Bedrijfsethiek. Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 1 ~ Rick Hendriks

Transcriptie

1 Bedrijfsethiek Hfst 2: Waarden en nrmen: 2.2: Mraal: Mraal is het geheel van aanwezige waarden en nrmen bij een individu, grepering f gehele samenleving. De wetenschap die de mraal bestudeert is de ethiek. Bij mraal zijn nrmen en waarden van grt belang. Waarden zijn pvattingen ver wat uiteindelijk belangrijk en nastrevenswaardig is. We maken bij waarden een nderscheidt tussen: Intrinsieke waarden: een waarde die niet bijdraagt aan een andere waarde, bijvrbeeld geluk Instrumentele waarden: een waarde die in dienst staat van een andere waarde. Z kunnen gent en vriendschap bijdrage aan je geluk. Het kan zijn dat in een situatie enkele van juw waarden met elkaar btsen, dan ntstaat er een waardencnflict, k wel ethisch dilemma genemd. Nrmen zijn min f meer bindende verwachtingen ver het gedrag van mensen. Nrmen zijn dus handelingen die mensen nastreven m een waarde te bereiken. Ok bij nrmen kun je verdelen: Relatinele nrmen: nrmen die te maken hebben met directe mgang met mensen. Prfessinele nrmen: nrmen die te maken hebben met een berep. Publieke nrmen: nrmen die te maken hebben met het gedrag ten pzichte van de gehele samenleving. Het geheel van waarden en nrmen, pvattingen en vrstellingen van mensen die van invled zijn p hun handelen, nemen we samen de cultuur. Cultuur gaat altijd ver een grep mensen die hetzelfde ver waarden en nrmen denken. 2.3: Mraal & Levensbeschuwing: De mraal van mensen is nderdeel van een levensbeschuwing: een samenhangend geheel van antwrden p de 6 kernvragen: Wat is belangrijk in het leven? (Wat is de mraal?) Wie is de mens? He leven mensen met elkaar samen? Wat is de betekenis van lijden en dd? Wat is tijd? Wat is de natuur? Een levensbeschuwing kan een individueel f gemeenschappelijk zijn. 2.4: Mraal & Belang: De mraal wrdt sterk bepaalt dr belangen. Een belang is een handeling, maatregel f praktijk die vrdelig is vr een individu en/f grep. Echter is niet al het menselijk handelen te verklaren met belangen, met een berep f met eigen belang te verklaren. Dan gaat het m altruïsme: het ntzien van anderen als reden m te handelen. We kunnen belangen dus hebben m 4 verschillende redenen: 1) Het eigenbelang verwrden (belang als egïsme) 2) Het eigenbelang verwrden als het belang van de ander (welbegrepen eigenbelang): Vrbeeld: Dr een ander iets te adviseren, kun je er zelf p vruit gaan, zals een vakbnd streeft naar lastenverlaging van de burgers m de burger te helpen, maar z kan er k weer besteedt wrden en zal er meer geprduceerd meten wrden. 3) Het belang van andere verwrden: Vrbeeld: Amnesty Internatinal 4) Het belang van allen verwrden, (algemeen belang) Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 1 ~ Rick Hendriks

2 2.5: De functie van mraal: Mraal heeft 3 verschillende functies: 1) Mraal maakt menselijk samenleven mgelijk 2) Mraal geeft huvast aan het leven 3) Mraal geeft richting aan ns handelen 2.6: De ntwikkeling van de mraal bij het individu: De ntwikkeling van een mraal kmt dr scialisatie en emancipatie: dr cntact met anderen maak je je een cultuur eigen. Freud en Khlberg zijn 2 geleerden die hier een therie ver hadden: Freud & Het psychisch apparaat: Freud stelt de psyche vr als een apparaat dat bestaat uit 3 nderdelen: Het Es bevat de driften: lichamelijke krachten die verlangens en beheften van mensen aansturen. Deze wrden vergeërfd. Één van de belangrijkste driften is de Ers: de seksuele driften, de driften die mensen en dingen binden en grter maken. De energie die uit het Ers ntstaat heet het libid. Het tegenvergestelde van de Ers is de Thanats: de dsdriften, de driften die vernietigen en verbreken. Het Überich is een samenstelling van twee zaken: Het Supereg: dat wat je zelf graag wilt zijn. Het Geweten: het innerlijk besef van ged en kwaad. Het Ich is het deel dat cmprmissen sluit tussen driften en geweten. Dit gebeurt p basis van twee principes: Het lustprincipe: streven naar z veel mgelijk lust en z min mgelijk nlust. Het realiteitsprincipe: kijken naar wat vr de mgeving aanvaardbaar is. Khlberg: Vlgens Klhberg is de ntwikkeling van een mraal te verdelen in 6 fasen die te maken hebben met scialisatie f emancipatie: Scialisatiefase: Precnventinele fase (tt 12 jaar): 1) Babyfase: de baby handelt naar zijn beheften p dat mment. Pas wanneer ze gaan reageren p de mgeving spreken we van mrele ntwikkeling. 2) In de tweede fase reageert het kind p de gevlgen van zijn handelen en leert z lusten na te streven en nlusten te vermijden. Cnventinele fase (12 tt 18 jaar): 3) In de derde fase wrdt er gereageerd p de verwachtingen van mensen uit de mgeving. 4) In de vierde fase wrdt gekeken naar verwachtingen van de gehele samenleving. Emancipatiefase: Pstcnventinele fase (18 jaar en uder): 5) Men gaat in de vijfde fase handelen naar algemeen bestaande waarden en nrmen. 6) Ten sltte ntstaat er een inzicht m dr verschillende redenen van de nrmale waarden en nrmen af te stappen. Deze fase kmt echter niet bij iedereen vr, veel mensen blijven zich richten p de waarden en nrmen uit de mgeving. Vlgens geleerden is dit mdel alleen te te passen p de westerse wereld, mdat alleen daar de individu en zelfntpliing een grte rl spelen. 2.7: Veranderingen in de mraal: De mraal is in de lp der tijd enrm verandert. Dit kmt dr de veranderingen in de ecnmie, plitiek, cultuur en scialiteit. Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 2 ~ Rick Hendriks

3 Hfst 3: Ethische therieën: 3.2: Gevlgenethiek: Bij de gevlgenethiek staat het resultaat van de handeling centraal. Vlgens deze therie is een handeling mreel verantwrd wanneer het een bepaalt del realiseert. Andere benamingen zijn resultaatethiek en delethiek. Er zijn 3 varianten van de gevlgenethiek: Hednisme: streven naar z veel mgelijk gent Eudemnisme: streven naar z veel mgelijk geluk. Een speciale variant is het sciaaleudemnisme waarbij het geluk van allen centraal staat. Utilisme: streven naar z veel mgelijk nut. Vr de meeste utilisten heeft iets nut wanneer het het meeste geluk brengt aan de gehele samenleving. Het lijkt daarmee erg p het eudemnisme. Het sciaal-utilisme gaat ng verder mdat daarbij het geluk van anderen geen bijzaak zijn, maar de hfdzaak van het handelen. 3.3: Beginselethiek: Bij de beginselenethiek gaat het vral m de intentie die je hebt m en handeling uit te veren, k wel plichtenethiek genemd. Er zijn drie mrele beginselen: 4) Gd 5) Rede: het verstand 6) Sciaal cntract: de samenleving Een speciale variant is de plichtenethiek van Immanuel Kant. Zijn belangrijkste punten waren: Het gaat m de gede bedeling van een handeling. Ethiek is alleen mgelijk als de mens vrij kan handelen. Iets is alleen ethisch verantwrd als je uit plichtsbesef handelt, mdat je het gede wilt den. Het met dus niet gaan m een neiging: wensen en verlangens ter vergrting van het eigen welzijn. Ok handelen uit liefde is een neiging vlgens Kant. Heb eerbied vr de zedenwet: de belangrijkste waarde, vlgens Kant was dat de waardigheid van de menselijke persn. Praktische wenk: vraag je af f iedereen in dezelfde situatie z zu willen handelen. 3.4: Discussie tussen gevlgen- en beginselethiek: Vrdelen van de gevlgenethiek: Omdat de gevlgen zwaar wegen is het beter vr de samenleving. Het is een flexibele therie, je kunt dan je handelen aanpassen aan de mstandigheden. Nadelen van de gevlgenethiek: De mrele kwaliteit is meilijk te bepalen: een gede uitwerking kan bijvrbeeld het gevlg zijn van een egïstische bedeling. Gevlgen als geluk en welzijn zijn niet te meten. Gevlgen zijn niet te vergelijken: vrbeeld: werk creëren ten kste van het milieu. Het rechtvaardigheidsprbleem: er wrdt niet gekeken naar he het geluk ver iedereen wrdt verdeeld. Z kan het geluk van de ene ten kste gaan van vele anderen. Vrdelen van de beginselethiek: 7) Het is gemakkelijker te te passen Nadelen van de beginselethiek: 8) Hudt geen rekening met mensen die veel ged bedelen maar niet nadelen ver de gevlgen en z aan de samenleving veel leed aanrichten. 3.5: Deugdenethiek: Naast de gevlgen- en de beginselethiek kennen we k ng de deugdenethiek. Hierbij staat de gezindheid van een persn centraal. Gezindheid wrdt je aangeleerd, vandaar dat bij de deugdenethiek de pveding centraal staat. Deugden zijn kwaliteiten die mensen tt een ged mens maken. Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 3 ~ Rick Hendriks

4 Hfst 4: Ethiek als prces & Hfst 14: Stappenplan ethiek: Een ethisch standpunt wrdt gevrmd dr een prces van een aantal stappen: 1: Ethische Geveligheid: Je met je allereerst beseffen dat er bepaalde rechten f belangen van anderen mee gemeid zijn. De aandacht vr deze geveligheid kun je ntwikkelen dr: Je af te vragen wat de gevlgen van je gedrag zijn vr je medemens. Neem gevelens van schaamte f schuld serieus. Neem je eigen verantwrdelijkheid. Vraag je af he het zu zijn m behandeld te wrden zals jij anderen behandelt. 2: Ethische Analyse: Als je je beseft dat het m een ethische kwestie gaat, ga je deze analyseren, via het stappenplan: 1) Frmuleer het ethisch prbleem. 2) Je gaat de ethisch verantwrdelijken aanwijzen: degene die een besluit met nemen f invled kan hebben p een besluit. 3) Je analyseert de feiten (ecnmische, juridische, persnele en sciale feiten) 4) Stakehlders inventariseren. Stakehlders zijn individuen f grepen die vr- f nadelen kunnen hebben bij beslissingen, maatregelen f beslissingen. 5) Waarden inventariseren 3: Ethisch Ordeel: 6) Oplssing frmuleren aan de hand van een bestaande gedragscde. 7) Eigen plssing frmuleren 4: Ethische Mtivatie: Om iets met je rdeel te gaan den, met je er wel te gemtiveerd zijn. Die mtivatie is er niet altijd. Meestal heb je dan te maken met één van de vier drempels vr ethisch handelen: Gemakzucht Eigenbelang Je velt je niet verantwrdelijk Invled van de mgeving Er zijn k zaken die juist wel mtiveren tt ethisch handelen: Een sterke wil hebben Med hebben Je laten inspireren dr vrbeeldfiguren Je laten inspireren dr verhalen, rituele en symblen 5: Ethisch handelen: Tensltte wrdt het rdeel mgezet in het handelen. Ethische cmmunicatie: Bij het tt stand kmen van een ethisch standpunt, is ethische cmmunicatie van grt belang. Dr de standpunten van anderen te hren, kun je je eigen standpunt aanpassen. Vr gede ethische cmmunicatie zijn wel enkele vrwaarden: Openheid: iedereen mag mee discussiëren Gelijkheid: ieders belang telt mee in de discussie Redelijkheid Dialgbereidheid: hierbij hrt k dat je bij de discussie 3 standpunten met innemen: Ik-perspectief: je eigen visie Jij-perspectief: je inleven in de visie van de ander Hij-perspectief: bekijk het vanuit de psitie van een buitenstaander. Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 4 ~ Rick Hendriks

5 Hfst 11: Ethiek & Hreca: 11.2: Gastvrijheid en kwaliteit in de hreca: In de hreca is de belangrijkste waarde gastvrijheid: alles wat te maken heeft met het ntvangen, verzrgen en beschermen van je gasten. Gastvrijheid betekent k dat je penstaat vr andere mensen en je in hen interesseert. Gastvrijheid betekent k dat je nbaatzuchtig met kunnen zijn: dat je sms iets vr anderen ver hebt, terwijl je er zelf geen enkel vrdeel f belang bij hebt. In de hreca met men kwaliteit leveren. Kwaliteit betekent hier het centraal stellen van verlangens en beheften van de klant met inachtneming van bepaalde juridische en mrele grenzen. 11.3: Sciale hygiëne en ethische cdes in de hreca: Het begrip hreca mvat 4 srten bedrijven: 8) Lgiesverstrekkende bedrijven 9) Vedselverstrekkende bedrijven 10) Drankverstrekkende bedrijven vr gebruikt te plaatse 11) Drankverstrekkende bedrijven vr thuisgebruik (bijvrbeeld een slijterij). Sciale hygiëne in de hreca: Sciale hygiëne is dat mensen in een hrecagelegenheid rekening met elkaar huden en respect hebben vr elkaars lichamelijk en geestelijke gezndheid. De eigenaar van een hrecabedrijf dat alchl schenkt met in het bezit zijn van een SVH-verklaring Sciale Hygiëne, bij verenigingen, cluben buurthuizen zelfs 2 bederijfsleiders. De delen van de verklaring zijn: Leidinggevende bewust maken van de verantwrdelijkheid. Aandacht vr verantwrd alchl gebruik. Bewust wrden van risic s van drugs Bewust wrden van risic s van gkautmaten Bewust wrden van maatschappelijke verantwrdelijkheden Vrkmen van situaties die de penbare rde verstren Bevrderen van het accepteren van hrecabedrijven dr de buurtbewners Bij de cursus Sciale Hygiëne wrdt aandacht besteedt aan: Verschillende bedrijfsfrmules Sciale Hygiene Sciale vaardigheden m de sciale hygiëne te te passen Beleid p het gebied van alchl, drugs en kansspelen Inrichtingseisen van de verheid aan slijterijen en hrecabedrijven Bedrijven hebben vaak k een eigen sciaalhygiënisch beleid pgesteld, dat bestaat uit: 12) Ontwikkelen van een gastvrijheidcncept 13) Onderzeken van factren die het cncept kunnen bedreigen 14) Stellen van grenzen aan gedrag 15) Beleid m de gestelde regels te kunnen vlgen 16) Deurbeleid 17) Delbewust samenwerken met partijen die een bijdrage kunnen leveren aan het sciaalhygiënisch beleid 18) Vrlichting en instructie ver het sciaal-hygiënisch beleid. 19) Een veiligheidsbeleid ntwikkelen Ethische cdes in de hreca: Vr de gehele hreca gezamenlijk zijn de gedragscdes beschreven in de branchecdes. Daarnaast kennen we k de bedrijfscdes. Samenvatting Bedrijfsethiek ~ 5 ~ Rick Hendriks