Verandering en weerstand

Transcriptie

1 Verandering en weerstand Micrplitiek in nderwijsvernieuwing Geert Kelchtermans Virginie März Centrum vr Onderwijsbeleid, -vernieuwing en Lerarenpleiding

2 Wat is het prbleem? Butade: het enige cnstante in het nderwijs is verandering (Spillane) Verandering is almtegenwrdig Weerstand k meilijke, cnservatieve, mensen? we den dat al! het werkt niet klpt niet met mijn idee van ged nderwijs?

3 Onderwijsvernieuwing = het prces van het delgericht veranderen van nderwijsleerpraktijken f de cndities die de vrmgeving ervan bepalen, met de bedeling het nderwijs en/f de pveding van de betrkken leerlingen/studenten te verbeteren

4 Verschillende vragen tegelijkertijd Nrmatieve vraag: veranderen f verbeteren (welke basis)? Plitieke vraag: Wie bepaalt wat ged/beter is? Creatieve vraag: He kan het anders? Strategische vraag: He den we de vernieuwing ingang vinden? Effectiviteitsvraag: Lukt het (beter)? Zijn er nbedelde effecten? Verklaringsvraag: He kmt het dat het z lpt?

5 Uitgangspunt Schl = werk- en leerplek Dus: Begrijpen van het feitelijk functineren van schlen en schlteams vereist inzicht in de structurele en culturele werkcndities Bijv.: - leiderschap - cllegialiteit en samenwerking - Maar: Werkcndities in schlen zijn niet neutraal, maar impliceren altijd k de nrmatieve kwestie van ged nderwijs/ ged leraarschap enz.

6 Micrplitiek perspectief Micrplitiek verwijst naar een bepaald theretisch kader m te kijken naar schlen en hun functineren te begrijpen (bijv. weerstand): micrplitiek perspectief Uitgangspunt: bepaalde praktijken fwel betekenisvl handelen van leden van een rganisatie zijn handelingen met het g p het veilig stellen van bepaalde belangen: micrplitieke acties

7 Micrplitiek Kerngedachte: - het handelen van rganisatieleden is in sterke mate bepaald dr hun belangen - belangen van rganisatieleden kunnen verschillen (mgelijk cnflict) f gedeeld wrden - rganisatieleden zullen macht en invled aanwenden m hun belangen veilig te stellen Micrplitiek gedrag = natuurlijk en nvermijdelijk fenmeen in rganisaties in het bijznder in nderwijsrganisaties schlen = arena s van micrplitieke actie WANT nderwijs is waardegeladen en cnsensus ver nrmatieve nderwijsaangelegenheden is vaak nstabiel f nbestaande

8 Micrplitiek = het gebruik van frmele en infrmele macht dr individuen en grepen binnen rganisaties m hun belangen na te streven De micrplitieke betekenis en effect van handelingen zijn bedeld (strategie, tactiek) nbedeld Micrplitiek = cnflictueus f cöperatief Macrplitiek Micrplitiek Interactie

9 Micrplitiek en werkcndities Organisatieleden hebben een beeld van de werkcndities die wenselijk f ndzakelijk zijn m hun pdracht effectief en bevredigend uit te veren Werkcndities pereren als prfessinele belangen Organisatieleden zullen trachten deze werkcndities te realiseren, te vrijwaren tegen aantasting f te herstellen indien ndig

10 Micrplitiek handelen Heeft tt del het REALISEREN VRIJWAREN HERSTELLEN van de wenselijk GEACHTE WERKCONDITIES die pereren als PROFESSIONELE BELANGEN materieel rganisatrisch sciaal-prfessineel cultureel-idelgisch zelf

11 1. Materiële belangen Hebben betrekking p de beschikbaarheid van en tegang tt tijd infrastructuur financiële middelen materiële middelen vaak gaat er meer achter schuil

12 2. Organisatrische belangen Hebben betrekking p structuren prcedures regels psitie- en rlverdeling in de rganisatie

13 3. Sciaal-prfessinele belangen Hebben betrekking p de aard en de kwaliteit van de relaties tussen leden van de rganisatie nderling f tussen rganisatieleden en externen. mvatten vaak k zelfbelangen bv. gede relaties met cllega s met het g p erkenning

14 4. Cultureel-idelgische belangen Hebben betrekking p de al dan niet geëxpliciteerde waarden, nrmen en delen die binnen de rganisatie gelden als legitiem en nrmatief vr het handelen van de rganisatieleden evenals de prcessen waarin deze legitimiteit verwrven wrdt

15 5. Zelfbelangen Betreffen het persnlijk interpretatiekader van de betrkkene: - Prfessineel zelfverstaan * zelfbeeld * zelfwaardegevel * berepsmtivatie * taakpvatting * tekmstperspectief - Subjectieve nderwijstherie

16 Het verwerven van micrplitieke geletterdheid Dimensie van prfessinele ntwikkeling: het verwerven van micrplitieke geletterdheid leren de werkelijkheid p micrplitieke wijze te lezen en zichzelf er een rl in te schrijven Drie aspecten: Kennisaspect: kennis ndig m het micrplitieke karakter van een bepaalde situatie p te merken, te interpreteren en te begrijpen Operatineel f instrumenteel aspect: repertire van micrplitieke strategieën en tactieken die men effectief kan tepassen m wenselijk geachte werkcndities te realiseren, vrijwaren f herstellen Belevingsaspect: emties die gepaard gaan met de ntwikkeling van micrplitieke geletterdheid en de mate van (n)tevredenheid ver zijn/haar micrplitieke geletterdheid

17 Cnclusie Micrplitiek perspectief biedt een bril m te lezen en beter te begrijpen Leiderschap vereist micrplitieke geletterdheid Uitgangspunt vr lezing was weerstand MAAR weerstand kan k vr de gede zaak zijn