Het stimuleren van zelfreflectie Vrbeeld uit faculteit Geneeskunde Ann Deketelaere, PhD Dienst Onderwijsndersteuning Geneeskunde
Opbuw zelf / reflectie 2 vrbeelden: bachelrstages / grte master stage (my prtfli Tled/ assignments Tled) Feedback / evaluatie Psitieve evaluatie / werkpunten
zelf reflectie Reflectie: het delgericht en systematisch terugblikken p zwel de situatie als zichzelf met het g hieruit te leren. Dit leren kan zwel het verbreden van je handelingsrepertrium mvatten als het verdiepen (valideren, versterken, bijsturen) van je pvattingen, interpretaties die aan dit handelen ten grndslag liggen. Reflectie is een vrwaarde vr prfessinele ntwikkeling (Kelchtermans, 2001) Zelf: Prfessinele zelf: wie wil ik als prfessinal- zijn? wrden? Waar sta ik vr?
zelf reflectie Reflectie: het delgericht en systematisch terugblikken p zwel de situatie als zichzelf met het g hieruit te leren. Dit leren kan zwel het verbreden van je handelingsrepertrium mvatten als het verdiepen (valideren, versterken, bijsturen) van je pvattingen, interpretaties die aan dit handelen ten grndslag liggen. Reflectie is een vrwaarde vr prfessinele ntwikkeling (Kelchtermans, 2001) Zelf: Prfessinele zelf: wie wil ik als prfessinal- zijn? wrden? Waar sta ik vr?
Vrm van reflectie: reflectiecyclus (Krthagen, 2002) Analyse, Kern/Leerinzicht Welke patrnen kmen terug? Wat leert ik hieruit ver mijzelf, wat ik belangrijk vind? 2 3 2 4 ntwikkelen van alternatieven + keuze 2 5 uitprberen in een nieuwe situatie DOEL: uitbreiden handelingsalternatieven Meer valide interpretaties Terugblik/beschrijvend Zelf andere Denken/velen/willen 2 1 De ervaring
Inhud van reflectie (Kelchtermans, 1994) Breed: Diep:... Technisch Emtineel Ethisch (micr) Plitiek Niveau handelen Wat deed ik? Niveau denken Waarm deed ik wat ik deed? (persnlijk interpretatiekader)
vrmen en levels van reflectie Intuïtief; brainstrm, fragmentair... Algemeen, filsfisch,.. Beschrijvend,... Fcus p gedrag... Systematiek, Gestructureerd naar inhud en naar vrm Cncreet, gecntextualiseerd, g vr detail Analyserend, verklarend, mtiverend, argumenterend, evaluerend,... Fcus p achterliggende pvattingen; interpretatie Systematische reflectie Meizaam, gecncentreerd prces! Belang van taal en zrgvuldige frmulering! Vaardigheid/attitude van de wetenschapper-nderzeker
Structurerend kader 1 Reflecteren p eigen handelen in de medische praktijk, in relatie tt eigen gevelens, cgnities en prfessinele grei http://www.ryalcllege.ca/prtal/page/prtal/rc/canmeds/framewrk
Reflecteren p eigen handelen in de medische praktijk, in relatie tt eigen gevelens, cgnities en prfessinele grei Inzicht tnen in de nzekerheden die aan de eigen medische berepsuitefening verbnden zijn en hiermee mgaan (niveau 3) Reflecteren p eigen functineren in meilijke, indrukwekkende f schkkende situaties (niveau 3) Eigen gevelens, nrmen en waarden in relatie tt existentiële vragen ver leven, dd, ziekte en gezndheid nderkennen (niveau 3) Adequaat mgaan met futen van zichzelf f anderen, eigen futen tegenver patiënten en cllega s erkennen en hieruit lessen trekken (niveau 3) Reflecteren p wederzijdse beïnvleding van werk en privéleven, strnissen herkennen en hier adequaat p inspelen (niveau 3)
Inzicht tnen in eigen gevelens, remmingen, nrmen en waarden in relatie tt diverse emties pgerepen dr cntact met een patiënt (niveau 3) Aan de hand van zelfreflectie persnlijke leerbeheften identificeren en een geschikt studie-/bijschlingsplan ntwerpen (niveau 3) Adequaat vaststellen f de ntwikkeling van de verschillende cmpetenties p het gewenste niveau is en analyseren welke vaardigheden, kennisgebieden f persnlijke aspecten extra aandacht beheven (niveau 3) Dr reflectie van eigen handelen tt een welverwgen berepskeuze kmen die past bij de eigen mgelijkheden
Structurerend kader 2 Cruess,Cruess & Steinert, 2016
Vrbeeld 1: bachelr geneeskunde 1 ste bach: Verpleegstage (2 weken) 2 de bach: Patiëntenzrgstage (4 dagen) 3 de bach: Prestage HA (4 dagen) Stageprtfli E-prtfli my tled Prbleem: versnippering geen drgaande lijn beperkte feedback
Vrdelen e-prtfli (my tled) 1. Zelfde prtfli greit mee drheen de verschillende stages 2. Overzicht van cmpetenties, delen, vaardigheden... + eigen evlutie 3. Interactief systeem: cmmunicatie stageleiders, peers,...
1. Zelfde prtfli greit mee
1. Zelfde prtfli greit mee Open terugblik: he pvattingen ver het berep bevestigd/bijgestuurd? Persnlijke delen: welke aandachtspunten neem je mee vr een vlgende stage?
Zelfevaluatie rllen, cmpetenties, vaardigheden...
Thematische pdrachten
Interactief: vraag naar feedback
Persnlijke delen vlgende stage
Verpleegstage (1 ste bach) Student vult in: Zelfevaluatie (rllen/vaardigheden) Thematische pdrachten...... Flw Stageleider/peer geeft elektrnisch feedback begeleidingsgesprek Student vult in Open terugblik Delen vlgende stage Patiëntenzrgstage (2 de bach) Student vult in: Zelfevaluatie (rllen/vaardigheden) Thematische pdrachten...... Student mailt vaardigheden & persnlijke delen dr naar HA-stageleider als vrbereiding p nthaalgesprek Stageleider/peer geeft elektrnisch feedback begeleidingsgesprek
Vrdelen e-prtfli 1. Zelfde prtfli greit mee drheen de verschillende stages 2. Overzicht van cmpetenties, delen, vaardigheden: gedcumenteerd + eigen evlutie 3. Interactief systeem: cmmunicatie stageleiders, peers,... Mgelijk nadeel 1. Stageleider krijgt alleen de taken die hij met berdelen 2. Tegang tt FB vrige stages?
Vrbeeld 2 Bachelr geneeskunde Verpleegstage (2 weken) Patiëntenzrgstage (4 dagen) Prestage HA (4 dagen) 3 de master geneeskunde 10 maanden stage HE, INW, PED, GYN, HA, NEURO, PSYC... Stageprtfli E-prtfli my tled Stageprtfli Papier (kaft) Tled (assignments)
Stagemap 3 de master stage Leerdelen Klinische casussen Zelfevaluaties en verslagen begeleidingsmmenten Casuspresentaties Brede & diepe reflectie pdrachten Emtineel vrval Ethisch dilemma Slechtnieuwsgesprek Verzekeringen & geneeskunde Algemene terugblik
Cncept: reflectief ervaringsleren (Kelchtermans, 1993) Stage ervaring Reflecties wrden verfijnd dr ze neer te schrijven Reflectieverslag (maximaal 2 blz) Psten p tled (assignments!) Reflecties wrden verdiept dr ze uit te wisselen (te bespreken/ feedback) Bespreking terugkmdag
Stagemap 3 de master stage Leerdelen Klinische casussen Zelfevaluaties en verslagen begeleidingsmmenten Casuspresentaties Brede & diepe reflectie pdrachten Emtineel vrval Ethisch dilemma Slechtnieuwsgesprek Verzekeringen & geneeskunde Algemene terugblik
Zelfevaluaties & verslag begeleidingsmmenten
Zelfevaluaties & verslag begeleidingsmmenten
algemene terugblik Halfweg het stagejaar is het ged m eens stil te staan bij je eigen evlutie als tekmstige basisarts. Niet zzeer p vlak van medischprfessinele ntwikkeling, maar de evlutie in je pvattingen ver het berep, je prfessineel zelfbeeld. Bijvrbeeld: Welke pvattingen ver het berep werden bevestigd? Welke pvattingen heb je meten bijsturen? Welke verschillen in stijlen van prfessineel functineren tussen artsen heb je vastgesteld? He is je eigen ideaalbeeld als arts geëvlueerd? He slaag je er p dit mment in m dit ideaalbeeld in praktijk m te zetten? He ga je hier in een vlgende stageperide p letten?
Structureer (indien mgelijk) vanuit: de cncrete ervaring(en) die de aanleiding vrmde(n) tt reflecties ver dit thema. he deze cncrete ervaring je pvattingen ver de arts die je wilt wrden (prfessineel zelfbeeld) beïnvled (bevestigd en/f bijgestuurd) heeft. wat je heel cncreet meeneemt naar je tekmstig handelen als arts. belang van de frmulering van de pdracht
Emtineel vrval Beschrijf een vrval uit deze f vrgaande stageperides dat je emtineel aangegrepen heeft. Dit kan een psitieve en/f negatieve gebeurtenis zijn. Bespreek waarm dit vrval z n indruk p je maakte? Wat leert dit ver wat je zelf belangrijk vindt als arts? He ben je ermee m gegaan? Zu je het in de tekmst p dezelfde manier aanpakken?
Emtineel vrval Beschrijf een vrval uit deze f vrgaande stageperides dat je emtineel aangegrepen heeft. Dit kan een psitieve en/f negatieve gebeurtenis zijn. Bespreek waarm dit vrval z n indruk p je maakte? Wat leert dit ver wat je zelf belangrijk vindt als arts? He ben je ermee m gegaan? Zu je het in de tekmst p dezelfde manier aanpakken?
Feedback emtineel vrval Cde kwaliteit reflectie: 1: kwaliteit van reflectie is diepgaand 2: kwalitiet van reflectie is ged 5: kwaliteit van reflectie is twijfelachtig (aspecten ntbreken) 9: kwaliteit van reflectie is ndermaats pnieuw Cde elementen reflectie: B: beschrijvend A: analyserend T: theretische kaders L: leerinzicht P: persnlijke stellingname Narratieve feedback: Fcus van feedback: kwaliteit van reflectie, (niet de inhud) Meestal in vrm van een vraag: Wat neem je hieruit mee vr je tekmstig handelen als arts? ; Zu het k kunnen dat...?
Evaluatie Frmatief = ndersteuning prfessinele ntwikkeling Summatief = pass/fail (administratieve vlledigheid) GEEN punt! pass vrwaarde vr slagen OPO indien tekrt: lager punt p prfessineel gedrag (als nderdeel bachelrpref)
Psitieve elementen Reflectie is geen del p zich, maar een middel m (persnlijk) prfessineel te greien studenten zelf de meerwaarde laten verwrden Afbakenen van inhuden waarver je wil dat de reflectie gaat (breed!) Aandacht besteden aan frmulering van pdracht Belang van klankbrd vr verdieping van reflectie Feedback en/f seminaries (terugkmdagen) vrzien
Aandachtspunten/tekmstplannen Sciaal wenselijke reflecties (gedrag/zijn) leerlijn reflectie LAW (sciaal-cmmunicatieve vaardigheden) Peerfeedback? Evidentie van meerwaarde/zinvlheid? Structureel niveau: Persnlijke pvlging? grte grepen/beperkte mankracht ICT- ndersteuning
Verder lezen Crues, RL, Crues SR, Steinert Y. (2016) Amending Miller s pyramid t include prfessinal identity frmatin. Academic Medicine. 91:180-185. Deketelaere, A. (2010). Learning with a prtfli in clinical wrkplaces. Practices, pitfalls and perspectives. (Dctral thesis in Medical Sciences) Antwerpen: Garant. Kelchtermans, G. (1994). De prfessinele ntwikkeling van leerkrachten basisnderwijs vanuit het bigrafisch perspectief. (Studia Paedaggica, nr. 17). Leuven: Universitaire Pers Leuven. Kelchtermans, G. (2001). Reflectief ervaringsleren vr leerkrachten. Een werkbek vr pleiders, naschlers en stagebegeleiders. Cahiers vr Didactiek nr. 10. Deurne: Wlters Plantyn. Krthagen, F. & Vasals, A. (2002). Niveaus in reflectie: naar maatwerk in begeleiding. VELON Tijdschrift vr Lerarenpleiders, 23 (1), 29-38.