant A2, A2 en B2. Venntshapsbelasting Per januari 26 wrdt de verheid vpb-plihtig, aar dit geldt zeer waarshijnlijk niet vr het verstrekken van startersleningen. Geeenten hebben de uitvering van de regeling naelijk uitbesteed aan de SVN, waardr er geen sprake is van een duurzae rganisatie van arbeid en kapitaal. Hierdr wrdt het fisaal bekeken als nraal vergensbeheer, Dekking lasten startersleningen Grfweg zijn er drie gelijkheden de finaniële effeten van de startersleningen te verwerken in de geeentelijke begrting/adinistratie: Via een vrziening Via een reserves Bijraen in de explitatie De lasten van de startersleningen zijn et nae in de eerste jaren van verstrekken hg, daarna neen de nadelen af. Uiteindelijk kan het eventueel zelfs in een plus resulteren. Dat zu p zih pleiten vr de vring van een vrziening f een reserve. Waarbij de besteing van de vrziening, als deze eenaal ingesteld is, k daadwerkelijk vr dit del gebruikt dient te wrden, een reserve ligt p vrhand wat inder vast. en egalisatiereserve/explitatiereserve ligt eigenlijk eer vr de hand. Deze reserve et ehter wel gevuld wrden. Hetzij et strtingen vanuit de explitatie (en dan gaat het gelijk frse bedragen) f dr afzndering van een deel van de algeene reserve (vergelijk het et de vring van de reserve Parkeren).

21 Bladnuer 4/4 Raadsvrstel Starterslening Nieuwegein 25 en andere ethde is jaarlijks de lasten van de startersleningen ee te neen in de explitatie. De dekking van de lasten hiervan zu dan f elders in de begrting gevnden eten wrden, fwel betrkken eten wrden bij de Vrjaarnta, als invulling van nieuw beleid. Leningverstrekking via de reguliere Treasuryfuntie? Juist dat het verstrekken van startersleningen niet budgettair neutraal is, is het niet juist dit via de reguliere treasury te laten verlpen. r wrdt verlies gedraaid p deze startersleningen en dit negatieve resultaat zu dan ngezien en ngeerkt "weglpen" in het grtere renteresultaat. Dit past niet bij het finanieel transparant handelen van een geeente, de ksten eten zihtbaar wrden geaakt. Het del van het verstrekken van startersleningen is naelijk niet eventuele vertllige iddelen van de geeente effiiënt te beleggen, het dient een vlkshuisvestelijk belang. De lasten daarvan dienen dan k p die pst zihtbaar te wrden geaakt.

22 fq J? dj Cr rr a» ) r: ) C D C D ) Dl S u In e fr * tz C D C U <U C D (Ü CM t t e - e t C (7) C C r - *! C ï * if W *t IT» CM T - w -e rc s- TJ- ( in ) * C i - in C\j CT C CM i - T_ F" ï_ - C C ö T CM T - 5 *-, CM K r-- in l t- i - in in CM 2 b- r- iri CM 8 *C :: I CM C T- in in n-, ÏM C C M h- C M i n in CM rji iri CM in l C M CM -r CM W T - ri tfï a A z z > > i Z 2 J LU CD CD $ en s'ïi Cfl C. > ^= ra ) LJ H t- CD w '= CD x:. JD. e } } ai - P t t ; " -» f. C andea nte an best leninge 2 CD C C ) C CD. v. nttre ntva nttre nte Ë in in <* 2. i u u. (T : -> u_ F ID h CD ï ï ' " l W C "5 <U DU 4 t C N- } K yj ~) * CD C C CC r- W ff.s serve utat rters ening serve utat ntere sultaa 4= u u) u a: et - < LLI - r-- r 5 S 96 9? z CM = <* g CM " l «i g Q f tj_ - - CN CN C CD UJ e Q> - "u ja a aj 2 i C N T - in T- in CN T - C M C CN C N C M M S w rj ^ F S < 5 C N LD :; 5 a CD & * i ( Cd - I 5

23 l s ) gi (y g>gg> ' V V C JU nj a t w ÜJ <7i ^ CD ^. ^r Sg i= 5 Ti LU e f ; * := u «r/i <u n ' e CD l F 'ff < Startersleningen 25 Startersleningen 25?iM ^ " w CN CN SS i l CN CN S n _i z n z *? " <? L CN,J L CN,_! n ^ 49. ' n; Q n 5 <u * ÖJQ, z I t s "f5 2 5, rf * ï l S S g.^ C - " " ( CD en ) ). J -^.* JÉ P P 2 rrtti rrtti Sluit r- g.s l ^ = 'S re ) Së <u = en <= t M C een serve itreke < a: w ZD Z> L L i- C CD - en ) ) D - CN l en h- f*, h- ) z _ty ) en S s " en z 'z > C/ n z ' s t CA in a- L n n ' <u J^ <u '5 C «C (U ^ ra ra a. ra Ü z ' ^ j» '=J ( \n 5 ) r*- n ' ^ " < ts ^ a n -^ n z 'z JXL ( L CN C ) ) Ï ) ) Ï r*- ^ n j ^ 2 > B ^ S '2. - I "in! z -> Teveging aan besteing! Aflssing langlpende geldier Reserve startersleningen Starterlening SV (leningad) ra a JS n ra S D 's. s n ra P z:.ë.ü. 8 2 D J- Ë X u CD n ra u z S = T 2g > 5 S n, u u _ f? lp CB C S «a-s *-S S»> llis rag S S Stel ÉSi?i^ra p ra ' J n ^ "a j= s»^. <u ) u» = =