DE VOGELS VAN NOORDWIJK IN 1915.

Transcriptie

1 07 DE VOGELS VAN NOORDWIJK IN 9. fvervolg en slot van hh. 9). E hadden er den heelen wnter al op gehoopt dat we de groote ljster, de hoe langer hoe mnder zeldzaam wordt, van 't jaar ook eens n Noordwjk zouden vnden, waar we wsten dat 't vorge jaar een paar had gebroed. 't Lep mee. We vonden ver nesten, waarvan één onberekbaar was, zoodat daarvan de eeren net te zen waren. Maar de anderen waren wel te zen, zoo goed zelfs, dat k op mjn gemak naast 't nest kon gaan ztten en opteekenen, dat ze helblauw waren met mooe, groote, roode of roodbrune vlekken aan 't stompe end. Ik geloof dat 't de mooste eeren waren, de k oot zag. En net roomwt, groeng, brung, rossggrjs of wat ook, maar helblauw als van een zangljster waren ze. Men zou lcht genegd zjn te zeggen, dat k kleurenblnd ben of verkeerd kjk; roodborsttapult, reger en groote ljster houden er allemaalzoo'n egenwjze Noordwjksche maner op na, maar k heb heel goed gekeken en alles altjd, zooveel mogeljk drect, trouw geboekt. De laatste van de groote ljsters had bovenden nog ets bjzonders; de had net alleen mooe eeren, maar ook een moo nest. Hj woonde n een buurt waar betrekkeljk veel wordt gestroopt en nu was hj bljkbaar op zjn tochten om strootjes n de tweede helft van Aprl wel eens vergeten of weggegoode strkken tegengekomen en had de dan als welkom bouwmateraal voor zjn nest meegenomen. 't Touwtje van den éénen was heel practsch, om een zjtakje van een dkken arm van den berk, waarop 't nest lag, gewonden en 't draad zelf zat door 't nest heen; en van den tweeden strk hng 't touwtje naar beneden en de draad was twee- of dremaal gevlochten door den onderkant van het nest. 't Nest van de tweede lag n een spar, bestond van buten ut sparrenaalden en de bnnenkant was heelemaal bekleed met zulk breed, lang gras, dat een end verder veel onder een groep sparren groede en bj gebrek aan lcht was doodgegaan, 't Had wel een heel klen beetje van 't snornest ut 't Naardermeer, maar zoo moo was 't toch nog net. Aardg s 't verschl tusschen 't roepen van een oude en een jonge groote ljster, de al een maand of langer 't nest verlaten heeft. Ondersched n grootte s dan net te zen, maar de ouden kraken of ratelen forsch, krachtg; de jongen heel zwak, net of ze net goed durven. Dan zjn er fazanten, ook gekke deren. Maken de kppen van denzelfden jachtopzener een nest n 't bosch, dan krjgen ze heel vaak een paar fazanteneeren; k denk dat jachtopzeners wel meer zoo ets ontdekken. Van 't jaar

2 08 DE LEVENDE NATUUR. vond k er zelfs ver n een eendennest, dat lag n de hooge varens en bevatte verder twaalf eeren van de eend zelf. Klene boschduven, waar k vorgen wnter ook op had gehoopt, zjn bj ons heelemaal net zoo zeldzaam gebleken, als k eerst dacht. De eerste vonden mjn twee vrenden, Aprl, met twee eeren, n een hollen boom en door 'E nest heen zag je n de depte onder de takjes van het bovenste een tweede nest, waarn twee eeren, één heel, 't andere kapot en allebe verdroogd. Msschen had er verleden jaar één gelegen, de om de één of andere reden zjn hebben en houden n de steek had gelaten en nu had deze 't hol dankbaar n beslag genomen. Nummer twee was heel blj, dat hj omstreeks half Aprl zoo'n moo gat vond, sleepte verheugd takjes en strootjes aan en toen hj daar mee klaar was, kwam er een spreeuwenpaar, dat bljkbaar heeft gedacht- een gemeubleerde bovenwonng te huur, dat zou net moo zjn voor ons, en een week of wat later zat mevrouw spreeuw heel tromfanteljk te broeden op 't gestolen, bjgewerkte nest. Twee anderen hadden eder een konjnhol utgekozen en zaten daarn zoover naar achteren, dat er geen denken aan was, er bj te komen. En nu moet k 't nog even hebben over den sprnkhaanretzanger. In afleverng schreef de heer Drjver een stuk over dt,/zonderlnge vogeltje", waarn men o.a. kan lezen, hoe moo 't nest verborgen lgt. Nu komt de sprnkhaanretzanger bj ons net zeldzaam voor, dus we hadden goeden moed. Eerst leerde k allerle nestenzoekers 't gelud van 't der kennen, dan wsten ze tenmnste waar hj zat. Toen ze k, waar ze 't nest konden vnden, hoe 't er utzag, enz. maar veel kwam te voorschjn, sprnkhaanretzanger bedankte voor de eer. Endeljk, 9 Jul, kreeg k een bref van myn vrend (k logeerden Hattem) msschen had hj endeljk den sprnkhaanretzanger gevonden. Hj wst 't net zeker, maar dacht 't wel. Ik sprong ut mjn vel van plezer en toen k thus kwam, holde k naar hem toe. 't Was puur toeval geweest; hj had om een paar rjpe bramen te bemachtgen 't bovenstuk van een doorn op zj gebogen en het nest gevonden. 't Lag prachtg verborgen, bovenaan de zeehellng tusschen dundoorn en helm. We haalt 't nu ook n zjn hoofd op de zeehellng zjn nest te gaan bouwen. Als 't der er op zat, zag het over het stlle, blauwe water en k denk dat geen schldwacht zoo netjes een paar weken lang oplette en zag wat er aan stoom- of zelschp voorbj gng als dt vogeltje; zeker zonderlng. Jammer dat 't met, 't nest zoo treurg s afgeloopen ; dat vertel k her maar lever net; En nu nog wat over nesten en eeren n 't algemeen. Opmerkeljk s 't verschl van tjd bj verschllende vogels tusschen het af zjn van het nest en het leggen van het eerste e. Een kwkstaart wachtte er acht dagen mee, een andere ongeveer net zoolang, een heggemusch ver, een zangljster en een leeuwerk vjf en een kneu dre.

3 DE VOGELS VAN NOORDWIJK IN Dat was allemaal bj 't eerste broed en vrj vroeg n 't voorjaar. Later n 't jaar gebeurt 't wel, dat 't e er al n lgt, voor 't nest nog heelemaal af s. Egenaardg was ook, dat de kwkstaarten veel onrustger deden zoolang 't nest nog leeg was, dan toen er een e n lag. Een gek dng s ook dat bjleggen van eeren, om 't broedsel weer voltallg te krjgen, als men er één of meer wegneemt. Ik weet een geval, waarbj een kwkstaart tot negen keer toe volheld en een waterhoen deed het zeven maal. Broeden ze al, dan denken ze er net over, maar zjn ze nog aan 't leggen, of wllen ze net gaan broeden en men neemt dan weg, dan leggen ze almaar door. Soms wordt de maner door jongens heel gemeen gebrukt, om erg veel eeren te krjgen, trouwens daarvoor probeeren ze alles. Ik heb wel gezen, dat ze knkkers n de plaats legden voor weggenomen kneueneeren en van 't jaar vond mjn sprnkhaan-retzanger-vrnd een nest met utgeblazen kneueneeren waarop de vogel zat te broeden. Later ontdekte hj den jongen (of hj hoorde 't van een ander) en de vertelde hem, dat hj zoo den vogel let doodbroeden (waarom 't der dood zou gaan, weet k net, maar zeker s, dat het wel tot één van de allerlaagste streken mag worden gerekend; k begrjp ook net dat 't der he net voelt of zet.) Is 't wonder, dat de jachtopzeners alles gaan weren, als een troepje van een stuk of ver schooertjes op een Zondagmorgen dre patrjzennesten, eder met ongeveer aangestoken of zwaar bebroede eeren mee naar hus neemt voor de varkens. Komt 't net voor dat de jongens, omdat ze kwaad zjn dat ze nets schoons" vnden, elkaar met de vule eeren van kevt of eend om de ooren gooen of aan 't knkkeren zjn met kwkstaart- of taputlegsels? Eén jongen had half Jun 77 waterhoentjes-eeren, allemaal dt jaar verzameld n de slootjes om zjn vader's land en als dan nog op een Zondag een paar verzamelaartjes ut de stad komen met zakken vol doosjes, fleschjes en watten, dan bljft er heelemaal nets over. Zondag s de kwaadste dag en 't gebeurde wel, dat k 's Maandagsmorgens naar sommge nesten net meer omkeek, omdat k wst dat ze toch waren utgehaald. En dan s 't nog 't mooste dat de verzamelvrnden beweren, dat 't nets geeft, want dat ze ut elk nest toch noot meer dan één e nemen en dat er toch meestal één der eeren onbevrucht s en en er dus toch al een jong mnder komt. Maar ze vergeten, dat een uur later twee andere vrnden komen; er ook eder één utnemen, zoodat er dan al ver mnder zjn. Heeft de vogel er nu n 't geheel vjf, dan bljft er maar één over en dan denkt of de jongen, op één el komt de vogel toch net terug, dus dat neem k ook, of de vogel schrkt zóó, dat hj er net op terug komt en weg s 't broedsel. Gelukkg maakt hj dan n veel gevallen een tweede, maar sommge doen dat net en dat s just 't gemeene. Pasten de jongens nu nog maar goed op de eeren, maar de dorpsjongens her hangen ze, aan een draad geregen, naast 't raam of slngeren ze om een spegel en na enkele weken vallen ze kapot. En dan hebben de vogels al zooveel tegenspoed. Van't jaar heb k nauwkeurg

4 0 DE LEVENDE NATUUR. de gebeurtenssen van elk nest opgeteekend (zoover k ze wst). Her volgt een ljst van alles wat we van 't jaar hebben gevonden en wat er mee s gebeurd. Om het zoo kort mogeljk te maken versta k onder vergeven" alle jonge vogels of eeren door de ouders verlaten, zoolang ze n't nest zjn en ook degenen de dood gaan door storm, regen e. d.; en onder onbekend" vat k her samen alles, waarvan k net weet, wat er mee s gebeurd, óf doordat k geen tjd had nog eens naar 't nest toe te gaan, of doordat Ik te laat kwam en 't nest leeg vond, zoodat eeren of jongen net zoo goed konden zjn utgehaald als utgevlogen. Onder de eenden waren twee weggeloopene van een boer en één verwlderde, gepaard met een wlde woerd. De jongen van 't tweede broedsel van dt paar (de eerste keer werd hj utgehaald) hadden kleuren van bede ouders en moeten er heel gek hebben utgezen. 't Is een heele ljst, maar nu krjgt edereen meteen eens een overzcht van den vogelstand her. In 't geheel zjn dt nesten (de twee koekoeken meegerekend), waarvan 8, dus ± 0/0 zjn utgevlogen, 0, dus ± 8o/ 0 utgehaald, 8, dus ± 80/0 vergeven en ± ^ 0/0 door roofderen verneld, zoodat dus rum 0 % als onbekend overbljft. Met 't oog op de verhoudngen van 't vorge neem k van de 0 % aa n als utgevlogen rum»/ 0, utgehaald «/o en als vergeven 0/0. Zoodat we dan dus krjgen : 9 % utgevlogen % utgehaald j san,en dus «/o vergeven en dus / 0 /o mslukt. 0 /o verneld door roofderen ) De % utgehaald en o/ 0 vergeven bevallen me heelemaal net; op % verneld door roofderen heb k nets tegen; van mjn part was 't 0 <V 0, dan ze je tenmnste dat er ook nog roofdertjes zjn. Doordat er verleden wnter zoo weng sneeuw s geweest, zjn er maar weng wezels, hermeljnen en bunzngs gevangen (men kon ze net zoo makkeljk speuren) en nu stonden met de sneeuw van deze dagen ( en Dec.) overal de ndrukken van hun voeten n 't dun. 't Is te hopen dat ze er bljven, maar lang zal 't net duren Maar nu de o/ 0 vergeven. Voor een deel s dat natuurljk doordat de vogels 't nest n den steek leten als we 't bezocht hadden, maar dan komt 't vooral door al de regen, de we hebben gehad. Meermalen vonden we 't nest terug, terwjl eeren of jongen plasten n 't nat; vooral grondbroeders leden er natuurljk van, maar ook heggemusch, kneu e. a. kwamen er soms leeljk af. In 't begn van dt jaar had k wel eens, dat de jongen stuk gebeten en bebloed n 't nest lagen, zonder dat dt was gehavend. Ik kon er maar noot achter komen, wat hervan de oorzaak mocht zjn, totdat k endeljk n Augustus ontdekte, dat n zoo'n geval de jongen waren doodgegaan door 't een of ander en daarna waren aangetast door oorwurmen e. d. Noordwjk a. tee. JAN VEBWBY.

5 DE VOGELS VAN NOORDWIJK IN 9. SOORT. < O) S bc ;- B O > 0 bc P SC 8^ - o = Vlaamsche Gaa Groenvnk Kneutje Vnk Rngmusch Geelgors Leeuwerk Dunpeper Graspeper Kwkstaart Koolmees Pmpeltje Staartmees Klauweren Vlegen vanger Fts Spotvogel Grasmusch Tunfluter Sprnkhaanretzanger.. Merel Groote Ljster Zangljster Gekraagde Roodstaart. Taput Paapje Roodborsttapult Heggemusch Wnterkonng Koekoek Steenul Klene Roschduf Reger Wlde Eend. Waterhoen Scholekster Kevt Tureluur Grutto Wulp l 8 S I Boschduf en tortel wegens te algemeen Daar de jongen van al deze deren drect na het utkomen verlaten, s het lastg te zeggen, als men geen schaalresten vndt, of ze goed zjn weggewandeld. Alleen weet k dat er van de waterhoentjes zjn utgehaald, van de kevt. noot opgeteekend.