Jij"&"de"Gouden"Eeuw"voor"het" voortgezet"onderwijs:"de"spelshow"

Transcriptie

1 Jij"&"de"Gouden"Eeuw"voor"het" voortgezet"onderwijs:"de"spelshow" Gegevens'voorblad'Profielproduct' Naam"auteur(s)" Vakgebied" Titel" Onderwerp" Profiel" Opleiding" Doelgroep" Sleuteltermen" Bibliografische" referentie" Studentnummer" Begeleider(s)" Beoordelaar(s)"" Opdrachtgever" Datum" Brigitte"Ravensbergen,"Jelle"de"Vrijer" Mens"en"Maatschappij" Titel"werkstuk" Theatrale"geschiedenisH"en"kunsteducatie"binnen"het"Rijksmuseum" voor"11h14"jarigen" Cultuureducatie" Interfacultaire"Lerarenopleidingen,"Universiteit"van"Amsterdam" Klas"1"en"2"van"VMBO,"havo"en"VWO." Educatie,"geschiedenis,"spelshow" Ravensbergen,"B.,"De"Vrijer,"J."(2014)."Jij$&$de$Gouden$Eeuw$voor$het$ voortgezet$onderwijs:$de$spelshow.$amsterdam:"interfacultaire" Lerarenopleidingen"UvA." Brigitte:" " Jelle:" " Anne"Marie"van"der"Vlies" Onbekend" Annemiek"Spronk,"senior"medewerker"Onderwijs"Rijksmuseum" Amsterdam" 25"maart" 14" " " 1"

2 ! Inhoudsopgave! GEGEVENS'VOORBLAD'PROFIELPRODUCT' 1" 1." VERKENNING' 4" AANLEIDING'VAN'DE'OPDRACHT' 4" VERLOOP"VAN"JIJ"&"DE"GOUDEN"EEUW,"PRIMAIR"ONDERWIJS" 5" STARTPUNT"ONDERZOEK" 6" PROBLEEMVERKENNING' 6" THEATER"ALS"MIDDEL"VOOR"EDUCATIE" 7" INVLOED"SCHOLEN"EN"SCHOOLCURRICULUM" 8" EISEN"VAN"DE"LEEFTIJDSGROEP" 9" PROBLEEMOMSCHRIJVING' 13" 2." ONDERZOEKSAANPAK' 14" DOELSTELLING' 14" CENTRALE'VRAAGSTELLING' 14" DEELVRAGEN' 14" INSTRUMENTEN' 15" 3." PRODUCT' 16" 4." PLANNING' 17" LITERATUUR' 19" BIJLAGEN' 21" BIJLAGE'1:'NOTULEN'OVERLEG'OPDRACHTGEVERS'1' 21" BIJLAGE'2:'NOTULEN'OVERLEG'OPDRACHTGEVERS'2' 22" BIJLAGE'3:'ANALYSE' JIJ'&'DE'GOUDEN'EEUW 'PUBLIEKSVERSIE' 24" BIJLAGE'4:'ANALYSE' JIJ'&'DE'GOUDEN'EEUW 'PRIMAIR'ONDERWIJS'VERSIE' 26" BIJLAGE'5:'ANALYSE'BESTAANDE'SPELSHOWS' 27" BIJLAGE'6:'SAMENVATTING'VOGELAAR'&'RYNJA'(2005)' 29" BIJLAGE'7:'CONCRETISERING VAN'DE'KERNDOELEN'MENS'EN'MAATSCHAPPIJ' 31" " 2"

3 " " 3"

4 1. Verkenning' Gegevens'opdrachtgever' - Opdrachtgever:""Annemiek"Spronk"(Senior"Medewerker"Onderwijs"Rijksmuseum" Amsterdam)." - Begeleider"op"de"werkplek:"Annemiek"Spronk"(Senior"Medewerker"Onderwijs" Rijksmuseum"Amsterdam)"en"Liesbeth"Sparks"(Projectmedewerker"Onderwijs" Rijksmuseum"Amsterdam)."" Aanleiding'van'de'opdracht' Sinds"de"invoering"van"het"vak"Culturele"Kunstzinnige"Vorming"(CKV)"in"1999""is"steeds"meer" aandacht"voor"jongeren"binnen"de"cultuurh"en"erfgoededucatie"(cultuurnetwerk,"2012;" 2008)."Dit"is"terug"te"zien"in"de"educatie:"jongeren"zijn"meer"aangetrokken"door"de" interactieve"manier"van"kunst"beleven"(cultuurnetwerk,"2008)." Beleving"en"inleving "wordt" door"museumeducatoren"als"een"belangrijke"doelstelling"gezien"en"tevens"als"middel"om"te" zorgen"voor"verbondenheid"met"de"context"van"het"kunstwerk"of"erfgoed."(vrijer,"2013)." Steeds"vaker"worden"binnen"educatieprogramma s"in"musea"(theatrale)"workshops"ingezet." Uit"inventarisatie"onder"musea"blijkt"dat"theatrale"workshops"sinds"1995"sterk"in" populariteit"zijn"toegenomen"om"vooral"kinderen"en"jongeren"aan"te"zetten"tot"een" persoonlijke"beleving"van"kunst"(cultuurnetwerk,"2008)."dat"theatrale"workshops"goed" werken"als"educatiemiddel"voor"jongeren,"was"vanuit"de"theatereducatie"al"bekend"en"veel" musea"spelen"hier"op"in"(cultuurnetwerk,"2012;"vrijer,"2013)."het"programma" Jij"&"de" Gouden"Eeuw "(vanaf"nu:"jedge)"is"een"goed"voorbeeld"van"zo n"theatrale"workshop. 1 " In"2011"startte"het"Rijksmuseum"te"Amsterdam"(vanaf"nu:"Rijksmuseum)"met"JEDGE"voor" families"(kinderen"onder"de"12"jaar"en"hun"ouders)"en"primair"onderwijs"(groep"6"t/m"8)." Hierbij"vervulde"jeugdtheatergezelschap"De"Toneelmakerij"uit"Amsterdam"een"adviserende" rol."dit"interactieve"programma,"waarin"leerlingen"door"theater"leren"over"de"gouden"eeuw," is"lesstof"vervangend"voor"het"tijdvak" Regenten"en"vorsten,"dat"onderdeel"is"van"de" geschiedenismethode"op"de"basisschool."in"dit"project"komen"kernonderwerpen"van"de" Gouden"Eeuw"naar"voren,"waaronder"Hugo"de"Groot,"Nova"Zembla,"de"Nachtwacht"en" """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 1 "Een"ander"voorbeeld"van"een"theatrale"museumworkshop"is" Dancing"With"the"Arts "van"het"kröller" Müller"Museum"(zie:" educatieve"programma s"van"foam"(fotografiemuseum"amsterdam)"waarbij"de"leerlingen"eerst"de" tentoonstelling"bekijken"en"daarna"een"fotografieworkshop"krijgen"(zie:" foam/tourshworkshops/educatie/secondaryheducation)."" " 4"

5 hieraan"gelieerde"begrippen." Verloop'van'Jij'&'de'Gouden'Eeuw,'primair'onderwijs' ' ' ' In"het"kort"kent"het"onderwijsproject"de"volgende"elementen:" Een"miniserie"over"de"Gouden"Eeuw,""te"bekijken"in"de"klas;" Ranken"van"de"leerlingen;$ Het"voorbereiden"en"geven"van"presentaties"over"drie"onderwerpen;" Een"bezoek"aan"het"museum;" Een"bezoek"aan"een"Gouden"EeuwHattractie;" Het"instuderen"en"spelen"van"een"toneelstuk."" In"het"educatieve"programma"voor"primair"onderwijs"worden"de"leerlingen"door"middel"van" een"miniserie"op"school"geïntroduceerd"in"een"geheim"genootschap"dat"gevestigd"is"in"het" Rijksmuseum,"het" Genootschap"der"Rijksgeheimen."Tijdens"de"daarop"volgende""les"op" school"ranken$de"leerlingen$elkaar"middels"een"computerprogramma."dit"houdt"in"dat"zij" elkaar"op"basis"van"karakter"indelen"op"verschillende"personen"uit"de"gouden"eeuw."iedere" leerling"krijgt"een"karakter"toegewezen,"zoals"rembrandt."zo"worden"de"leerlingen" ingedeeld"in"drie"presentatiegroepen"waar"hun"karakter"bij"hoort:"hugo"de"groot," Rembrandt"van"Rijn"of"Nova"Zembla.""In"totaal"zijn"er"drieëntwintig"personages"te"verdelen." De"leerlingen"bereiden"een"presentatie"voor"over"hun"onderwerp"en"beantwoorden" daarnaast"vragen"over"hun"eigen"personage."vlak"voor"het"museumbezoek"ontvangt"iedere" groep"apart"een"script"met"een"aantal"toneelregels"per"leerling"en"een"lied."na"het" museumbezoek,""onder"leiding"van"drie"acteurs,"keren"de"leerlingen"terug"naar"de" projectruimte"in"de"teekenschool"(het"educatiegebouw"van"het"rijksmuseum),"die"volledig"is" ingericht"als"zeventiendeheeuwse"onderzoeksruimte"met"theater."eerst"mogen"ze"in"een" Gouden"EeuwHattractie"(zoals"een"bewegende"boekenkist"van"Hugo"de"Groot"of"een" nagebouwd"behouden"huis)."daarna"studeren"ze"de"drie"toneelstukken"kort"in"en"voeren" deze"voor"elkaar"op:"hierbij"spelen"de"acteurs"en"de"leerlingen"samen"een"aantal"scènes"uit" een"gouden"eeuwhverhaal."een"deel"van"het"lesmateriaal"is"op"de"site"van"het"rijksmuseum" te"vinden"(rijksmuseum"amsterdam,"2013)." Naast%deze%onderwijsversie%is%er%ook%een%publieksversie%ontwikkeld.%Daarbij%is%er%geen% voorbereiding*en*bestaat*het*theatrale*deel*niet*uit*drie*voorstellingen,*maar*uit*één*langere* voorstelling,"waarbij"de"bezoekers"niet"zelf"meespelen."wel"wordt"ook"dit"project"gekoppeld" aan"een"museumbezoek,"dat"plaatsvindt"nadat"er"in"de"projectruimte"een"klein" bronnenonderzoekje"is"gedaan."ten"slotte"mogen"de"kinderen"in"een"van"de"drie"attracties." " 5"

6 Het"programma"is"succesvol"gebleken"voor"zowel"basisscholen"als"families"en"het" Rijksmuseum. 2 " Startpunt'onderzoek' Uit"het"eerste"kennismakingsgesprek"met"de"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks"(vanaf"nu:" de"opdrachtgevers)"bleek"dat"het"museum"jedge"wil"ontwikkelen"voor"het"voortgezet" onderwijs."het"huidige"programma"zal"daarvoor"aangepast"worden,"zodat"het"geschikt"is" voor"leerlingen"in"de"eerste"en"tweede"klas"van"het"voortgezet"onderwijs."door"de" opdrachtgever"is"al"nagedacht"over"een"nieuwe"theatrale"vorm"die"geschikt"is"voor"deze" groep."het"idee"vanuit"de"opdrachtgever"is"het"ranking$systeem"mee"te"nemen"vanuit"jedge" voor"primair"onderwijs"(jedge"po)"en"een"spelshow"te"ontwikkelen"met"vragen"en" opdrachten"die"de"zelfkennis"van"de"karakters"van"de"leerlingen"testen."voor"regie"en"advies" is"de"hulp"ingeschakeld"van"karlien"pijnenborg,"voormalig"hoofd"educatie"bij"de" Toneelmakerij"en"nu"hoofd"educatie"bij"het"Tropenmuseum. 3 " Opdrachtgevers' Annemiek"Spronk"is"als"Senior"Medewerker"Onderwijs"verantwoordelijk"voor"alle" onderwijsgerelateerde"zaken"van"het"rijksmuseum."zij"is"zelf"ook"actief"betrokken"bij"de" ontwikkeling"van"het"product"en"kan"daardoor"inhoudelijke"ondersteuning"bieden."vanwege" haar"functie"kan"zij"wellicht"niet"bij"elk"overleg"aanwezig"zijn,"maar"zij"heeft"aangegeven" altijd"beschikbaar"te"zijn"voor"vragen,"opmerkingen,"ideeën"en"(gedeeltelijke)"plannen." Verder"maakt"zij"bezoeken"aan"de"projecten"in"de"Teekenschool"en"afspraken"met"adviseurs" via"het"rijksmuseum"mogelijk." Liesbeth"Sparks"is"Projectmedewerker"Onderwijs"heeft"met"haar"geschiedenisHachtergrond" een"bruikbare"stofinhoudelijke"inbreng."daarnaast"is"zij"ons"directe"contactpersoon"en" praktische"begeleider"op"de"werkplek." Probleemverkenning' In"een"vervolggesprek"met"de"opdrachtgevers"werd"duidelijk"dat"er"gekozen"is"voor"theatrale" educatiemiddelen."er"moet"aansluiting"gezocht"worden"bij"de"eisen"van"middelbare"scholen" en"het"schoolcurriculum."verder"spreekt"voor"zich"dat"het"de"bedoeling"is"dat"het" programma"aanslaat"bij"leerlingen"in"de"leeftijdscategorie"11"tot"14"jaar."deze"drie"wensen" geven"richting"aan"onze"probleemverkenning." """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 2 "Verslag"afspraak"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks"13"februari"2014." 3 "Verslag"afspraak"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks"13"februari"2014." " 6"

7 In"dit"hoofdstuk"is"te"lezen"in"welk"theoretisch"kader"dit"onderzoek"valt."Er"wordt"onder" andere"bekeken"waarom"theater"nu"als"middel"wordt"ingezet"bij"museumeducatie." Daarnaast"wordt"er"gekeken"naar"de"invloed"van"scholen"en"het"schoolcurriculum"op"dit" programma"en"specifiek"naar"de"aansluiting"van"dit"programma"bij"de"wensen,"behoeftes"en" ontwikkeling"van"deze"leeftijdsgroep."" Theater'als'middel'voor'educatie' De"insteek"van"het"project"is"om"theater"te"gebruiken"als"middel"voor"het"bijbrengen"van" kennis"en"inzicht"over"de"gouden"eeuw."er"zijn"goede"redenen"om"theater"te"betrekken"bij" museumeducatie.""bij"theatereducatie"zijn"spelworkshops"de"meest"gebruikte"vorm"van" educatieve"activiteiten:"dit"zijn"vooral"kortdurende,"intensieve"en"actieve"lessen" (Cultuurnetwerk,"2012)."Die"populariteit"is"volgens"Dieleman"terecht:" De"spelworkshop" waarin"met"teksten"en"thema s"uit"de"voorstelling"wordt"gewerkt,"is"een"algemeen"erkende" succesformule"die"zijn"kracht"keer"op"keer"bewezen"heeft "(Dieleman,"2009)." """Ook"bij"museumeducatie"wordt"theater"als"een"krachtig"middel"gezien,"onder"andere" doordat"het"een"persoonlijke"beleving"van"kunst"stimuleert,"volgens"hein"in"learning$in$the$ Museum:" Drama"and"theater"are"gripping,"powerful"media"to"draw"visitors"into"a"scene,"make" the"human"connection"to"objects"apparent"to"some,"and"allow"visitors "imaginations" to"expand"and"associate"rich"meanings"with"the"objects"displayed."(hein,"1998)" Een"goed"voorbeeld"hiervan"bij"de"JEDGE"PO"onderwijs"is"het"ranken,"waarbij"er"een" persoonlijke"verbinding"wordt"gemaakt"tussen"de"leerling"de"een"persoon"uit"de"gouden" Eeuw"die"hij"speelt." Kennis"wordt"door"leerlingen"beter"opgeslagen"wanneer"dit" beleefd "wordt,"dan"wanneer" slechts"gelezen"of"gehoord"wordt"(hattie,"2012)."de"werking"van"ervaringsgericht"leren" wordt"verder"uitgelegd"in"de"laatste"paragraaf"van"dit"hoofdstuk."theaterworkshops"zorgen" meestal"voor"een"affectieve"en"psychomotorische"stimulans,"die"naast"cognitieve" ontwikkeling"zeker"belangrijk"is"(krahtwohl,"bloom,"&"masia,"1964;"simpson,"1966)."niet" alleen"om"bovenstaande"redenen"is"theater"nuttig"als"educatiemiddel"in"musea."vaak"wordt" bij"zulke"workshops"samenwerking"gestimuleerd,"wat"het"leerresultaat"bevorderd"(hein," 1998)."Ten"slotte"sluit"deze"manier"van"werken"in"veel"gevallen"aan"bij"de"situated$learning$ theorie"van"gardner,"die"aangeeft:"als"theorie"gekoppeld"wordt"aan"wat"de"leerling"op"dat" moment"zelf"produceert,"of"aan"datgene"waar"hij"mee"bezig"is,"zorgt"dat"ervoor"dat" leerlingen"zich"beter"ontwikkelen"dan"met"theorie"die"zonder"praktijkcontext"wordt" " 7"

8 gepresenteerd"(gardner,"1990)."" Ten"slotte"is"er"nog"een"praktische"reden"om"theater"bij"museumeducatie"te"betrekken."Er"is" voor"scholen"weinig"tijd"en"geld"om"aan"cultuurh"en"erfgoededucatie"te"besteden."bovendien" zijn"er"steeds"minder"middelen"beschikbaar"voor"dramahonderwijs."wanneer"docenten"een" keuze"moeten"maken"voor"een"educatief"project,"zullen"ze"dus"sneller"kiezen"voor"een" project"met"meerdere"disciplines"en"één"waarbij"drama"betrokken"is"(vrijer,"2013)." In"het"vervolgonderzoek"kan,"bij"deelvraag"1,"verder"gekeken"worden"naar"best$practices:" educatieprojecten"die"werken"met"theater"voor"deze"leeftijd"en"succesvol"zijn."we" verwachten"dat"we"zo"kunnen"uitvinden"wat"theater"binnen"educatieprogramma s"succesvol" maakt."" Invloed'scholen'en'schoolcurriculum' Wanneer"er"gekeken"wordt"naar"het"schoolcurriculum"van"de"onderbouw"van"middelbare" scholen"dan"vindt"jedge"de"meeste"aansluiting"bij"het"vak"geschiedenis."vanuit"de"overheid" zijn"er"58"kerndoelen"geformuleerd"voor"de"onderbouw"van"het"voorgezet"onderwijs," behorend"bij"het" Besluit"Kerndoelen"Onderbouw"VO "uit"2011"(ministerie"van"ocw,"2011)." Deze"zijn"geconcretiseerd"door"de"Stichting"Leerplanontwikkeling,"zie"bijlage"7"(SLO,"2007)." De"kerndoelen"die"aansluiten"bij"JEDGE"zijn"grotendeels"vinden"in"het"onderdeel" Mens"en" Maatschappij "en"marginaal"in" Kunst"en"Cultuur."In"het"onderdeel"Mens"en"Maatschappij" wordt"beschreven"dat"leerlingen"kennis"nemen"van"tien"tijdvakken"en"hiervan"gebruik"leren" maken"om"gebeurtenissen,"ontwikkelingen"en"personen"in"een"tijdvak"te"plaatsen."de" tijdvakken"die"aansluiten"bij"jedge"zijn"de" tijd"van"ontdekkers"en"hervormers "(1500H1600)" en"de" tijd"van"regenten"en"vorsten "(1600H1700)."De"vaardigheden"die"leerlingen"aan" moeten"leren,"zijn"terug"te"zien"in"het"rapport"van"de"slo"(2007)."het"onderdeel"kunst"en" Cultuur"sluit"in"zoverre"aan"bij"JEDGE"dat"hierin"staat"geformuleerd"dat"leerlingen"leren" kijken"naar"beeldende"kunst,"dat"leerlingen"verslag"leren"doen"van"deelname"aan"een" kunstzinnige"activiteit"en"dat"leerlingen"leren"mondeling"of"schriftelijk"te"reflecteren"op"het" werk"van"kunstenaars."vanuit"het"besluit"kerndoelen"onderbouw"vo"wordt"aangeraden"om" gebruik"te"maken"van"de"vensters"van"de"canon"van"nederland"als"inspiratiebron"voor"de" behandeling"van"de"tijdvakken"(ministerie"van"ocw,"2011)." " De"vensters"van"de"canon"van"Nederland"zijn"ontwikkeld"door"de"commissie"Ontwikkeling" Nederlandse"Canon"in"2006"en"vanaf"2007"ondergebracht"is"bij"stichting"entoen.nu."De" " 8"

9 vensters"die"hun"aansluiting"vinden"bij"jedge"zijn" De"Verenigde"OostHIndische"Compagnie" (1602H1799):"Overzeese"expansie," Hugo"de"Groot"(1583H1645):"Pionier"van"het"moderne" volkenrecht "en" Rembrandt"(1606H1669):"De"grote"schilders."Kijkend"naar"de" geschiedenismethodes"waarvan"gebruik"wordt"gemaakt"op"middelbare"scholen"bij"zowel" vmbo,"havo"als"vwo"wordt"het"venster" De"VOC "bij"alle"methodes"behandeld"in"de"tweede" klas,"het"venster" Hugo"de"Groot "en" Rembrandt "worden"in"een"groot"aantal"methodes" behandeld"in"de"eerste"en"tweede"klas"(entoen.nu,"2007)." Vanuit"de"overheid"zijn"er"geen"exacte"kernbegrippen"ontwikkeld"voor"geschiedenis"voor"de" onderbouw"en"daarom"zijn"scholen"slechts"bij"een"klein"aantal"onderwerpen"verplicht"om"ze" te"behandelen"en"zijn"ze"vrij"om"zelf"kernbegrippen"te"formuleren."op"dit"gebied"heeft"het" Rijksmuseum"dus"speling"in"de"behandeling"van"de"verschillende"onderwerpen"en"zijn"er" geen"eisen"waaraan"het"museum"moet"voldoen."" De"ontwikkeling"van"dit"project"valt"onder"aanbodgerichte"aanpak."Het"museum"van"OCW" stimuleert"scholen"juist"tot"meer"vraaggericht"werken,"waarbij"een"school"(of"een"groep" scholen)"een"educatievraag"neerlegt"bij"de"cultuurproducent."op"enkele"uitzonderingen"na"is" er"in"nederland"geen"sprake"van"vraaggericht"werken"in"de"cultuureducatiesector."er"wordt" wel"samengewerkt"met"het"onderwijs,"waarbij"docenten"voornamelijk"als"klankbord" fungeren,"maar"docenten"geven"zelf"aan"geen"tijd"of"kennis"te"hebben"om"een"grotere"rol"te" spelen"(cultuurnetwerk,"2008)."in"het"hoofdstuk" Instrumenten "wordt"aangegeven"op"welke" wijze"wij"het"onderwijsveld"in"de"ontwikkeling"van"het"product"betrekken."" Eisen'van'de'leeftijdsgroep' Voor"de"ontwikkeling"van"JEDGE"voor"de"eerste"en"tweede"klas"is"het"van"belang"dat" onderzocht"wordt"hoe"deze"leeftijdsgroep"het"beste"benaderd"kan"worden:"wat" werkt "voor" deze"groep?"de"leeftijden"die"in"literatuur"puberteit"of"vroege"adolescentie"genoemd" worden,""verschillen,"maar"de"doelgroep"die"wij"onderzoeken"heeft"de"leeftijd"elf"tot"en"met" veertien"jaar."wij"zullen"voor"deze"leeftijdsgroep"de"term" vroege"adolescentie "aanhouden." In"de"puberteit"vindt"er"een"aantal"belangrijke"veranderingen"plaats,"waaronder"de" zoektocht"naar"uitdagingen"en"spanning"en"de"waarde"die"er"gehecht"wordt"aan"vrienden"en" vriendinnen"(crone,"2008)."daar"waar"een"volwassene"gekenmerkt"kan"worden"door" planmatigheid,"gecontroleerd"handelend,"sturend"en"geremd"zijn,"kunnen"adolescenten" gekenmerkt"worden"door"hun"creativiteit,"exploratiedrang,"vindingrijkheid"en"het"hebben" van"vele"ideeën"(crone,"2008).""dit"kan"door"volwassenen"nogal"eens"leiden"tot"frustratie"en" " 9"

10 verwarring,"maar"hier"kan"in"positieve"zin"ook"heel"goed" gebruik "van"gemaakt"worden." Hoewel"de"leeftijdsgroep"van"12"t/m"14"jaar"op"zoek"naar"uitdagingen,"vrijheid"en"spanning," heeft"ze"hierbij"tevens"een"grote"behoefte"aan"structuur"die"anderen"helpen"aanbrengen," zodat"ze"de"nodige"houvast"ervaren"(kohnstamm,"2009)." Rond"de"leeftijd"van"13"jaar"neemt"de"leerstofgerichtheid"bij"zowel"jongens"als"meisjes"af."De" sociaalhemotionele"kant"van"het"schoolleven"wordt"dan"steeds"belangrijker"(kohnstamm," 2009)."Leerlingen"hechten"veel"waarde"aan"een"positieve"schoolsfeer"en"komen"naar"school" om"elkaar"te"ontmoeten"en"een"gezellige"tijd"te"hebben."normaal"gesproken"weegt"een" positieve"en"gezellige"sfeer"op"tegen"het"schoolwerk,"dat"leerlingen"over"het"algemeen"als" iets"minder"leuks"ervaren." " Een"facet"waar"rekening"mee"gehouden"moet"worden,"ten"opzichte"van"primair"onderwijs,"is" dat"de"leerlingen"niet"zonder"meer"autoriteit"accepteren."wanneer"de"docent"of"leider"van" de"groep"bereid"is"tot"samenwerking"en"de"samenwerking"tussen"de"leerlingen"onderling" stimuleert"dan"kan"dit"goed"werken."bovendien"kan"de"leerling"dan"dingen"leren"over"zijn"en" andermans"persoonlijkheid." In"2005"liet"stichting"Cultureel"Jongeren"Paspoort"(CJP)"een"onderzoek"uitvoeren"naar"de" attitude"van"jongeren"ten"opzichte"van"kunst"en"cultuur"(vogelaar"&"rynja,"2005)."zij" ontwikkelden"hierbij"een"segmentatiemodel"voor"kunst"en"cultuur,"het"cultureel"jongeren" Profiel."In"het"model"wordt"een"indeling"gemaakt"in"drie"fasen"van"de"adolescentie."De"fase" die"van"toepassing"is"voor"jedge"is"de"vroege"adolescentie"(10h14"jaar)."allereerst"adviseert" het"onderzoek"om"deze"jongeren"te"laten"genieten"in"plaats"van"ze"het"gevoel"te"geven"dat" ze"iets"moeten"leren:" Eerst"inspireren,"dan"informeren."Dit"sluit"aan"bij"het"idee"van" Kohnstamm"met"betrekking"tot"de"afname"van"leerstofgerichtheid"en"de"toename"van" sociaalhemotioneel"gedrag."bovendien"zeggen"ze"over"de"vroege"adolescenten:" opgaan"in" de"groep"is"het"allerbelangrijkste."ze"zijn"gevoelig"voor"groepsdruk"en"willen"vooral"niet" opvallen."ze"willen"het"graag"goed"doen"in"de"ogen"van"leeftijdsgenoten."deze"leeftijdsgroep" wil"graag"dingen"(voortdurend)"samen"doen "(Vogelaar"&"Rynja,"2005)."De"groepservaring"is" dus"een"factor"waarmee"bij"educatieprojecten"rekening"moet"worden"gehouden." In"het"CJP"onderzoek"is"er"tevens"een"indeling"gemaakt"in"vier"culturele"types."In"de"leeftijd" van"12h15"jaar"bestaat"deze"groep"voor"38%"uit" Creatieve"Entertainers,"29%"uit" Honkvaste" Cultuurmijders,"24%"uit" Ondernemende"Cultuurfans "en"21%"uit" Geïnteresseerde" Toeschouwers."Ieder"cultureel"type"vraagt"om"een"andere"insteek"en"aanpak."Het"is"aan"te" " 10"

11 raden"om"hiermee"rekening"te"houden."er"zal"een"korte"uitleg"gegeven"worden"over"de" culturele"types"en"een"uitgebreidere"uitwerking"hiervan"is"in"de"bijlage"(zie"bijlage"6)"te" vinden."percentueel"gezien"zijn"de"types"gelijk"verdeeld,"met"een"kleine"uitschieter"bij"de" Creatieve"Entertainer."De"Creatieve"Entertainer"wil"graag"zelf"iets"maken"en"zijn"talent"uiten." De"sociale"beleving"is"hierbij"belangrijk."De"Honkvaste"Cultuurmijder"heeft"weinig"interesse" in"kunst"en"cultuur"en"voelt"zich"niet"op"zijn"gemak"in"een"museum."de"ondernemende" Cultuurfan"is"zelf"zeer"creatief"en"gaat"graag"naar"een"museum"of"andere"culturele" instellingen."tot"slot"de"geïnteresseerde"toeschouwer"is"een"passief"deelnemer"aan" culturele"uitingen"en"is"zelf"niet"graag"creatief"bezig."trefwoorden"die"bij"de"verschillende" groepen"aansluiten"zijn:"interactie,"doen,"belevingswereld"jongeren,"geschiedenis,"denken," uitdagen"en"kennis"op"niveau"(vogelaar"&"rynja,"2005)." Ervaringsgericht'leren' De"theorie"van"ervaringsgericht"leren,"die"David"Kolb"populair"maakte"en"die"voortbouwt"op" theorieën"van"dewey,"gaat"uit"van" leren"door"te"doen "(Kolb,"1984)."Het"is"het" tegenovergestelde"van"leerstofgericht"leren,"wat"meerdere"namen"heeft"maar"betekent"dat" er"geen"sprake"is"van"directe"ervaringen."ervaringsgericht"leren"kan"een"speciale"rol"spelen"in" educatieprojecten"zoals"jedge,"omdat"leerlingen"in"de"vroege"adolescentie"minder"gericht" worden"op"leren"en"meer"op"uitdagingen"en"actie."" Piaget"is"één"van"de"meest"invloedrijke"ontwikkelingspsychologen"van"de"twintigste"eeuw." (Valcke,"2010)."Zijn"invloed"op"ervaringsgericht"leren"bestaat"vooral"uit"zijn"omschrijving"van" assimilatie"en"accommodatie,"die"samen"een"voorbeeld"zijn"van"dialectisch"constructivisme." Assimilatie"houdt"in"dat"een"ervaring"wordt"geïntegreerd"in"het"cognitieve"systeem,"terwijl" accommodatie"betekent"dat"het"cognitieve"systeem"wordt"aangepast"op"de"(niet"met"dit" cognitieve"systeem"te"verklaren)"ervaring"(valcke,"2010)."in"de"eerdere"ontwikkelingsfasen" van"een"kind"zal"er"volgens"piaget"meer"accommodatie"zijn,"terwijl"er"later"meer"assimilatie" is."piaget"benadrukt"dat"personen"in"de"leeftijdsgroep"van"12h14"jaar"minder"concrete" ervaring"nodig"hebben"om"begrip"te"vormen:"een"kind"van"deze"leeftijd"kan"een"bepaalde" representatieve"logica"gebruiken."dit"heeft"echter"juist"als"gevolg"dat"de"ervaring"nog" belangrijker"wordt:"door"theorieën"in"concrete"ervaringen"uit"te"proberen,"wordt"nieuwe" kennis"geconstrueerd"(kolb,"1984)." Dewey"stelt"dat"kennisconstructie"plaatsvind"door"ervaringen"in"een"sociale"omgeving."De" taak"van"de"onderwijzers"is"om"te"zorgen"voor"levensechte"ervaringen"en"de"inhoud"daarvan" te"structureren,"zodanig"dat"de"ervaring"aansluit"op"de"capaciteiten"van"de"leerling."het" " 11"

12 leren"door"ervaring"zorgt"er"volgens"dewey"voor"dat"leerlingen"wendbare"kennis"en" vaardigheden"hebben."in"het"leerproces"zijn"ze"daarmee"klaar"voor"een"ervaring"die"aansluit" op"hun"nieuwe"capaciteiten"(roberts,"2003)." Kolb"bouwt"in"zijn"experiential$learning$theory"(ELT)"voort"op"onder"andere"deze"twee" theorieën,"door"in"het"proces"van"ervaringsleren"verschillende"fases"aan"te"duiden."de"elt" stelt"leren"voor"als"het"omgaan"met"ervaringen,"opgedeeld"in"twee"dimensies."het"plaatsen" van"ervaringen"gebeurt"op"twee"dialectisch"verbonden"manieren:"concrete"ervaring" tegenover"abstracte"conceptualisatie."voor"het"gebruiken"van"die"ervaring"staat"reflectieve" observatie"(intern)"tegenover"actief"uitproberen"(extern)."volgens"de"elt"wordt"in"een" leerproces"spanning"opgebouwd"tussen"die"vier"dimensies."de"lerende"doorloopt"een"cirkel" van"fasen"waarbij"hij"alle"manieren"van"leren"gebruikt."concrete"ervaring"vormen"de"basis" voor"observaties"en"reflecties."deze"worden"gebruikt"om"abstracte"concepten"te"vormen" waaruit"dan"weer"nieuwe"gevolgen"voor"actie"kunnen"worden"getrokken."de"volgorde"van" dit"proces"is"afhankelijk"van"individuele"stijl"en"van"de"leercontext"(kolb,"1984)." De"manier"van"omgaan"met"het"conflict"tussen"concreet"en"abstract"en"tussen"actief"en" reflectief"verdeelt"kolb"met"de"lsi"in"vier"stijlen:"diverging"style"(dromer),"assimilating"style" (denker),"converging"style"(beslisser)"en"accomodating"style"(doener)."de"dromer"heeft" concrete"ervaring"en"reflectieve"observatie"als"dominante"kwaliteiten,"en"personen"met" deze"leerstijl"leren"dus"het"beste"als"informatie"in"concrete"situaties"wordt"gepresenteerd." Voor"een"denker"zijn"abstracte"conceptualisatie"en"reflectief"observeren"dominante" manieren"van"informatie"opnemen."personen"met"deze"leerstijl"kunnen"het"beste"leren"als" informatie"wordt"gegeven"in"de"vorm"van"concepten"en"abstracte"begrippen."deze"twee" leerstijlen"zullen"ervaringen"vooral"intern"verwerken"(reflectieve"observatie)."de"beslisser" gaat"uit"van"abstract"denken"maar"ook"van"actief"uitproberen."de"doener"heeft"de"voorkeur" voor"concrete"ervaringen"en"actief"uitproberen."de"laatste"twee"leerstijlen"zijn"actief,"want" ze"verwerken"informatie"door"er"een"actie"aan"te"verbinden"(kolb,"1984;"hoogstraat"&"vels" Heijn,"2006)." Het"is"goed"om"op"te"merken"dat"de"leerstijlen"uitersten"weergeven,"en"dat"het"leerproces" volgens"kolb"niet"zo"scherp"opgedeeld"is."het"is"mogelijk"om"eigenschappen"te"hebben"van" verschillende"stijlen"en"bovendien"is"de"leerstijl"afhankelijk"van"moment"en"van"de"soort" aangeboden"informatie."over"het"algemeen"worden"alle"fasen"van"de"elt"doorlopen"(kolb," 1984)." " 12"

13 Opmerkingen'over'ervaringsgericht'leren' Het"Rijksmuseum"is"bekend"met"het"gebruik"van"de"leerstijlen"van"Kolb"bij"het"maken"van" museumeducatie."het"voormalig"hoofd"educatie"van"het"rijksmuseum,"annemarie"vels" Heijn,"is"een"van"de"schrijvers"van"het"de"handleiding"De$leertheorie$van$Kolb$in$het$museum$ (Hoogstraat"&"Vels"Heijn,"2006).$Theater"als"educatie"gebruiken"zal"naar"onze"verwachting" vrij"automatisch"zorgen"voor"ervaringsgericht"leren."een"uitdaging"zal"zijn"om,"naast" concrete"ervaring"en"actieve"verwerking,"ook"ruimte"te"geven"aan"abstractie"en"reflectieve" verwerking." De"theorieën"van"Piaget,"Kolb"en"de"handleiding"van"Vels"Heijn"en"Hoogstraat"roepen"wel" een"aantal"vragen"op,"wanneer"er"vooruit"wordt"gekeken"naar"de"ontwikkeling"van"educatie" voor"deze"doelgroep."juist"in"deze"leeftijdsgroep"zijn"sociale"factoren"en"groepsdynamiek" zeer"belangrijk"(vogelaar"&"rynja,"2005)."van"de"theorie"van"piaget"is"bekend"dat"hij"juist"is" gericht"op"individuele"cognitieve"activiteiten,"terwijl"kennis"volgens"bijvoorbeeld"vygotsky," een"andere"invloedrijke"ontwikkelingspsycholoog,"juist"gebaseerd"is"op"sociale"interactie" (Valcke,"2010)."Ook"bij"het"gebruik"van"Kolb s"theorie"moet"rekening"gehouden"worden"met" de"groepsdynamiek:"een"persoon"die"normaal"gesproken"een"denker"zou"zijn"en"dus"de"in" eerste"instantie"zou"worden"getrokken"door"een"bepaald"begripsschema,"kan"onder"invloed" van"een"ander"persoon"of"andere"personen"misschien"wel"aanvangen"met"iets"totaal"anders," zoals"concrete"ervaring."deze"groepsprocessen,"die"in"de"ontwikkeling"zeer"belangrijk"zijn," zijn"moeilijk"te"incorporeren"in"de"theorie,"omdat"er"vrij"veel"nadruk"wordt"gelegd"op"een" individuele"leerstijl."er"zal"moet,"kortom,"bij"het"ontwikkelen"van"de"ervaringen"rekening" mee"worden"gehouden"dat"dit"vrijwel"altijd"een"sociale"ervaring"is."" Probleemomschrijving' Het"gebruik"van"het"woord" probleem "is"in"ons"geval"niet"geheel"gepast,"wij"vinden"een" wens "eerder"van"toepassing."toch"zullen"we"uitgaan"van"de"begrippen"zoals"die"in"het" paper"format"staan,"om"verwarring"te"voorkomen."" De"opdrachtgevers"willen"dat"wij"onderzoeken"hoe"de"spelshow"van"JEDGE"VO,"dat"plaats" vindt"in"de"teekenschool"van"het"museum,"er"uit"moet"zien."dit"is"een"probleem," gepresenteerd"door"de"opdrachtgevers,"die"dit"project"opgezet"hebben"in"opdracht"van"het" Rijksmuseum."Het"probleem"is"specifiek"voor"het"educatieve"programma"JEDGE"VO,"dat"gaat" horen"bij"het"educatieve"aanbod"van"het"rijksmuseum. 4 """ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 4 "Verslag"afspraak"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks"13"februari"2014." " 13"

14 Op"het"moment"is"er"geen"educatieprogramma"dat"geschikt"is"voor"de"onderbouw"van"het" voortgezet"onderwijs,"dus"daar"is"een"lacune."jedge"po"blijkt"succesvol"en"er"is"nu"tijd"en" ruimte"ontstaan"om"verder"te"ontwikkelen"en"aan"te"sluiten"bij"middelbare"scholen."het" probleem"is"als"volgt"uit"te"leggen:"de"opdrachtgevers"stellen"een"aantal"eisen"aan"het" nieuwe"format:"het"moet"aansluiten"bij"de"wensen"van"scholen"en"bij"de"leeftijdsgroep,"het" moet"competitief"zijn"en"kennis"overbrengen"en"testen. 5 "De"oorzaak"van"het"probleem"is"dat" dezelfde"eisen"ook"door"de"klanten"van"het"rijksmuseum"(de"scholen"en"leerlingen)"gesteld" worden:"een"programma"dat"niet"aansluit"op"het"curriculum"of"niet"aanslaat"bij"de" doelgroep,"zal"gedoemd"zijn"te"mislukken."dit"onderzoek"kan"dat" probleem "oplossen."de" kernzin"is:"cool,"maar"niet"plat."" 2. Onderzoeksaanpak' Doelstelling' Het"onderzoek"staat"in"dienst"van"het"eindproduct."Het"eindproduct"zal"uitgewerkt"plan"zijn" voor"de"spelshow"binnen"het"jedge"vo"dat"aansluit"bij"de"doelgroep"11"h"14"jaar."het" onderzoek"zal"gericht"zijn"op"(theatrale)"museumh"en"erfgoededucatie,"de"benodigde" kenniselementen"en"vooral:"aansluiting"bij"deze"doelgroep."de"opbrengst"van"het"onderzoek" kan"rechtstreeks"geconcretiseerd"worden"in"de"uiteindelijke"producten:"het"plan"voor"de" spelshow"dat"wij"maken"en"het"plan"voor"het"gehele"programma,"dat"de"opdrachtgever" maakt." Centrale'vraagstelling' De"vraagstelling"die"ons"product"volgens"ons"optimaal"ondersteunt,"luidt"als"volgt:"" Welke'eisen'gelden'er'voor'een'theatrale'geschiedenisbspelshow'in'het' Rijksmuseum,'opdat'deze'activerend'en'stimulerend'werkt'voor'het'leergedrag' van'elfb'tot'veertienjarigen'en'hen'kennis'en'vaardigheden'laat'ontwikkelen'die' binnen'het'schoolcurriculum'geschiedenis,'en'specifiek'het'tijdvak'1600b1800,'van' de'onderbouw'van'het'voortgezet'onderwijs'vallen.'' Deze"vraagstelling"steunt"het"product"doordat"het"antwoord"gebruikt"kan"worden"als" handleiding"met"ontwerpregels"bij"het"ontwerpen"van"het"product." Deelvragen' """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 5 "Verslag"afspraak"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks"13"februari"2014." " 14"

15 Om"de"hoofdvraag"te"kunnen"beantwoorden"zijn"de"volgende"deelvragen"opgesteld:" 1. Welke'middelen'zijn'er'om'(theatrale)'werkvormen'activerend'en'stimulerend'te' maken'voor'het'leergedrag'van'11b'tot'14bjarigen?' 2. Welke'leerresultaten'dienen'er'met'de'spelshow'bereikt'te'worden,'om'aan'te' sluiten'bij'de'leerdoelen'die'de'overheid'opgeeft'voor'mens'en'maatschappij'en' geschiedenis?' 3. Met'welke'praktische'overwegingen,'zoals'tijd,'geld'en'arbeidskrachten,'moet' rekening'gehouden'worden'bij'het'ontwikkelen'van'de'spelshow?' Instrumenten' Voor"deelvraag"1"en"2"komt"de"benodigde"kennis"uit"literatuuronderzoek"en"uit"interviews" met"experts"en"leerlingen."voor"deelvraag"3"zijn"we"afhankelijk"van"overleg"met"de" opdrachtgevers."er"moet"opgemerkt"worden"dat"de"inzetbare"uren"dubbel"zo"groot"is,"omdat" het"onderzoek"door"twee"personen"wordt"uitgevoerd."" In"de"probleemverkenning"is"al"richting"gegeven"aan"het"literatuuronderzoek."Er"zal"voor" deelvraag"1"gebruik"worden"gemaakt"van"bronnen"over"kunsth"en"erfgoededucatie,"maar" ook"over"dramahonderwijs"en"didactiek"en"ontwikkelingspsychologie."een"aantal" voorbeelden"van"literatuur"over"deze"onderwerpen"geven"de"richting"aan"van"ons" literatuuronderzoek:"" Kleine"ontwikkelingspsychologie"III."De"puberjaren"(Kohnstamm,"2009);" Kunst"en"cultuur"op"de"schop:"over"de"kunstH"en"cultuurbeleving"van"tieners" (Vogelaar"&"Rynja,"2005);" De"leerstijlen"van"Kolb"in"het"museum:"dromer,"denker,"beslisser,"doener" (Hoogstraat"&"Vels"Heijn,"2006);" Learning"in"the"museum"(Hein,"1998);" The"Participatory"Museum"(Simon,"2010);" Toi"Toi"Toi."24"theatersportlessen"(Elzinga"&"Smallegoor,"2008);" Expertisecentrum"kunsttheorie"(Landelijk"Expertisecentrum"MensH"en" Maatschappijvakken,"2014)" Instituut""voor"Geschiedenisdidactiek Expertisecentrum"MensH"en"Maatschappijvakken,"2014)." " Bij"experts"wordt"gedacht"aan"open"interviews"aan"de"hand"van"een"lijst"met"onderwerpen" " 15"

16 (opgemaakt"uit"het"literatuuronderzoek)"met"twee"tot"vier"dramadocenten"van"het"arte" College"in"Almere"en"educatieHexperts"Karlien"Pijnenborg"en"MarieHThérèse"van"de"Kamp. 6 " Het"doel"van"de"interviews"is"om"de"met"literatuur"verzamelde"informatie"te"voorzien"van" een"heldere"en"logische"uitleg"en"controle."bovendien"kan"een"open"interview"onverwachts" nieuwe,"bruikbare"informatie"opleveren."daarnaast"zullen"leerlingen"in"panelgesprekken" (naar"verwachting"ongeveer"30"leerlingen"in"groepen"van"4"of"5)"naar"hun"ervaringen"met" theaterworkshops"worden"gevraagd."bij"reeds"ontwikkelde"elementen"wordt"om"kritiek" gevraagd."onze"aanpak"noemen"we" gestuurd"vraaggericht :"het"product"zelf,"maar"ook"het" vooronderzoek"wordt"door"het"onderwijs"bekeken"en"voorzien"van"commentaar,"zodat"het" optimaal"aansluit"bij"de"wensen"van"scholen."" In"overleg"met"de"opdrachtgever"en"afhankelijk"van"de"voortgang"van"de" productontwikkeling"is"het"mogelijk"om"een"pilot"te"verzorgen"met"een"testhklas,"die"we"na" afloop"interviewen"over"hun"ervaring"met"de"ontworpen"spelshow."dit"zou"zeer"nuttig"zijn" voor"het"onderzoek,"maar"de"vraag"is"of"het"gezien"het"tijdsschema"mogelijk"is."dit"valt"nu" nog"niet"met"zekerheid"te"zeggen."" Voor"deelvraag"2"wordt"gebruik"gemaakt"van"algemene"leertheorieën"zoals"die"van"Bloom" (Anderson,"et"al.,"2001)."Daarnaast"is"van"belang"om"vanuit"de"kennisHeisen"die"gelden"voor" het"vak"geschiedenis"(of"mens"en"milieu)"een"lijst"op"te"stellen"met"eindtermen"die"als" kennisdoel"van"het"gehele"programma"kunnen"worden"beschouwd."de"eindtermen"kunnen" samen"met"de"beoogde"vaardigheden"worden"getoetst"door"experts,"zoals"een"groep"van" docenten"van"het"arte"college"en"pieter"nieuwland"college"(tussen"de"2"en"4"docenten)"en" zo"mogelijk"een"vakdidacticus"geschiedenis"van"de"ilo. 7 " Benodigde"informatie"voor"deelvraag"3"zal"vooral"afkomstig"zijn"van"de"opdrachtgevers"en" praktische"didactische"literatuur,"zoals"ebbens"en"ettekoven"(2013)."het"contact"met"de" opdrachtgevers"zal"regelmatig"plaatsvinden"en"heeft"dus"geen"vaste"interviewvorm."" 3. Product' Het"product,"dat"wij"vóór"5"juni"aan"de"opdrachtgevers"zullen"presenteren,"is"te"omschrijven" als"volgt:"de"jedge"vo"spelshow."hierbij"horen"de"volgende"onderdelen:" Draaiboek"verloop"spelshow,"met"daarin:" """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 6 "Op"het"moment"van"inleveren"staat"er"een"verzoek"uit"naar"deze"persoon."" 7 "Op"het"moment"van"inleveren"staat"er"een"verzoek"uit"naar"deze"persoon."" " 16"

17 Tekst"en"aanwijzingen"voor"de""acteurs;" Uitwerking"van"de"vragen,"opdrachten"en"werkvormen"voor"leerlingen;" Lijst"met"technische"benodigdheden"(licht,"geluid,"rekwisieten)." Docentenhandleiding;" Compacte"didactische"onderbouwing"van"draaiboek."" Het"draaiboek"en"de"docentehandleiding"worden"ondersteund"door"het"antwoord"op"de" probleemstelling."die"koppeling"wordt"kernachtig"uitgelegd"in"de"didactische"onderbouwing."" Dit"product"hangt"zeer"nauw"samen"met"het"praktijkprobleem,"omdat"het,"wanneer"wij"erin" slagen,"aansluit"bij"de"wensen"van"de"leeftijdsgroep"en"het"schoolcurriculum."bovendien"zal" het"product"praktisch"uitvoerbaar"zijn."" 4. Planning' De"planning"is"gebaseerd"op"de"inleverdata"in"het"ILOHrooster."Doordat"er"in"twee"agenda s" tijd"moet"worden"gevonden"voor"samenwerking"en"in"nog"meer"agenda s"voor"overleg"met" de"opdrachtgever,"is"dit"nu"nog"niet"in"de"planning"op"te"nemen 8."Daarvoor"zullen"we"per" inleverdatum"verder"met"elkaar"en"de"opdrachtgevers"afstemmen"wanneer"er"samen"wordt" gewerkt."" Datum:'" 26"maart" 2014" Week"14" 16"april"2014" Week"14" "16" Week"16" Week"17"en" 18" Inleveren:" Paper"1"(UvA):"plan"van"aanpak" Afspraak"Karlien"Pijnenborg"en"opdrachtgevers" Evt."Herkansing"paper"1" Literatuuronderzoek" Onderwerpen"eerste"interviews"experts"(geschiedenis)" Ruwe"versie"plan"voor"spelshow" Overleg"met"opdrachtgevers"over"vorderingen."" Spelshow"uitwerken"op"basis"van"onderzoek" Interviews"experts"opzetten"(drama"en"kunsttheorie)"" """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 8 "Er"staat"een"overleg"in"de"planning"met"als"doel"het"vastleggen"van"deze"overlegmomenten."" " 17"

18 Week"19" Week"20" 28"mei"2014" Week"22" 5"juni"2014" 19"juni"2014" 26"juni"2014" Interviews"experts"(drama"en"kunsttheorie)" Overleg"opdrachtgevers" Verwerken"feedback"opdrachtgevers"en"experts"in"product"en"onderzoek" Paper"2"(UvA)" Presentatie"product"aan"opdrachtgever"(beoordeling"opdrachtgever)" Tentamen/eindgesprek" Eindproduct"op"de"repository."" Herkansing"Tentamen" "" Herkansing"paper"2"" " " 18"

19 ' Literatuur' Anderson,"L.,"Krathwohl,"D.,"Airasian,"P.,"Cruikshank,"K.,"Mayer,"R.,"Pintrich,"P.,"."."."Wittrock," M."(2001)."A$taxonomy$for$learning,$teaching,$and$assessing:$A$revision$of$Bloom's$ Taxonomy$of$Educational$Objectives$(Complete$edition)."(L."Anderson,"&"D." Krathwohl,"Red.)"New"York:"Longman." Crone,"E."(2008)."Het$puberende$brein.$Over$de$ontwikkeling$van$de$hersenen$in$de$unieke$ periode$van$de$adolescentie."amsterdam:"bert"bakker." Cultuurnetwerk."(2008)."Museumeducatie$in$de$praktijk.$Trendrapport$museumeducatie$ 2007."Utrecht:"Cultuurnetwerk." Cultuurnetwerk."(2012)."Theatereducatie$in$de$praktijk.$Trendrapport$museumeducatie$2012." Utrecht:"Cultuurnetwerk." Dieleman,"C."(2009)."Het$nieuwe$theaterleren:$een$veldonderzoek$naar$de$rol$van$theater$ binnen$culturele$en$kunstzinnige$vorming$op$havo$en$vwo."(proefschrift)." Amsterdam:"UP." Ebbens,"S.,"&"Ettekoven,"S."(2013)."Effectief$leren.$Basisboek."Groningen:"WoltersHNoordhof." Elzinga,"D.,"&"Smallegoor,"R."(2008)."Toi$Toi$Toi.$24$theatersportlessen."Amsterdam:" International"Theatre"&"Film"Books." entoen.nu."(2007,"juli"3)."voor$docenten$voortgezet$onderwijs."opgeroepen"op"maart"23," 2014,"van"entoen.nu:" Gardner,"H."(1990)."Art$Education$and$Human$Development."Los"Angeles:"Getty"Publications." Hattie,"J."(2012)."Visible$learning$for$teachers.$Maximizing$impact$on$learning."Londen:" Routledge." Hein,"G."E."(1998)."Learning$in$the$museum."Londen:"Routledge." Hoogstraat,"E.,"&"Vels"Heijn,"A."(2006)."De$leertheorie$van$Kolb$in$het$museum:$dromer,$ denker,$beslisser,$doener."amsterdam:"museumvereniging." " 19"

20 Kohnstamm,"R."(2009)."Kleine$ontwikkelingspsychologie$III.$de$puberjaren."Houten:"Bohn" Stafleu"van"Loghum." Kolb,"D."(1984)."Experiential$Learning.$Experience$as$the$Source$of$Learning$and$ Development."New"Jersey:"PrenticeHHall." Krahtwohl,"D.,"Bloom,"B.,"&"Masia,"B."(1964)."A$Taxonomy$of$Educational$Objectives:$ Handbook$II,$the$Affective$Domain.$."New"York:"David"MacKay." Landelijk"Expertisecentrum"MensH"en"Maatschappijvakken."(2014)."Opgeroepen"op"maart" 25,"2014,"van"Expertisecentrum"Kunsttheorie:" kunsttheorie.nl/" Landelijk"Expertisecentrum"MensH"en"Maatschappijvakken."(2014)."Opgeroepen"op"maart" 25,"2014,"van"Instituut"voor"Geschiedenisdidactiek:" Ministerie"van"OCW."(2011,"februari"3)."Besluit$kerndoelen$onderbouw$VO$BES."Opgeroepen" op"maart"24,"2014,"van"overheid.nl:" Rijksmuseum"Amsterdam."(2013)."Jij$&$de$Gouden$Eeuw."Opgeroepen"op"maart"22,"2014," van"rijksmuseum.nl:" Roberts,"T."G."(2003,"augustus)."An$Interpretation$of$Dewey's$Experiential$Learning$Theory." Opgeroepen"op"maart"25,"2014,"van"ERIC"Institute"of"Education"Sciences:" Simon,"N."(2010)."The$Participatory$Museum."Santa"Cruz,"CA:"Museum"2.0." Simpson,"E."J."(1966)."The"classification"of"educational"objectives:"Psychomotor"domain." Illinois$Journal$of$Home$Economics,$10(4),"110H144." SLO."(2007)."Concretisering$van$de$kerndoelen$Mens$en$maatschappij.$Kerndoelen$voor$de$ onderbouw$vo."enschede:"stichting"leerplanontwikkeling." Valcke,"M."(2010)."Onderwijskunde$als$ontwerpwetenschap."Gent:"Academia"Press." Vogelaar,"L.,"&"Rynja,"L."(2005)."Kunst$&$cultuur$op$de$schop:$over$de$kunstY$en$ cultuurbeleving$van$tieners."amsterdam:"cjp." Vrijer,"J."d."(2013)."Theatereducatie$en$museumeducatie.$Een$vergelijking$van$doelstellingen,$ " 20"

21 theorieën,$praktische$aanpak,$organisatie$en$samenwerking$met$het$onderwijs." (Master"Scriptie)."Amsterdam:"UvA." "" Bijlagen' Bijlage'1:'notulen'overleg'opdrachtgevers'1' Overleg$met$Annemiek$Spronk$en$Liesbeth$Sparks,$13$februari$2014$ Op"13"februari"hadden"Jelle"en"ik"onze"eerste"afspraak"met"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth" Sparks,"beide"medewerkers"van"de"educatieve"afdeling"van"het"Rijksmuseum."Tijdens"deze" afspraak"was"ons"doel"om"met"hen"te"overleggen"welke"projecten"zij"hebben"liggen"waar"wij" aan"mee"kunnen"werken."het"eerste"project"dat"zij"noemen"was"de"voortgezet"onderwijs" versie"van" Jij"&"de"Gouden"Eeuw,"een"educatief"programma"dat"op"dit"moment"een"primair" onderwijs"en"familie"versie"heeft."hierbij"willen"ze"zich"richten"op"klas"1"en"2"van"de" middelbare"school."hierover"hadden"jelle"en"ik"al"in"onze"brainstormsessie"gesproken"en" ging"voor"ons"beide"een"grote"voorkeur"naar"uit."in"overeenstemming"met"annemiek"en" Liesbeth"hebben"we"besloten"bij"dit"project"aan"te"sluiten."" Het"educatieve"programma" Jij"&"de"Gouden"Eeuw "(vanaf"nu:"jedge)"heeft"drie"historische" gebeurtenissen"als"insteekhoek,"namelijk" Nova"Zembla," de"nachtwacht "en" Hugo"de" Groot."De"middelbare"school"versie"van"dit"programma"zal"met"name"gebaseerd"worden"op" de"huidige"publieksversie."hoe"de"publieksversie"er"precies"uitziet"zal"de"komende"tijd" duidelijk"worden"bij"het"meelopen"met"de"beide"programma s."jedge"voor"vp"wil"het" Rijksmuseum"live"laten"gaan"vanaf"begin"september"2014,"dus"wat"betreft"planning"sluit"dit" goed"aan"mij"onze"planning." Annemiek"en"Liesbeth"hebben"ons"gevraagd"om"met"name"mee"te"denken"met"een"spel"dat" onderdeel"is"van"dit"programma:"het"spel"ontwikkelen,"concretiseren,"testen"evalueren"en" aanpassen."de"wensen"die"zij"tot"nu"toe"hiervoor"genoemd"hebben,"zijn"dat"het"grappig" moet"zijn,"competitief,"kennis"moet"overbrengen"en"de"kennis"van"de"leerlingen"moet" testen."om"een"goed"beeld"te"krijgen"hebben"we"afgesproken"dat"we"de"handleidingen"en" lespakket"ontvangen"van"de"publieks"en"primair"onderwijs"versie"en"dat"we"in"de"komende" tijd"mee"gaan"lopen"met"beide"versies."daarnaast"ontvangen"wij"de"quizvragen"die"tot"nu"toe" zijn"bedacht"door"liesbeth,"het"concept"tot"nu"toe"en"de"planning."nadat"we"mee"hebben" " 21"

22 gelopen,"zullen"we"opnieuw"een"afspraak"maken"om"de"wensen,"plannen"en"het"onderzoek" verder"te"concretiseren." Bijlage'2:'notulen'overleg'opdrachtgevers'2' Overleg$met$Annemiek$Spronk$en$Liesbeth$Sparks,$13$maart$2014$ (Reactie"Anne"Marie"van"der"Vlies"op" Verslag"afspraak"Annemiek"Spronk"en"Liesbeth"Sparks" 13"februari"2014 :"Het"product"is"concreet"en"prima."In"het"onderzoek"moeten"jullie"je" academische"kwaliteiten"aan"de"ilo"laten"zien."jullie"zouden"kunnen"denken"aan"het" omzetten"van"de"leerdoelen"van"po"naar"vo,"eventuele"aansluitingen"op"exameneisen"kua" en"geschiedenis"(burgerlijke"cultuur)"en"hoe"je"het"programma"didactisch"opzet."daarnaast" kunnen"jullie"leerlingen"interviewen"/"enquêteren"als"focusgroep"inzetten"om"te"kijken"hoe" de"ideeën"aansluiten"/"of"het"programma"overkomt.)" Tijdens"de"afspraak"met"Annemiek"en"Liesbeth"hebben"we"het"over"een"heel"aantal"zaken" gehad"en"een"aantal"vragen"van"onze"zijde"gespecificeerd"en"geconcretiseerd."" Aan"het"einde"van"deze"periode"zal"er"een"product"(spelshow)"en"een"inhoudelijk"onderzoek" liggen"voor"het"rijksmuseum"en"voor"de"uva,"waarbij"het"rijksmuseum"meer"baat"heeft"bij" het"product,"maar"dit"graag"inhoudelijk"ondersteund"ziet"en"de"uva"meer"belang"hecht"aan" het"onderzoek."" Wanneer"een"middelbare"school"klas"op"bezoek"komt,"zullen"ze"eerst"een"rondleiding"krijgen" in"het"rijksmuseum"langs"de"voorwerpen"die"in"het"behouden"huis"zijn"gevonden"(1),"de"kist" van"hugo"de"groot,"de"stok"van"oldenbarnevelt"(2)"en"de"nachtwacht"(3)."vervolgens"zullen" ze"de"theatershow"te"zien"krijgen"die"gespeeld"wordt"door"drie"rondleiders/acteurs."deze" theatershow"is"dezelfde"als"waar"gebruik"van"wordt"gemaakt"bij"de"publieksversie."tot"slot" zullen"de"leerlingen"een"spectaculaire"spelshow"gaan"spelen."al"deze"onderdelen"nemen" ongeveer"drie"kwartier"in"beslag."aangezien"het"bezoek"in"totaal"2,5"uur"duurt,"is"er"nog" ruimte"voor"een"korte"pauze."" Tijdens"de"les,"voorafgegaan"aan"het"museumbezoek,"hebben"de"leerlingen"het" Ranking"the" Classroom Hspel"gedaan."Bij"deze"persoonlijkheidstest"worden"er"verschillende"personages" uit"de"verhalen"van" Rembrandt," Hugo"de"Groot "en" Nova"Zembla,"in"totaal"23"stuks," verdeeld"over"de"leerlingen"in"een"klas."het"is"mogelijk"dat"hierbij"enkele"dubbelrollen"zijn." Vervolgens"krijgen"de"leerlingen"als"huiswerkopdracht"om"zich"te"verdiepen"in"hun" personage."eventueel"zouden"de"leerlingen"een"presentatie"kunnen"geven"in"de"klas"als"de" " 22"

23 docent"hier"tijd"voor"wil"nemen."een"school"kan"kiezen"om"het"museumbezoek"aan"te"laten" sluiten"op"hun"programma,"waarbij"de"gouden"eeuw"in"de"tweede"klas"van"havo"en"vwo" wordt"behandeld."met"deze"voorkennis"komen"de"leerlingen"naar"het"rijksmuseum."" Enkele"wensen"verbonden"aan"de"spelshow"geformuleerd"door"het"Rijksmuseum"zijn:" " - Nadenken"over"de"inhoud"en"vormgeving"van"de"spelshow;"" - De"spelshow"moet"toegankelijk"zijn"en"aansluitend"aan"het"programma,"maar"niet" plat;" - De"leerlingen"van"klas"1"en"2"van"de"middelbare"school"moeten"zich"serieus" genomen"voelen;" - De"leerlingen"betrekken;"" - Interviews"met"de"doelgroep"(leerlingen"van"klas"1"en"2);"" - Gaan"de"leerlingen"vragen"in"groepjes"beantwoorden"of"individueel?;"" - Wetenschappelijk"onderbouwen"dat"de"gemaakte"keuzes"voor"de"spelshow" daadwerkelijk"zullen" werken ;" - Aansluiten"bij"de"huidige"publieksversie;"" - De"spelshow"eenvoudig"houden,"ook"wat"betreft"techniek;" - Inspiratie"opdoen"uit"spellen"of"quizzen,"zoals:"Waar$of$niet$waar?,$De$Lama s,$wie$ ben$ik?,$ik$hou$van$holland,$met$het$mes$op$tafel,$de$jongens$tegen$de$meisjes$en"de$ Kwis;" - Hedendaagse"spellen"en"quizen"een" Gouden"Eeuw"sausje "geven,"maar"niet" oubollig;"" - Nadenken"over"hoe"de"leerlingen"de"vragen"gaan"beantwoorden"(vlaggetjes," kaartjes,"etc)?;"" - Een"rol"bedenken"voor"de"docenten"van"de"klas;"" - Bedenken"welke"rol"de"acteurs"(3"personen)"gaan"spelen"(evt."leider"van"een" groepje?);"" - Teksten"schrijven"voor"de"acteurs"voor"tijdens"de"spelshow;" - Bedenken"wel"prijs"de"beste"groep"krijgt,"ze"worden"erelid"van"de" Genootschap"van" Rijksgeheimen "en"ontvangen"bijvoorbeeld:"snoep/een"gouden"chocolade" medaille/een"oorkonde"(een"prijs"geïnspireerd"op"de"gouden"eeuw)."" Met"deze"kennis"en"wensen"in"het"achterhoofd"gaan"wij"ons"onderzoek"vervolgen."" " " " 23"

24 Bijlage'3:'analyse' Jij'&'de'Gouden'Eeuw 'publieksversie' Bezoek$op$26$februari$2014$ In"de"voorjaarsvakantie"zijn"Jelle"en"ik"de"publieksversie"wezen"bekijken"van"JEDGE."Aan"dit" educatieve"programma"doen"ouders"mee"met"kinderen"vanaf"5"tot"12"jaar."afhankelijk"van" de"leeftijd"en"de"moeilijkheid"van"het"programma"worden"de"kinderen"en"ouders"ingedeeld" in"de" Rembrandt Hgroep"(jongste"kinderen)," Hugo"de"Groot Hgroep"(middenHleeftijd)"en"de" Nova"Zembla Hgroep"(oudste"kinderen)."Iedere"groep"krijgt"in"zijn"eigen"kleur"(groen,"blauw" en"bruin)"een"jasje"aan,"zodat"ze"herkenbaar"zijn."vervolgens"wordt"iedereen"meegenomen" naar"de"educatieve"ruimte"waar"plaatsgenomen"mag"worden"op"een"kleine"tribune."drie" acteurs/rondleiders"beginnen"met"een"theaterstuk"over"de"drie"historische"gebeurtenissen."" Het"theaterstuk"is"erg"grappig"en"interactief."De"acteurs"springen"voortdurend"van"hun" historische"personage"naar"hun"hedendaagse"personage."tijdens"het"gesprek"met"annemiek" en"liesbeth"gaven"zij"aan"dat"zij"dit"theaterstuk"hetzelfde"willen"houden,"daarom"hebben"wij" hier"extra"kritisch"naar"gekeken."het"theaterstuk"is"ontzettend"leuk,"maar"wel"hier"en"daar" kinderachtig."een"aantal"van"de"grappen,"zoals"poep"en"pies"grappen,"zullen"bij"leerlingen" van"de"eerste"en"tweede"klas"van"de"middelbare"school"niet"aanslaan."dit"is"juist"een"leeftijd" waarop"kinderen"zich"afzetten"tegen"(in"hun"ogen)"kinderachtige"dingen."ze"zullen"zich" hierdoor"niet"serieus"genomen"voelen."met"een"aantal"kleine"aanpassingen"is"het" theaterstuk"wel"erg"geschikt."" Na"het"theaterstuk"gaan"kinderen"en"ouders"op"onderzoek"uit"in"drie"verschillende" onderzoeksruimtes."in"de"vo"versie"zal"dit"niet"terug"komen,"dus"hier"besteed"ik"verder"geen" aandacht"aan."vervolgens"leidden"de"acteurs/museumdocenten"de"drie"groepen"in"sneltrein" vaart"door"het"museum."bij"de"vo"versie"zal"het"programma"hier"mee"starten"en"zullen"de" groepen"daarna"pas"naar"het"theater"gaan."dat"is"een"goede"beslissing,"want"dan"begin"je" serieus"en"fris"in"het"museum"en"kun"je"hier"de"tijd"voor"nemen"en"dan"worden"de"verhalen" daarna"verder"uitgelegd"en"uitgebeeld"in"het"theaterstuk." Na"het"museumbezoek"gaan"de"leerlingen"in"de"Teekenschool"naar"de" belevingswereld."de" leerlingen"stappen"in"het"behouden"huis"(nova"zembla),"in"een"kist"(hugo"de"groot)"of"in" een"oudhhollands"schilderij"(rembrandt)."bij"de"vo"versie"zal"ook"dit"gedeelte"weggelaten" worden"en"worden"vervangen"door"de"spelshow."verwacht"wordt"dat"de"belevingswereld" niet"geschikt"is"voor"het"vo,"omdat"het"kinderachtig"is"en"dat"het"niet"veel"zal"toevoegen."" Het"was"heel"erg"leuk"om"mee"te"mogen"kijken"en"om"te"zien"dat"kinderen"én"hun"ouders" " 24"

25 veel"plezier"beleefden."een"aantal"punten"die"hieruit"meegenomen"kunnen"worden,"is"dat"de" theatershow"geschikt"is,"maar"op"een"aantal"kleine"punten"aangepast"moet"worden"om"het" niet"te"kinderachtig"te"laten"zijn"voor"vo"leerlingen."" " " " 25"

26 Bijlage'4:'Analyse' Jij'&'de'Gouden'Eeuw 'primair'onderwijs'versie' Bezoek$op$11$maart$2014Y03Y25$ Op"een"dinsdagochtend"ben"ik"meegelopen"met"een"basisschool"uit"de"Zaanstreek"die"met" groep"7"deelnam"aan"jedge."in"deze"groep"zitten"dertig"leerlingen."" De"opbouw"van"het"programma"zag"er"als"volgt"uit:"(1)"bezoek"museum"o.l.v." museumdocent/acteur,"waarbij"de"voorwerpen"van"nova"zembla"worden"bekeken,"de"kist" van"hugo"de"groot"en"de"nachtwacht"van"rembrandt,"(2)"naar"de"verschillende" beleveniswerelden,"(3)"museumdocent/acteur"oefent"het"theaterstuk"samen"met"de" leerlingen"(de"rollen"zijn"op"school"al"verdeeld,"de"leerlingen"hebben"zelfstandig"tijd"besteed" aan"het"leren"van"hun"tekst"en"een"liedje"geleerd),"(4)"de"drie"theaterstukken"worden"een" voor"een"door"de"leerlingen,"samen"met"de"museumdocent/acteur,"gespeeld."" Ik"zal"in"deze"analyse"wat"korter"ingaan"op"de"verschillende"programma"onderdelen"en" slechts"aandacht"besteden"aan"wat"meer"en"minder"geschikt"is"voor"de"vo"versie"van"jedge." Een"groot"verschil"tussen"de"publieksversie"en"de"primair"onderwijs"(PO)"versie"is"dat"de"PO" versie"start"met"een"rondleiding"door"het"museum."het"verschil"is"duidelijk"merkbaar."de" leerlingen"zijn"in"het"museum"heel"erg"geïnteresseerd"en"oplettend."hierbij"is"ook"merkbaar" dat"de"leerlingen"al"voorkennis"hebben"opgebouwd"tijdens"de"lessen"op"school."daarnaast"is" de"rol"van"de"museumdocent/acteur"heel"anders,"want"bij"de"publieksversie"zijn"het"veel" meer"acteurs"en"bij"de"po"versie"hebben"ze"duidelijker"een"rol"van"rondleider."de"keuze"om" bij"de"vo"versie"eerst"het"museum"in"te"gaan"zal"dit"educatieve"programma"inhoudelijk" interessant"maken"en"diepgaand."" Bij"de"VO"versie"zal"het"theaterstuk"vervangen"worden"door"een"gespeeld"theaterstuk"door" museumdocenten/acteurs"en"de"interactieve"spelshow."het"theaterstuk"waar"de"leerlingen" van"po"aan"deelnemen"is"niet"geschikt"voor"vo"leerlingen,"want"zij"zullen"dit"niet"leuk" vinden."ik"merkte"nu"al"bij"leerlingen"van"groep"7"dat"zij"bijvoorbeeld"het"liedje"zingen"heel" erg"leuk"vinden"en"dat"ze"serieus"mee"doen,"maar"het"heel"spannend"vinden."aangezien"de" leerlingen"vaak"al"vele"jaren"bij"elkaar"in"de"klas"zitten,"is"de"omgeving"toch"veilig"genoeg"en" doen"daarom"allemaal"mee."leerlingen"van"klas"1"en"2"zullen"een"liedje"zingen"een"stuk" minder"leuk"vinden"en"aangezien"de"leerlingen"elkaar"nog"niet"zo"lang"kennen"zal"het"spelen" van"een"theaterstuk"niet"voor"iedere"groep"of"leerling"goed"aanslaan."bovendien"bij"de"keuze" voor"de"spelshow"wordt"er"ook"meer"de"nadruk"gelegd"op"inhoudelijke"kennis"van"de" historische"gebeurtenissen"en"sluit"daarom"beter"aan"bij"het"schoolprogramma."" " 26"

27 Bijlage'5:'Analyse'bestaande'spelshows' Analyse$van$ De$Kwis $en$ Ik$hou$van$Holland $ De"Kwis:" De"Kwis"is"een"humoristische"quiz"van"de"VARA"uit"2013"met"Niels"van"der"Laan,"Jeroen" Woe,"Joep"van"Deudekom"en"Rob"Urgert."Vaste"gast"is"Paul"de"Leeuw."Het"wordt" uitgezonden"op"nederland"1."" Geschikte"onderdelen:" " - De"multiplechoicevragen:"zoveel"mogelijk"goede"antwoorden"geven"in"een"gezette" tijd."" - De"wieHheeftHdeHwatHtegenHwieHgezegtHvraag :"Er"wordt"een"uitspraak" geprojecteerd"(kan"ook"op"een"bord"geprint"worden)"met"daaronder"vier"opties."er" moet"geraden"worden"die"de"uitspraak"heeft"gedaan."" - Een"gezicht"compleet"proberen"te"maken:"bij"iedere"goede"vragen"wordt"er"een"deel" van"een"afbeelding"van"een"gezicht"toegevoegd"en"aan"het"einde"moet"er"geraden" worden"wie"de"persoon"is."" Ik"hou"van"Holland:"" Ik"hou"van"Holland"is"een"zaterdagavondshow"die"wordt"uitgezonden"op"RTL"4."Het" programma"wordt"gepresenteerd"door"linda"de"mol."in"dit"televisieprogramma"wordt"er" elke"week"gekeken"wat"bekende"nederlanders"van"hun"land"afweten."zij"worden"geholpen" door"de"twee"teamcaptains"jeroen"van"koningsbrugge"en"guus"meeuwis."" Geschikte"onderdelen:" - Teamcaptains"(acteurs)" - Krijtbordjes"waarop"antwoorden"geschreven"moeten"worden." - Muziek:"draaiorgel"(oudHHollands)"(?)" - Een"ZeeuwsblauwHtegeltjesHschort"voor"de"teamcaptains"(acteurs)." - Scorebord"laten"bijhouden"door"de"leerkracht"waarop"de"tussenstand"staat."" - Schatten:"er"wordt"gevraagd"aan"een"team"om"een"getal"(aantal,"jaartal,"bedrag"etc.)" te"schatten."dit"getal"moeten"ze"op"een"bordje"schrijven."het"team"dat"het"dichtst"bij" het"juiste"getal"zit"krijgt"een"punt."" - Woorden"spellen:"een"persoon"uit"een"team"krijgt"een"moeilijk"woord"(oudH Hollandse"woorden?)"dat"hij/zij"moet"spellen."Bij"een"juiste"spelling"krijgt"het"team" een"punt."of"een"team"moet"samen"één"woord"spellen,"waarbij"ieder"teamlid"één" letter"voor"zijn"rekening"neemt."" - Personage"beschrijven:"Een"teamlid"krijgt"kaartjes"met"daarop"de"naam"van"een" persoon,"maar"hij/zij"mag"niet"de"naam"noemen."de"rest"van"de"groep"moet"zo"veel" mogelijk"namen"raden."bij"iedere"juiste"naam"krijgt"de"groep"een"punt."hierin" zouden"de"23"personages"verwerkt"kunnen"worden."" " 27"

28 - Finale:"Draaien"aan"een"rad:"wanneer"een"vraag"goed"beantwoord"is,"mag"er"aan"het" rad"gedraaid"worden."op"het"rad"staan"cijfers"(punten),"deze"punten"mogen"bij"de" totaalscore"opgeteld"worden."" " " " 28"

29 Bijlage'6:'Samenvatting'Vogelaar'&'Rynja'(2005)' " De"leeftijdsgroep"van"12H15"jaar,"de"doelgroep"voor"de"VO"versie"van"JEDGE,"bestaat"38%"uit" Creatieve"Entertainers,"29%"uit" Honkvast"Cultuurmijders,"24%"uit" Ondernemende" Cultuurfans "en"21%"uit" Geïnteresseerde"Toeschouwers."" Creatieve'Entertainer:' Creatieve"Entertainers"vinden"het"leuk"om"iets"te"maken"en"het"uiten"van"hun"talent"is" belangrijk."sociale"beleving"vinden"zij"belangrijk."" Tips'voor'de'Creatieve'Entertainer:'' - relateer"het"aanbod"aan"muziek;" - zorg"voor"interactie,"ze"moeten"iets"kunnen"doen;" - leg"niet"te"veel"nadruk"op"educatie,"maar"zorg"dat"ze"spelenderwijs"leren;" - maak"het"niet"te"vooruitstrevend"of"experimenteel."" Honkvaste'Cultuurmijder:' De"Honkvaste"Cultuurmijders"heeft"weinig"interesse"in"verschillende"cultuuruitingen."De" dimensies"drempelvrees"en"performancehangst"zijn"hierop"van"toepassing." Tips'voor'de'Honkvaste'Cultuurmijder:'' - Blijf"dicht"bij"de"belevingswereld"van"Honkvaste"Cultuurmijders;"" - Verwijs/link"naar"dagelijkse"dingen"en"geef"voor"de"doelgroep"relevante" feitjes/weetjes;" - Vraag"niet"te"veel"om"eigen"inbreng;"" - Maak"je"aanbod"toegankelijk"en"speel"in"op"interesse"als"games,"films"en"techniek;"" - Geschiedenis"spreekt"meer"aan"dan"moderne"kunst."" Ondernemende'Cultuurfan:' De"Ondernemende"Cultuurfan"is"zelf"zeer"creatief"en"neemt"graag"deel"aan"kunstH"en" cultuuruitingen."de"dimensies"op"dit"type"van"toepassing"zijn"(op"volgorde"van" belangrijkheid)"algemene"vorming,"zelfexpressie"en"creatie,"intrinsieke"interesse,"muziek"als" katalysator,"escapisme,"leergierigheid"en"sociale"beleving." Tips'voor'de'Ondernemende'Cultuurfan:' - creëer"het"gevoel"dat"ze"tot"de"voorlopers"behoren;"" - Zet"ze"aan"het"denken;"" - Schotel"dit"type"iets"voor"wat"ze"inspireert"(wat"dus"niet"heel"duidelijk"en"hapklaar" is);"" - Daag"ze"uit;"" - Laat"ze"zelf"dingen"maken"of"muziek"spelen;"" " 29"

30 - Zet"ze"op"een"podium."" Geïnteresseerde'Toeschouwer:'' De"Geïnteresseerde"Toeschouwer"staat"liever"niet"zelf"in"de"spotlights,"maar"geniet"vooral" van"receptieve"kunst"en"cultuuruitingen."de"dimensies"op"dit"type"van"toepassing"zijn" leergierigheid,"algemene"vorming,"intrinsieke"interesse,"escapisme,"performance"angst," muziek"als"katalysator"en"sociale"beleving."" " Tips'voor'de'Geïnteresseerde'Toeschouwer:'' - Zorg"ervoor"dat"ze"iets"kunnen"leren."Laat"je"daarbij"leiden"door"aspiraties,"maar" bied"kennis"wel"op"ieders"niveau"aan;"" - Schets"de"context"en"geef"achtergrondinformatie;" - Bied"de"mogelijkheid"om"rustig"individueel"rond"te"kijken"of"iets"zelf"te"ondernemen."" - Geef"vel"inhoud"en"maak"het"niet"te"kinderachtig" - Leg"de"nadruk"meer"op"natuur,"techniek"of"(cultuur)geschiedenis"dan"op"moderne" kunst,"dans"of"theater."" " " " 30"

31 Bijlage'7:'Concretisering'van'de'kerndoelen'Mens'en'maatschappij' Zie$hiervoor$de$apart$gestuurde$bijlage.$$ ' " 31"

32 Concretisering kerndoelen Mens en maatschappij