1. Opmerking vooraf. 2. Omtrent de noodzakelijkheid van een MER-VR-reglement. 3. Omtrent het voorliggend ontwerp van MER-VR-reglement

Transcriptie

1 ADVIES VLAAMSE COMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE ORDENING Advies inzake het ntwerp van besluit van de Vlaamse regering tt vaststelling van het Vlaams reglement inzake milieueffect- en veiligheidsrapprtage Ingevlge de beslissing van de Vlaamse regering van 28 nvember 2003 dient Vlacr advies te verlenen ver het in dezelfde beslissing principieel gedgekeurde ntwerp van besluit van de Vlaamse regering tt vaststelling van het Vlaams reglement inzake milieueffect- en veiligheidsrapprtage. 1. Opmerking vraf Vlacr wrdt in dit dssier gevat mtrent een besluit van de Vlaamse regering dat vrnamelijk betrekking heeft p milieuaangelegenheden en dat interfereert met verschillende regelgevingen (23 blijkens artikel , 2 van het besluit). Ok is de cmmissie niet geraadpleegd geweest ver het decreet waarvan het huidig vrntwerp van besluit een uitvering is (het decreet van 5 april 1985 hudende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffecten veiligheidsrapprtage, aangevuld bij decreet van 18 december 2002, hierna decreet DABM genemd). De cmmissie herinnert eraan dat het haar kerntaak is te adviseren mtrent aangelegenheden met betrekking tt de ruimtelijke rdening. Daarm ligt de fcus in dit advies p die aspecten van de regeling die betrekking hebben p ruimtelijke rdening. 2. Omtrent de ndzakelijkheid van een MER-VR-reglement Met het vrliggend ntwerp wrdt een aanzet gegeven tt uitvering van de Eurpese reglementering en de Vlaamse wetgeving. Ok wrden een aantal ad hc maatregelen vervangen die genmen werden ingevlge uitspraken van de Eurpese Cmmissie en van de Raad van State. Mits een zinvlle en rdeelkundige tepassing kan een MER vrafgaand aan een plan f prject tevens zrgen vr een beter nderbuwde eindbeslissing van de verheid ver dat plan f prject. De ndzakelijkheid van een MER-VR-reglement staat vr Vlacr dan k buiten kijf. Vlacr wenst hier tevens te wijzen p het belang van een degelijke afstemming tussen de verschillende verheden (federaal, gewestelijk) en p de ndzaak van een afdende reglementering p federaal niveau. In dat verband betreurt de cmmissie het ntbreken van een regeling vr bepaalde prgramma s en plannen die p federaal niveau wrden pgesteld en milieueffecten kunnen hebben in Vlaanderen (zals het uitrustingsplan vr hgspanningsleidingen). 3. Omtrent het vrliggend ntwerp van MER-VR-reglement Het feit dat Vlacr de ndzaak van een MER-VR-reglement nderschrijft, betekent niet dat de cmmissie geen ernstige vraagtekens kan plaatsen bij het vrliggend ntwerp. De meerwaarde van bepaalde verplichtingen vr de besluitvrming is niet altijd even duidelijk en het is zeer de vraag f nndige ksten en lasten vermeden wrden. Vlacr meent het vlgende te meten pmerken Het besluit is vaak nduidelijk en vaag. Ok de nta van telichting, die met het besluit zal wrden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, biedt niet altijd verduidelijking en dient verigens ng gescreend p zijn vereenstemming met de versie van het besluit die uiteindelijk principieel is gedgekeurd. Zulks mge blijken uit het vlgende. 1

2 Het is helemaal niet duidelijk wanneer al dan niet een plan-mer met wrden pgemaakt. In afdeling 2.1 (tepassingsgebied plan-mer) wrdt vreerst verwezen naar bijlage 1a, die echter bijna niet is ingevuld. Vervlgens wrdt verwezen naar plannen die het kader vrmen vr vergunningen die MER-plichtig zijn (de zgn. A-rubrieken) en naar plannen die een invled hebben p de Vgel- en Habitatrichtlijngebieden. Het zal vraf echter niet altijd duidelijk zijn f een plan het kader vrmt vr een vergunning die valt nder de A-rubriek. Bij de afbakening van een stedelijk gebied zal dat bijvrbeeld niet altijd duidelijk zijn. Als een bedrijventerrein wrdt aangeduid in het kader van een stedelijk gebied, is vraf niet geweten welke bedrijven hier uiteindelijk terecht zullen kmen en f die nder de A-rubriek vallen. In dat geval zal k niet duidelijk zijn f een plan-mer met pgemaakt wrden, wat heel wat vertragingen en juridische prblemen achteraf kan verrzaken (.a. bij de Raad van State). Het is k waarschijnlijk dat de vaagheid mtrent het tepassingsgebied in het besluit zal dienen pgevangen te wrden dr nieuwe dienstrders, waardr een van de delstellingen van het besluit, nl. het vervangen van ad hc maatregelen, ndergraven wrdt. Het lijkt daarm beter m te werken met een duidelijke lijst van plannen die aan een plan-mer meten nderwrpen wrden f waarin een plan-mer met geïntegreerd wrden. Daarbij kan gedacht wrden aan RUP s vr ecnmische prten uit het RSV (zeehavengebieden, multimdale lgistieke parken, luchthaven, ), RUP s vr nieuwe bedrijventerreinen in ecnmische knppunten, RUP s vr nieuwe grtschalige lijninfrastructuur en RUP s vr grtschalige recreatieve ntwikkelingen. Zie verder k punt 3.3. In bijlage 2a van het besluit kan gewezen wrden p het vlgende: Rubriek 4.8 ( Aanzienlijke wijzigingen van havens f van waterwegen zals... ) zal veel prblemen pleveren. Er is geen duidelijk zicht wat daarnder verstaan wrdt. In de telichtende nta staat nder meer p blz. 33 bvenaan dat er kan nagegaan wrden dat vr (rubriek 4.8.) de aanleg f aanpassing en vervanging van sluizen, stuwen... langs kanalen met verharde everstructuren een MER geen meerwaarde plevert en p het eerste zicht geen aanzienlijke effecten te verwachten zijn. Echter een vervanging van een sluis kan niet begrepen wrden nder een aanzienlijke wijziging. M.a.w. de telichting geeft een fute telichting ver de rubriek. Ok in andere rubrieken is sprake van aanzienlijke wijzigingen znder dat dit begrip duidelijk wrdt gedefinieerd. De afbakening van de in de rubrieken gehanteerde drempels is vr Vlacr niet altijd even duidelijk. Z is het bijvrbeeld niet duidelijk p welke grnden er verschillen in afstanden zijn gehanteerd bij p de het eerste gezicht vrij gelijkaardige srten van leidingen in de rubrieken 5.5 en 5.6 f de in rubriek pgesmde bvengrndse leidingen tegenver de bvengrndse hgspanningsleidingen in rubriek 5.4. In rubriek 6.4 is sprake van stadsntwikkelingsprjecten. De nderbuwing daarvan p p pagina 34 van de nta van telichting rept meer vragen p dan zij beantwrdt. De mschrijving van wat met stadsntwikkelingsprejcten wrdt bedeld is zeer nduidelijk. Wat zijn inbreidingsprjecten? Inbreidingsprjecten kunnen k nieuwe prjecten zijn. Wat is een bestaande stedelijke mgeving? Heel de passus mtrent wnuitbreidingsgebieden met de verwijzing naar bestaande mzendbrieven is irrelevant. Omtrent de glfterreinen is in de nta van telichting p blz. 35 sprake ver 'een ruimtelijk uitveringsplan waarbij het integraal spr wrdt gevlgd'. He het integraal spr er uit ziet en he dit tt stand kmt valt nergens te lezen. Zie verder k punt 3.4. Bijlage 3 ver het tepassingsgebied inzake veiligheidsrapprtage is leeg. De criteria vr het ruimtelijk veiligheidsrapprt die pgenmen zijn in bijlage 4c van het besluit, zijn dermate nduidelijk, vaag en ruim, dat het risic bestaat dat m p veilig te spelen vr m het even wat een ruimtelijk veiligheidsrapprt zal pgemaakt wrden. 2

3 3.2. Vlacr is bezrgd mtrent de impact van deze nieuwe, nduidelijke en vage regelgeving p de bestaande MER-praktijk. De nduidelijkheid en de verwatering die met betrekking tt de plan- MER wrdt geschapen, zal negatief afstralen p de bestaande prject-mer s, die de laatste jaren qua methdiek p gang kmen In bijlage 1a van het besluit zijn de plannen en prgramma s pgenmen die vereenkmstig artikel , 1 van het decreet DABM aan de plan-mer-prcedure wrden nderwrpen. In bijlage 1c wrden de plannen en prgramma s pgenmen die vereenkmstig artikel , 2 van dat decreet al dan niet aan de plan-mer-prcedure wrden nderwrpen. Bijlage 1a bevat slechts twee plannen en een prgramma, waarvan men zich dan ng kan afvragen f er in de praktijk k plan-mer s zullen vr pgesteld wrden (zie verder). Bijlage 1c is leeg. Het tepassingsgebied inzake plan-mer is tch wel bijznder mager uitgevallen. Vlacr is van rdeel dat meer duidelijkheid dient te wrden verschaft mtrent welke plannen en prgramma s al dan niet nder de plan-mer-prcedure vallen. Wat bijlage 1a betreft is het bvendien beter het Mestactieplan te rangschikken nder bijlage 1c mdat dan dr de verheid kan nagegaan wrden f een dergelijk plan-mer ndig is. Immers, een mestactieplan zal niet steeds vlden aan de criteria van artikel van het besluit (nl. kader zijn vr vergunningen f vereiste van passende berdeling). Vlacr heeft k bedenkingen bij de pname van het beleidsplan inzake grindntginning in bijlage 1a. Ofwel is daarmee het al pgemaakte grindplan bedeld, dat nu zveel jaar na datum ng bezwaarlijk kan wrden nderwrpen aan een MER, fwel gaat het m een nieuw grindplan dat er niet zal kmen mdat dit vlledig zijn beslag zal krijgen in de cntext van het ppervlakte delfstffendecreet. De cmmissie is k niet nder de indruk van de pname van de algemene waterzuveringsprgramma s in bijlage 1a, aangezien deze quasi alle zijn afgernd Vlacr meent dat er met gestreefd wrden naar een maximale integratie van de rapprtverplichtingen. De cmmissie is dan k vrstander van het zgn. integratiespr, waarbij de plan-mer wrdt geïntegreerd in het prces van het ruimtelijk uitveringsplan en dus geen apart rapprt wrdt pgemaakt. Dat zal er vr zrgen dat de prcedures vltter verlpen, dat er meer samenwerking is tussen de ruimtelijke planners en de MER-deskundigen en geeft k meer garanties naar drwerking van het MER in het RUP. Het is dan k een gede zaak dat in het besluit gekzen wrdt vr het zgn. integratiespr (cfr. bijlage 1b). Vlacr gaat er daarbij wel vanuit dat met integraal spr in feite prcedurele integratie bedeld wrdt. Het besluit is echter wel te vaag ver de manier waarp een plan-mer met geïntegreerd wrden in een RUP. Blijkens artikel en bijlage 1b met vr ruimtelijke uitveringsplannen geen plan-mer pgemaakt wrden als de desbetreffende besluitvrmingsprcedure de essentiële kenmerken van de MER-prcedure reeds bevat. Het is nduidelijk vr welke ruimtelijke uitveringsplannen dit zal gelden f niet zal gelden (k gemeentelijke?), wie zal rdelen f aan de inhud van deze essentiële kenmerken wrdt vldaan en wat er gebeurt indien deze berdeling negatief is en wat bedeld wrdt met 'integraal'? Vlacr meent dat dit integratiespr beter dient uitgewerkt te wrden. 3.5 Bij het integratiespr vr RUP s zal alleszins een plssing meten gevnden wrden vr de actieve penbaarheid (de actieve penbaarheid is één van de essentiële kenmerken van een plan-mer zals vrzien in art , 2 van het decreet), waarbij dr het publiek te nderzeken alternatieven kunnen wrden aangebracht. Dit impliceert dat bijvrbeeld gewerkt zal meten wrden met een stuurgrep f klankbrdgrep (cfr. strategisch plan Antwerpse haven) f met een bijkmend penbaar nderzek, hrzitting, enz. 3

4 Het vregtijdig betrekken van het publiek bij een plan-mer is niet alleen verplicht vlgens de richtlijn, maar biedt k als vrdeel dat een grter maatschappelijk draagvlak kan wrden gecreëerd vr een vrgenmen plan (drdat mgelijke alternatieven vraf werden berdeeld). Vlacr dringt er dan k sterk p aan dat het publiek z vreg mgelijk wrdt betrkken in de prcedure van ttstandkming van een RUP in het algemeen en in dit kader zu meten verwgen (m in vereenstemming met de inspraak bij de plan-mer) k het mment van inspraak bij de planvrming te herdenken In nderdeel 3 van de nta van telichting (blz. 52) wrdt aangegeven p welk vlak het besluit een verstrenging is van de Eurpese richtlijn en waar tevegingen en verruimingen zijn gebeurd. Vlacr acht het niet pprtuun niet pprtuun m bepalingen in te schrijven die verdergaan dan de Eurpese wetgeving, tenzij daarvr een uitdrukkelijke verantwrding wrdt gegeven. Er dient vermeden te wrden dat nder het mm van mzetting van Eurpese richtlijnen allerlei bijkmende zaken wrden ingeverd (de zgenaamde vertranspsitin ). Vlacr wijst in dat verband nder meer p de vlgende afwijkingen ten pzichte van de Eurpese richtlijn. Ok hervergunningen vallen nder de regelgeving. De verplichting tt werken met erkende deskundigen vr prject-mer s. De lijst van de bijznder beschermde gebieden is uitgebreider dan strikt vlgens de Eurpese regelgeving is vrzien (k VEN-gebieden). Bij de verstrenging van de rubrieklijsten mag niet uit het g verlren wrden dat anders dan in andere landen in Vlaanderen in de VLAREM-wetgeving reeds vrzien wrdt in milieustudies ( geluidsstudies, hydrlgische studies,...). Vr vele prjecten zullen de nieuwe rapprtage verplichtingen dan k neerkmen p een dubbele verplichting indien dezelfde rubrieken wrden weerhuden. Vlacr dringt er dan k p aan dat snel mgelijk werk wrdt gemaakt van het wegwerken van alle vrmen van verlappingen teneinde alle nndige ksten te vermijden. In rubriek 7.16 van bijlage 2a is sprake van landwinning. In de Eurpese richtlijn wrdt landwinning mschreven in bijlage II rubriek 1 g) als landwinning uit zee vr landbuw, bsbuw en aquacultuur. In het geval de mschrijving van de rubriek niet aangepast wrdt cnfrm de richtlijn bestaat de kans dat k suppletiewerken die uitgeverd wrden vr kustverdedigingswerken nder deze rubriek vallen, zelfs als die suppletiewerken enkel nderhud en herstel van de stranden begen. Dit is niet de bedeling van de richtlijn en kan niet de bedeling zijn van het besluit Vlacr meent dat de tekst van het besluit zu gediend zijn met vlgende tekstverbeteringen. In het algemeen kan wrden gesteld dat de vetnt bij bijlage 4c crrect de te gebruiken terminlgie inzake ruimtelijke rdening beschrijft. In de tekst van het besluit en de bijlagen wrden vele termen dr elkaar gebruikt. Op basis van deze vetnt kan enkel ng de term ruimtelijk uitveringsplan wrden gebruikt. Sms is er ng sprake van BPA s, bestemmingsplannen, plannen van aanleg, aanlegplannen, enz. In rubriek 4.1 en 4.2 van bijlage 2 is sprake van zee(handels)havens. Het ware beter van zeehavens te spreken zals in het havendecreet. In bijlage 4a is het aangewezen m bij de kernmerken van plannen en prgramma s nder punt d. de termen ruimte en 'landschap te te vegen na mbiliteit. In bijlage 4a wrdt nder punt g. sub 4 en 5 verwezen naar gebiedscategrieën uit het KB van 1972 hrende bij het gewestplan. Deze wijze van kppelen is achterhaald bij ruimtelijke uitveringsplannen, meer algemene frmuleringen zijn ndzakelijk. Indien nder bijznder beschermde gebieden de habitat- en vgelrichtlijngebieden zijn bedeld, is het aangewezen deze k als zdanig te benemen. 4

5 In de quinquies-nta aan de Vlaamse regering wrdt een aantal plannen pgesmd waarvr de plan-mer-berdeling p vrijwillige basis wrdt ingeverd (blz. 5 van de nta). Daarbij is nder punt 5 sprake van Het ruilverkavelingsplan vereenkmstig het Decreet van 21 december ". Dit met echter zijn "Het landinrichtingsplan. Ok de Nta van Telichting dient p blz. 25 in die zin aangepast te wrden. 3.8 Vlacr is van rdeel dat de in het besluit vrziene vergangsregeling tt heel wat praktische prblemen zal leiden. De cmmissie is van rdeel dat alle aangevangen prcedures zuden meten kunnen verder lpen vlgens de huidige reglementering. De nieuwe regeling zu alleen maar van tepassing mgen zijn p prcedures die een aanvang nemen na een vldende ruime peride na inwerkingtreding van het besluit, rekening hudend met de termijn vr de ndzakelijke bekendmaking van het besluit, planning enz. 4. Besluit Vlacr geeft ngunstig advies ver het ntwerp van besluit van de Vlaamse regering tt vaststelling van het Vlaams reglement inzake milieueffect- en veiligheidsrapprtage alhewel maar mwille van daarin een aanzet gegeven wrdt tt uitvering van de Eurpese reglementering en de Vlaamse wetgeving en een aantal ad hc maatregelen mgezet wrden in regelgeving en een plan-mer in smmige gevallen een aangewezen instrument kan zijn m de kwaliteit van de ruimtelijke planning te verbeteren de nduidelijkheden inzake het tepassingsgebied de nduidelijkheden inzake het integraal spr het niet gemtiveerde verdergaan dan de Eurpese richtlijn vrschrijft het gevaar van verlappingen en nuttelze, maar kstelijke prcedurele vereisten de niet adequate vergangsregeling de ndzaak van tekstverbeteringen Vlacr dringt er p aan dat het besluit van de Vlaamse regering wrdt herzien en een plssing wrdt gebden vr vrmelde prblemen. Verleend te Brussel p 13 januari 2004, De vaste secretaris, De vrzitter, Lieve Reenaers Prf. dr. Budewijn Buckaert 5