MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE ARREST

Transcriptie

1 MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE ARREST van 16 mei 2017 met nummer MHHC/M/1617/0078 in de zaak met rolnummer 1516/MHHC/0116/M Verzoekende partij de heer Koen WINDELS vertegenwoordigd door advocaat Steven TAMSYN met woonplaatskeuze op het kantoor te Dries 15, 9880 Aalter Verwerende partij het VLAAMSE GEWEST vertegenwoordigd door de Vlaamse regering, ten verzoeke van de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw voor wie optreedt, bij delegatie: de gewestelijke entiteit (de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer, AMMC) met kantoren te 1000 Brussel, Koning Albert II-laan 20 bus 8 vertegenwoordigd door: mevrouw Sigrid RAEDSCHELDERS, afdelingshoofd I. BESTREDEN BESLISSING De verzoekende partij vordert met een aangetekende brief van 7 juli 2016 de vernietiging van de beslissing van de gewestelijke entiteit van 27 mei 2016, gekend onder nummer 14-AMMC-708-M. De bestreden beslissing legt aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van euro (525 euro verhoogd met de opdeciemen) wegens schending van artikel van het besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van het Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (hierna: VLAREMA), artikel 2, 1 en artikel 43 van het besluit van de Vlaamse regering van 6 februari 1991 houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning (hierna: VLAREM I), artikel 4, 1 en 2 en artikel 22 van het decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning (hierna: Milieuvergunningsdecreet). Aan de verzoekende partij wordt verweten dat zij een als hinderlijk ingedeelde inrichting klasse 2 heeft uitgebaat zonder voorafgaande vergunning en activiteiten heeft uitgevoerd die als een klasse 3 inrichting worden gekwalificeerd zonder voorafgaande melding. Verder wordt de verzoekende partij ook verweten dat de mazouttank enkelwandig was, niet voorzien van een inkuiping en niet gekeurd was. Tot slot wordt vastgesteld dat geen afvalstoffenregister werd bijgehouden met gegevens omtrent de aard, hoeveelheid en verwerkingsmethode van de bedrijfsafvalstoffen. II. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING De verwerende partij dient een antwoordnota en het administratief dossier in. De verzoekende partij dient een wederantwoordnota in. De verwerende partij dient geen laatste nota in. 1

2 De kamervoorzitter behandelt de vordering tot vernietiging op de openbare zitting van 4 mei De heer Bart DE WAELE voert het woord voor de verwerende partij. De verzoekende partij, hoewel behoorlijk opgeroepen, verschijnt niet ter zitting. Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. III. FEITEN 1. Naar aanleiding van een mazoutverontreiniging begeeft een inspecteur van de politie zich samen met de gemeentelijke milieuambtenaar op 20 september 2013 naar 9880 Aalter, Kleine Zouterdreef 4. Op deze locatie bevindt zich een eenmanszaak actief in loodgieterij/verwarmingsinstallaties. Ter plaatse bevinden zich verschillende bidons van 25 liter waarin een mengsel van water en mazout opgeslagen is. Deze bidons zouden normaal gezien overgegoten worden naar een groter recipiënt, waarmee de verzoekende partij het mengsel zelf decanteert. Aangezien dit mengsel als afvalstof dient beschouwd te worden, wordt deze activiteit ingedeeld onder rubriek a) (klasse 2) van bijlage I van VLAREM I. Verder wordt vastgesteld dat er een enkelwandige bovengrondse mazouttank aanwezig is met verdeelslang voor de eigen bedrijfsvoertuigen. Deze tank is niet bekuipt. Deze tank draagt een groene dop, maar er is geen vermelding aanwezig van de keuringsdatum. In de inrichting zijn verscheidene recipiënten aanwezig met gevaarlijke stoffen in bidons (ontvettingsmiddelen en dergelijke) en in kleinere bussen. Dit betreft een ingedeelde activiteit onder rubriek 17.4 (klasse 3). Verder bevinden zich nog twee rolcontainers op het terrein. In de container restafval bevinden zich een grote hoeveelheid isomoverpakkingen die foutief zijn ingezameld in strijd met de bepalingen van hoofdstuk 3, afdeling 2 van het Materialendecreet van 23 december 2011 betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen en de bepalingen van het Vlarema. De exploitant verklaart wel over een afvalstoffenregister te beschikken. Op 4 november 2013 neemt het college van burgemeester en schepenen van de gemeente Aalter akte van de melding klasse 3-inrichting gedaan door verzoekende partij. Volgende voorwaarden worden opgelegd: Artikel 1 ( ) De toepasselijke rubrieken volgens het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning zijn de volgende: : stelplaats voor 3 autovoertuigen en/of aanhangwagens b: opslag van liter diesel : een verdeelslang 17.4: de opslag van 50 liter gevaarlijke stoffen in kleine verpakkingen Bijzondere voorwaarden: De afvalstoffen moeten selectief Ingezameld en afgevoerd worden. De exploitant houdt de noodzakelijke verwerkingsattesten en identificatieformulieren bij op de 2

3 inrichting in een afvalstoffenregister conform artikel 7.2,1.1 van het Vlarema. Dit register van de geproduceerde afvalstoffen wordt minstens jaarlijks aangevuld met de meest recente gegevens. Het is verboden voor de exploitant om opslag en overslag van afvalstoffen, waaronder rnazout-of olieresten, uit te voeren in de inrichting. De exploitant dient de verbruikte hoeveelheid energie op het bedrijf te meten. interne maatregelen die resulteren in een lager verbruik moeten doorgevoerd worden. Het tanken van de bedrijfsvoertuigen dient steeds op verharde bodem te gebeuren. Tijdens het tanken moeten de nodige voorzorgen worden getroffen om morsen te voorkomen waarbij de nodige absorptiemiddelen voorradig moeten zijn om gemorste vloeistoffen te neutraliseren zodat bodem- en grondwaterverontreiniging wordt vermeden. De stookinstallatie voor mazout en de mazoutopslagtanks dienen periodiek gekeurd te Worden overeenkomstig de sectorale voorwaarden bepaald in Vlarem II. Artikel 2 Dat naast de bijzondere voorwaarden opgesomd in artikel 1 volgende algemene en sectorale voorwaarden van Vlarem II van toepassing zijn: Algemene milieuvoorwaarden - algemeen: hoofdstukken 4.1, 4.7 en 4.9. Hoofdstuk 5.15: garages, parkeerplaatsen en herstellingswerkplaatsen voor motorvoertuigen Afdeling : opslag van gevaarlijke vloeistoffen in bovengrondse houders Afdeling : beheersing van de uitstoot van vluchtige organisatie stoffen bij de opslag en verlading van benzine In een navolgend proces-verbaal van 21 mei 2014 wordt kennis genomen van een schrijven van de verzoekende partij waaruit blijkt dat zij een afvalinventaris heeft opgesteld en de eigen installatie heeft gekeurd. Het attest van keuring wordt afgeleverd. Op 30 mei 2014 meldt de procureur des Konings dat hij niet zal overgaan tot strafrechtelijke vervolging. Met een brief van 25 juli 2014 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. De verzoekende partij bezorgt haar schriftelijk verweer aan de gewestelijke entiteit, ontvangen op 14 augustus 2014, waarbij zij stelt dat een opvangreservoir is geplaatst rond de niet ingekuipte enkelwandige bovengrondse tank en dat intussen een milieuvergunning werd bekomen, alsook een afvalstofregister werd opgemaakt. 2. De gewestelijke entiteit legt op 27 mei 2016 de vermelde bestuurlijke geldboete op. Deze beslissing wordt aan de verzoekende partij betekend met een aangetekende brief van 9 juni De verwerende partij motiveert haar beslissing als volgt: 4.2. De hoogte van de geldboete 3

4 Bij de bepaling van de hoogte van de geldboete wordt rekening gehouden met de ernst van de gepleegde feiten, de frequentie en de omstandigheden waarin de feiten gepleegd of beëindigd zijn De ernst van de feiten De doelstelling van bovenvermelde regelgeving is het voorkomen of beperken van de negatieve milieu- en veiligheidsinvloeden van menselijke bedrijvigheden en handelingen die milieubelastend kunnen zijn, of die gevaarrisico's in zich kunnen dragen. Overwegende dat overtreder volgens de rubriek a) (klasse 2), rubriek b) (klasse 3),rubriek (klasse 3) en rubriek 17.4 (klasse 3) van bijlage I van Vlarem I vergunnings-en meldingsplichtige activiteiten uitoefende; dat de klasse waarin een activiteit ingedeeld wordt, bepaald wordt door de graad waarin deze activiteit geacht wordt belastend te zijn voor de mens en het leefmilieu. Overwegende dat milieuvergunningen tot doel hebben om het leefmilieu, de gezondheid en veiligheid van de bevolking te beschermen; dat dit mede gebeurt door het al dan niet toekennen van een milieuvergunning aan hinderlijke inrichtingen en het opleggen van strikte voorwaarden waaraan bij de exploitatie van deze inrichtingen moet voldaan worden opdat de hinder (bv. geluids- en stofhinder) tot een aanvaardbaar niveau beperkt wordt; dat controle over ingedeelde activiteiten noodzakelijk is om alle milieurisico's en hinder voor de omgeving tot een minimum te beperken; dat door het niet aanvragen van een milieuvergunning voor alle activiteiten die op de inrichting worden uitgevoerd deze controle onmogelijk, minstens bemoeilijkt wordt. Overwegende dat de naleving van de Vlaamse algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne van cruciaal belang is om hinder aan het leefmilieu te voorkomen of minstens tot een aanvaardbaar niveau te beperken; dat een strikte naleving van deze bepalingen opgelegd wordt aan alle exploitanten van ingedeelde inrichtingen; dat het niet respecteren van algemene, sectorale en bijzondere voorwaarden van de milieuvergunning de kans op hinder of op een calamiteit, met negatieve milieu-impact op oppervlaktewater, bodem en grondwater, en de leefomgeving aanzienlijk vergroot. Overwegende dat het afvalstoffenbeleid tot doel heeft de gezondheid van de mens en het milieu te vrijwaren tegen de schadelijke invloed van afvalstoffen en de verspilling van grondstoffen en energie tegen te gaan; dat in het kader van de Vlaamse afvalstoffenwetgeving de traceerbaarheid van de afvalstoffen een cruciaal element vormt; dat dit betekent dat er duidelijkheid moet bestaan over o.a. aard, samenstelling, hoeveelheid, mogelijke verwerkings- of toepassingswijzen en eventueel de identificatie van inzamelaar of verwerker van deze afvalstoffen; dat het bijhouden van een afvalstoffenregister hiertoe noodzakelijk is. Overwegende dat conform artikel VLAREM II een enkelwandig mazouttank van een inkuiping moet zijn voorzien; dat deze bepaling de verontreiniging (van bodem, gronden oppervlaktewater) door accidentele lozingen moet voorkomen; dat de exploitant dient aan te tonen te voldoen aan de periodieke keuringsplicht door de keuringsdatum op de vulleiding van de mazouttank te laten aanbrengen. Overwegende dat deze schendingen gepleegd werden in professioneel verband. Deze feiten zijn derhalve voldoende ernstig om gesanctioneerd te worden. 4

5 De frequentie Het betreft een eenmalige schending. Er zijn minstens geen indicaties die erop wijzen dat bij overtreder reeds eerder vergelijkbare feiten werden vastgesteld. Het criterium frequentie geeft derhalve geen aanleiding tot een hogere geldboete De omstandigheden Overwegende dat bij het bepalen van de hoogte van de geldboete rekening wordt gehouden met de bereidheid van de overtreder om de nodige maatregelen te nemen om het milieumisdrijf te stoppen en de gevolgen ervan te beperken. Op 21 november 2013 stelde verbalisant vast dat overtreder een aktename melding klasse 3 voor zijn activiteiten had verkregen van het college voor burgemeester en schepenen op 4 november Overtreder heeft daartoe spoedig voorzien in de regularisatie van de onvergunde exploitatie. Op 21 mei 2014 stelde verbalisant vast dat vermoedelijke overtreder inmiddels een afvalinventaris had opgesteld en dat de mazouttank werd gekeurd. ln zijn verweer haalde overtreder aan dat inmiddels ook de inkuiping rond de mazouttank was geplaatst en hij toonde aan dat deze periodiek gekeurd was. Al deze elementen worden meegenomen als verzachtende omstandigheden en geven aanleiding tot een verlaging van de geldboete. AMMC ging per schrijven van 25 juli 2014 over tot kennisgeving van het voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete op te leggen, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming. Artikel DABM voorziet dat AMMC een boetebeslissing moet nemen binnen een termijn van honderdtachtig dagen na deze kennisgeving. Deze termijn van 180 dagen is een termijn van orde, waarvan de overschrijding niet gesanctioneerd wordt. Deze beslissingstermijn is inmiddels verstreken. AMMC is in casu van oordeel dat de feiten voldoende ernstig zijn om alsnog een bestuurlijke geldboete op te leggen. Wegens het overschrijden van de beslissingstermijn wordt het boetebedrag evenwel verlaagd met één vijfde rekening houdend met de termijn die verstreken is sedert de start van de bestuurlijke boeteprocedure. Ten slotte zijn er, wat dit milieumisdrijf betreft, geen verdere bijzondere omstandigheden die in rekening worden genomen bij het bepalen van de hoogte van de boete. Dit is de bestreden beslissing. IV. ONTVANKELIJKHEID VAN DE VORDERING TOT VERNIETIGING Uit het dossier blijkt dat de vordering tijdig en regelmatig is ingesteld. Er worden geen excepties opgeworpen. 5

6 V. ONDERZOEK VAN DE MIDDELEN TOT VERNIETIGING A. Eerste middel Standpunt van de partijen 1. Uit de uiteenzetting in het verzoekschrift blijkt dat de verzoekende partij een eerste middel ontleent aan de schending van artikel DABM. De verzoekende partij voert aan dat bij de beoordeling geen rekening is gehouden met het feit dat het een eerste inbreuk betrof en dat zij zich meteen in regel heeft gesteld. 2. De verwerende partij geeft in haar antwoordnota aan dat het argument van de verzoekende partij in tegenspraak is met de inhoud van de bestreden beslissing. De verwerende partij geeft aan dat de beslissing wel degelijk voldoet aan de vereisten van de decretale criteria vervat in artikel DABM. 3. De verzoekende partij voegt geen nieuwe elementen meer toe in haar wederantwoordnota. Beoordeling door het College Artikel DABM bepaalt dat de gewestelijke entiteit de hoogte van de boete moet afstemmen op de ernst van het milieumisdrijf en tevens moet rekening houden met de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder milieu-inbreuken of milieumisdrijven heeft gepleegd of beëindigd. Artikel DABM legt op dat er geen wanverhouding mag bestaan tussen de vastgestelde feiten en de hiervoor opgelegde geldboete. De gewestelijke entiteit beschikt binnen deze decretale waarderingscriteria en de decretaal bepaalde vork voor minimum- en maximumboete over een ruime beslissingsbevoegdheid om de gepast geachte alternatieve bestuurlijke geldboete op te leggen. De bestreden beslissing moet wel op controleerbare wijze, en dus aan de hand van concrete elementen, doen blijken dat bij het bepalen van de sanctie daadwerkelijk rekening gehouden is met de decretale waarderingscriteria, teneinde het College als controlerechter toe te laten na te gaan of er geen kennelijke wanverhouding bestaat tussen de feiten en de opgelegde boete. De verzoekende partij toont niet concreet aan in welke mate dat de verwerende partij kennelijk onredelijk is geweest bij haar beoordeling van de ernst, frequentie en omstandigheden van het milieumisdrijf, noch toont zij aan dat er sprake is van enige wanverhouding. Uit haar uiteenzetting blijkt dat zij de bestreden beslissing niet correct heeft geïnterpreteerd nu uit de beslissing blijkt dat de verwerende partij wel degelijk rekening heeft gehouden met de bereidheid van de verzoekende partij om de nodige maatregelen te nemen om de milieumisdrijven te stoppen en de gevolgen er van te beperken. Onder punt De omstandigheden wordt deze bereidheid immers als verzachtende omstandigheid opgenomen hetgeen aanleiding geeft tot een verlaging van de geldboete. Daarenboven wordt onder het punt De frequentie ook gesteld dat het een eenmalige schending betreft, zodat geen hogere geldboete wordt opgelegd. De verzoekende partij toont de onredelijkheid van deze standpunten niet aan, maar beperkt zich slechts tot opportuniteitskritiek. Het middel wordt verworpen. 6

7 B. Tweede middel Standpunt van de partijen 1. De verzoekende partij roept de schending in van het gelijkheidsbeginsel. Zij voert aan dat de beslissing te veel de nadruk legt op de repressieve functie van het handhavingsbeleid. Daarenboven stelt zij dat door de administratieve afhandeling van de inbreuk een aantal gunstmogelijkheden ontzegd worden aan de verzoekende partij. De verzoekende partij stelt dat zij voor de correctionele rechtbank de mogelijkheid zou gehad hebben om de gunst van de opschorting te vragen of een geldboete met uitstel opgelegd te krijgen. De verzoekende partij stelt dan ook benadeeld te zijn geweest en dat de ganse regeling een inbreuk op het gelijkheidsbeginsel inhoudt. 2. De verwerende partij voert hieromtrent geen repliek in haar antwoordnota. 3. De verzoekende partij stelt in haar wederantwoordnota dat het stilzwijgen van de verwerende partij moet geïnterpreteerd worden als een instemming met de door haar ingeroepen schending van het gelijkheidsbeginsel. Beoordeling door het College 1. Een alternatieve bestuurlijke geldboete heeft tot doel om gedragingen, in strijd met een voorschrift dat wordt gehandhaafd met toepassing van titel XVI DABM en waarop overeenkomstig deze titel een straf is gesteld, te voorkomen en te bestraffen. Het is een sanctie met een overwegend repressief karakter. In de memorie van toelichting bij het ontwerp dat titel XVI van het DABM is geworden wordt uitdrukkelijk gesteld dat "bestuurlijke geldboeten door hun punitief karakter, aanleiding moeten geven tot dezelfde rechtswaarborgen die gelden voor strafvervolgingen en de berechting van strafbare feiten", en dat het decreet op dat vlak een optimale rechtsbescherming wil waarborgen (Memorie van toelichting, Vlaams Parlement, , 1249, nr. 1, 14 en 16-17). De vaststelling dat de bestuurlijke geldboete van strafrechtelijke aard is in de zin van de artikelen 6, lid 1 en 7 EVRM, waardoor de waarborgen van deze artikelen in acht moeten worden genomen, heeft evenwel niet tot gevolg dat die geldboete in de Belgische wetgeving van strafrechtelijke aard zou zijn (Gw.H., nr. 119/2009 dd. 16 juli 2009, overweging B.6.2.). Dit wordt bevestigd in de memorie van toelichting bij het ontwerp dat titel XVI van het DABM is geworden, waarin uitdrukkelijk wordt gesteld dat de bestuurlijke geldboeten geen strafsancties zijn, geen door de strafrechter uitgesproken straffen, en dat ze op geen enkele manier hiermee in verband mogen worden gebracht (Memorie van toelichting, Vlaams Parlement, , 1249, nr. 1, 60). Een bestuurlijke geldboete is geen straf in de zin van artikel 1 van het Strafwetboek, maar betreft een niet-penale straf. Derhalve valt zij in beginsel buiten het -nationale- materiële strafrecht. De strafrechtelijke procedure en de bestuurlijke procedure hebben elk hun eigen finaliteit en regelgeving en betreffen van elkaar te onderscheiden situaties, zodat het gelijkheidsbeginsel niet kan geschonden zijn. De strafrechtelijke behandeling beoogt de strafbaarstelling van (in dit geval) milieumisdrijven waarbij de overtreder een strafrechtelijke veroordeling kan oplopen die zich niet noodzakelijk beperkt tot een geldelijke straf. Door de niet-strafrechtelijke behandeling ontsnapt de verzoekende partij aan een strafrechtelijke veroordeling en een mogelijke vermelding van de 7

8 opgelegde straf in het strafregister, terwijl de in dit geval opgelegde alternatieve bestuurlijke geldboete een louter administratieve geldelijke sanctie inhoudt. 2. In het kader van de bestuurlijke handhaving dient de gewestelijke entiteit bij het opleggen van een alternatieve geldboete rekening te houden met de ernst, frequentie en omstandigheden van het milieumisdrijf. De gewestelijke entiteit beschikt in het licht van artikel , lid 2 DABM over een ruime discretionaire bevoegdheid bij het bepalen van het boetebedrag. Het College gaat bij haar legaliteitstoezicht na of de gewestelijke entiteit haar appreciatiebevoegdheid tijdig en naar behoren heeft uitgeoefend binnen het kader van de geciteerde artikelen DABM en DABM. Zij controleert of de gewestelijke entiteit is uitgegaan van de juiste feitelijke en juridische gegevens, of zij die correct heeft beoordeeld en of zij op grond daarvan rechtmatig en dus niet kennelijk onredelijk tot haar boetebeslissing is kunnen komen. Er is bijgevolg slechts sprake van een schending van deze artikelen indien, aan de hand van de argumentatie van verzoekende partij, wordt vastgesteld dat de gewestelijke entiteit op kennelijk onredelijke wijze toepassing heeft gemaakt van de daarin opgenomen waarderingscriteria tot bepaling van het boetebedrag. De verzoekende partij toont zulks niet aan. 8

9 BESLISSING VAN HET MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE 1. Het College verwerpt het beroep. 2. De behandeling van het beroep heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 16 mei 2017 door de eerste kamer. De toegevoegd griffier, De voorzitter van de eerste kamer, Chana GIELEN Marc VAN ASCH 9