Advies. Belang van het kind op de vlucht. 1. Hoorrecht en belang van het kind Steviger verankerd in de procedures

Transcriptie

1 Advies DATUM 27 juni 2017 VOLGNUMMER /7 COMMISSIE Kamer Cmmissie vr de Binnenlandse Zaken, de Algemene Zaken en het Openbaar Ambt Belang van het kind p de vlucht Op 22 juni 2017 legde de federale regering een ntwerp van wet neer bij de Kamer ter wijziging van de Vreemdelingenwet van 1980 en de Opvangwet van Dit wetsntwerp begt in de eerste plaats de Eurpese richtlijnen 2013/32/EU (asielprcedurerichtlijn) en 2013/33/EU (pvangrichtlijn) m te zetten in de Belgische rechtsrde. Het wetsntwerp bevat een aantal belangrijke bepalingen die de ntie belang van het kind steviger in de bestaande wetgeving verankeren. Tch meten we vr verschillende punten ng afwachten he ze verder gecncretiseerd wrden in de aangekndigde KB s. Op andere vlakken vrezen we dat de begde wetswijzingen weinig zullen bijdragen aan de plssing van prblemen die bij het Kinderrechtencmmissariaat gesignaleerd wrden. 1. Hrrecht en belang van het kind 1.1. Steviger verankerd in de prcedures Het Kinderrechtencmmissariaat stelt tt zijn tevredenheid vast dat het belang van het kind steviger in de Vreemdelingenwet verankerd wrdt. Verschillende elementen in de wet dragen hierte bij: Begeleide minderjarigen krijgen tt vijf dagen vr het interview van de uders de mgelijkheid m aan de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen te vragen hen te hren (nieuw art. 57/1 1 VW) en de Cmmissaris-generaal kan zelf k de begeleide minderjarige uitndigen m gehrd te wrden, het kind kan k weigeren m gehrd te wrden, znder dat dit negatieve cnsequenties heeft, 1 Dc /001

2 dit hren gebeurt (minstens vr het eerste nderhud) in aanwezigheid van een (eigen) advcaat en/f één vertruwenspersn ( 3), de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen hecht bij zijn beslissing een passend belang aan de verklaringen van de minderjarige, in vereenstemming met zijn leeftijd, maturiteit en kwetsbaarheid ( 3), waarbij het belang van het kind een drslaggevende verweging vrmt ( 4). Begeleide minderjarigen krijgen de mgelijkheid bij de Cmmissarisgeneraal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen een eigen prcedure tt internatinale bescherming te starten (nieuw artikel 57/1 2 VW); zij kunnen hierm zelf f via hun uders verzeken, de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen kan zijn beslissing k baseren p andere elementen dan wat de begeleide minderjarige zelf aanbrengt. De Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen kan vr een begeleide minderjarige k een afznderlijke beslissing tt internatinale bescherming nemen als hij daarte bijzndere redenen vaststelt, k al heeft de begeleide minderjarige geen afznderlijk verzek tt internatinale bescherming ingediend ( 6). De uders krijgen geen inzage in de gegevens die de Cmmissarisgeneraal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen ver de begeleide minderjarige verzamelt ( 7), als het gaat ver gegevens die derden (zals hulpverleners) aan de Cmmissaris-generaal bezrgden en zij als vertruwelijk bestempelden, die wijzen p een belangencnflict tussen de begeleide minderjarige en zijn uders. Die veelheid van pgesmde elementen leidt tt een stevige verankering van het hrrecht en het belang van het kind in de prcedure tt het verkrijgen van internatinale bescherming. Ok preciseert het wetsntwerp welke elementen van tel zijn m het belang van het kind te behartigen (nieuw lid bij art. 37 VW): 1 de mgelijkheden van gezinshereniging; 2 het welzijn en de sciale ntwikkeling van de minderjarige, met bijzndere aandacht vr de persnlijke situatie van de minderjarige; 3 veiligheids- en beveiligingsverwegingen, met name wanneer de minderjarige mgelijk het slachtffer is van mensenhandel; 4 het standpunt van de minderjarige in vereenstemming met zijn leeftijd, maturiteit en kwetsbaarheid Maar niet alles wat de telichting belft, staat k in de wet De memrie van telichting belft ng meer. Helaas zijn smmige van die (sms heel uitdrukkelijk) belfde elementen niet in de ntwerpwettekst zelf terug te vinden. Het gaat nchtans m belangrijke elementen die de verankering van het hrrecht en het belang van het kind ng verder zuden verstevigen: De bepaling (niet in art. 37 van het wetsntwerp, wel p p. 86 van de memrie van telichting) dat de minderjarige vreemdeling p adequate wijze geïnfrmeerd met wrden ver dit recht m gehrd te wrden zdat de minderjarige hiermtrent een beslissing kan nemen in zijn f haar belang. De mgelijkheid vr de begeleide minderjarige m zijn wens m gehrd te wrden p verschillende wijzen kenbaar te maken 2

3 schriftelijk, telefnisch, via een hulpverlener f een vertruwenspersn (p. 86 van de memrie van telichting), De bepaling dat er vr het recht m gehrd te wrden geen minimumleeftijd geldt (p. 87 van de memrie), De bepaling dat de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen de verklaringen van de begeleide minderjarige niet tegen de uders mag gebruiken. De Cmmissaris-generaal mag tijdens het hren van de jngere k geen bijkmende vragen stellen met als del de verklaringen van de uders te cntrleren (memrie van telichting, p. 88). Ok stelt het ntwerp van wettekst niet met zveel wrden dat de uders niet kunnen eisen m aanwezig te zijn tijdens het hren van de begeleide minderjarige. Nchtans legt de memrie van telichting uit (p. 89) dat de aanwezigheid van de uder(s) m diverse redenen niet aangewezen is. Ok impliceert de hger vermelde wettelijke beperking van tegang tt de gegevens ver de begeleide minderjarige (nieuw art. 57/1 7 VW) dat de uders niet aanwezig zijn bij het interview van de begeleide minderjarige. We hpen dat deze vrlpig niet-vervulde belftes pgenmen zullen wrden in het Kninklijk Besluit dat nader zal bepalen he het interview van de minderjarige dr de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen dient te verlpen (nieuw art. 57/1 3 VW) Ng nduidelijkheden en beperkingen Kindvriendelijke gesprekstechnieken Wat we niet uitdrukkelijk terugvinden in het ntwerp van wet, nch in de memrie van telichting, zijn eisen in verband met de kindvriendelijkheid van de interviewmethde zelf bij de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen. We weten dat het Cmmissariaat-generaal veel inspanningen det m de prtectin fficers in dat verband de ndige pleiding te geven. Tegelijk hren we in klachten van jngeren (meestal niet-begeleide minderjarigen) f hun vgden dat er p dat vlak grte verschillen zijn tussen prtectin fficers. Dat lijkt te wijzen p een nd aan een ged intern kwaliteitstezicht. We hpen dat het hger vernemde Kninklijk Besluit ver die elementen k de ndige duidelijkheid zal verschaffen. Een prbleem dat jngeren en vgden ns in dat verband k signaleren, is het gegeven dat de prtectin fficer tijdens het gesprek zelf vrtdurend verslag neemt. Dat gebeurt p cmputer, die sms letterlijk als een muur de cmmunicatie tussen prtectin fficer en jngere blkkeert. Aan dat prbleem zal met de wetswijziging alvast niet verhlpen kunnen wrden, want de verplichting vr de ambtenaar die de jngere hrt, m gelijktijdig schriftelijk verslag te nemen, staat nu met zveel wrden in de wettekst (nieuw artikel 57/5quater). Dr de precieze werkwijze van verslagneming z gedetailleerd in de wet p te nemen belet de wetgever een flexibele tepassing die de cmmunicatie met de jngere ten gede zu kunnen kmen. We suggereren m dat in de wet meer algemeen te frmuleren en de details per KB f interne instructie te regelen. Aanwezigheid van advcaat f vertruwenspersn De aanwezigheid van minstens een advcaat (en eventueel een vertruwenspersn) wrdt alleen vereist vr het eerste gesprek p het Cmmissariaatgeneraal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen. Bij latere prepingen kan de Cmmissaris-generaal de minderjarige k hren znder dat advcaat en/f vertruwenspersn aanwezig zijn. We zuden liever zien dat bij elk nderhud minstens de advcaat en bij vrkeur k een vertruwenspersn aanwezig zijn. 3

4 Wie mag vertruwenspersn zijn? De vrwaarden waaraan een vertruwenspersn met vlden, zullen k per KB geregeld wrden. We kijken daar met belangstelling naar uit En niet vr DVZ? Het hele nieuwe artikel 57/1 ver het recht m gehrd te wrden gaat uitsluitend ver wat gebeurt bij het Cmmissariaat-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen. De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) wrdt er niet één keer in vernemd. Ze kmt in verband met het hren van minderjarigen wel één keer ter sprake in de memrie van telichting (p. 90), namelijk waar het gaat m de verklaring die de minderjarige bij een ambtenaar van die Dienst met afleggen bij het indienen van een verzek m internatinale bescherming. Het bestaande KB van 11 juli 2003 ver de rganisatie van dat gehr zal aangepast wrden. In welke zin is evenwel niet duidelijk. Nchtans zijn er k verblijfsprcedures waarvr vreemdelingen bij de Dienst Vreemdelingenzaken terecht meten. Het principe van het hrrecht en het belang van het kind zuden daar eigenlijk evenged van tepassing meten zijn. 2. Wijzigingen in de pvangwet 2.1. He een waardige levensstandaard waarbrgen? De pvangwet van 2007 is al in grte mate in vereenstemming met de pvangrichtlijn 2013/33/EU. Nieuw is vral de bepaling dat bij het beperken f intrekken van de materiële pvang een waardige levensstandaard gewaarbrgd met blijven. Het is evenwel nduidelijk he Fedasil die waarbrg kan verstrekken als ze de pvang intrekt. Vlstaat het bijvrbeeld m een gezin met jnge kinderen een lijst te geven van liefdadigheidsinitiatieven waar het gezin terecht kan? We adviseren duidelijker te bepalen waaruit dat waarbrgen van een waardige levensstandaard minimaal met bestaan en p welke wijze Fedasil daarbij rekening met huden met de kwetsbaarheid van de betrkken persnen Wat mvat de individuele mtivatie vr het intrekken van pvang? Niet nieuw is dat bij een tweede f vlgende verzek tt internatinale bescherming, in de krte tussenperide waarver de Cmmissaris-generaal vr de Vluchtelingen en de Staatlzen in principe beschikt m de ntvankelijkheid van dat verzek te berdelen, Fedasil de materiële pvang kan intrekken. Het recht p pvang herneemt dan vanaf het mment dat de Cmmissaris-generaal het verzek ntvankelijk heeft verklaard. De memrie van telichting herneemt (p. 160) de mtivatie dat Deze bepaling werd ingeverd m te vrkmen dat asielzekers misbruik zuden maken van de prcedure dr meerdere asielprcedures p te starten, in de hp hun verblijf in België f hun verblijf in de pvangstructuur te verlengen. Fedasil kan de pvang alleen intrekken als ze dat individueel mtiveert. Niet duidelijk is wat die mtivatie met mvatten. Vlstaat het te vermelden dat 4

5 5 het m een tweede f vlgend verzek tt internatinale bescherming gaat? Of met Fedasil de intentie tt misbruik aantnen? Dat laatste is eigenlijk niet mgelijk mdat zij geen inzage hebben in dat verzek en k niet de bevegdheid hebben m te rdelen f daar wel nieuwe elementen in zitten die z n tweede f vlgend verzek rechtvaardigen. Die nduidelijkheid blijft k met dit wetsntwerp bestaan. Een plssing vr de huidige prblemen die men ns in dit verband signaleert, brengt de nieuwe wet dus k niet. We adviseren m strikter te mschrijven welke elementen de individuele mtivatie tt beperking f intrekking van de materiële pvang met bevatten. De kwetsbaarheid van de betrkken persnen, in het bijznder als het gaat ver gezinnen met kinderen, lijkt ns hier meer te meten drwegen in de beslissing m de materiële pvang al dan niet in te trekken dan een nietbewezen vermeden van misbruik.