AGENDA VERDUURZAMING VOEDSEL 2013-2016 Alliantie Verduurzaming Vedsel Ministerie van Ecnmische Zaken 3 juli 2013 1
Aanleiding Bedrijven in de agrifdketen werken al jaren aan het steeds verder verduurzamen van vedselprductie- en distributieprcessen. Het gaat daarbij m thema s als het duurzamer gebruik van grndstffen, water en energie, vermindering van afval, benutting van reststrmen, zrg vr gede arbeidsmstandigheden, verbetering van dierenwelzijn, diergezndheid en vlksgezndheid (.a. antibitica) etc. Verduurzaming is echter nit klaar, het is een cntinue prces van verbetering. In het licht van mndiale ntwikkelingen als bevlkingsgrei, welvaartsstijging, de tenemende zrg ver vedselveiligheid en integriteit, en uitdagingen als het terugdringen van klimaatverandering, bidiversiteitsverlies, vervuiling van water en bdem en land- en waterschaarste, is het ndig dat een vergaande duurzame transitie plaatsvindt in de prductie- en distributieketen van vedsel. Samenwerking in en tussen ketens, en tussen bedrijfsleven, verheden en stakehlders is ndzakelijk m verduurzaming te verdiepen, te versnellen en te brgen in de keten. De Alliantie Verduurzaming Vedsel 1 en het ministerie van Ecnmische Zaken (EZ) vinden elkaar in hun gevel van urgentie ten aanzien van de verdere verduurzaming van de vedselketen 2. De Alliantie en het ministerie hebben daarm gezamenlijk een agenda pgesteld vr de peride van 2013 tt 2016, die de basis vrmt vr de peride tt 2020. Ambitie 2020 De Alliantie en het ministerie van EZ werken tussen 2013 en 2020 aan een duurzame transitie in de gehele agrifdketen in 2020. De Alliantie stelt zich daarbij de vlgende ambitie: In 2020 wrdt al het vedsel dat p de Nederlandse markt verkrijgbaar is significant duurzamer geprduceerd en gedistribueerd en het niveau van vedselverspilling is significant lager dan in 2013. Dit betekent dat de agrifdketen het duurzaamheidsniveau in alle branches en ketens structureel en aantnbaar heeft verhgd. Het te realiseren duurzaamheidsniveau wrdt hierte uiterlijk in 2014 gezamenlijk gefrmuleerd. Het ministerie van EZ erkent en ndersteunt deze ambitie, en draagt bij aan de verwezenlijking ervan. Vr de uitvering van deze agenda kan de dr de Alliantie ingestelde Raad van Advies vr een nadere cncretisering en uitwerking m advies wrden gevraagd. AGENDA 2013-2016 Om deze duurzame transitie te realiseren gaat de Alliantie Verduurzaming Vedsel vr de peride 2013-2016 en daarna een aantal inspanningsverplichtingen aan langs 4 lijnen: 1 De Alliantie Verduurzaming Vedsel is een stichting van 5 brancherganisaties (LTO Nederland, FNLI, CBL, KHN, Veneca) die samen werken aan de verduurzaming van de Nederlandse agrifdketen. De Alliantie kmt vrt uit een private drstart van het Platfrm Verduurzaming Vedsel, waarvan de samenwerkingsvereenkmst met het ministerie van EZ afliep p 31 december 2012. 2 Definitie verduurzaming: de cntinue inspanningen van ndernemingen actief in de prductie,verwerking, distributie, bereiding en verstrekking van vedsel, gericht p het drveren van verbeteringen in het prductieprces van vedsel, p het terrein van het verminderen van milieubelasting en afval, vergrten van dierenwelzijn en verbeteren van arbeidsmstandigheden, binnen een ecnmisch haalbare cntext. 2
1) het verhgen van het duurzaamheidsniveau vr de vedselketen in brede zin, met extra aandacht vr: 2) verduurzaming van de vleesketen, 3) vermindering van vedselverspilling en ptimalisatie reststrmen, 4) verbetering van de transparantie en cmmunicatie ver de verduurzaming van het vedsel- en distributieprces. Vr het uitveren van deze agenda is samenwerking tussen en inzet van zwel de ketenpartners als de verheid, in deze het ministerie van Ecnmische Zaken, cruciaal. De inspanningen van zwel de Alliantie als van het ministerie zijn in deze agenda weergegeven. 1. VERHOGEN VERDUURZAMINGSNIVEAU IN DE GROTE NEDERLANDSE GRONDSTOF- EN PRODUCTKETENS AMBITIE 2014: Vr de grtste Nederlandse grndstf- en prductketens, zals bijvrbeeld varkensvlees, pluimveevlees, AGF, zuivel, eieren, vis, dranken en graanprducten, is het te realiseren verduurzamingsniveau en de bijbehrende brgingssystematiek(en) gefrmuleerd. 2015-2020: Ketenpartijen werken aan het realiseren van dit verduurzamingsniveau als nieuwe bdem, dr middel van samenwerking tussen leverancier en afnemer, leveranciersvrwaarden, uitbreiding van best practices, pschaling van succesvlle innvaties, kennisdeling tussen ketenschakels en tussen ketens en het vergrten van aanbd- en vraagvlumes van duurzamer geprduceerde en/f gecertificeerde grndstffen en prducten. Daarbij wrdt aangeslten en vrtgebuwd p bestaande delstellingen en ambities van andere samenwerkingsverbanden en het Actieplan van de Taskfre Vedselvertruwen in acht genmen. 2014-2020: De sterk pwaartse trend in aanbd- en mzetgrei in het plussegment 3 van vedingsmiddelen in de retail en ut-f-hme sectr wrdt stevig drgezet, incl aanbd en mzet van (bereide) prducten met een lage milieu-impact. 2016: Duurzame winstgevendheid 4 is vr elk bedrijf in de agrifdketen nderdeel van het verduurzamingsprces, nder meer dr vernieuwde manieren van ketensamenwerking waardr investeringen in verduurzaming kunnen wrden terugverdiend. 2020: In alle agrarische imprtstrmen in Nederland is een significant hger duurzaamheidsniveau behaald, waarbij de Alliantie de delstelling van de Tpsectr Agri&Fd tt duurzame imprt van 90% van de grte imprtstrmen nderschrijft en de sectrale delstellingen en inspanningen binnen het Initiatief Duurzame Handel (IDH) ndersteunt. UITVOERING De Alliantie: rganiseert het prces van het frmuleren van het gewenste verduurzamingsniveau in de grndstf- en prductketens, p een manier die k haalbaar is vr bedrijven die te maken hebben met cmplexe ketens van samengestelde prducten, waarbij het 3 Het plussegment bestaat uit (cmbinaties van) prducten die fwel vlden aan hgere verduurzamingsnrmen dan het reguliere segment (bijvrbeeld bilgisch, met Milieukeur, f p het niveau van 1, 2 f 3 sterren van het Beter Leven Kenmerk), fwel geprduceerd en gedistribueerd zijn in prcessen die aantnbaar cntinu verduurzaamd wrden bven het niveau dat binnen de Alliantie als duurzame bdem wrdt gefrmuleerd. 4 Duurzame winstgevendheid is vr alle spelers in de keten een randvrwaarde vr een duurzame agrifdketen. Verduurzaming kan versneld wrden als de primaire sectr, verwerkers en prducenten, retailers en ut-f-hme aanbieders van vedsel marktrijpe investeringen in verduurzaming p een redelijke termijn kunnen terugverdienen. 3
vr het bedrijfsleven van belang is dat sprake is van z veel mgelijk cnsistent verheidsbeleid; sluit aan bij en versterkt huidige natinale en internatinale verduurzamingsprgramma s, zals die nder meer lpen binnen de Rund Tables vr palmlie en sja en werkt hierte samen met partijen als IDH; draagt bij aan het realiseren van het verduurzamingsniveau, dr: bedrijven en branches te stimuleren en te faciliteren, bedrijven bij elkaar te brengen, ketenbijeenkmsten te rganiseren, best practices te delen, witte vlekken en uitdagingen te inventariseren, stappenplannen p te stellen, drbraakprjecten p te starten, brgingsmethden te helpen ntwikkelen, kplpersgrepen in te stellen, achterblijvers gericht aan te jagen en te stimuleren dat bedrijven nderling verduurzaming als vrwaarde vr markttegang bestempelen; stimuleert vraagsturing en duurzame winstgevendheid, dr: prducenten meer rechtstreeks in dialg te brengen met eindafnemers en cnsumenten, nderzek te den naar duurzame verdienmdellen in een PPS nder het Tp Kennis Instituut, meerksten van duurzame prductiemethden te laten drrekenen en te stimuleren dat investeringszekerheid als randvrwaarde in verduurzamingsprcessen geïntegreerd wrdt en verduurzaming als randvrwaarde vr winstgevende prductie en handel te bestempelen; stimuleert haar achterbannen tt grei van de vraag en het aanbd in het plussegment dr: hierver infrmatie te verspreiden, business cases te ntwikkelen, nieuwe cncepten te marmen, duurzaamheid p te nemen in marketing, en cnsumentencmmunicatie ver het plussegment te versterken. brengt, in samenwerking met de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, de duurzaamheidsagenda van de Tpsectr Agri&Fd tt uitvering, dr het stimuleren van kennisntwikkeling en innvatie, en het ndersteunen van drbraakprjecten; cördineert het verduurzamingsprces ingevlge deze agenda. Het ministerie van EZ: zrgt dat de kennis uit de kansrijke innvatiepilts en best practices uit het Platfrm Verduurzaming Vedsel z transparant mgelijk wrdt gedeeld met de ketenpartijen en verbindt partijen vanuit deze prjecten is het aanspreekpunt vr bedrijven vanuit de verheid als het gaat ver verduurzaming in de agrifdketen gaat en blijft in verleg met andere beleidsdepartementen (I&M, Buitenlandse Zaken, VWS) ten beheve van strmlijning van beleid dat effect heeft p de verduurzaming van vedselprductie; zrgt dat in samenwerking met brancherganisaties, NGOs en bedrijfsleven best practices met betrekking tt nieuwe verdienmdellen wrden gedeeld en uitgedragen; stelt beleidsregels p vr de Autriteit Cnsument en Markt ver ruimte vr duurzaamheid binnen de mededingingsregels; 4
zet zich binnen het kader van de verantwrdelijkheidsverdeling tussen verheidslagen in ten beheve van investeringszekerheid in duurzaamheid vr bedrijven; ndersteunt de marktntwikkeling van het plussegment, dr hier in EU-verband en in handelsmissies aandacht vr te vragen zet zich in Eurpees verband in vr versnelling van de duurzaamheidsagenda, en draagt hierbij k de visie uit dat in de gehele prductie- en distributieketen een cntinu verduurzamingsprces gestimuleerd met wrden; zet zich in Eurpees verband in vr strmlijning van beleid met invled p verduurzaming van de vedselprductie dat vanuit de verschillende DGs wrdt ntwikkeld (.a. DG Envi, DG Agr, DG Sanc, DG Entr); c-financiert binnen bestaande kaders de beantwrding van kennisvragen in de keten en het initiëren van veelbelvende innvatie-drbraakprjecten die aantnbaar bijdragen aan de duurzame transitie in de agrifdketen, via de Tpsectren Agri&Fd en Tuinbuw en Uitgangsmaterialen;. draagt bij aan de uitvering van het verduurzamingsprces ingevlge deze agenda. 2. VERDUURZAMEN VLEESKETEN AMBITIE 2020: Al het in Nederland gecnsumeerde pluimvee- en varkensvlees vldet aan integrale en cntinu aangescherpte verduurzamingsnrmen, tenminste ter hgte van de Kip van Mrgen en het Duurzaam Varkensvlees. 2013: Ketenpartijen ntwikkelen een werkbaar brgingssysteem vr de prductie en distributie van vlees dat vldet aan de nieuwe verduurzamingsnrmen. Bedrijven wrden ndersteund in de brging, vermarkting en cntinue verbetering van duurzaam vlees dr de Duurzame Pluimveevlees- en Duurzame Varkensvleesketen met daarin alle relevante ketenpartijen die zich mmenteel bezighuden met het thema. 2014 2020: Jaarlijks greit de mzet van vlees in het plussegment met 15%. 2020: Integrale kwaliteit (peple, planet, prfit) biedt een cncurrentievrdeel in de vleesketen. UITVOERING De Alliantie: stimuleert de brede tepassing van de Kip van Mrgen en het Duurzaam Varkensvlees in de verwerkende industrie (waarnder de vleeswarenindustrie) en ut-f-hmesectr, en werkt hierte aan het wegnemen van knelpunten. Dit is een ndzakelijke vrwaarde m de vierkantsverwaarding van duurzaam vlees p gang te brengen. neemt vr de verbreding en tepassing in de gehele keten een vrtrekkersrl in de Duurzame Pluimveevlees- en Duurzame Varkensvleesketen, in samenwerking met de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij en p basis van het werk dat verricht is binnen het Verbnd van Den Bsch en daarbij in acht nemend het Actieplan Taskfrce Vedselvertruwen stimuleert vraaggestuurde ketensamenwerking en faciliteert direct cntact tussen veehuders en eindafnemers van vlees, inclusief de ut-f-hme sectr, ten beheve 5
van de verdere ntwikkeling van het plussegment en duurzame winstgevendheid hierbinnen Stimuleert haar achterbannen cnsumenten te infrmeren ver verduurzamingsinspanningen mtrent vlees, ten beheve van de ntwikkeling van cnsumentenvraag naar duurzaam vlees. Het ministerie van EZ: neemt waar ndig en waar mgelijk belemmeringen weg in bestaande wet- en regelgeving; infrmeert,.a. via het Vedingscentrum, cnsumenten ver vleesprductie, de effecten van vleesprductie p mens, dier en milieu, en de beschikbaarheid van duurzaam vlees. ndersteunt de exprt van Nederlands duurzaam vlees, dr hiervr aandacht te vragen in EU-verband en tijdens handelsmissies. 3. VERMINDEREN VOEDSELVERSPILLING EN OPTIMALISATIE RESTSTROMEN AMBITIE 2013 2015: Ketenpartners dragen bij aan de delstelling van het ministerie van EZ van 20% reductie van vedselverspilling in 2015. 2015: Ketenpartners huden zveel mgelijk kwantitatieve en kwalitatieve gegevens ver mvang en rzaken van vedselreststrmen bij en leveren dit aan bij een nafhankelijke rganisatie die t.b.v. de mnitring hierte is aangewezen. 2015: Er bestaat een werkbaar, transparant en laagdrempelig meetsysteem waarmee rzaken vr en/f mvang van vedselverspilling en reststrmen binnen elke ketenschakel p geharmniseerde wijze gemnitrd kunnen wrden, met als resultaat een ketenbreed zicht p vrtgang p dit thema. 2015: Een dr verheid en ketenpartners gedragen reductiedelstelling wrdt vastgesteld vr 2020 met in achtneming van de dan gefrmuleerde Eurpese delstelling; 2014: Cnsumenten vinden p diverse plekken (in de supermarkt, n-pack, in kantines en hrecagelegenheden, p websites) cnsequente en eenduidige infrmatie ver mgelijkheden tt het verminderen van vedselverspilling, bijv infrmatie ver de betekenis van hudbaarheidsdata en bewaar- en bereidingswijzen; 2015: Reductie van vedselverspilling is als delstelling nderdeel van prductntwikkeling, prductienrmen, inkpeisen, cmmerciële en lgistieke relaties tussen ketenpartners. 2015: Hudbaarheidsdata wrden niet nndig gebruikt, niet nndig vervregd f anders vrgesteld dan in de praktijk ndig is in het kader van vedselveiligheid f kwaliteitsgaranties.. 2020: Vermijdbare reststrmen in de gehele keten zijn tt een minimum beperkt, en reststrmen wrden z hg mgelijk verwaard vlgens de Ladder van Merman. UITVOERING De Alliantie: cördineert de mnitring van mvang en rzaken van vedselreststrmen per ketenschakel, dr middel van benchmarking en/f fysieke inventarisatie, in samenwerking met een externe nderzekspartij. 6
verspreidt infrmatie ver kansen en plssingen p het veld, in de fabriek, tijdens transprt, in de schappen en in de (prfessinele) keukens in bedrijven en in de hreca, dr middel van peridieke berichtgeving aan achterbannen en p basis van best practices en lessns learned uit pilts en nderzek; stelt eenduidige transprt- en pslagrichtlijnen p per prductcategrie en verspreidt die nder achterbannen. installeert in samenwerking met het N Waste Netwrk een digitale Helpdesk Vedselverspilling en Optimalisatie Reststrmen, waarbij bedrijven terecht kunnen met vragen en ideeën vr vermindering en ptimalisatie van reststrmen. Deze Helpdesk verbindt bedrijven en rganisaties en zrgt ervr dat gede prjecten wrden pgeschaald. zrgt vr verbreding en pschaling van cncrete drbraakprjecten, zals de aanpak van verspilling in de partycatering, de hreca-aanpak in de Club van Elf, herverwerking van reststrmen vr humane cnsumptie, lgistieke infrmatiesystemen, etc., en zekt hiervr financiele ndersteuning binnen de Tpsectr Agri&Fd; ndersteunt cnsumentencmmunicatie ver vedselverspilling, dr bedrijven te stimuleren.a. infrmatie van het Vedingscentrum ver te nemen in bedrijfsmateriaal en bedrijfscmmunicatiemiddelen. brengt bedrijven met elkaar in cntact ten beheve van lgistieke ptimalisatie, efficiëntie in- en verkpmethden tbv de vermindering van verspilling en de bundeling van reststrmen vr verwerking. verbetert de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de Nederlandse Vedselbank dr bedrijven in cntact te brengen met de Vedselbank, bij te dragen aan verbetering van lgistieke rganisatie van de Vedselbank, en expertise te leveren ten beheve van de brging van vedselveiligheid; draagt bij aan Eurpees verleg en actieplannen ten beheve van de reductie van verspilling. verspreidt de resultaten van de relevante nderzekslijnen binnen het Tp Instituut Fd & Nutritin (TIFN) en stimuleert valrisatie van deze ntwikkelde kennis in de praktijk. rept 2014 uit tt Jaar van de Vedselverspilling en geeft hier invulling aan dr peridieke publieke en ludieke cmmunicatie ver het vrkmen van vedselverspilling dr bedrijven en cnsumenten. Het ministerie van EZ: neemt waar ndig en waar mgelijk belemmeringen weg in bestaande wet- en regelgeving;. zet zich in EU-verband in m de kansen vr hergebruik van rganische reststrmen te verruimen waarbij de gezndheid van mens, dier en milieu niet in het geding kmt. Dit betekent veelal een hgere verwaarding dr benutting als diervedergrndstffen; ndersteunt de ntwikkeling van de Helpdesk Vedselverspilling en ptimalisatie reststrmen en zet hierte waar ndig bestaand instrumentarium vr in. c-financiert de mnitring van rzaken vr en mvang van vedselreststrmen in elk geval tt 2016;. 7
Stimuleert dr middel van de SBIR regeling de innvatie ten beheve van beter hergebruik van reststrmen, benut kansen hiervr nder het Tpsectrenbeleid en stimuleert de kennisverspreiding van succesvlle innvaties. faciliteert cnsumentencmmunicatie via.a. het Vedingscentrum. zet zich in Eurpees verband in vr een cherente, urgente en effectieve aanpak van vedselverspilling, dr samenhang tussen natinale initiatieven te stimuleren, partijen met elkaar in cntact te brengen en initiatieven vanuit kepelrganisaties van het bedrijfsleven te ndersteunen; rganiseert in 2014 een Eurpese cnferentie ver vedselverspilling; zet in p uitbreiding van Annex X van EU Verrdening 1169/2011 ver de uitbreiding van de lijst prducten die zijn uitgeznderd van de verplichting m de hudbaarheidsdatum p het etiket te vermelden. draagt dr middel van publieke cmmunicatie bij aan invulling van het Jaar van de Vedselverspilling; 4. VERBETEREN TRANSPARANTIE EN COMMUNICATIE AMBITIE 2014: Vergrten van de vraag naar duurzamere prducten dr cnsumenten p een eenduidige en aantrekkelijke manier te stimuleren tt een andere keuze via a infrmatie ver (het verduurzamingsprces in) de agrifdketen en de grte rl die de cnsument in dit prces heeft, via diverse kanalen en p punten van aankp en cnsumptie van vedsel. 2016: Op elk van de negen verduurzamingsthema s wrdt jaarlijks zveel mgelijk kwantitatief en in beginsel per ketenschakel gerapprteerd ver vrtgang en uitdagingen, ter aanvulling p de Mnitr Duurzaam Vedsel. 2016: Tenminste 250 bedrijven uit de gehele keten stellen verduurzamingsinfrmatie p www.duurzamereten.nl beschikbaar, direct dan wel indirect via een link naar eigen data. 2020: Ten minste jaarlijkse publieke cmmunicatie ver verduurzamingsinspanningen en resultaten maakt vr elk bedrijf in de agrifdketen standaard nderdeel uit van bedrijfsvering. UITVOERING De Alliantie: Stelt samen met de verheid jaarlijks een duurzaamheidsthema vast waarver actief en cnsistent dr alle ketenpartners en de verheid gecmmuniceerd wrdt met bedrijven, met cnsumenten en met stakehlders. rganiseert jaarlijks een rnde tafel vr bedrijven en stakehlders waarbij resultaten, uitdagingen en knelpunten p het gebied van verduurzaming wrden besprken. ntwikkelt met bedrijven en de verheid een aantrekkelijke manier m ketens en prductieprcessen inzichtelijk te maken vr cnsumenten, mede bv het Actieplan van de Taskfrce Vedselvertruwen, en stimuleert bedrijven deze manier te te passen in eigen bedrijfsinfrmatie. stimuleert via (cmmunicatie dr) hun achterbannen het prces van verduurzaming van cnsumentengedrag,.a. dr gebruik te maken van nudging-technieken; ntwikkelt een mnitringsfrmat ten beheve van een jaarlijkse mnitring van cllectieve vrtgang p verduurzamingsthema s. 8
vrziet www.duurzamereten.nl van een upgrade (verbeterde gebruiksvriendelijkheid en lay-ut) en hudt hierbij gedurende langere tijd vinger aan de pls van verige ICT-plssingen vr duurzaamheidsinfrmatie; stimuleert rapprtage en cmmunicatie dr bedrijven, dr instrumenten en best practices te delen en zrgt hierbij vr een beperking van administratieve belasting.a. dr aan te sluiten bij bestaande rapprtage-initiatieven en mnitringssystemen, zals bijvrbeeld binnen MJA; draagt bij aan de ntwikkeling van envirnmental ftprinting systemen p Eurpees niveau, zals de Envifd Prtcl van het Fd SCP Rund Table en stimuleert het bedrijfsleven tt vrijwillige tepassing hiervan, daarbij in acht nemend het belang van een beperking van administratieve belasting, vrnamelijk in het MKB zet in p harmnisatie van certificerings-, cmmunicatie- en rapprtagesystemen, zdat bedrijven met 1 set gegevens verschillende stakehlders kunnen infrmeren. Het ministerie van EZ: publiceert de Mnitr Duurzaam Vedsel in ieder geval in 2014, daarna wrdt bekeken f een andere manier van financiering mgelijk is, bijvrbeeld als PPS; draagt in beleidsvrming ver transparantie en rapprtage zrg vr een beperking van administratieve belasting van het bedrijfsleven, zeker waar dit het MKB betreft; ndersteunt en verspreidt de cnsumenteninfrmatie ver verduurzaming en ketenprcessen,.a. via inzet van het Vedingscentrum. zet zich in vr een inkpbeleid dat gesteld wrdt p cntinue verbetering in prductie- en distributieprcessen waarbij breder wrdt gekeken dan certificering en prductkeurmerken; draagt dr middel van inzet van kennis en netwerken bij aan de ntwikkeling van een manier m ketens en prductieprcessen inzichtelijk te maken vr cnsumenten; De Alliantie en het ministerie publiceren jaarlijks een beknpte vrtgangsrapprtage ver de uitvering van deze agenda. 9
TOELICHTING behrende bij het Actieplan Bij het uitveren van het Actieplan Verduurzaming Vedsel huden de Alliantie Verduurzaming Vedsel en het ministerie van Ecnmische Zaken in het achterhfd dat: (achtergrnd) bedrijven in de agrifdketen al jaren werken aan cntinue verduurzaming en hierbij gede resultaten gebekt hebben en blijven beken; het in het licht van mndiale ntwikkelingen als bevlkingsgrei, welvaartsstijging, en uitdagingen als het terugdringen van klimaatverandering, bidiversiteitsverlies, vervuiling van water en bdem en land- en waterschaarste en vedselverspilling, ndig is dat elk bedrijf in de keten verduurzaming integraal verankert in de bedrijfsvering; in de Nederlandse samenleving ruimte is vr en behefte is aan die verdere verduurzaming, gezien een tenemende maatschappelijke aandacht vr herkmst, kwaliteit en duurzaamheid van vedingsmiddelen en de verbinding tussen prducenten, aanbieders en cnsumenten van vedsel; samenwerking in en tussen ketens, en tussen bedrijfsleven, verheden en stakehlders ndzakelijk is m verduurzaming te verdiepen, te versnellen en te brgen in de keten; er is in tenemende mate aandacht vr de verbinding met vedsel en mens en de behefte aan meer kennis van de prductie- en distributieprcessen. (vrtbuwen en samenhang) in het Platfrm Verduurzaming Vedsel een stevig begin is gemaakt met ketensamenwerking ten beheve van verduurzaming, met als resultaat een eenduidige definitie 1, fcus p negen verduurzamingsthema s 5, priritering van verduurzaming in het beleid van de vijf ketenpartners, een verbeterde transparantie in de keten, mnitring van verduurzaming en 51 innvatiepilts waarin bedrijven zelf aan de slag gaan met verduurzaming; in de cnvenanten Marktntwikkeling Verduurzaming Dierlijke Prducten en Marktntwikkeling Bilgische Landbuw eveneens gede resultaten zijn neergezet ten aanzien van de pschaling van het aanbd duurzamere prducten; in diverse andere prgramma s en initiatieven, zals de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, Duurzame Zuivelketen, Task Frce Duurzame Palmlie, IDH, Stichting Ketentransitie Duurzame Sja, het Verbnd van Den Bsch, Innvatie Varkensvleesketen, Veldleeuwerik en Green Deals, reeds veel kennis en resultaten zijn gerealiseerd die navlging verdienen, en dat in de tekmst p die energie en ervaring vrtgebuwd zu meten wrden; meer samenhang tussen verduurzamingsprgramma s, platfrms en -ambities ndig is vr een effectieve aanpak van verduurzaming, en dat kppeling tussen de Alliantie Verduurzaming Vedsel, de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, Tp Instituut Fd & Nutritin en de Tpsectr Agri &Fd hierbij zeer nuttig is; (ecnmisch) een vitale agrifdketen van grt belang is vr de Nederlandse ecnmie; 5 Verduurzamingsthema s: bdem en water, bidiversiteit, grndstffen en reststrmen, energie, emissies naar de lucht, transprt, dierenwelzijn, eerlijke handel en arbeid. 10
duurzame winstgevendheid in de gehele keten een randvrwaarde is vr verduurzaming; cnsumentenvrijheid, marktwerking, de Eurpese interne markt en een internatinaal gelijk speelveld randvrwaarden zijn vr een vitale agrifdketen; internatinale handel, en daarmee een gede internatinale cncurrentiepsitie, van grt belang is vr een vitale agrifdketen; het mededingingsrecht gerespecteerd dient te wrden maar verduurzaming niet nndig in de weg kan staan; uit de Mnitr Duurzaam Vedsel een jaarlijkse mzetstijging blijkt in het plussegment; (integraliteit en maatwerk) geen blauwdruk vr verduurzaming in de agrifdketen te maken is en dat elke keten, elke regi en elke cntext maatwerk vereisen; grte diversiteit bestaat binnen de agrifdketen, en dat grte en kleine bedrijven ieder p hun eigen manier mgaan met verduurzaming; een duurzame transitie een integrale verduurzamingsvisie vereist, waarbij de negen verduurzamingsthema s 2 aan bd kmen en wrden geptimaliseerd met ecnmische prestaties; sms afwegingen gemaakt meten wrden tussen verduurzamingsthema s in een praktische verduurzamingsaanpak; (transparantie) transparantie in de keten en cmmunicatie tussen ketenschakels (inclusief cnsumenten) een belangrijk nderdeel is van en vrwaarde is vr verdere verduurzaming, pdat verduurzaming z kan wrden pgenmen in cmmerciële relaties en beslissingen; nder cnsumenten en andere stakehlders nvldende inzicht bestaat in de werkwijze van en ntwikkelingen in de agrifdketen, als gevlg van nvldende transparantie in en cmmunicatie dr die keten, en als gevlg van het feit dat beschikbare infrmatie ver de keten niet altijd wrdt benut; cnsumentencmmunicatie ver verduurzaming van prductie- en distributiewijzen en cnsumptiepatrnen uitsluitend nuttig is wanneer infrmatie vr de delgrep begrijpelijk, accuraat, genuanceerd en nderbuwd is; gebleken is dat een verkepelend duurzaamheidskeurmerk niet wenselijk is, maar dat wel met wrden gekeken naar meer harmnisatie nder prductkeurmerken ten beheve van de transparantie richting cnsument. 11