Detectie van gekende signalen in Gaussiaanse ruis

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Detectie van gekende signalen in Gaussiaanse ruis"

Transcriptie

1 Detecte van geende gnalen n Gauaane ru Bnare detecte n tte Gauaane ru Obervate : r(t) (t;h) + (t) Herbj r(t) ofel het erelj ontvangen gnaal (n dt geval jn (t;h) en (t) reëel, en (t) tte Gauaane ru et pectrale dchthed /), ofel de coplexe ohullende van het ontvangen banddoorlaatgnaal (n dt geval jn (t;h) en (t) coplex; (t) te chrjven al I (t) + j Q (t), aarbj I (t) en Q (t) tattch onafhanelje tte Gauaane ruproceen et pectrale dchthed / voortellen). De anfuncte p(r H) gegeven door p( r H) exp r(t) (t;h) dt Tet Bnare hypotheetet : η < > p( r H) p( r H ) De logarte neen van bede leden ledt tot de volgende tet : l Re < > [ r(t) (t)dt] γ ln( η) + ( ) aarbj (t) (t;h )-(t;h ) en (t;h ) (t) et (t) dt (, ). De groothed telt du de energe voor van (t;h ). De reulterende decegebeden jn afgebeeld n Fg.. Mer op dat het geval η aanledng geeft tot de (equvalente) tet < > r(t) (t;h ) dt r(t) (t;h) dt, odat de correponderende deceljn de ddelloodljn van het ljntu dat de endpunten van de vectoren (H ) en (H ) et elaar verbndt. Ipleentate De bereenng van l an gebeuren door r(t) te correleren et (t), en het reëel deel van de correlate te neen. De correlate gegeven door r(t) (t) dt, en ordt beoen door r(t) te verengvuldgen et (t) en het reultaat te ntegreren over de duur van (t).

2 r(t) aan te leggen aan een flter, aangepat (atched) aan (t), de utgang te beonteren op t, en het reëel deel van de onteraarde te neen. Het atched flter heeft een pulantoord (-t) en een tranferfuncte S (f). Stellen e de utgang van het atched flter voor door (t), dan geldt (t) r(t u) (u) du, odat () gelj aan de correlate van r(t) en (t) : () r( u) (u)du r(u) ( u) du. Wanneer (-t) net nul voor alle t<, het atched flter net cauaal, en du net realeerbaar. Dt problee ordt n de pratj opgelot door r(t) te turen door een flter et pulantoord (T -t), en de utgang te beonteren op t T : tellen e T (t) r(t u) (T u)du r(t T u) ( u) du, dan geldt T (t) (t T ), odat T (T ) (). De vertragng T ordt voldoende groot genoen, odat (T -t) voor t<, en het flter et pulantoord (T -t) realeerbaar. Perforante Bereenng van P F en P M P F Pr[l>γ H ]; P M Pr[l<γ H ] De groothed l Gauaan odat r(t) Gauaan. r geldt : [ l H ] ρ [ l H ] + ρ Var[ l H ] Var[ l H ] Var (t) dt ( aarbj ρ [ (t) (t) dt] + [ Re[ n(t) (t)dt ] ρ ), Re het 'calar produt' van (t) en (t) ( ρ ). Herut volgt : γ [ l H γ + ] d ln η [ l H ] d ln η PF Q + Q PM Q Q, et Var[ l H ] d Var[ l H] d d (t) dt ( ) + ρ de genoreerde adratche ucldche aftand tuen de utgeonden gnalen (t;h ) en (t;h ), en u Q (x) exp du gelj aan het copleent van de cuulateve van de x π Gauaane verdelng et geddelde gelj aan nul en varante gelj aan. De perforante verbetert anneer d toeneet (bj gegeven P M daalt P F bj toeneende d). Mer op dat d enel afhangt van, en ρ, aar net van de pecfee vor van (t) en (t). In het geval van ML detecte geldt η, odat P F P M P Q(d/).

3 3 Optalate van d Door een gechte eue van (t;h ) proberen e d te axaleren. Bj gegeven ρ en geddelde energe ( ( + )/) bepalen e en de d axaleert. Stel α en (-α), et α, odat d ( ρ α( α) ). We beoen de volgende reultaten. Al ρ> ordt d axaal al α of α. De gnalen correponderend et de tee hypotheen jn een gnaal et energe en het nulgnaal (ayetrch bnar). In dt 4 geval beoen e d, ongeacht de (poteve) aarde van ρ. 4 Al ρ (orthogonale gnalen) beoen e d, ongeacht de aarde van α. Al ρ< ordt d axaal al α / : voor bede hypotheen heeft het utgeonden 4 gnaal een energe (yetrch bnar), en beoen e d ( ρ). Over alle 8 ρ< ordt d axaal voor ρ- (antpodale gnalen), at ledt tot d. Herut leden e af dat de bete perforante ordt beoen bj antpodale gnalen. Dee perforante 3dB beter dan bj orthogonale gnalen. Meervoudge detecte n tte Gauaane ru We bechouen het geval van lneare dgtale odulate, aarbj een dataybool M aarden an aanneen. Het utgeonden gnaal (t;h) a(h)p(t), aarbj a(h ) α (,,..., M-). We ondertellen dat het ybool a(h) en de pul p(t) genoreerd jn,.a.. [ a(h) ] en p(t) dt. De logartche anfuncte gegeven door ln p( r H) ( a(h) Re[ a (H)]) aarbj r(t)p (t) dt. De logartche anfuncte (op een van a(h) onafhanelje ter na) o te voren tot ln p( r H) ( a(h) Re[ a (H)u] + u ) a(h) u, et u De ML deceregel bepaalt de hypothee de de anfuncte axaal aat. De ML deceregel ledt tot : H α u α u,,,..., M

4 4 Voor HH de groothed u Gauaan, et geddelde gelj aan a(h ) α. Het reëel en agnar deel van u α jn ongecorreleerd, en hebben een varante gelj aan /( ). De pecfee vor van p(t) heeft du geen effect op de perforante; alleen de aarde van / en de aard van de contellate hebben nvloed op de perforante. Voorbeelden : deceregel voor M-PAM, M-PSK, M-QAM Ipleentate De groothed ordt beoen door r(t) aan te leggen aan een flter dat aangepat aan de enderpul p(t), en de utgang te beonteren op t; dt flter heeft een pulantoord p (-t) en een tranferfuncte P (f). Btfoutprobabltet en veel vooroende perforanteaat bj dgtale councate de btfoutprobabltet (BR), gegeven door BR log (M) M,j n bt (, j) Pr[ H j ]Pr[H j ] aarbj n bt (,j) gelj aan het aantal pote aarn de et α en α j geaoceerde btequente van lengte log (M) van elaar verchllen; uteraard geldt n bt (,). In het geval van Gray-appng verchllen naburge contellatepunten n lecht bt, odat voor voldoend grote / (odat het verarren van een contellatepunt et een net naburg contellatepunt onaarchjnlj ) de benaderng (, j) opgaat voor j. Dt ledt tot P BR, aarbj P Pr[ H] de yboolfoutprobabltet voortelt. Voor M- log (M) PAM en M-QAM an P exact bepaald orden (elf de afonderlje aarchjnljheden Pr[ H j] unnen exact bepaald orden), terjl voor M-PSK een eenvoudge bovengren an gevonden orden (e curu 'Councatetechne'). n bt Trane over parallelle analen (tte ru) Bechou K parallelle analen, en lneare odulate (trane van één enel ybool). Het gnaal aan de utgang van het -de anaal gegeven door r (t) a(h)p (t) (t), voor,,..., K- + De tte ruproceen n de verchllende analen jn ongecorreleerd; de n-fae en adratuurcoponent van (t) hebben een pectrale dchthed, /. De logartche anfuncte gegeven door de o van de logartche anfuncte correponderend et el van de ndvduele gnalen :

5 K ( a(h) Re[ a (H) ]) ln p( r H), et r (t)p (t) dt, en an (op, een contante ter na) ogevord orden tot 5 K ln p( H) K K r a(h) u, et u. De ontvanger vort,,, du een groothed u, de een lneare cobnate van de grootheden. Voor H H geldt : [u H ] α, en het reëel en agnar deel van u - α jn ongecorreleerd en hebben een K varante gelj aan. Men an aantonen dat de utdrung voor u de lneare, cobnate van de grootheden de de lent ogelje varante oplevert onder de retrcte dat [u H ] α, vandaar de benang 'axu rato cobnng' ('rato' laat op de SR van de groothed u, nl. de verhoudng van het (geddeld) adraat van de nuttge ter [u H ] tot het verogen Var[u H ] van de tattche fluctuate van u). Qua perforante een ytee et K parallelle analen du equvalent et een ytee et K lecht anaal, aarbj,. Becht de ender over een gegeven totale energe de over de verchllende analen oet verdeeld orden, dan beoen e de bete perforante (dt beteent de K axale aarde voor ) door alle energe te turen over het anaal et het laagte, K rupectru, en de andere analen onbenut te laten, hetgeen reulteert n.,,n Wanneer het laagte rupectru optreedt n eer dan één anaal, ag de energe op een lleeurge aner over de ubet van 'bete' analen verdeeld orden. K Trane van een dataequente (tte ru) We bechouen de trane van een equente {a } van dataybolen over een anaal et tte ru, aarbj e gebru aen van lneare odulate. Het ontvangen gnaal r(t) gegeven door r(t) (t; a) + (t) a p(t T) + (t) aarbj de dataybolen a et aarchjnljhed /M, en onafhanelj van elaar, een aarde aanneen ut de veraelng {α, α,..., α M- }. en dataequente van K ybolen, de el M aarden unnen aanneen, correpondeert du et één ut M K hypotheen. We ondertellen dat [ a ] en p(t) dt, odat de energe per ybool voortelt; het ybooldebet gelj aan /T. De logartche anfuncte ordt genoteerd al ln p(r a), en gegeven door

6 6 ( ) (t; a) Re[r(t) (t; a)] dt a a g(t T) Re[a ], ln p( r a) aarbj r(t)p (t T) dt en g(t) p (u)p(t + u) dt, et g(). De groothed ordt beoen door r(t) aan te leggen aan een atched flter et pulantoord p(-t), en de utgang te beonteren op tt; g(t) het antoord van het atched flter op de pul p(t). De onteraarde an gechreven orden al a g() a g(t) + (T), aarbj (t) het antoord van het atched ru nuttg ISI flter op (t). Daar alle dataequente even aarchjnlj jn, naleert het ML crteru de foutprobabltet P Pr[ˆ a a]. Volgen het ML crteru de dece â de dataequente de p(r a) axaal aat. Het axaleren van p(r a) ordt beoeljt door de aaneghed van ruteren van de vor a a g(t-t) et. Dee ruteren vallen eg anneer p(t) odang dat g(t) δ,.a.. anneer er geen ISI optreedt n de onteraarde na het atched flter. Dee vooraarde equvalent et p (t)p(t T)dt δ. Reenng houdend et G(f) P(f), an dee vooraarde ogevord orden tot + P f +. T n T Mer op dat aan dee vooraarde onogelj an voldaan orden anneer p(t) een bandbreedte B heeft (P(f) voor f >B) de lener dan /(T) (yqut crteru!). Wanneer er geen ISI optreedt n ordt de logartche anfuncte vereenvoudgd tot ln p( r a) ( a Re[a ]) Daar het -de dataybool a enel nvloed heeft op de -de ter n boventaande o, an ele ter afonderlj geoptaleerd orden : de dece â het contellatepunt α dat het dchtt bj u / gelegen. Dt du deelfde deceregel al bj de trane van één enel ybool. Wanneer er el ISI optreedt n de coplextet van het axaleren van de anfuncte n het algeeen exponenteel n de lengte van de dataequente. Wanneer g(t) tjdbepert, an de axalate gebeuren et behulp van het Vterb-algorte, aarvan de reencoplextet exponenteel toeneet et de duur van g(t). en nder coplexe doch uboptale ethode betaat er n de ISI na het atched flter te elneren (of althan ter te reduceren) et een egalateflter dat ert n dcrete tjd; dee ethode ledt echter tot een verhoogde rubjdrage aan de ngang van de dece-eenhed.

7 7 Wanneer er een draaggolffrequentefout F, een draaggolffaefout θ en een tngfout τ aaneg tuen de ender en de ontvanger, unnen e tellen dat r(t) (t; a) + (t) a p(t T τ) exp(j(πft + θ)) + (t) Wanneer F, θ, en τ geend jn (n ereljhed aat de ontvanger een chattng van dee paraeter) ordt de logartche anfuncte beoen door te herdefnëren al r(t)p (t)dt r(t) exp( j(πft + θ))p (t T τ) dt De bepalng van aangegeven n Fg.. De aaneghed van de paraeter F, θ en τ heeft geen nvloed op de perforante, odat j de tatte van net jgen. Detecte bj trane over een dperef anaal (tte ru) We bechouen de trane van een gnaal (t;h) over een dperef anaal (et tranferfuncte H ch (f)), dat teven tte Gauaane ru (t) toevoegt. Het reulterend ontvangen gnaal r(t) gegeven door r(t) rec (t;h) + (t), aarbj rec (t) het antoord van het flter et tranferfuncte H ch (f) op het utgeonden gnaal (t;h) : S rec (f;h) H ch (f)s(f;h). Dt ytee equvalent et de trane van een gnaal rec (t;h) over een net dperef anaal dat enel tte ru (t) toevoegt. Bj een bnare hypotheetet de perforanteaat d gegeven door d H ch (f ) S(f ) df aarbj S(f) S(f;H ) - S(f;H ) Door de lneare vervorng vanege het anaal d net louter afhanelj van de energe van (t), aar oo van de vor van (t). Bj gegeven an d geaxaleerd orden (et H ch,ax / al aboluut axu) door het verchlgnaal (t) oordeelundg te een. Bj lneare odulate (trane van één enel ybool) de tranferfuncte van het atched flter gegeven door P (f )H ch (f ). Het ontvangen gnaal r(t) ordt aangelegd aan het atched flter, aarvan de utgang ordt beonterd op t. De reulterende onteraarde ordt gechaald, odang dat voor de gechaalde aarde u geldt : [u H ] α. De reële en agnare delen van de rucoponent u-α jn tattch onafhanelj en hebben een varante gelj aan ( H ) ch (f ) P(f ) df. Dee varante an genaleerd orden door gechte eue van p(t), et al aboluut nu H ch,ax Detecte n geleurde Gauaane ru In het geval van geleurde ru turen e het ontvangen gnaal r(t) (t;h) + n(t) door een taend flter et pulantoord h (t) en tranferfuncte H (f), hetgeen ledt tot een gnaal r (t) (t;h) + n (t) et tte ru n (t), aarvan reëel en agnar deel tattch

8 8 onafhanelj jn en een pectrale dchthed hebben de gelj aan. Vervolgen paen e de theore van de detecte n tte ru toe op het gnaal r (t). Bj een bnare hypotheetet tellen e (t) (t;h )-(t;h ) en (t) (t;h )- (t;h ). De perforanteaat d dan gegeven door d S(f ) (t) H dt (f ) df h (t u) (u)h S(f ) df S (f + f ) n (t v) (v)dudvdt (u)q(u v) (v)dudv aarbj Q(t) de nvere Fourer tranfor van Π LP (f)/s n (f+f ). In tegentellng tot het geval van tte ru, heeft net enel de energe aar oo de vor van het verchlgnaal (t) nvloed op de aarde van d. Door gechte eue van (t) an d geaxaleerd orden (et /S n,n al aboluut axu) bj gegeven energe van (t) Bj lneare odulate geldt (t;h) a(h)p(t) (trane van één enel ybool a(h)) en (t;h) a(h)p (t), aarbj p (t) het antoord van het taend flter op de enderpul p(t). De dece gebeurt op ba van de groothed, gegeven door R(f )P (f ) r (t)p (t)dt df. Dee groothed ordt beoen door r(t) aan te leggen Sn (f + f ) aan een atched flter (dat reenng houdt et de geleurde ru) et tranferfuncte P (f)/s n (f+f ), en de utgang te beonteren op t. r geldt a(h)g() +, et g() P (f ) df en P (f) P(f) /S n (f+f ); het reëel en het agnar deel van de rubjdrage jn tattch onafhanelj, en hebben een varante gelj aan P (f ) df. De ML deceregel ledt tot : H α u α u,,,..., M, et u. Voor HH de g() groothed u Gauaan, et geddelde gelj aan a(h ) α. Het reëel en agnar deel van u α jn ongecorreleerd, en hebben een varante gelj aan ( ) P (f ). De aard van de contellate en de aarde van dee varante jn bepalend voor de perforante. Door een gechte eue van p(t) an dee varante genaleerd orden, et S n,n / al aboluut nu.

9 9 Fg. : decegebeden voor bnare hypotheetet Fg. : ontvangertructuur et atched flter, en correcte voor frequente, fae en tng.

Kansfunctie bij observatie van toevalsproces

Kansfunctie bij observatie van toevalsproces Kanfunctie bij obervatie van toevalproce ignaal in itte Gauiaane rui Ontvang ignaal : r(t) (t;i) + n(t) n(t) : tationaire itte Gauiaane rui et pectrale dichtheid N / I telt de over te drag inforatie (hypothee,

Nadere informatie

Statistiek Hoorcollege 6. Variantie analyse. Variantie & Variatie 10/13/2009. σ X. De Collegereeks Statistiek

Statistiek Hoorcollege 6. Variantie analyse. Variantie & Variatie 10/13/2009. σ X. De Collegereeks Statistiek 10/13/009 De Collegereek Stattek Informatekunde Unvertet Utrecht Dr. H. Prüt Stattek Hoorcollege 6 Varante analye (37): Decrpteve tattek (H 1,,3) (HP) 3(38): Score & Kan verdelngen (H 4, 5) (HP) 4(39):

Nadere informatie

Toegepaste wiskunde. voor het hoger beroepsonderwijs. Deel 2 Derde, herziene druk. Uitwerking herhalingsopgaven hoofdstuk 3

Toegepaste wiskunde. voor het hoger beroepsonderwijs. Deel 2 Derde, herziene druk. Uitwerking herhalingsopgaven hoofdstuk 3 Drs. J.H. Blanespoor Drs. C. de Joode Ir. A. Slujter Toegepaste wsunde voor het hoger beroepsonderwjs Deel Derde, herene dru Utwerng herhalngsopgaven hoofdstu HButgevers, Baarn Toegepaste wsunde, deel

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: De Laplace transformatie

Hoofdstuk 6: De Laplace transformatie Hoofdtuk 6: De Laplace tranformatie 6.. Definitie. Een integraaltranformatie i een relatie van de vorm F () = β α K(, t)f(t) dt, die een functie f(t) omzet naar een andere functie F (). De functie K(,

Nadere informatie

Scalair en vectorieel product

Scalair en vectorieel product (HOOFDSTUK, ut Theory and problems of Vector Analyss, door Murray, R. Spegel, Schaum s Seres, McGraw-Hll, New Yor). Scalar en vectoreel product SCALAIR PRODUCT. Het scalar product (of nwendg product) van

Nadere informatie

Onderzoeksmethoden: Statistiek 2

Onderzoeksmethoden: Statistiek 2 Theoretche kanverdelngen Onderzoekmethoden: Stattek Worden bepaald door een wkundge funkte Geven theoretche ba Worden gebrukt om hypothee te teten Worden gebrukt om te modelleren Marjan van den Akker 1

Nadere informatie

1 Maasstroomtheorie of lusstroomtheorie.

1 Maasstroomtheorie of lusstroomtheorie. Maasstrootheorie of lusstrootheorie.. oel. lle spanningen en stroen zoeen in een schaeling, aar et inder vergelijingen dan de wetten van Kirchhoff. Minder vergelijingen beteent oo inder onbeenden. O dat

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Inleiding

Hoofdstuk 1: Inleiding Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1. Richtingsvelden. Zie Stewart, 9.2. 1.2. Oplossingen van enkele differentiaalvergelijkingen. Zelf doorlezen. 1.3. Classificatie van differentiaalvergelijkingen. Differentiaalvergelijkingen

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Tweede orde lineaire differentiaalvergelijkingen

Hoofdstuk 3: Tweede orde lineaire differentiaalvergelijkingen Hoofdstuk 3: Tweede orde lineaire differentiaalvergelijkingen De inhoud van hoofdstuk 3 zou grotendeels bekende stof moeten zijn. Deze stof is terug te vinden in Stewart, hoofdstuk 17. Daar staat alles

Nadere informatie

c 0. 1, t c = 0, 0 t < π = 1, π t < 2π f(t) = = 1, 2π t < 3π = 0, t 3π.

c 0. 1, t c = 0, 0 t < π = 1, π t < 2π f(t) = = 1, 2π t < 3π = 0, t 3π. 6.3. Stapfunctie. Zoal eerder opgemerkt i het de bedoeling om de Laplace tranformatie te gaan gebruiken voor beginwaardeproblemen die met de conventionele methoden niet (zo gemakkelijk) zijn op te loen.

Nadere informatie

Tentamen weerstand en voortstuwing

Tentamen weerstand en voortstuwing entaen weertand en voorttuwng Vakcode: t57 Datu: 18 Jan 010 jd: 14.00 u Plaat: Operkngen 1. Noteer uw tudenuer en naa op elk blaadje dat u nlevert.. Dt tentaen geloten boek! Geen aantekenngen of forulebladen

Nadere informatie

Tentamen Systeem en Regeltechniek

Tentamen Systeem en Regeltechniek Tentamen Systeem en Regeltechne 113116 10 me 004 13.30-17.00 uur Fguur 1 Planare robots (-3 vrjhedsgraden n een lat vla), oals getoond o het aft van het dctaat, worden veel ngeet bj taen oals eletronsche

Nadere informatie

Digital Image Processing

Digital Image Processing Dgtal Image Processng 3 November 006 Dr. r. Aleksandra Pzurca Prof. Dr. Ir. Wlfred Phlps Aleksandra.Pzurca @teln.ugent.be Tel: 09/64.3415 UNIVERSITEIT GENT Telecommuncate en Informateverwerkng Spatale

Nadere informatie

Het vinden van een particuliere oplossing

Het vinden van een particuliere oplossing Het vind van e particuliere oplossing Voor e lineaire differtiaalvergelijking met constante (reële) coëfficiënt a 0 y (n) (t) + a 1 y (n 1) (t) +... + a n 1 y (t) + a n y(t) = g(t), a 0 0 (1) geldt, dat

Nadere informatie

1 Gedeelde differenties

1 Gedeelde differenties Inhoudsopgave Gedeelde dfferentes Verband met de nterpolerende veelterm 2 Een explcete formule 2 3 Verband met afgeleden 3 4 Verband met de nterpolerende veelterm van Newton 4 5 Productformule (formule

Nadere informatie

Methode met ladder operatoren deel 2

Methode met ladder operatoren deel 2 Methode met ladder operatoren deel We zullen de ladder operatoren gebruken om egenschappen van de egenfunctes van de Hamlonaan te bepalen. Hermtsch geconjugeerde We defnëren de hermtsche geconjugeerde

Nadere informatie

Ontwerp van filters. Johan Baeten KHLim. Introductie filters

Ontwerp van filters. Johan Baeten KHLim. Introductie filters -RKD %DHWH./LP Otwerp a flter Jha Baete KHLm Itrducte flter I deze curu bepreke we he we ee elektrch crcut kue pbuwe (ythetere) met ee geraagde traferfucte Dt het mgekeerde a ee aalye: Ee aalye ertrekt

Nadere informatie

2 Keten met een weerstand R in serie met een condensator met capaciteit C.

2 Keten met een weerstand R in serie met een condensator met capaciteit C. Hoofdstuk 3. Serekrngen. Algeeenheden. In dt hoofdstuk worden twee of eer eleenten n sere geplaatst. TIP : o geakkeljk te werken s het aangeraden de stroo als referente te kezen, verts de stroo door elk

Nadere informatie

Opgave 1.2. Theorie: Blz. 37/38

Opgave 1.2. Theorie: Blz. 37/38 Ogave. Theorie: Blz. 7/8 Ti: Bereken P in uit orule (.60) door een bekend unt in te vullen. Bijvoorbeeld: T 00 7 K et de bekende druk P 0 Pa. Gegeven: L 4000 J/ol T gev 0 0 K R 8,47 J/ol,K Oloing: P (0

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Het Miller-effect

Hoofdstuk 5: Het Miller-effect Elektronca: Tweede kanddatuur ndustreel ngeneur 1 Hoofdstuk 5: Het Mller-effect 1: De feedback-capactet Bj elke reële versterker bestaat er een zogenaade feedback-capactet C f tussen de utgang (o) en de

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

De Collegereeks Statistiek. Vandaag 0. Recapitulatie. Meetniveau van variabelen. Frequentieverdelingen in SPSS. Descriptieve maten Verhoudingsmaten

De Collegereeks Statistiek. Vandaag 0. Recapitulatie. Meetniveau van variabelen. Frequentieverdelingen in SPSS. Descriptieve maten Verhoudingsmaten 9//009 De Collegereek Stattek Stattek Hoorcollege Score en kan verdelngen dl Informatekunde Unvertet Utrecht Dr. H. Prüt (37): Decrpteve tattek (H 1,,3) (HP) 3(38): Score & Kan verdelngen (H 4, ) (HP)

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

INLEIDING FYSISCH-EXPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) , UUR

INLEIDING FYSISCH-EXPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) , UUR INLEIDING FYSISCH-EPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) 1-1-004, 9.00-1.00 UUR Dt tentamen bestaat ut opgaven. Geef noot alleen maar het antwoord op een vraag, maar laat altjd zen hoe je tot dat antwoord gekomen

Nadere informatie

Lineaire Algebra voor ST

Lineaire Algebra voor ST Lineaire Algebra voor ST docent: Judith Keijsper TUE, HG 9. email: J.C.M.Keijsper@tue.nl studiewijzer: http://www.win.tue.nl/wsk/onderwijs/ds6 Technische Universiteit Eindhoven college 9 J.Keijsper (TUE)

Nadere informatie

p naar de pom WAT? omgaan. De websit Niklaas o water: w r, waterval,

p naar de pom WAT? omgaan. De websit Niklaas o water: w r, waterval, -3 S? M f S-N x? B, K BS B S-N M B D IS A S V,, P -V K, MS P, S-N B ( ) x74 B (74 74 ), AT? AAM V f M éé B AT?? -N S D C H? B D, ICT, P Z, ë M Z D Z ) D ( f / J? B P D f M S- 3, f P N V, :,, % 7? % A?

Nadere informatie

Meetmethode voor het geluid van elektrische transformatoren

Meetmethode voor het geluid van elektrische transformatoren Meetmethode voor het gelud van elektrsche transormatoren De volgende document beschrjt de meet-methodologe voor geludsmetngen van (elektrsche) transormators. Deze methode s goedgekeurde door het BIM. 1.

Nadere informatie

n 3" kdi 3 T ( D c <Q al (A *«. UlfD N " ^> Bl * n SS8 5 m P Q. 3 cr o f D - I". cs: Co < D-TO S =3 ft fo 5 a -, N. O Q 3- Sgcr IQ v_i.

n 3 kdi 3 T ( D c <Q al (A *«. UlfD N  ^> Bl * n SS8 5 m P Q. 3 cr o f D - I. cs: Co < D-TO S =3 ft fo 5 a -, N. O Q 3- Sgcr IQ v_i. '=; -t =() B '- j ) ^ H* l- D *" «- ) g Q QJ QJ tt..» Q) " 2. - 9 ft fp_ - -. D -f. fl r 2. =T - h * : f 2 -t " Q H ; -, 22. l _ ( - 2. B - f?. * u ' = 2, 2. - K \\ D *f tf) /} H e D 4 - ;: r 8 z r " (/)»

Nadere informatie

Estimatie op basis van gekende signalen in ruis

Estimatie op basis van gekende signalen in ruis tiatie op bai van geende ignalen in ui We bepeen on tot het geval van tationaie witte Gauiaane ui. Wannee de ui geleud i, an het ontvangen ignaal aangelegd woden aan een witaend filte, waana de theoie

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

is gelijk aan de open-klemmen spanning van het netwerk. De impedantie Z th

is gelijk aan de open-klemmen spanning van het netwerk. De impedantie Z th 3 Ladngseffecten treden ten eerste op wanneer een gegeven element ut het systeem de karakterstek van een vorg element beïnvloedt of wjzgt. Op haar beurt kunnen de egenschappen van dt element gewjzgd worden

Nadere informatie

Lineaire Algebra voor W 2Y650

Lineaire Algebra voor W 2Y650 Lineaire Algebra voor W 2Y65 Docent: L Habets HG 89, Tel: 4-247423, Email: lcgjmhabets@tuenl http://wwwwintuenl/wsk/onderwijs/2y65 1 Herhaling: bepaling van eigenwaarden en eigenvectoren (1) Bepaal het

Nadere informatie

Bulgaarse Riviera. NL-versie

Bulgaarse Riviera. NL-versie B R NL- W B R Z,. E B R. V,,? D f. O! W O ()! T. W? K! H H f, f? J (). W? B f. G óó f :. A f, f f. Bf M. A f,. Tf M f, (). H f. K K, f (). H! 2 3 I V 22 E B 24 E 30 W Bf 26 T! Pf 18 K! 20 V,! 21 Hf f O

Nadere informatie

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie

INLEIDING FYSISCH-EXPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) , UUR

INLEIDING FYSISCH-EXPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) , UUR INLEIDING FYSISCH-EPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) 4-11-003, 9.00-1.00 UUR Dt tentamen bestaat ut opgaven. Geef noot alleen maar het antwoord op een vraag, maar laat altjd zen hoe je tot dat antwoord

Nadere informatie

d τ (t) dt = 1 voor alle τ 0.

d τ (t) dt = 1 voor alle τ 0. 65 Impulfunctie In deze paragraaf kijken we naar verchijnelen waarbij in zeer korte tijd een (grote kracht op een yteem wordt uitgeoefend Zo n plotelinge kracht kunnen we bechrijven met behulp van een

Nadere informatie

Toets spectrometrie 6 november 2007 blz 1

Toets spectrometrie 6 november 2007 blz 1 Toets spectrometre 6 november 2007 blz 1 Klassen: Type: Vak: Vakcode: NH4 toets spectrometre SPECTN0T1 Docent: M.C. Vloemans Datum: 6 november 2007 Tjd: 10.30 12.10 uur blad 1 van 4 bladen Bj deze toets

Nadere informatie

Combinatoriek-mix groep 2

Combinatoriek-mix groep 2 Combatore-mx groep Tragsweeed, ovember 0 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het mae va opgave s om et allee de theore de je et goed

Nadere informatie

Gedempt Massa-veersysteem

Gedempt Massa-veersysteem Gedept Maa-veerytee 1 Inleiding WISNET-HBO update april 2009 Elke krachtenvergelijking i in feite een differentiaalvergelijking. In het volgende gaan we het gedept aa-veerytee onderzoeken. Hierbij gaat

Nadere informatie

Combinatoriek groep 2

Combinatoriek groep 2 Combatore groep Mx: ducte, ladeprcpe, bomaalcoëffcëte, paaseereprcpe Tragsweeed ovember 015 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

Set 2 Inleveropgaven Kansrekening (2WS20)

Set 2 Inleveropgaven Kansrekening (2WS20) 1 Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Wisunde en Informatica Set Inleveropgaven Kansreening (WS) 14-15 1. (Functies van normale verdelingen) Stel dat X een standaard normale verdeling heeft. (a)

Nadere informatie

Vragen. Questions & Answers. Questions & Answers. Klemtoon & Ritme. Akoestiek. Akoestiek. Tools: Praat 2 scripting. Vraag 2:

Vragen. Questions & Answers. Questions & Answers. Klemtoon & Ritme. Akoestiek. Akoestiek. Tools: Praat 2 scripting. Vraag 2: Quetion & Aner Quetion & Aner College 3: College 5: Akoetiek College 7: Tool: Praat 2 cripting College 8: College 10: LabPhon paper: Ritmiche hertructurering College 11: Foreniche fonetiek Vragen 1 2 Vraag

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

Studie van de enkelvoudige keten.

Studie van de enkelvoudige keten. Elektrctet deel Hoofdstk. Stde van de enkelvodge keten. Algeeenheden: n dt deel beschowen we enkelvodge ketens (ds geen parallelle takken) et eleenten waarvan alle paraeters constant zjn (zoals de zvere

Nadere informatie

Basiswiskunde Een Samenvatting

Basiswiskunde Een Samenvatting Bsiswiskune Een Smenvtting Verzmelingen N: ntuurlijke getllen, nl.,, 3,... Z: gehele getllen, nl....,,, 0,,,... Q: rtionle getllen,.w.z. breuken vn gehele getllen R: reële getllen, us lle getllen op e

Nadere informatie

Universiteit Leiden, 2015 Wiskundewedstrijdtraining, week 14

Universiteit Leiden, 2015 Wiskundewedstrijdtraining, week 14 Universiteit Leiden, 0 Wisundewedstrijdtraining, wee Wee : reesen Een rees is een speciaal soort rij, dus: den altijd eerst na over convergentie! bijzonder: monotone, begrensde rijen convergeren In het

Nadere informatie

Schriftelijke vragen ex artikel 37 Reglement van orde voor de raadsvergaderingen (RvO)

Schriftelijke vragen ex artikel 37 Reglement van orde voor de raadsvergaderingen (RvO) Geeente Heerhurd R hrfteljke vren ex kel 7 Releent vn rde vr de rdverdernen (Rv) Dtu ndenn Vlnuer Retenuer 6 nveber jl -9 nderer hrfteljke vr ver ne rlernkten Dr en Vndel n de rlheffn An het llee, Inledn»

Nadere informatie

4.1 Rijen. Inhoud. Convergentie van een reeks. Reeksen. a k. a k = lim. a k = s. s n = a 1 + a 2 + + a n = k=1

4.1 Rijen. Inhoud. Convergentie van een reeks. Reeksen. a k. a k = lim. a k = s. s n = a 1 + a 2 + + a n = k=1 Reesen en Machtreesen Reesen en Machtreesen 4-0 Reesen en Machtreesen Inhoud. Rijen 2. Reesen Definities en enmeren Reesen met niet-negatieve termen Reesen met positieve en negatieve termen 3. Machtreesen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Veranderingen. 4.1 Stijgen, dalen en intervallen

Hoofdstuk 4: Veranderingen. 4.1 Stijgen, dalen en intervallen Hoofdtuk 4: Veranderingen 4. Stijgen, dalen en intervallen Opgave : 4.00-.00 uur eert een toeneende tijging, daarna een afneende tijging eert een toeneende daling, daarna een afneende daling Opgave : 6,

Nadere informatie

ď ď ď Ľ ť ď ť á ď ŕ í ŕ ď ť ŕť ť Ú ŕ í ď Ú é í éé Ľ í ť éé ŕ ď í ď í ŕ Ú Ť ť ť ť Ť ť ď í í ď ť Ô Ô í í ť éé í í ď Ť Ľ ď ď ď ť ď í ť ď ď ď í ŕ ŕ ŕ í ť á ť ť Ĺ ď ŕ ď á ť ď ď í ŕ ť ď ď ŕ ť ŕ ťí ď č Ô Ľ ŕ

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

α ψ n Eigenwaardevergelijkingen ψ n (i = 1, g n ) Eigenvectoren en eigenwaarden van een operator eigenket eigenvector eigenwaarde is ook eigenvector

α ψ n Eigenwaardevergelijkingen ψ n (i = 1, g n ) Eigenvectoren en eigenwaarden van een operator eigenket eigenvector eigenwaarde is ook eigenvector Egewaardevergeljkge Egevectore e egewaarde va ee operator A = λ egeket egevector egewaarde α s ook egevector ( =, g ) egewaarde λ s g -voudg otaard, als er g oafhakeljke kets correspodere met dezelfde

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

Langere vraag over de theorie

Langere vraag over de theorie Langere vraag over de theorie (a) Magnetisch dipooloent Zoals het elektrisch dipooloent is het agnetisch dipooloent een vectoriële grootheid. Het agnetisch dipooloent wordt gedefinieerd voor een gesloten

Nadere informatie

Digital Image Processing

Digital Image Processing Dgtal Image Processng 3 November 6 Dr. r. Aleksandra Pzurca Prof. Dr. Ir. Wlfred Phlps Aleksandra.Pzurca @teln.ugent.be Tel: 9/64.3415 UNIVERSITEIT GENT Telecommuncate en Informateverwerkng Image transforms

Nadere informatie

De MEETKUNDE BOEK 2 Over de natuur van de kromme lijnen.

De MEETKUNDE BOEK 2 Over de natuur van de kromme lijnen. De MEETKUNDE BOEK 2 Over de natuur van de kroe lijnen. [p. 315] De ouden (d.w.. de Grieken) hebben eer juist opgeerkt dat soige eetkundige probleen vlak ijn, andere lichaelijk & weer andere lijnachtig,

Nadere informatie

Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen:

Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen: Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen: Personenauto s Serie 1 2 letters vooraf, gevolgd door 4

Nadere informatie

PARADOXEN 4 Dr. Luc Gheysens

PARADOXEN 4 Dr. Luc Gheysens PARADOXEN 4 Dr Luc Gheysens DE COMPLEXE WERELD VAN DE COMPLEXE GETALLEN Hstorsche nota Omstreeks 500 werden n Italë wedstrjden georganseerd voor het oplossen van derdegraadsvergeljkngen Nccolo Fontana

Nadere informatie

Oefeningen Wiskundige Analyse I

Oefeningen Wiskundige Analyse I Oneigenlijke integralen Oefeningen Wiskundige Analyse I. Voor welke waarden van de reële parameters α en β is de oneigenlijke integraal x α ( + x β ) dx convergent? divergent? 2. Voor welke waarden van

Nadere informatie

QUARK_6-Thema-01-kracht_en_snelheidsverandering Blz. 1

QUARK_6-Thema-01-kracht_en_snelheidsverandering Blz. 1 QUARK_6-Thea-01-kracht_en_nelheideranderin Blz. 1 THEMA 1: kracht en nelheideranderin Berippen Of een oorwerp in rut of in bewein i, kun je lecht definiëren ten opzichte an een ander oorwerp. Dat oorwerp

Nadere informatie

Hoofdstuk 11. Serieschakelingen in een wisselstroomkring.

Hoofdstuk 11. Serieschakelingen in een wisselstroomkring. Hoofdstk. Sereschakelngen n een wsselstrookrng. Algeeenheden. In dt hoofdstk worden twee of eer eleenten n sere geplaatst. TIP : o geakkeljk te werken s het aangeraden de stroo als referente te kezen,

Nadere informatie

Toegepaste energieleer

Toegepaste energieleer Doentenandleidg oegeate energieleer Warte- en trogleer eede dru Arie aal 90 9 6 D Deze doentenandleidg oort bij: itel: oegeate energieleer, Auteur: Arie aal Dru: e dru, 0 Uitgegeven door: Sdu Uitgever

Nadere informatie

Tentamen vak 4S581, d.d. 13 april 2011 Chemie en Transport in Energie Conversie Processen

Tentamen vak 4S581, d.d. 13 april 2011 Chemie en Transport in Energie Conversie Processen Tentamen vak 4S581, d.d. 13 aprl 2011 Cheme en Transport n Energe Converse Processen Maak elke opgave op een afzonderljk vel paper Dctaat mag gebrukt worden, aantekenngen net Succes! Opgave 1: Euro 95

Nadere informatie

RAPPEL: CL.NR.: AFD./AMBT. SBKT. Team. Onderwerp Checklist beoordeling jaarrekening 2011

RAPPEL: CL.NR.: AFD./AMBT. SBKT. Team. Onderwerp Checklist beoordeling jaarrekening 2011 prvicie "Utrecht REG.NR het cllege v Burgeeeter e ethuder v de geeete Jeltei GE Ptbu 26 NG.: 2 btc. 22 4 JELTEN VERZNDEN 9 DEC.22 Cl fege v Gei Gedeputeerde tte Pythgrl Ptbu8 ÜTTHUtrecht Tel: -289 Fx -284.prvicie-utrecht.l

Nadere informatie

Bij een invalshoek i =(15.0 ± 0.5) meet hij r =(9.5 ± 0.5). 100%-intervallen. Welke conclusie kan de onderzoeker trekken?

Bij een invalshoek i =(15.0 ± 0.5) meet hij r =(9.5 ± 0.5). 100%-intervallen. Welke conclusie kan de onderzoeker trekken? INLEIDING FYSISCH-EPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) --003, 9.00-.00 UUR Dt tentamen bestaat ut 3 opgaven. Geef noot alleen maar het antwoord op een vraag, maar laat altjd zen hoe je tot dat antwoord gekomen

Nadere informatie

Differentiequotiënten en Getallenrijen

Differentiequotiënten en Getallenrijen Lesbrief 4 Binomiaalcoëfficiënten, Differentiequotiënten en Getallenrijen Binomiaalcoëfficiënten Het is beend dat (a + b 2 = a 2 + 2ab + b 2 en dat (a + b 3 = a 3 + 3a 2 b + 3ab 2 + b 3. In het algemeen

Nadere informatie

Uitwerkingen Tentamen Gewone Differentiaalvergelijkingen

Uitwerkingen Tentamen Gewone Differentiaalvergelijkingen Uitwerkingen Tentamen Gewone Differentiaalvergelijkingen Maandag 4 januari 216, 1: - 13: uur 1. Beschouw voor t > de inhomogene singuliere tweede orde vergelijking, t 2 ẍ + 4tẋ + 2x = f(t, (1 waarin f

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m I b u w k k p l t H I C 6 4 4 0 3 X G l v r s t d z h d l d g t l z! B s t k l t, D k u v r h t k p v -p r d Bu c kt W h p d t u d b s t r s u l t t v r k r p r d u c t, d t v r v r d g d s m t d l l r

Nadere informatie

Overzicht van het wiskundegedeelte (1) Moleculaire Modellering & Wiskunde. Overzicht van het wiskundegedeelte (3)

Overzicht van het wiskundegedeelte (1) Moleculaire Modellering & Wiskunde. Overzicht van het wiskundegedeelte (3) van het wiskundegedeelte () Paul Zegeling kamer 53, wiskundegebouw P.A.Zegeling@uu.nl, 3-253372 Introductiebijeenkomst hoorcollege/werkcollege: 2 sessies van 2 uur hoorcollege en 2 uur werkcollege Boek:

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis chemie

Deel 2. Basiskennis chemie Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten

Nadere informatie

HET EXPERIMENT VAN GALILEI MET HET HELLEND VLAK

HET EXPERIMENT VAN GALILEI MET HET HELLEND VLAK HET EXPERIMENT VAN GALILEI MET HET HELLEND VLAK Robert E. Jonckheere INLEIDING Het i genoegzaa bekend dat Galilei proeven deed et ballen rollend op een hellend vlak en daarbij aantoonde dat onder invloed

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Inleiding

Hoofdstuk 1: Inleiding Hoofstuk 1: Inleiing 1.1. Richtingsvelen. Zie Stewart, 9.2. 1.2. Oplossingen van enkele ifferentiaalvergelijkingen. Zelf oorlezen. 1.3. Classificatie van ifferentiaalvergelijkingen. Differentiaalvergelijkingen

Nadere informatie

x 1 (t) = ve rt = (a + ib) e (λ+iµ)t = (a + ib) e λt (cos µt + i sin µt) x 2 (t) = ve rt = e λt (a cos µt b sin µt) ie λt (a sin µt + b cos µt).

x 1 (t) = ve rt = (a + ib) e (λ+iµ)t = (a + ib) e λt (cos µt + i sin µt) x 2 (t) = ve rt = e λt (a cos µt b sin µt) ie λt (a sin µt + b cos µt). 76 Complexe eigenwaarden Ook dit hebben we reeds gezien bij Lineaire Algebra Zie: Lay, 57 Als xt ve rt een oplossing is van de homogene differentiaalvergelijking x t Axt, dan moet r een eigenwaarde van

Nadere informatie

FYSICA-BIOFYSICA : FORMULARIUM (oktober 2004)

FYSICA-BIOFYSICA : FORMULARIUM (oktober 2004) ste bachelor GENEESKUNDE ste bachelor TANDHEELKUNDE ste bachelor BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN FYSICA-BIOFYSICA : FORMULARIUM (oktober 004) Kinematica Eenparige rechtlijnige beweging : x(t) = v x (t t 0 )

Nadere informatie

Formularium Formule voor de constante versnelling

Formularium Formule voor de constante versnelling Formularum Formule voor de constante versnellng v = v 0 + a(y y 0 ) (neare versnellng) ω z = ω z0 + α z (θ θ 0 ) (Hoekversnellng) Hoek- en lneare versnellng n functe van de hoeksnelhed α z = ω θ a x =

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

KOM ERBIJ! IN MAARSSENBROEK

KOM ERBIJ! IN MAARSSENBROEK KOM ERBIJ! IN MAARSSENBROEK V u, fbu t 017 P1 Bt v Mb, cb 016 At u z u! Dt KOM ERBIJ b ft vzcht v bt u (tt) ctvtt u ut bz. D t z z f t. Nu v 017 z v hupvctvtt t b. O p ht t bv tt ft VAR Vchtt. D M! Ev

Nadere informatie

Formules Materiaaltechnologie

Formules Materiaaltechnologie Formules Materiaaltechnologie June 11, 2014 Hoofdstuk 2: Netto kracht tussen 2 atomen is de som van de aantrekkende en de afstotende kracht. F N = F A + F R Als een atoom in balans is, is de som van de

Nadere informatie

Tentamen MATERIAALKUNDE I, code

Tentamen MATERIAALKUNDE I, code Unverstet Tente Facultet der Construerende Technsche Wetenschappen Vakgroep Productetechnek Materaalkundg Laboratorum Agrcola Tentamen MATRIAALKUND I, code 11505 4 aprl 008, 09.00-1.30 uur AANWIJZINGN

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het

Nadere informatie

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB 1 9616 9616TC 9616TH 9616TM 9617 9617AA 9617AN 9617AR 9617AT 9617AV 9617TB 9617TC 9618 9618PA 9618PB 9618PC 9618PD 9618PE 9618PG 9618PH 9619 9619PA 9619PD 9619PL 9619PM 9619PR 9619PS 9619PT 9619TA 9619TB

Nadere informatie

Modellen en Simulatie Speltheorie

Modellen en Simulatie Speltheorie Utrecht, 20 jun 2012 Modellen en Smulate Speltheore Program Optmaleren Nul-om matrx pel Spel tratege Gemengde trategën Gerard Slejpen Department of Mathematc Mnmax tellng Het vnden van de optmale tratege

Nadere informatie

Differentiaalvergelijkingen voor WbMT. wi2051wbmt. Dr. Roelof Koekoek

Differentiaalvergelijkingen voor WbMT. wi2051wbmt. Dr. Roelof Koekoek Differentiaalvergelijkingen voor WbMT wi25wbmt Dr Roelof Koekoek Het boek William E Boyce & Richard C DiPrima Elementary Differential Equations and Boundary Value Problems Tenth Edition, Wiley, 22, ISBN

Nadere informatie

Elastische Botsing 1 ELASTISCHE BOTSING

Elastische Botsing 1 ELASTISCHE BOTSING Elaiche Boing ELASTISCHE BOTSING In he boe Syeeanalye in 8 doeinen wor de lezer geconfroneerd e ele nieuwe begrippen: diracipul, Laplaceranforaie, bereenen an de raniënreponie. Velen zullen zich de raag

Nadere informatie

= = = 6. methode-b: het oppervlak onder de snelheid-tijd-grafiek is een maat voor de afgelegde weg.

= = = 6. methode-b: het oppervlak onder de snelheid-tijd-grafiek is een maat voor de afgelegde weg. Verbeterleutel Ea 6MWE_LWE Correctieleutel bij Vraag-V01: Steengoede grafiek 7 We bepalen de geiddelde nelheid uit de grafiek: v + 1 0 1 v vg = = = 6 Hieruit volgt voor de afgelegde aftand:. v. g = = vg

Nadere informatie

Bijlage XIII - Bepalingsmethode S-PEIL BEPALINGSMETHODE VAN HET S-PEIL VOORWOORD OPBOUW VAN DE METHODE... 4

Bijlage XIII - Bepalingsmethode S-PEIL BEPALINGSMETHODE VAN HET S-PEIL VOORWOORD OPBOUW VAN DE METHODE... 4 Bjlage bj het ontwerp van beslut van de Vlaamse Regerng houdende wjzgng van het Energebeslut van 19 november 2010, wat betreft het nvoeren van een S- pel Bjlage XIII - Bepalngsmethode S-PEIL BEPALINGSMETODE

Nadere informatie

-- III De variatiemethode berust voor de grondtoestand op het volgende theorema:

-- III De variatiemethode berust voor de grondtoestand op het volgende theorema: -- III - 1 - HOOFDSTUK III VARIATIEREKENING Alleen voor enele zeer eenvoudige systemen an de Schrödinger Vergeliing exact worden opgelost, in alle andere gevallen moeten benaderingen worden toegepast.

Nadere informatie

Wat heb je gisteren gedaan?

Wat heb je gisteren gedaan? Wat heb je gsteren gedaan? Basswoorden: 1 Wat hoort bj elaar? Kes bj el plaatje de juste test geegd, gegaan, A B C D 1 Je hebt toch t geegd! 2 Hj heeft naar een Nederlandse specaltet gevraagd Gee toersten!

Nadere informatie

Lineaire Afbeelding Stelsels differentiaalvergelijkingen. 6 juni 2006

Lineaire Afbeelding Stelsels differentiaalvergelijkingen. 6 juni 2006 Lineaire Afbeelding Stelsels differentiaalvergelijkingen 6 juni 6 i ii Inhoudsopgave Stelsels differentiaalvergelijkingen Opgaven Stelsels differentiaalvergelijkingen In deze paragraaf passen we onze kennis

Nadere informatie

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014 Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/214 Vraag 1. Soortelijke warmte ( heat capacity or specific heat ) De soortelijke warmte geeft het vermogen weer van een systeem om warmte op te nemen. Dit

Nadere informatie

5.1 Elektrische stroom en spanning

5.1 Elektrische stroom en spanning 5. Elektrsche stroom en spannng Opgave a lleen elektronen kunnen zch verplaatsen en net de postef geladen kern. Omdat de ladng van emer postef s, s hj negatef geladen elektronen kwjtgeraakt. Je erekent

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Facultet Technsche Natuurkunde Tentamen Optca 3NA7 Dnsdag 16 augustus 211 van 14. tot 17. uur Dt tentamen bestaat ut 4 vraagstukken met n totaal 1 deelopgaven en 2 pagna

Nadere informatie

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban Opgaven Functies en Reeksen E.P. van den Ban c Mathematisch Instituut Universiteit Utrecht Augustus 2014 1 Opgaven bij Hoofdstuk 1 Opgave 1.1 Zij f : R n R partieel differentieerbaar naar iedere variabele

Nadere informatie

Het is een renovatiepand zodat het beoogde binnenklimaat en de geluidswering en akoestiek zo mogelijk aan de huidige eisen kan gaan voldoen.

Het is een renovatiepand zodat het beoogde binnenklimaat en de geluidswering en akoestiek zo mogelijk aan de huidige eisen kan gaan voldoen. Va: Boufyica Tentamen Bouundige HTI Alleen nummeing van de vagen ovenemen. De vagen zo volledig mogelij beantooden. Zo nodig unt u de antooden voozien van tabellen en/of gafieen. Van een enovatiepoject

Nadere informatie

Topografische kaart met toponiemen

Topografische kaart met toponiemen R OOATRAANPA ILA 3 Tpch p p uu p A3 110502/ZF8/38/201086/010 ARCADIS 205 R OOATRAANPA ILA 4 z Nu2000- p, uu p A3-110502/ZF8/38/201086/010 ARCADIS 206 R OOATRAANPA ILA 5 U R 2 p, uu p A0-110502/ZF8/38/201086/010

Nadere informatie

Werkingsbreedte W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W? W < 0,6 m W<0,8m W<1,0m W<1,3m W<1,7m W<2,1m W<2,5m W<3,5m W =? 3aA 3cA 2bT 2cT.

Werkingsbreedte W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W? W < 0,6 m W<0,8m W<1,0m W<1,3m W<1,7m W<2,1m W<2,5m W<3,5m W =? 3aA 3cA 2bT 2cT. Afschermende constructies voor wegen volgens EN1317-2: enkele modellen die voldoen (18 firma's/89 s) Gegevens ter beschikking gesteld door LIN - Administratie Wegen en Verkeer - Afdeling Verkeerskunde

Nadere informatie

Bijlage 4 De methode van de kwaliteitsterm in rekenkundige formules

Bijlage 4 De methode van de kwaliteitsterm in rekenkundige formules Bjlage 4 De mehode van de waleserm n reenundge formules Inledng. In onderhavg beslu geef de Raad van Besuur van de Nederlandse Mededngngsauore (herna: de Raad uvoerng aan arel 4, ld van de Elerceswe 998

Nadere informatie