De MEETKUNDE BOEK 2 Over de natuur van de kromme lijnen.
|
|
- Lander Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De MEETKUNDE BOEK 2 Over de natuur van de kroe lijnen. [p. 315] De ouden (d.w.. de Grieken) hebben eer juist opgeerkt dat soige eetkundige probleen vlak ijn, andere lichaelijk & weer andere lijnachtig, dat wil eggen dat soige geconstrueerd kunnen worden door alleen rechten en cirkels te trekken, en andere alleen et teninste een kegelsnede; en de rest alleen als en een nog gecopliceerdere (kroe) lijn gebruikt. Maar ik verbaas e erover dat ij niet verschillende graden onderscheiden hebben in die eer gecopliceerde (kroe) lijnen, & ik kan niet begrijpen waaro ij dee (eer gecopliceerde) lijnen echanisch genoed hebben in plaats van geoetrisch. Want als de reden was dat e een of andere achine nodig hadden o e te beschrijven, dan ou en o deelfde reden de cirkels en de rechte lijnen oeten verwerpen. Iers en kan dee alleen op het papier beschrijven et een passer & en een lineaal, die en ook achines kan noeen. Het kot ook niet odat de instruenten die nodig ijn o e te trekken, en die gecopliceerder ijn dan de lineaal en de passer, niet net o nauwkeurig ijn. Want o die reden ou en e (juist) uit de Mechanica oeten verwijderen, waarin en waarde legt op nauwkeurigheid van de werkstukken die tot stand koen. (Men ou e) niet uit de Meetkunde (oeten verwijderen), waar en alleen de juistheid van de redenering oekt, & die [p. 316] onder twijfel voor dee (kroe) lijnen even perfect kan ijn als voor de andere (d.w.. lijnen en cirkels) Maar het volgende schijnt ij eer helder te ijn: Als we als Meetkundig aanneen wat precies en exact is, en als Mechanisch wat dat niet is, en als we de Meetkunde opvatten als een wetenschap die algeeen onderwijst het kennen van de afetingen van alle lichaen, dan ag en eer gecopliceerde lijnen net o in uitsluiten als eenvoudige lijnen, op voorwaarde dat en ich (die eer gecopliceerde lijnen) kan voorstellen als beschreven door een continue beweging, of door verschillende continue bewegingen die elkaar opvolgen en waarvan de latere geheel bepaald worden door degenen die eraan vooraf gaan. Want op dee anier kan en altijd een preciee kennis van hun afeting hebben.... 1
2 Descartes behandelt nu eerst allerlei instruenten en dan het eenvoudigste geval van het problee van de locus van 3 en 4 lijnen van Pappus Maar het is nu in het bijonder nodig dat ik de geochte (kroe) lijn [p. 324] bepaal, en de anier geef o haar te vinden, in alle gevallen wanner er slechts 3 of 4 rechte lijnen (in het locus-problee) gegeven ijn, & en al hierdoor [p. 325] ien dat de eerste soort 1 van kroe lijnen alleen de drie kegelsneden en de cirkel bevat. Laten we de 4 (rechte) lijnen AB, AD, EF, &GH herhalen die hiervoor gegeven waren, en laat gevraagd ijn een andere (kroe) lijn te vinden, waarop een oneindigheid van punten oals C liggen, odat wanneer 4 lijnen CB, CD, CF, &CH onder gegeven hoeken getrokken ijn, CB verenigvuldigd et CF een totaal (d.w.. product) produceert dat gelijk aan CD verenigvuldigd et CH. Dat wil eggen, nadat we CB o y, CD o cy+bcx CH o gy+fgl fgx gesteld hebben, is de vergelijking, CF o ey+dek+dex } dex dek y cf gx +bcfglx } y +cf gl bcf gxx +bcgx yy o, [p. 326] e cg teninste als we e groter dan eg veronderstellen. Want als hij inder is, oeten we alle tekens + en verwisselen. En als de grootheid y nul ou ijn, of inder dan niets in dee vergelijking, wanneer en het punt C in de hoek DAG veronderstelt, dan ou en het ook in de hoek DAE oeten veronderstellen, of EAR of RAG, en de tekens 2 veranderen oals daarvoor noodakelijk is. En als de waarde van y nul ou ijn in al dee 4 posities, ou het problee onogelijk ijn in het gestelde geval. Maar laten we het hier ogelijk veronderstellen, & o de teren ervan af te korten, laten we in plaats van de grootheden cfgl dek schrijven 2, & in plaats e 3 cg van de+cfg bcg schrijven 2n ; & o ullen we hebben e 3 cg yy o 2y 2n +bcfglx bcfgxx xy, waarvan de wortel is e 3 cg y o nx + 2nx + nnxx +bcfgl bcfgxx. 2 e 3 cg Opnieuw, o af te korten, in plaats van 2n + bcfgl e 3 cg & schrijven we o, 1 Descartes heeft eerder een klassificatie van kroen gegeven naar de graad van hun vergelijkingen. De eerste soort ijn de kroen et vergelijkingen tot graad 2. 2 Drukfout: lignes oet ijn signes. 2
3 bcfg & in plaats van 3 nn schrijven we p, want odat die grootheden alle e 3 cg gegeven ijn, kunnen we e noeen oals we willen. & o hebben we y o nx + + ox p xx, die de lengte van de lijn BC oet ijn, als we AB, oftewel x, onbepaald laten. En het is duidelijk dat als [p. 327] het problee slechts voor drie of vier lijnen gesteld wordt, en altijd ulke teren kan hebben, behalve dat soigen ervan nul kunnen ijn, & dat de tekens + en op verschillende anieren kunnen worden veranderd. Daarna aak ik KI gelijk en evenwijdig aan BA, odat ij van BC het gedeelte BK gelijk aan afsnijdt, odat ik hier + heb; & ik had he eraf gehaald door de lijn IK aan de andere kant (te trekken), als ik had gehad; & ik had he heleaal niet getrokken als nul was geweest. Daarna trek ik ook IL odat dat de lijn IK staat tot KL als Z tot n, dat wil eggen dat odat IK is x, KL is n x. En op dee anier ken ik ook de verhouding tussen KL en IL, die ik stel (de verhouding) tussen n en a, odat odat KL [p. 328] is nx, IL is a x. En ik aak dat het punt K tussen L & C ligt, odat ik hier nx heb; terwijl ik L tussen K & C geet ou hebben als ik + n x gehad ou hebben; & ik had die lijn heleaal niet getrokken als n x nul geweest was. Nu dit gedaan is, blijven er voor ij voor de lijn LC alleen dee teren over: LC o + ox p xx. Waaruit ik ie, dat als e nul ijn, dit punt C ich op de rechte lijn IL bevindt; & als e odanig ijn dat de wortel eruit getrokken kan worden, dat wil eggen dat & p xx et hetelfde teken + of gearkeerd ijn en oo gelijk is aan 4p, ofwel dat de teren & ox, of ox & p xx nul ijn, dit punt C ich op een andere rechte lijn al bevinden die niet oeilijker te vinden al ijn dan IL. Maar wanneer dit niet o is, is dit punt C alleen op één van de drie kegelsneden of op een cirkel, waarvan een van de iddellijnen de lijn IL is, & de lijn LC is een van de ordinaten voor die iddellijn; of LC is evenwijdig aan een iddellijn, waarvoor het (segent?) in IL een ordinaat is. 4 Dat wil eggen dat, als de ter p xx nul is, dee kegelsnede een parabool is, & als hij gearkeerd is et het teken + is het een Hyperbool, en tenslotte als hij et et teken gearkeerd is, is het een Ellips. Alleen behalve wanneer de grootheid aa gelijk is aan p en de hoek ILC recht is, dan heeft en een cirkel in plaats van een Ellips. [p. 329] En dat, als dee snede een Parabool is, is ijn rechte ijde gelijk aan o, a 3 Drukfout in de tekst: nn bcfg e 3 cg 4 Dee teren horen tot de leer van kegelsneden van Apollonius. 3
4 en ijn iddellijn altijd in de lijn IL. & o het punt N te vinden, die de top is, oet en IN gelijk aan a aken, & dat het punt I is tussen L & o N als de teren ijn + + ox, ofwel dat het punt L is tussen I & N, als e + ox ijn, ofwel N oet tussen I & l ijn als het + ox ou ijn. Maar en kan nooit hebben op de anier waarop de teren hier gesteld ijn. Tenslotte is het punt N hetelfde als het punt I als de grootheid nul is. Hieree is het geakkelijk de Parabool te vinden door het 1e Problee van het 1e Boek van Apollonius. [p. 330] T S R E A B M G F N I K L C H D [p. 333] En als en alle gegeven grootheden in getallen wil uitdrukken, en bijvoorbeeld aakt EA o 3, AG o 5, AB o BR, BS o 1 BE, GB o BT, CD o 2 3 CR, CF o 2CS, CH o 2 CT, & dat hoek ABR 60 graden is, en tenslotte 2 3 dat de rechthoek van de twee CB, & CF gelijk oet ijn aan de rechthoek van de twee anderen CD, & CH, want je oet alle dingen hebben opdat het problee heleaal bepaald is. Met dit alles, als en AB o x stelt en CB o y, vindt en op de anier die hierboven uitgelegd is yy o 2y xy + 5x xx & y o 1 1x x 3 xx; Odat BK = & KL de helft van KI oet ijn, en odat de hoek IKL of ABR 60 graden is, & KIL, die de helft van KIB of IKL, 30 (graden) is, is ILK recht. En odat IK of AB x genoed is, KL is 1x, & IL is x 3, & de grootheid 2 4 die daarna genoed was, is 1, degene die a was, is 3, degene die was 4 is 1, degene die o was is 4, & degene die p was is 3, odat en heeft
5 voor IM, & 19 voor NM, en odat aa die 3 is, hier gelijk is dan p, [p. 334] 3 4 en hoek ILC recht is, vindt en dat de kroe NC een cirkel is. En en kan geakkelijk alle andere gevallen op deelfde anier onderoeken.... Wanneer het problee uit de oudheid wordt gesteld voor vijf lijnen, die alle evenwijdig ijn, is het duidelijk dat het geochte punt altijd op een rechte lijn al liggen. Maar als het gesteld wordt voor vijf lijnen, waarvan vier evenwijdig ijn, & en de vijfde dee loodrecht snijdt, & en odat alle lijnen door het geochte punt e ook in rechte hoeken ontoeten, & tenslotte odat [p. 336] het parallelepipedu saengesteld uit drie van de lijnen, getrokken naar drie van de evenwijdige lijnen, gelijk is aan het parallelepipedu saengesteld uit twee van de getrokken lijnen, naelijk de ene naar de vierde evenwijdige lijn, en de andere naar de lijn die al die (vier) lijnen loodrecht snijdt, - hetgeen het eenvoudigste geval is dat en ich na het voorgaande 5 kan voorstellen, - al het geochte punt op een kroe lijn liggen die beschreven wordt door de beweging van een parabool, op de anier die hieronder wordt uitgelegd. [p. 337] Laten bijvoorbeeld de gegeven 6 lijnen AB, IH, ED, GF &GA ijn, & dat en het punt C vraagt, odanig dat als we CB, CF, CD, CH&CM trekken loodrecht op de gegeven lijnen, het parallelepipedu van de drie CF, CD, &CH gelijk is aan dat van de 2 anderen CB&CM, & een derde, laat die AI ijn. Ik stel CB o y. CM x. AI. ofwel AE, ofwel GE a, odat, als het punt C tussen de lijnen AB en DE is, k heb CF o 2a y, CD o a y, & CH o y + a. & als ik die drie et elkaar verenigvuldig heb k y 3 2ayy aay + 2a 3 gelijk aan het product van de drie anderen, dat axy is. Daarna beschouw ik de kroe lijn CEG, die ik ij voorstel beschreven te ijn door de doorsnijding van de parabool CKN, die en laat bewegen op o n anier dat ijn iddellijn (d.w.. as) KL altijd op de rechte lijn AB is, & de lineaal GL die o het punt G draait op o n anier dat hij in het vlak van de parabool altijd door het punt L gaat. En ik aak KL o a, & de voornaaste paraeter 7 dat is degene die betrekking heeft op de as van die parabool, ook gelijk aan 4a, & GA o 2a, & CB oftewel MA o y, & 5 Dit is het geval waarbij de vijf lijnen evenwijdig ijn. 6 Drukfout: er staat geochte. 7 Letterlijk: rechte ijde; Dit is de grootheid uit de theorie van kegelsneden van Apollonius, die overeenkot et p in de oderne vergelijking van de parabool y 2 = px in een rechthoekig coördinatensystee. 5
6 CM oftewel AB o x. Dan, vanwege de gelijkvorige driehoeken GMC & CBL, staat GM, die 2a y is, tot MC, die x is, als CB, die y is, tot BL, die daaro xy xy 2aa ay xy is. En odat LK a is, is BK a, oftewel. En 2a y 2a y 2a y odat dieelfde BK, een segent van de iddellijn van de Parabool, staat tot de ordinaat 8 BC, als die (BC) tot de rechte ijde a, laat de berekening ien dat y 3 2ayy aay + 2a gelijk is aan axy. & daaro is het punt C [p. 338] het punt dat gevraagd is. En het kan op elke willekeurige plaats op de lijn CEG gekoen worden, of ook op ijn toegevoegde (kroe) cegc die op deelfde anier beschreven wordt behalve dat de top van de parabool naar de andere kant gericht is, en tenslotte ook op hun tegengestelden NIo, nio die beschreven worden door de doorsnijding van de lijn GL et de andere kant van de parabool KN. 8 Letterlijk: die aan he geordend is aangepast 6
7 O N F D C L B H K G E M A I c c o n... [p. 413] Ik hoop dat het nageslacht ij dankbaar al ijn, niet alleen voor de dingen die ik hier heb uitgelegd, aar ook voor de dingen die ik et opet heb weggelaten o hen het pleier te gunnen e elf uit te vinden. 7
De MEETKUNDE BOEK 1 Over de problemen die geconstrueerd kunnen worden zonder er iets anders voor te gebruiken dan cirkels en rechte lijnen.
Fragmenten uit René Descartes, la Géométrie (De Meetkunde), (Leiden 1637). Een facsimile van de oorspronkelijke Franse tekst van la Géométrie, met een Engelse vertaling, is verschenen in D.E. Smith en
Nadere informatieUit: Ibn al-haytham ( ), Verhandeling over de inhoud van de bol.
Uit: Ibn al-haytham (965-1041), Verhandeling over de inhoud van de bol. Toelichting: Vertaling door Jan P. Hogendijk gebaseerd op de Arabische editie van R. Rashed, zie de bibliografie aan het eind van
Nadere informatieDe constructie van een raaklijn aan een cirkel is, op basis van deze stelling, niet zo erg moeilijk meer.
Cabri-werkblad Raaklijnen Raaklijnen aan een cirkel Definitie Een raaklijn aan een cirkel is een rechte lijn die precies één punt (het raakpunt) met de cirkel gemeenschappelijk heeft. Stelling De raaklijn
Nadere informatieDe Cirkel van Apollonius en Isodynamische Punten
januari 2008 De Cirkel van Apollonius en Isodynamische Punten Inleiding Eén van de bekendste meetkundige plaatsen is de middelloodlijn van een lijnstuk. Deze lijn bestaat uit alle punten die gelijke afstand
Nadere informatieHoofdstuk 10 Meetkundige berekeningen
Hoofdstuk 10 Meetkundige berekeningen Les 0 (Extra) Aant. Voorkennis: Hoeken en afstanden Theorie A: Sinus, Cosinus en tangens O RHZ tan A = A RHZ O RHZ sin A = SZ A RHZ cos A = SZ Afspraak: Graden afronden
Nadere informatieBewijzen onder leiding van Ludolph van Ceulen
Bewijzen onder leiding van Ludolph van Ceulen 1540 1610 Margot Rijnierse Inleiding In de tijd van Ludolph van Ceulen hadden de meetkundige geleerden belangstelling voor de geschriften van de oude Grieken,
Nadere informatieAntwoordmodel - Vlakke figuren
Antwoordmodel - Vlakke figuren Vraag 1 Verbind de termen met de juiste definities. Middelloodlijn Gaat door het midden van een lijnstuk en staat er loodrecht op. Bissectrice Deelt een hoek middendoor.
Nadere informatieEen bol die raakt aan de zijden van een scheve vierhoek
Een bol die raakt aan de zijden van een scheve vierhoek Dick Klingens Krimpenerwaard College, Krimpen aan den IJssel oktober 005 We bewijzen allereerst de volgende hulpstelling: Hulpstelling 1 De meetkundige
Nadere informatieuuur , DF en DB met kentallen. b) Laat zien door twee keer de stelling van Pythagoras in een rechthoekige uuur
4 Van D naar 3D Verkennen Van D naar 3D Inleiding Verkennen Bekijk de applet. Met de rechter muisknop kun je het assenstelsel om de oorsprong draaien en de fig van alle kanten bekijken. Beantwoord nu de
Nadere informatieBlok 5 - Vaardigheden
Extra oefening - Basis B-a De richtingscoëfficiënt is 7 = 8 =. 7 x = en y = 7 invullen in y = x + b geeft 7 = + b 7 = + b dus b =. Een vergelijking is y = x. b De richtingscoëfficiënt is =. 8 5 x = 8 en
Nadere informatie1 Middelpunten. Verkennen. Uitleg
1 Middelpunten Verkennen Middelpunten Inleiding Verkennen Probeer vanuit drie gegeven punten (niet op één lijn) die op een cirkel moeten liggen het middelpunt van die cirkel te construeren. Je kunt hem
Nadere informatieVertaling van een deel van Boek 2 van de Géométrie van Descartes over normalen.
Vertaling van een deel van Boek 2 van de éométrie van Descartes over normalen.... n ik durf te zeggen dat dit het het nuttigste en het algemeenste probleem is, niet alleen dat ik ken, maar zelfs dat ik
Nadere informatieHoofdstuk 6 : Projectie en Stelling van Thales
Hoofdstuk 6 : Projectie en Stelling van Thales - 127 1. Projectie op een rechte (boek pag 175) x en y zijn twee... rechten. We trekken door het punt A een evenwijdige rechte met de rechte y en noemen het
Nadere informatieUitwerkingen toets 8 juni 2011
Uitwerkingen toets 8 juni 0 Opgave. Vind alle paren (x, y) van gehele getallen die voldoen aan x + y + 3 3 456 x y. Oplossing. Omdat links een geheel getal staat, moet rechts ook een geheel getal staan.
Nadere informatie11.1 De parabool [1]
11.1 De parabool [1] Algemeen: Het punt F heet het brandpunt van de parabool. De lijn l heet de richtlijn van de parabool. De afstand van F tot l heet de parameter van de parabool. Defintie van een parabool:
Nadere informatie6 Ligging. Verkennen. Uitleg
6 Ligging Verkennen Ligging Inleiding Verkennen Door in de applet het assenstelsel te draaien kun je nagaan of twee lijnen een snijpunt hebben. Je kunt ook andere lijnen proberen door de punten A, B, C
Nadere informatieAnalytische Meetkunde. Lieve Houwaer, Unit informatie, team wiskunde
Analytische Meetkunde Lieve Houwaer, Unit informatie, team wiskunde . VECTOREN EN RECHTEN.. Vectoren... Het vectorbegrip De verzameling punten van het vlak noteren we door π. Kies in het vlak π een vast
Nadere informatieWiskunde oefentoets hoofdstuk 10: Meetkundige berekeningen
Wiskunde oefentoets hoofdstuk 0: Meetkundige berekeningen Iedere antwoord dient gemotiveerd te worden, anders worden er geen punten toegekend. Gebruik van grafische rekenmachine is toegestaan. Succes!
Nadere informatiePappus van Alexandrië, Verzamelwerk, Boek VII.
Pappus van Alexandrië, Verzamelwerk, Boek VII. Pappus van Alexandrië leefde omstreeks 250 na Christus. Hij schreef een groot Wiskundig Verzamelwerk ( Mathematical Collection, Collectio ) in 8 boeken, waarvan
Nadere informatieEen bekende eigenschap van de middens van de zijden van een driehoek is de volgende.
Cabri-werkblad Rond het zwaartepunt van een driehoek Een bekende eigenschap van de middens van de zijden van een driehoek is de volgende. Stelling De verbindingslijn van de middens van twee zijden van
Nadere informatieOefeningen analytische meetkunde
Oefeningen analytische meetkunde ) orte herhaling. Zij gegeven twee vectoren P en Q. Bewijs dat de loodrechte projectie P' van P op Q gegeven wordt door: PQQ P'. Q. De cirkel c y 4y wordt gespiegeld om
Nadere informatie6.1 Kijkhoeken[1] Willem-Jan van der Zanden
6.1 Kijkhoeken[1] Het plaatje is een bovenaanzicht; De persoon kan het gedeelte binnen de kijkhoek zien; De twee rode lijnen zijn kijklijnen; De kijklijnen geven de grenzen aan van het gebied dat de persoon
Nadere informatieEXAMENVRAGEN RUIMTEMEETKUNDE I (niet-analytische meetkunde)
EXAMENVRAGEN RUIMTEMEETKUNDE I (niet-analytische meetkunde). (4 p) Geef drie verschillende mogelijkheden waardoor in de driedimensionale ruimte een rechte bepaald is? 2. (6 p) Wanneer zijn de snijlijnen
Nadere informatiehéöéäëåéçéå=~äë=ãééíâìåçáöé=éä~~íëéå=ãéí=`~äêá= = hçéå=píìäéåë= = = = = = = =
héöéäëåéçéå~äëãééíâìåçáöééä~~íëéåãéí`~äêá hçéåpíìäéåë De algemene vergelijking van een kegelsnede is van de vorm : 2 2 ax by 2cxy 2dx 2ey f 0 met a, b, c, d, e, f + + + + +. Indien je vijf punten van een
Nadere informatieEerste graadsfuncties
CAMPUS BRUSSEL Opfriscursus Wiskunde Eerste graadsfuncties Eerste-graadsfuncties 1 Eerste graadsfuncties: een voorbeeld Een taxibedrijf rekent de volgende kosten aan haar klanten: Dan een vaste vertrekprijs
Nadere informatieRanglijst woongebied land van matena 1 januari 2019
Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.
Nadere informatie2. Waar of vals: Als een rechte a evenwijdig is met een vlak α en dat vlak staat loodrecht op een vlak β dan staat a loodrecht op β.
1 Synthetische RM 1. (a) Geef de definitie van de loodrechte stand van twee vlakken. (b) Geen stellingen die voorwaarden uitdrukken opdat twee vlakken orthogonaal zijn. (c) Steun op 1a of 1b om te bewijzen
Nadere informatie2.1 Cirkel en middelloodlijn [1]
2.1 Cirkel en middelloodlijn [1] Hiernaast staat de cirkel met middelpunt M en straal 2½ cm In het kort: (M, 2½ cm) Op de zwarte cirkel liggen alle punten P met PM = 2½ cm In het rode binnengebied liggen
Nadere informatieSAMENSTELLEN EN ONTBINDEN VAN SNIJDENDE KRACHTEN
II - 1 HOODSTUK SAMENSTELLEN EN ONTBINDEN VAN SNIJDENDE KRACHTEN Snijdende (of samenlopende) krachten zijn krachten waarvan de werklijnen door één punt gaan..1. Resultante van twee snijdende krachten Het
Nadere informatie4.1 Rekenen met wortels [1]
4.1 Rekenen met wortels [1] Rekenregels voor wortels: 1) A B AB met A 0 en B 0 A A 2) met A 0 en B 0 B B 3) A 2 A Voorbeeld 1: 2 3 23 6 Voorbeeld 2: 9 9 3 3 3 1 4.1 Rekenen met wortels [1] Voorbeeld 3:
Nadere informatieMeetkundige Ongelijkheden Groep 2
Meetkundige Ongelijkheden Groep Trainingsweek Juni 009 1 Introductie We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor het gemak laten we de absoluutstrepen weg. De lengte van een lijnstuk XY wordt dus
Nadere informatie7 Totaalbeeld. Samenvatten. Achtergronden. Testen
7 Totaalbeeld Samenvatten Je hebt nu het onderwerp "Vectormeetkunde" doorgewerkt. Er moet een totaalbeeld van deze leerstof ontstaan... Ga na, of je al de bij dit onderwerp horende begrippen kent en weet
Nadere informatieVerklaring kolommen Tape Lite
Verklaring kolommen Tape Lite kolom naam inhoud mogelijke waarden grootte verplicht? A ACTION_CODE Deze code geeft aan wat er met de aangifte dient te gebeuren A= add M= modify 1 nee, doch wel aan te raden;
Nadere informatie14.0 Voorkennis. sin sin sin. Sinusregel: In elke ABC geldt de sinusregel:
14.0 Voorkennis Sinusregel: In elke ABC geldt de sinusregel: a b c sin sin sin Voorbeeld 1: Gegeven is ΔABC met c = 1, α = 54 en β = 6 Bereken a in twee decimalen nauwkeurig. a c sin sin a 1 sin54 sin64
Nadere informatieVoorbereidende sessie toelatingsexamen
1/7 Voorbereidende sessie toelatingsexamen Wiskunde 2 - Algebra en meetkunde Dr. Koen De Naeghel 1 KU Leuven Kulak, woensdag 25 april 2018 1 Presentatie en opgeloste oefeningen zijn digitaal beschikbaar
Nadere informatie16.2 TREK AF VAN. Hoofdstuk 16 HAAKJES VWO. 8 a 16.0 INTRO. 1 b De uitkomsten zijn allemaal 3. c (n + 1)(n 1) (n + 2)(n 2) = 3
Hoofdstuk 6 HAAKJES VWO 6.0 INTRO 6. TREK AF VAN 8 a b De uitkomsten zijn allemaal. c (n + )(n ) (n + )(n ) = d - - = -0,75 -,75 = b De uitkomsten zijn allemaal. c n + (n + ) (n + ) = + 6 4 4 = 6 4 = d
Nadere informatie4.0 Voorkennis. 1) A B AB met A 0 en B 0 B B. Rekenregels voor wortels: Voorbeeld 1: Voorbeeld 2: Willem-Jan van der Zanden
4.0 Voorkennis Rekenregels voor wortels: 1) A B AB met A 0 en B 0 A A 2) met A 0 en B 0 B B Voorbeeld 1: 2 3 23 6 Voorbeeld 2: 9 9 3 3 3 1 4.0 Voorkennis Voorbeeld 3: 3 3 6 3 6 6 6 6 6 1 2 6 Let op: In
Nadere informatieEllips-constructies met Cabri
Ellips-constructies met Cabri 0. Inleiding De meest gebruikte definitie van de ellips luidt: Een ellips is de verzameling van punten () waarvoor de som van de afstanden tot twee vaste punten (F 1 en F,
Nadere informatieDriehoeksongelijkheid en Ravi (groep 1)
Driehoeksongelijkheid en Ravi (groep 1) Trainingsdag 3, april 009 Driehoeksongelijkheid Driehoeksongelijkheid Voor drie punten in het vlak A, B en C geldt altijd dat AC + CB AB. Gelijkheid geldt precies
Nadere informatieUitwerkingen Rekenen met cijfers en letters
Uitwerkingen Rekenen met cijfers en letters Maerlant College Brielle 5 oktober 2009 c Swier Garst - RGO Middelharnis 2 Inhoudsopgave Rekenen met gehele getallen 7. De gehele getallen.....................................
Nadere informatieOpgave 1: bewijs zelf op algebraïsche wijze dat de lengte van DE gelijk is aan de helft van de lengte van BC.
Opgave 1: bewijs zelf op algebraïsche wijze dat de lengte van DE gelijk is aan de helft van de lengte van BC. Antwoord: de lengteverhouding vertaalt als: (x 3 x 1 ) + (x 4 x ) = (u 5 u 3 ) + (u 6 u 4 )
Nadere informatieBogen op kegelsneden in Cabri
Bogen op kegelsneden in Cabri DICK KLINGENS (e-mailadres: dklingens@pandd.nl) Krimpenerwaard College, Krimpen ad IJssel april 2008 Het tekenen van een ellipsboog Zomaar een vraag van een Cabri-gebruiker
Nadere informatieCEVA-DRIEHOEKEN. Eindwerk wiskunde 2010. Heilige-Drievuldigheidscollege 6WeWIi. Soetemans Dokus
CEVA-DRIEHOEKEN Eindwerk wiskunde 010 Heilige-Drievuldigheidscollege 6WeWIi Soetemans Dokus Inhoud 1. Inleiding... 4 1.1. Info over Giovanni Ceva... 4 1.. Wat zijn Ceva-driehoeken?... 4 1.3. Enkele voorbeelden...
Nadere informatiewizprof Veel succes en vooral veel plezier.!! je hebt 75 minuten de tijd rekenmachine is niet toegestaan
www.wijsen.nl www.e-nemo.nl www.education.ti.com wiprof 208 WWW.W4KANGOEROE.NL Veel succes en vooral veel pleier.!! Stichting Wiskunde Kangoeroe rekenmachine is niet toegestaan je hebt 75 minuten de tijd
Nadere informatie4.0 Voorkennis. 1) A B AB met A 0 en B 0 B B. Rekenregels voor wortels: Voorbeeld 1: Voorbeeld 2: Willem-Jan van der Zanden
4.0 Voorkennis Rekenregels voor wortels: 1) A B AB met A 0 en B 0 A A 2) met A 0 en B 0 B B Voorbeeld 1: 2 3 23 6 Voorbeeld 2: 9 9 3 3 3 1 4.0 Voorkennis Voorbeeld 3: 3 3 6 3 6 6 6 6 6 1 2 6 Let op: In
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur
Examen HVO 2013 tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur wiskunde B (pilot) Dit examen bestaat uit 17 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten
Nadere informatieDe Stelling van Pascal Inhoud
De Stelling van Pascal Inhoud 1 Inleiding De stelling van Pascal voor een cirkel en ellips 3 De stelling van Pascal voor hyperbolen en parabolen 4 De stelling van Pappus 5 Een bewijs van Jan van IJzeren
Nadere informatie8.1 Herleiden [1] Herleiden bij vermenigvuldigen: -5 3a 6b 8c = -720abc 1) Vermenigvuldigen cijfers (let op teken) 2) Letters op alfabetische volgorde
8.1 Herleiden [1] Herleiden bij vermenigvuldigen: -5 3a 6b 8c = -720abc 1) Vermenigvuldigen cijfers (let op teken) 2) Letters op alfabetische volgorde Optellen: 5a + 3b + 2a + 6b = 7a + 9b 1) Alleen gelijksoortige
Nadere informatieSTELLINGEN & BEWIJZEN 5VWO wiskunde B 1 e versie
STELLINGEN & BEWIJZEN 5VWO wiskunde B 1 e versie Euclides van Alexandrië (ca. 265-200 v.chr.) Thales van Milete (ca. 624 v.chr. - 547 v.chr.) INHOUDSOPGAVE Algemene begrippen..blz. 1-3 - Stelling en bewijs
Nadere informatieDefinitie van raaklijn aan cirkel: Stelling van raaklijn aan cirkel:
13.0 Voorkennis Op de cirkel liggen alle punten met een Gelijke afstand tot het middelpunt van de cirkel. Voor een punt p op de cirkel geldt d(p, M) = r Definitie van raaklijn aan cirkel: Een raaklijn
Nadere informatie1 Coördinaten in het vlak
Coördinaten in het vlak Verkennen Meetkunde Coördinaten in het vlak Inleiding Verkennen Beantwoord de vragen bij Verkennen. (Als je er niet uitkomt, ga je gewoon naar de Uitleg, maar bekijk het probleem
Nadere informatieHoofdstuk 1 LIJNEN IN. Klas 5N Wiskunde 6 perioden
Hoofdstuk LIJNEN IN Klas N Wiskunde 6 perioden . DE VECTORVOORSTELLING VAN EEN LIJN VOORBEELD. Gegeven zijn de punten P (, ) en Q (, 8 ). Gevraagd: de vectorvoorstelling van de lijn k door P en Q. Methode:
Nadere informatie3.1 Haakjes wegwerken [1]
3.1 Haakjes wegwerken [1] Oppervlakte rechthoek (Manier 1): Opp. = l b = (a + b) c = (a + b)c Oppervlakte rechthoek (Manier 2): Opp. = Opp. Groen + Opp. Rood = l b + l b = a c + b c = ac + bc We hebben
Nadere informatieCijfers en letters 1 niveau 1 en 2
Cijfers en letters 1 niveau 1 en 2 Los de twaalf vergelijkingen op. Het antwoord stelt een letter in het alfaet voor. X = 3 is een C, de derde letter. X = -5 is een V, de vijfde letter van achter. De oplossing
Nadere informatie6) Kegelsneden. K, zodat de componenten zijn r y. K : 5 4 4, zodat de componenten zijn 1. K : , zodat de componenten zijn 2 2
6) egelsneden x xy y x y xy : 5 4 4, zodat de componenten zijn r x4y 0 en r xy 0 : 4y 4yx y y x 4y 4, zodat de componenten zijn r y 0 en E x 4y 4 x y x y x y x y :, zodat de componenten zijn C x y en C
Nadere informatie1 Het midden van een lijnstuk
Inleiding Deze basisconstructies worden aan de leerlingen gegeven in de vorm van werkbladen voor zelfstandig werken. Met behulp van een beginschets van de gegevens en de constructiebeschrijving maken de
Nadere informatieVoorbereidende sessie toelatingsexamen
1/34 Voorbereidende sessie toelatingsexamen Wiskunde 2 - Veeltermen en analytische meetkunde Dr. Koen De Naeghel 1 KU Leuven Kulak, woensdag 29 april 2015 1 Presentatie en opgeloste oefeningen zijn digitaal
Nadere informatieIMO-selectietoets I vrijdag 6 juni 2014
IMO-selectietoets I vrijdag 6 juni 04 NEDERLANDSE W I S K U N D E OLYMPIADE Uitwerkingen Opgave. Bepaal alle paren (a, b) van positieve gehele getallen waarvoor a + b a b + a en b a ab + b. Oplossing.
Nadere informatieHoofdstuk 6 Matrices toepassen
Hoofdstuk Matries toepassen Moderne wiskunde e editie vwo D deel Lesliematries ladijde a Van de dieren in de leeftijdsgroep van - jaar komen er, in de leeftijdsgroep - jaar Van de dieren in de leeftijdsgroep
Nadere informatieMet behulp van deze gegevens kan worden berekend welke maximale totale behoefte aan elektrische energie in Nederland er voor 2050 wordt voorspeld.
Windenergie Er wordt steeds meer gebruikgemaakt van windenergie. Hoewel de bijdrage van windenergie nu nog klein is, kan windenergie in de toekomst een grote bijdrage aan onze elektriciteitsvoorziening
Nadere informatie1 Introductie. 2 Oppervlakteformules
Introductie We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor het gemak laten we de absoluutstrepen weg. De lengte van een lijnstuk XY wordt dus ook weergegeven met XY. Verder zullen we de volgende notatie
Nadere informatieEerste graadsfuncties
CAMPUS BRUSSEL Opfriscursus Wiskunde Eerste graadsfuncties 1 Eerste graadsfuncties: een voorbeeld Een taxibedrijf rekent de volgende kosten aan haar klanten: Dan een vaste vertrekprijs van 5 een kiloeterprijs
Nadere informatieLaat men ook transversalen toe buiten de driehoek, dan behoren bij één waarde van v 1 telkens twee transversalen l 1 en l 2. Men kan ze onderscheiden
Lesbrief 6 Meetkunde 1 Hoektransversalen in een driehoek ABC is een driehoek. Een lijn l door een hoekpunt A van de driehoek heet een hoektransversaal van A. We zullen onderzoeken onder welke voorwaarden
Nadere informatieOpgave 1 Bekijk de Uitleg, pagina 1. Bekijk wat een vectorvoorstelling van een lijn is.
3 Lijnen en hoeken Verkennen Lijnen en hoeken Inleiding Verkennen Bekijk de applet en zie hoe de plaatsvector v ur van elk punt A op de lijn kan ur r ontstaan als som van twee vectoren: p + t r. Beantwoord
Nadere informatieIjkingstoets industrieel ingenieur aangeboden door UGent en VUB op 30 juni 2014: algemene feedback
IJkingstoets juni 4 - reeks - p. / Ijkingstoets industrieel ingenieur aangeboden door UGent en VUB op juni 4: algemene feedback In totaal namen studenten deel aan deze ijkingstoets industrieel ingenieur
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
Extra oefening - Basis B-a 5x + 6 7x + e 4x + 6 x + 6 x + 3x + 6 4 x 3x 5 x 4 : dus x x 5 : 3 dus x 5 b 9x + 0 34 + x f 8x + 5x + 38 8x + 0 34 3x + 38 8x 4 3x 6 x 4 : 8 dus x 3 x 6 : 3 dus x c 4x + 9 7x
Nadere informatieRekenen met cijfers en letters
Rekenen met cijfers en letters Maerlant College Brielle 5 oktober 009 c Swier Garst - RGO Middelharnis Inhoudsopgave Rekenen met gehele getallen 7. De gehele getallen.....................................
Nadere informatieBewijs. Zie figuur 2. Zijn U en V de projecties van P en Q op r, dan geldt: PU = PR (in driehoek RQV met PU // QV) QV QR
Cabri-vraag VRAAG Hoe teken je een kegelsnede waarvan een punt P, een brandpunt F en de bij F behorende richtlijn r gegeven zijn? ANTWOORD Zoals bekend kan je met Cabri een kegelsnede tekenen (we spreken
Nadere informatieWiskunde Opdrachten Pythagoras
Wiskunde Opdrachten Pythagoras Opdracht 1. Teken een assenstelsel met daarin de punten A(2,5), B(5,2) en C(9,6). A. Bereken AB, BC en AC. B. Laat door middel van berekening zien dat hoek B van driehoek
Nadere informatieExtra oefenmateriaal H10 Kegelsneden
Deel 1 Extra oefenmateriaal H10 Kegelsneden 1. Bereken de inhoud van de volgende twee afgeknotte figuren. 2. Hiernaast zie je een afgeknot zeszijdig prisma. Het grondvlak is een regelmatige zeshoek met
Nadere informatieIMO-selectietoets I woensdag 5 juni 2013
IMO-selectietoets I woensdag 5 juni 201 NEDERLANDSE W I S K U N D E OLYMPIADE Uitwerkingen Opgave 1. Vind alle viertallen (a, b, c, d) van reële getallen waarvoor geldt ab + c + d =, bc + d + a = 5, cd
Nadere informatieOEFENTOETS VWO B DEEL 3
OEFENTOETS VWO B DEEL 3 HOOFDSTUK 0 MEETKUNDE MET VECTOREN OPGAVE Gegeven zijn de vectoren a, b en c die vanuit O de hoekpunten van driehoek ABC aanwijzen. Het punt P is het midden van AB, het punt Q is
Nadere informatieParagraaf 14.1 : Vergelijkingen in de meetkunde
Hoofdstuk 14 Meetkunde Toepassen (V6 Wis B) Pagina 1 van 1 Paragraaf 14.1 : Vergelijkingen in de meetkunde Les 1 : Vergelijkingen maken bij meetkundige figuren Herhaling (1) Bijzondere rechthoekige driehoeken
Nadere informatieOefenopgaven Stelling van Pythagoras.
Oefenopgaven Stelling van Pythagoras. 1. Teken een assenstelsel met daarin de punten A(2,5), B(5,2) en C(9,6). A. Bereken AB, BC en CD. B. Laat door middel van berekening zien dat hoek B van driehoek ABC
Nadere informatie6.1 Rechthoekige driehoeken [1]
6.1 Rechthoekige driehoeken [1] In het plaatje hiernaast is een rechthoekige driehoek getekend. Aan elke zijde van deze driehoek ligt een vierkant. Het gele vierkant heeft een oppervlakte van 9 hokjes;
Nadere informatieVlakke meetkunde. Module 6. 6.1 Geijkte rechte. 6.1.1 Afstand tussen twee punten. 6.1.2 Midden van een lijnstuk
Module 6 Vlakke meetkunde 6. Geijkte rechte Beschouw een rechte L en kies op deze rechte een punt o als oorsprong en een punt e als eenheidspunt. Indien men aan o en e respectievelijk de getallen 0 en
Nadere informatieUitwerkingen Hoofdstuk 25 deel vwob1,2 6. Meetkundige plaatsen.
Uitwerkingen Hoofdstuk 25 deel vwob1,2 6 1 Meetkundige plaatsen. 1 Punt F(0, 1) en de lijn l : y = -1 a. Voor de oorsprong O geldt: d( O, F) = d( O, l) = 1 ben c. c. Waarschijnlijk liggen de gevraagde
Nadere informatieLangere vraag over de theorie
Langere vraag over de theorie (a) Magnetisch dipooloent Zoals het elektrisch dipooloent is het agnetisch dipooloent een vectoriële grootheid. Het agnetisch dipooloent wordt gedefinieerd voor een gesloten
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 20 mei 13.30-16.30 uur
Eamen HAV 2015 1 tijdvak 1 woensdag 20 mei 13.30-16.30 uur wiskunde B (pilot) Dit eamen bestaat uit 16 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten
Nadere informatieMeetkundige ongelijkheden Groep A
Meetkundige ongelijkheden Groep A Oppervlakteformules, sinus- & cosinusregel, de ongelijkheid van Euler Trainingsweek, juni 011 1 Oppervlakteformules We werken hier met ongeoriënteerde lengtes en voor
Nadere informatiewerkschrift driehoeken
werkschrift driehoeken 1 hoeken 11 Rangschik de hoeken van klein naar groot. 14 b Teken een lijn l met daarop een punt A. Teken met je geodriehoek een lijn die l loodrecht snijdt in A. c Kies een punt
Nadere informatieOver de construeerbaarheid van gehele hoeken
Over de construeerbaarheid van gehele hoeken Dick Klingens maart 00. Inleiding In de getallentheorie worden algebraïsche getallen gedefinieerd via rationale veeltermen f van de n-de graad in één onbekende:
Nadere informatieHET EXPERIMENT VAN GALILEI MET HET HELLEND VLAK
HET EXPERIMENT VAN GALILEI MET HET HELLEND VLAK Robert E. Jonckheere INLEIDING Het i genoegzaa bekend dat Galilei proeven deed et ballen rollend op een hellend vlak en daarbij aantoonde dat onder invloed
Nadere informatieZomercursus Wiskunde. Katholieke Universiteit Leuven Groep Wetenschap & Technologie. September 2008
Katholieke Universiteit Leuven September 008 Algebraïsch rekenen (versie 7 juni 008) Inleiding In deze module worden een aantal basisrekentechnieken herhaald. De nadruk ligt vooral op het symbolisch rekenen.
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
V-1a c d e 1 Voorkennis D C B N A K L Vierhoek ABCD is een vierkant. Vierhoek KLMN is een rechthoek en vierhoek PQRS is een parallellogram. De oppervlakte van vierhoek KLMN is 7 3 4 = 8 roostervierkantjes.
Nadere informatieVergelijkingen van cirkels en lijnen
Vergelijkingen van cirkels en lijnen Rechthoekig coördinatenstelsel! Cartesisch coördinatenstelsel! René Descartes (1596-1650) Van hem is de uitspraak: Ik denk, dus ik besta! September 12, 2009 1 Vergelijkingen
Nadere informatieAchter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.
Examen HAVO 05 tijdvak donderdag 8 juni 3.30-6.30 uur wiskunde B Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Dit examen
Nadere informatieLijnen en vlakken in. Klas 6N en 7N Wiskunde 5 perioden Kees Temme Versie 2
Lijnen en vlkken in Kls N en N Wiskunde perioden Kees Temme Versie . Coördinten in R³.... De vergelijking vn een vlk ().... De vectorvoorstelling vn een lijn.... De vectorvoorstelling vn een vlk... 8.
Nadere informatie2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax
00-I De parabool met vergelijking y = 4x x en de x-as sluiten een vlakdeel V in. De lijn y = ax (met 0 a < 4) snijdt de parabool in de oorsprong en in punt. Zie de figuur. y= 4x x y= ax heeft de coördinaten
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
Vlak en kegel bladzijde a Als P ( x,, ) de projectie van P op het Ox-vlak is, dan is driehoek OP P een gelijkbenige rechthoekige driehoek met OP P = Dan is OP = x + en is PP = z Met de stelling van Pthagoras
Nadere informatiewiskunde B havo 2015-II
Veilig vliegen De minimale en de maximale snelheid waarmee een vliegtuig veilig kan vliegen, zijn onder andere afhankelijk van de vlieghoogte. Deze hoogte wordt vaak weergegeven in de Amerikaanse eenheid
Nadere informatie12.1 Omtrekshoeken en middelpuntshoeken [1]
12.1 Omtrekshoeken en middelpuntshoeken [1] Stelling van de constante hoek: Voor de punten C en D op dezelfde cirkelboog AB geldt: ACB = ADB. Omgekeerde stelling van de constante hoek: Als punt D aan dezelfde
Nadere informatieModule 4 Uitwerkingen van de opdrachten
Module 4 Uitwerkingen van de opdrachten Opdracht 1 Analyse Constructie bestaat uit scharnierend aan elkaar verbonden staven, rust op twee scharnieropleggingen: r 4, s 11 en k 8. 2k 3 13 11, dus niet vormvast.
Nadere informatieUitwerkingen toets 18 maart 2011
Uitwerkingen toets 8 maart 20 Opgave. Alle positieve gehele getallen worden rood of groen gekleurd, zodat aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: Er zijn zowel rode als groene getallen. De som van drie
Nadere informatieOefening 1. Welke van de volgende functies is injectief? (E) f : N N N : (n, m) 7 2m+n. m n. Oefening 2
IJkingstoets 30 juni 04 - reeks - p. /5 Oefening Een functie f : A B : 7 f () van verzameling A naar verzameling B is injectief als voor alle, A geldt: als 6=, dan is f () 6= f (). Welke van de volgende
Nadere informatie1 Cartesische coördinaten
Cartesische coördinaten Verkennen www.math4all.nl MAThADORE-basic HAVO/VWO 4/5/6 VWO wi-d Analytische Meetkunde Cartesische coördinaten Inleiding Verkennen Beantwoord de vragen bij Verkennen. (Als je er
Nadere informatieBasisvaardigheden algebra. Willem van Ravenstein. 2012 Den Haag
Basisvaardigheden algebra Willem van Ravenstein 2012 Den Haag 1. Variabelen Rekenenis het werken met getallen. Er zijn vier hoofdbewerkingen: optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Verder ken
Nadere informatieUit een handschrift gedateerd 26 Oktober 1675
Hoe een genie dacht. Van Leibniz zijn een groot aantal wiskundige handschriften bewaard. Leibniz deed wiskunde met de pen in zijn hand, en schreef al zijn gedachten direct op. Daardoor kunnen we zien hoe
Nadere informatieSpelen met passer en liniaal - werkboek
Spelen met passer en liniaal - werkboek Basisconstructie 1: het midden van een lijnstuk (de middelloodlijn) Gegeven: lijnstuk AB. Gevraagd: het midden van lijnstuk AB. Instructie Teken (A, r) en (B, r)
Nadere informatieJunior Wiskunde Olympiade : tweede ronde
Junior Wiskunde Olympiade 2007-2008: tweede ronde 1 Op de figuur stellen de getallen de grootte van de hoeken voor De waarde van x in graden is gelijk aan 2x 90 x 24 (A) 22 (B) 1 (C) (D) 8 (E) 57 2 Welke
Nadere informatie