Statistiek II (A) ( ) H1: Puntschatters. Samenvatting Statistiek II (A) 9/01/2009 Y.W.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Statistiek II (A) ( ) H1: Puntschatters. Samenvatting Statistiek II (A) 9/01/2009 Y.W."

Transcriptie

1 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. H: Putschatters tatste II (A) Ee schatter θˆ voor ee populateparameter θ s zuver als E ( θˆ ) θ, zoet s het ee verteede schatter. De maat va ozuverhed verteeg (bas) B( θˆ ) E ( θˆ ) θ Relateve effcëte voor zuvere schatters Varθˆ ˆ ˆ < θ effcëter da θ Varθˆ ˆ ˆ > θ effcëter da θ ME (Mea quared Error) ˆ ˆ ME( θ ) E( θ θ ) Varθˆ B( θˆ ) relateve effcëte ozuvere schatters MEθˆ ˆ ˆ < θ effcëter da θ MEθˆ ˆ ˆ > θ effcëter da θ Mometeschatter Populatemomete µ : µ E teeproefmomete µˆ : ˆ µ Meest aaemele schatter L ( θ ) product va de respecteve asdchthede f ( x ; θ ) f ( x ; θ ) f ( x ; θ ) Meest aaemele schatter θˆ waarde voor θ de ( θ ) ( θ ) l l L ( ) L ( θ ) maxmalseert /8

2 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. H: Betrouwbaarhedstervalle ) BI voor populategemddelde Normaal verdeeld e varate geed Tweezdg: P z µ z (-)% BI z ; z met breedte: z µ Eezdg: P z P µ z (-)% BI z ; µ µ Of P z P z (-)% BI ; z Normaal verdeeld e varate ogeed schatte met ( ) µ maar N(,), wel t P t µ, t, t, (-)% BI t ; t,, ; t, of t, ; /8

3 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. ) BI voor verschl populategemddelde Oafhael, Normaal verdeeld e varates geed ( ) ( µ µ ) N(,) (-)% BI z ; z Oafhael, Normaal verdeeld e varates ogeed maar gel ( ) ( µ µ ) P t met ( ) ( ) p (-)% BI t, P ; t, P Oafhael, Normaal verdeeld e varates ogeed e verschlled ( ) ( µ µ ) t ν met ν ( ) ( ) (-)% BI tν, ; tν, Gepaarde waaremge, Normaal verdeeld Neuwe asvarabele D [ ] [ ] [ ] [, ] Var D Var Var Cov D ( ) µ µ t D (Welch beaderg) 3/8

4 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 3) BI voor varate va Normaal verdeelde populates N ( µ, ) ( ) χ ( ) ( ) ( ) P χ, χ, P χ, χ, (-)% BI ( ) ( ) ; χ, χ, 4/8

5 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. H3: Teste va Hypothese ) Klassee Hypotheseteste Nulhypothese H : θ θ Alterateve hypothese θ θ tweezdg H : θ > θ rechts-eezdg θ < θ ls-eezdg Werelhed Beslssg H s waar H s waar H et verwerpe H verwerpe Juste beslssg as - Type I fout as sgfcateveau Type II fout as β Juste beslssg as - β power H tel: Ls-eezdge test: H : µ µ : µ < µ we verwerpe H voor alle waarde x <, da vde we ( rtsche waarde) als volgt: µ [ ] P type I fout P < H < µ geldt P N,... P Z µ z µ z H verwerpe als x < µ z of µ Z < z H tel: Rechts-eezdge test: H : µ µ : µ > µ we verwerpe H voor alle waarde x >, da vde we ( rtsche waarde) als volgt: µ [ ] P type I fout P > H > µ geldt P N,... P Z µ z µ z H verwerpe als µ x > z of µ Z > z 5/8

6 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. H tel: tweezdge test: H : µ µ : µ µ we verwerpe H voor alle waarde x < e x >, da vde we e als volgt: µ P < < µ H geldt P N,... P Z µ z µ z, e: µ P > > µ H geldt P N,... P Z µ z µ z H verwerpe als x < µ z of x > µ z µ µ of Z < z of Z > z ) P-waarde De p-waarde va ee teststatste s de as dat de teststatste oder H ee waarde aaeemt de mstes zo extreem s als de geobserveerde waarde T. p waarde H p waarde < H H : θ θ θ > θ rechts-eezdg () H : θ < θ ls-eezdg () θ θ tweezdg (3) et verwerpe verwerpe met teststatste T Op bass va ee steeproef observere we de waarde T voor T. We gaa u a hoe groot de as s dat we oder H ee waarde observere de () mstes zo groot s, () mstes zo le s, (3) mste zo extreem s (extreem her zowel heel le als heel groot): () p waarde P T T H geldt () p waarde P T T H geldt (3) T le: p waarde P T T H geldt p waarde P T T T groot: p waarde P T T H geldt 6/8

7 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 3) Verbad met BI H : µ µ µ µ tweezdg () H : µ > µ rechts-eezdg () µ < µ ls-eezdg (3) Om deze hypothese te teste op sgfcateveau, stelle we het aavaardgsveau rod µ op, e verwerpe H et als: () µ z ; µ z of µ z ; z () µ z ; of µ z ; (3) ; µ z of ; z µ 4) Power va ee test [ type II fout] β P P H et verwerpe H geldt et H : µ µ µ µ > µ rechts-eezdg () H : µ µ < µ ls-eezdg () µ µ µ tweezdg (3) () We verwerpe H op sg. veau als: x > µ z µ µ µ µ Power β Φ z Φ z () We verwerpe H op sg. veau als: x < µ z µ µ Power β Φ z (3) We verwerpe H op sg. veau als: x < µ z of x > µ z µ µ µ µ µ µ Power β Φ z Φ z Φ z 7/8

8 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 5) Vereste steeproefgrootte ( ) µ µ µ µ z β z Eezdg: β Φ z z β z µ µ µ µ µ µ z β z Tweezdg: β Φ z β z z µ µ ( ) H4: Parametrsche Teste ) Teste voor populategemddelde Normaal verdeelde populates e varates geed N H ( µ, ) : µ µ H : µ < µ ls-eezdg () H : µ > µ rechts-eezdg () H : µ µ tweezdg (3) H verwerpe als: () ) Krtsche pute: z < z P Z < H geldt P Z < Z N(,) z z met teststatste: Z N ( ) 8/8 µ ) P-waarde: P Z z H geldt P Z z Z N (,) Φ( z ) p Φ ( z ) < ) BI: µ ;x z () ) Krtsche pute: z > z ) P-waarde: P Z z H geldt Φ ( z) Φ( z ) p Φ( z ) < ) BI: µ x z ; (3) ) Krtsche pute: z < z of z > z [ ], oder H z : p P Z z Φ( z) ) P-waarde: P Z z Φ z < z > : p P[ Z z] Φ( z) ) BI: µ x z ; x z ( )

9 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. Normaal verdeelde populates e varates ogeed N H ( µ, ) : µ µ H : µ < µ ls-eezdg () H : µ > µ rechts-eezdg () H : µ µ tweezdg (3) µ met teststatste: T t () ) Krtsche pute: Verwerp H als t < t,,, P T H geldt P T T t t t ) P-waarde: Verwerp H als P T t H geldt < ) BI: µ Verwerp H als ; x t, () ) Krtsche pute: Verwerp H als t > t, ) P-waarde: Verwerp H als P T t H geldt < ) BI: Verwerp H als µ x t, ; (3) ) Krtsche pute: Verwerp H als t < t of t > t,, ) P-waarde: Verwerp H als P T t < ) BI: µ Verwerp H als x t ; x t,, ) Test voor verschlle populate gemddelde Oafhael e ormaal verdeeld, varates geed N N ( µ ; ) ( µ ; ) H : µ µ Teststatste: Z N ( ) () a) Verwerp H: z < z of z z, oder H > H : µ µ () H : µ µ < () H : µ µ > (3) b) Verwerp H: p P Z z < c) Verwerp H: x x z ; x x z oder H 9/8

10 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. () a) Verwerp H: z < z b) Verwerp H: p Φ ( z ) < c) Verwerp H: ;x x z (3) a) Verwerp H: z > z b) Verwerp H: p Φ( z ) < c) Verwerp H: x x z ; Oafhael e ormaal verdeeld, varates ogeed, maar gel Teststatste T t P Rest: aaloog met vorge oder H, met ( ) ( ) p Oafhael e ormaal verdeeld, varates ogeed, e verschlled Teststatste T t ν oder H, met ν ( ) ( ) Gepaarde waaremge e Normaal verdeelde populates D H E[ D ] : [ ] [ ] [ ] H : E D < () H : E D > () H : E D (3) met teststatste: T D teste aaloog met hervoor t /8

11 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 3) Test voor de varate va ormaal verdeelde populates ( µ, ) Y N met ogeed H : H : < ls-eezdg () H : > rechts-eezdg () met teststatste H : tweezdg (3) (3) (a) Krtsche waarde: Verwerp H als: x < χ, e x > χ ( ) χ oder H, (b) P-waarde: Verwerp H als: χ : p P x < > > χ : p P x < ( ) ( ) (c) BI: Verwerp H als: ; χ, χ, 4) Test voor vergelg va varates N ( µ ; ) ( µ ; ) N Teststatste: F F steeproefgrootte steeproefgrootte, H : H : < ls-eezdg () H : > rechts-eezdg () H : tweezdg (3) (3) (a) Krtsche waarde: Verwerp H als: f < F e f > F,,,, (b) P-waarde: Verwerp H als: f F,,.5 : p PF f F F, < f > F,,.5 : p PF > f F F, < (c) BI: Verwerp H als: ; F,, F,, 5) Varateaalyse H : µ µ... µ H :, waarvoor µ µ e ( ) B um of quares Betwee Varate tusse de steeproeve (Kwadratsche afwge be ele steeproef) /8

12 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. ( ) ( ) W um of quares Wth Varate be de steeproeve ( ) T B W E[ W ] E ( )... ( ), met W Mea quare Wth MW zuvere schatter ( ) [ ] ( ) E B ee zuvere schatter voor B ( ) ( ) Mea quare Betwee MB zuvere schatter oder H Teststatste: ( ) ( ) MB B F MW W F, Oder H : F, dus als H : F rechtseezdg H verwerpe als,, f > F of als p waarde PF f F F >, < ( ) H verworpe? op zoe aar oppels waar µ µ, aatal oppels el oppel teste als oafh. ormaal verdeelde populates, met ogeed maar gel. Dus µ µ W als t, ( ) ( ) of H H : µ µ : µ µ met T MW ( ) t, e H verwerpe als T t, /8

13 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. H5: Net-parametrsche Teste ) Meetschale Nomale, ordale, terval- e ratoschaal ) Teste voor verdelg χ -test (Dscreet) Nomale meetschaal Y met obeede asdchthed H H : Y heeft ee asdchthed f : Y heeft ee adere asdchthed ) Alle mogele utomste va Y verdele lasse e voor ele lasse de as p ( de as dat de utomst zch de -de lasse bevd) bepale ) Teststatste ( N p ) χ p 3) Rechtseezdge test: H verwerpe als x > χ, Mer op: χ beaderg eel als 5 p, zoet: lasse samevoege e dus zal Als og m parameters geschat moete worde, da s Kolmogorov-mrov test (cotu) Ordale schaal obeede cumulateve verdelgsfucte F H H : Y heeft cumulateve verdelgsfucte F : Y heeft ee adere cumulateve verdelgsfucte χ mwe ordee alle waaremge x va le aar groot: x() < x() < < x( ) ( ) Teststatste: D max F ( ) ˆ ( ) ( ( ) ) ˆ F ; F ( ( ) ) F ( ( ) ) met F ( ) ˆ aatal waaremge Rechtseezdg: verwerp H als d > (ze tabel) x dus F ( ( ) ) ˆ Mer op: Kolmogorov-mrov test s et meer geldg als ee verdelg ee parameter geschat moet worde bv: ormale verdelg met geschatte parameters e Lllefors test: zelfde teststatste, rtsche waarde ets leer (tabel) 3/8

14 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 3) Teste voor cetrale waarde (Medaa) Net-parametrsche teste: - populate: teetest, WRT - populates (oafh): WR - populates (gepaard): teetest, WRT Teetest Ke of de medaa M gel s aa de vooropgestelde waarde M H : M M H : M < M ls-eezdg () H : M > M rechts-eezdg () H : M M tweezdg (3) Teststatste: N of N (aatal waaremge >, resp. <, da (a) vergele met () Verwerp H als: () Verwerp H als: (3) Verwerp H als: of M ) B(,.5) (b) P-waarde: (verwerp H als p < ) () p PN N B(,.5),5 () p PN N B(,.5 ) PN N B(,.5),5,5,5 (3) p PN N B(,.5),5 > p PN N B(,.5),5 Wlcoxo Ragteetest (WRT) - reeg houde met het tee va de afwg tov de medaa - reeg houde met de grootte va de afwg tov de medaa OND: symmetre va de asdchthede H : M M H : M < M ls-eezdg () H : M > M rechts-eezdg () H : M M tweezdg (3) a) verschl D M (als D : ut proef hale) b) D ragsche va le aar groot e ee rag geve c) Bepaal som T va de posteve waarde va D e som T va de egateve waarde va ( ) T T D 4/8

15 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. ( ) d) Oder H : M M e symmetrsch verdeelde populate verwachte we: T T [ ] ( ) ( ) ( ) [ ] E Var e ormaal verdeeld voor > ( ) () M < M meer e grotere waarde drage b tot t t Verwerp H als 4 ( ) ( ) ( ) t > z 4 4 t ( ) ( ) ( ) < z 4 4 p-waarde: P[ T > t ] < als T N ( E[ T ]; Var [ T ]) ( ) () M > M meer e grotere waarde drage b tot t t Verwerp H als 4 ( ) ( ) ( ) t > z 4 4 t ( ) ( ) ( ) < z 4 4 p-waarde: P[ T > t ] < als T N ( E[ T ]; Var [ T ]) t (3) Verwerp H als t te le of te groot s, m.a.w. ( ) ( ) ( ) max ( t, t ) > z 4 4 ( ) ( ) ( ) m ( t, t ) < z 4 4 p-waarde: max (, ) max (, ) P T T t t < WRT s oo toepasbaar voor gepaarde waaremge e Y. Da s D Y, de rest aaloog. 5/8

16 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. Wlcoxo Ragsomtest (WR) Medaa vergele va oafhaele populates, e gaat dus a of de ee verdelg verschove s tov de adere. (ordale meetschaal) OND: verdelge va bede populates hebbe ogeveer dezelfde vorm H : M M H : M < M ls-eezdg () H : M > M rechts-eezdg () H : M M tweezdg (3) Ordee alle waaremge va (,..., le aar groot geve ze ee rag tot ( ) ) e (,..., ) same va om T va de rage va, om T va de rage va T T Oder H : M M verwachte we rag. om va alle rage: ( ) ( ) T Krtsche waarde: (tabel voor e ) () M < M : populate s aar ls verschove tov () M > M : populate s aar rechts verschove tov Voor grotere steeproeve ( > e > ) T T ( ) ( ) ( ) ( [ ], [ ]) met E[ T ] e Var [ T ] T N E T Var T P-waarde: () PT < t T N ( E[ T ], Var [ T ]) () PT > t T N ( E[ T ], Var [ T ]) (3) t E[ T ] p P[ T < t ] t > E[ T ] p P[ T > t ] ( ) ( ) 6/8

17 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. 4) Teste voor Oafhaelhed χ -test (Krustabel) asvarabele Y e Y, obeede asdchthede f e f e gezamele asdchthed f Dscreet: f ( y, y ) P[ Y y e Y y ] vergele va gezamele dchthed f e margale f e f. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) H : f y, y f y f y H : f y, y f y f y opdelg lasse: waarde Y r lasse waarde Y lasse Krustabel / cotgetetabel aatalle rustabel vergele met verwachte aatalle oder H met lasse (, ) utomt margale ase schatte door: p Teststatste: e p ( ) p p met ν ( r )( ) χ ν p p Rechtseezdg: H verwerpe als x > χ( r )( ), ( ) Y, Y r lasse p as dat (, ) r Y Y Mer op: χ beaderg eel als p p 5, zoet: lasse samevoege e dus zal pearma ragcorrelate Ordale gegeves (cotu) teeproef (, Y ),,(, Y ) va ee oppel cotue varabele (, Y ) ) We ragsche de waaremge va ele varabele va le aar groot e geve ze ee rag va tot : rag met U, rag Y met V ) Voor postef afhaele varabele zulle deze rage ± overeestemme D U V e we bestudere D (als ze perfect overee stemme: D ) 6 D 3) Teststatste: R pearma ragcorrelate (met R voor perfect ( ) overeestemmede var. e R- voor perfect tegegestelde) H : ρ s H : ρs < () H : ρs > () H : ρs (3) met R als teststatste de oder H N, (grote!) 7/8

18 amevattg tatste II (A) 9//9 Y.W. Kedall ragcorrelate Ordale gegeves (cotu) teeproef (, Y ),,(, Y ) va ee oppel cotue varabele (, Y ) ) Voor el paar (, ) Y e (, ) Y met ( < ) gaa we a of e op dezelfde maer georded z als Y e Y zelfde tee als Y Y cocordat (C) verschlled tee als Y Y dscordat (D) C D ) Teststatste: τ (met τ als alle pare overeestemme e τ als alle ( ) pare tegegesteld z) 3) H : ρ τ H : ρτ < () H : ρτ > () H : ρτ (3) 4 e voor groot:, τ N 9 ( ) 8/8

x z vonden we dat de z-score aangeeft hoeveel standaardafwijkingen de waarde

x z vonden we dat de z-score aangeeft hoeveel standaardafwijkingen de waarde PW11: Betrouwbaarhedstervalle Bj de stude va de ormale verdelg hebbe we geze dat volgede belagrjke 68-95 - 99.7 regel geldt: Ogeveer 68% va de waaremge lgt be ee afstad va Ogeveer 95% va de waaremge lgt

Nadere informatie

SAMENVATTING STATISTIEK I

SAMENVATTING STATISTIEK I SAMENVATTING STATISTIEK I Gebaseerd o de cursus statstek I 005-006 va Therry Marchat Gemaakt door Sve Metteege Iledg Beschrjvede statstek: Verzamelg va techeke om data sythetsch voor te stelle of same

Nadere informatie

Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwantitatieve variabelen. Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwantitatieve variabelen

Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwantitatieve variabelen. Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwantitatieve variabelen Statstek voor TeMa Leare regresse doel Oderzoek aar het verbad tusse éé cotue varabele e éé of meer cotue varabele opbregst per hectare - hoeveelhed kustmest huzeprjs - aatal kamers, bouwjaar jscosumpte

Nadere informatie

2de bach PSW. Statistiek 2. Smvt. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be B20 7.50 EUR

2de bach PSW. Statistiek 2. Smvt. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be B20 7.50 EUR 2de bach PSW Statste 2 Smvt Q ucprter Kogstraat 3 2000 Atwerpe www.qucprter.be B20 7.50 EUR requeteverdelge e beschrvede statste. Statste e socaal-weteschappel oderzoe.. ase socaal-weteschappel oderzoe

Nadere informatie

Combinatoriek-mix groep 2

Combinatoriek-mix groep 2 Combatore-mx groep Tragsweeed, ovember 0 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het mae va opgave s om et allee de theore de je et goed

Nadere informatie

Combinatoriek groep 2

Combinatoriek groep 2 Combatore groep Mx: ducte, ladeprcpe, bomaalcoëffcëte, paaseereprcpe Tragsweeed ovember 015 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het

Nadere informatie

Zelf statistiek oefenen

Zelf statistiek oefenen Photo by rawpxel o Usplash Oefeg baat kust Atwoorde bj de oefevrage. Lteratuur Schremer, M.G. (017). Statstek voor de beroepspraktjk. Statstek lere leze, daara begrjpe e berekee met SPSS. Voor hbo e wo.

Nadere informatie

De standaardafwijking

De standaardafwijking Statstek voor het secudar oderwjs De stadaardafwjkg De stadaardafwjkg Prof dr Herma Callaert Ihoudstafel Motvate Ee groter kader: leare modelle Dre dmeses, twee verklarede veraderljke Twee dmeses, éé verklarede

Nadere informatie

Via de grafische rekenmachine krijg je o.a. de volgende statistische resultaten: . In rekenmachinetaal wordt dit 3, 3248.

Via de grafische rekenmachine krijg je o.a. de volgende statistische resultaten: . In rekenmachinetaal wordt dit 3, 3248. Waarom steut de grafsche rekemache e/of computer op om de stadaardafwjkg te berekee? Bj het verwerke va statstsche data bereket de grafsche rekemache ee aatal cetrum- e spredgsmate zodat deze door de leerlge

Nadere informatie

1) Beschrijvende statistiek - herhaling

1) Beschrijvende statistiek - herhaling Statstek ) Beschrjvede statstek - herhalg Wat s statstek? Beschrjvede statstek De beschrjvede statstek verzamelt gegeves e beschrjft de toestad door de gegeves te ordee tabelle, te verwerke, same te vatte

Nadere informatie

Antwoorden bij Inleiding in de Statistiek

Antwoorden bij Inleiding in de Statistiek Atwoorde bij Ileidig i de Statistiek Hoofdstuk. model: bi(, p), p [0, ], schattig: /.2 (i) i bloeddrukveraderig i e persoo i treatmet groep, Y j bloeddrukveraderig j e persoo i cotrolegroep, model:,...,,

Nadere informatie

Vergelijken van verdelingen

Vergelijken van verdelingen Les 5 Vergeljke va verdelge I de vorge les hebbe we aar toetse voor hypothese gekeke, waarbj de hypothese ee utspraak over ee parameter va ee kasverdelg was, bjvoorbeeld over het gemddelde of ee relateve

Nadere informatie

Stelling. Overzicht van de voordracht

Stelling. Overzicht van de voordracht Kasree e Statste verdep voor wsude D Raer Kaeders Radboud Uverstet mee Stell De ewoe stof va wsude A bedt voldoede moelhede voor wsude D als h et oppervla wordt behadeld. Overzht va de voordraht 00 slu

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Populatemodelle e ormaal verdeelde populates. Werktekst voor de leerlg Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecle Goethals Les Provoost Marc Vacaudeberg . Het gemddelde va

Nadere informatie

Combinatoriek groep 2

Combinatoriek groep 2 Combatorek groep Tragsweeked ovember 013 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te make met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrjk bj het make va opgave s om et allee de theore de je ket

Nadere informatie

In samenwerking met. ECU 92 - www.ecu92.nl

In samenwerking met. ECU 92 - www.ecu92.nl I samewerkg met ECU 9 - www.ecu9.l Leo Strjbosch Makkeljk Lere! Statstek Compedum Studetesupport Studetesupport.l 6 Leo Strjbosch & Studetesupport Dowload grats op ISBN 87-768-46-8 Studetesupport Studetesupport.l

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Steekproefmodelle e ormaal verdeelde steekproefgroothede 4. Werktekst voor de leerlg Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecle Goethals Les Provoost Marc Vacaudeberg . Populatemodelle:

Nadere informatie

2de bach TEW. Statistiek 2. Van Driessen. uickprinter Koningstraat Antwerpen ,00

2de bach TEW. Statistiek 2. Van Driessen. uickprinter Koningstraat Antwerpen ,00 de bach TEW Statistiek Va Driesse Q www.quickpriter.be uickpriter Koigstraat 3 000 Atwerpe 46 5,00 Nieuw!!! Olie samevattige kope via www.quickpritershop.be Hoofdstuk : Het schatte va populatieparameters.

Nadere informatie

Regressie, correlatie en modelvorming

Regressie, correlatie en modelvorming Hoofdstuk 9 Regresse, correlate e modelvormg 9. Leare regresse 9.. Ileded voorbeeld De pute (,3), (,) e (3,5) lgge et op éé rechte. Hoe kue we de rechte vde de het best aaslut bj de pute? Plaats de coördate

Nadere informatie

Zelf statistiek oefenen

Zelf statistiek oefenen Photo by rawpxel o Usplash Oefeg baat kust u zelf aa de slag. De vrage staa door elkaar. Er zj multplechocevrage e ope vrage. I de toekomst kome er vrage bj. Het s ee greep va de mogeljke vrage de je kut

Nadere informatie

α ψ n Eigenwaardevergelijkingen ψ n (i = 1, g n ) Eigenvectoren en eigenwaarden van een operator eigenket eigenvector eigenwaarde is ook eigenvector

α ψ n Eigenwaardevergelijkingen ψ n (i = 1, g n ) Eigenvectoren en eigenwaarden van een operator eigenket eigenvector eigenwaarde is ook eigenvector Egewaardevergeljkge Egevectore e egewaarde va ee operator A = λ egeket egevector egewaarde α s ook egevector ( =, g ) egewaarde λ s g -voudg otaard, als er g oafhakeljke kets correspodere met dezelfde

Nadere informatie

Sheets K&S voor INF HC 10: Hoofdstuk 12

Sheets K&S voor INF HC 10: Hoofdstuk 12 Sheets K&S voor INF HC 1: Hoofdstuk 12 Statistiek Deel 1: Schatten (hfdst. 1) Deel 2: Betrouwbaarheidsintervallen (11) Deel 3: Toetsen van hypothesen (12) Betrouwbaarheidsintervallen (H11) en toetsen (H12)

Nadere informatie

HOOFDSTUK III. SCHATTEN VAN PARAMETERS Schatters en Betrouwbaarheidsintervallen. Theorie Statistiek Les 6

HOOFDSTUK III. SCHATTEN VAN PARAMETERS Schatters en Betrouwbaarheidsintervallen. Theorie Statistiek Les 6 HOOFDSTUK III SCHATTEN VAN PARAMETERS Schatters e Betrouwbaarheidsitervalle 3. HET GEMIDDELDE VAN EEN NV Steekproef uit ee ormaal verdeelde populatie De kasveraderlijke X, X, X 3,..., X zij N(µ, σ) verdeeld

Nadere informatie

Statistiek voor Informatiekunde (I00099)

Statistiek voor Informatiekunde (I00099) Statstek voor Iformatekude (I00099) Berd Souvger voorjaar 005 Ihoud Les 1 Beschrjvede statstek....................... 3 1.1 Represetate va gegeves................. 3 1. Klasse............................

Nadere informatie

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 5

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 5 Statistiek Voor studete Bouwkude College 5 toevalsfluctuaties Programma voor vadaag Terugblik Wet va de grote aatalle Verwachtigswaarde Stadaardfout e wortel wet Normale beaderig voor kashistogramme Prof.

Nadere informatie

Opgave 1 Zij θ R, n 1 en X 1, X 2,..., X n onafhankelijk, identiek verdeelde stochasten met kansdichtheidsfunctie. f θ (x) =

Opgave 1 Zij θ R, n 1 en X 1, X 2,..., X n onafhankelijk, identiek verdeelde stochasten met kansdichtheidsfunctie. f θ (x) = Opgave 1 Zij θ R, 1 e X 1, X 2,..., X oafhakelijk, idetiek verdeelde stochaste met kasdichtheidsfuctie { 1 als x (θ 2, θ + 2) f θ (x) = als x (θ 2, θ + 2). a pt) Bepaal E(X 1 ) e V ar(x 1 ). ANTWOORD:

Nadere informatie

Hoorcollege 1. Modus: meest voorkomende waarde in een dataset De dataset kan multi-modaal zijn meerdere modi hebben.

Hoorcollege 1. Modus: meest voorkomende waarde in een dataset De dataset kan multi-modaal zijn meerdere modi hebben. Hoorcollege 1 Numereke maatstave va cetrale tedete Steekproefgemddelde: optellg va de waarde gedeeld door het aatal waarde dat je hebt. met streepje staat voor steekproefgemddelde. x 1 x Medaa: mddelste

Nadere informatie

G0N34a Statistiek: Examen 7 juni 2010 (review)

G0N34a Statistiek: Examen 7 juni 2010 (review) G0N34a Statistiek: Exame 7 jui 00 review Vraag Beoordeel de volgede uitsprake. Als ee uitspraak iet juist is of ovolledig, leg da uit waarom e verbeter de uitspraak.. Bij het teste va hypotheses is de

Nadere informatie

Wegwijzer in de statistiek

Wegwijzer in de statistiek Leo Strjbosch Wegwjzer de statstek Studetesupport Studetesupport.l 6 Leo Strjbosch & Studetesupport Dowload grats op ISBN 87-768-58- Studetesupport Studetesupport.l Ihoudsopgave Ihoudsopgave....3.4.5.6....3.4.5.6

Nadere informatie

Set 3 Inleveropgaven Kansrekening (2WS20)

Set 3 Inleveropgaven Kansrekening (2WS20) 1 Techische Uiversiteit Eihove Faculteit Wiskue e Iformatica Set 3 Ileveropgave Kasrekeig (2WS20) 2014-2015 1. (Flesjes ie uit e ba sprige) Aa ee lopee ba wore bierflesjes gevul. Helaas gaat er zo u e

Nadere informatie

De standaardafwijking die deze verdeling bepaalt is gegeven door

De standaardafwijking die deze verdeling bepaalt is gegeven door RUDOLF STEINERCOLLEGE HAARLEM WISKUNDE VWO CM T311-VCM-H911 Voor elk oderdeel is aagegeve hoeveel pute kue worde behaald. Atwoorde moete altijd zij voorzie va ee berekeig, toelichtig of argumetatie. MAX:

Nadere informatie

Het gemiddelde. Prof. dr. Herman Callaert. Inhoudstafel

Het gemiddelde. Prof. dr. Herman Callaert. Inhoudstafel Statstek voor het secudar oderwjs Het gemddelde Het gemddelde Prof. dr. Herma Callaert Ihoudstafel Het tuïteve begrp gemddelde.... Er same voor opdraae....2 Eerljk verdele.... 2 Spele met de bouwstee va

Nadere informatie

Beste EWers, Nog veel succes, Vincent Jacobs.

Beste EWers, Nog veel succes, Vincent Jacobs. Beste EWers, Omdat prof. Lauwers dudeljk et graag heeft dat zj studete statstek lere va hem heb k voor mj tweede zt al mj ottes va tjdes de lesse op getypt e georgaseerd. De volgede paga's zj dus gebaseerd

Nadere informatie

Les 7-8: Parameter- en Vergelijkingstoetsen

Les 7-8: Parameter- en Vergelijkingstoetsen Les 7-8: Parameter- e Vergelijkigstoetse I Theorie : A. Algemee :. Hypothese formulere. H 0 : ul-hypothese H : alteratieve hypothese. teekproef eme. x e zij te berekee uit de steekproefresultate. 3. Toetsgrootheid

Nadere informatie

en haar gekke uitvindingen

en haar gekke uitvindingen I gera vd je Z V B S R G Vroem vroem, tuut tuut! Zoek de 7 verschlle Ka jj Soumaya haar fets helpe make? Verbd de pute! Lesfche Wat weet je over gera? Weet jj og hoe de vlag va gera erutzet? Kleur ze!

Nadere informatie

Opgeloste Oefeningen Hoofdstuk 5: Wet van de grote aantallen en Centrale limietstelling

Opgeloste Oefeningen Hoofdstuk 5: Wet van de grote aantallen en Centrale limietstelling Opgeloste Oefeige Hoofdstuk 5: Wet va de grote aatalle e Cetrale limietstellig 5.. Ee toevalsveraderlijke X is oisso-verdeeld met parameter λ = 00. Bepaal ee odergres voor de waarschijlijkheid (75 X 5).

Nadere informatie

Opgave 5 Onderzoek aan β -straling

Opgave 5 Onderzoek aan β -straling Eidexame vwo atuurkude 214-I - havovwo.l Opgave 5 Oderzoek aa β -stralig Zoals beked bestaat β -stralig uit elektroe. Om ee oderzoek aa β -stralig te doe heeft Harald ee radioactieve bro met P-32 late

Nadere informatie

Statistiek = leuk + zinvol

Statistiek = leuk + zinvol Statistiek = leuk + zivol Doel 1: Doel : Doel 3: zie titel ee statistisch oderzoek kue beoordele ee statistisch oderzoek kue opzette ee probleem vertale i stadaardmethode gegeves verzamele, verwerke via

Nadere informatie

Help! Statistiek! Overzicht. Voorbeeld: bloeddruk. Interpretatie van het 95%-BI. Interpretatie van 95%-BI (2) Meest voorkomende vorm van het BI

Help! Statistiek! Overzicht. Voorbeeld: bloeddruk. Interpretatie van het 95%-BI. Interpretatie van 95%-BI (2) Meest voorkomende vorm van het BI Help! Statistiek! Overzicht Doel: Iformere over statistiek i kliisch oderzoek. Tijd: Derde woesdag i de maad, -3 uur 8 maart: Betrouwbaarheidsitervalle 5 april: Herhaald mete met twee mate 0 mei: Statistiek

Nadere informatie

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 18

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 18 Stochastiek 2 Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 18 t-toetsen 2 / 18 Steekproefgemiddelde en -variantie van normale observaties Stelling. Laat X 1,..., X n o.o. zijn en N(µ, σ 2 )-verdeeld. Dan:

Nadere informatie

Uitwerkingen tentamen Statistiek 2 voor TeMa Maandag 08-03-2004.

Uitwerkingen tentamen Statistiek 2 voor TeMa Maandag 08-03-2004. Utwerkngen tentamen Statstek voor TeMa Maandag 8-3-4. Opgave a. Model: Y = β + β* x+ ε met ε ~ Nd(, σ ) Y s het energeverbruk, x s de omgevngstemperatuur.. Volgens het scatterplot n de bjlage ljkt er sprake

Nadere informatie

De vele werelden van de statistiek

De vele werelden van de statistiek De vele werelde va de statstek Notateafsprake De vele werelde va de statstek Prof. dr. Herma Callaert, Cetrum voor Statstek, Uverstet Hasselt. De wereld va het deale model (= de populate) om te beschrjve

Nadere informatie

Betrouwbaarheidsintervallen

Betrouwbaarheidsintervallen tatistiek voor Iformatiekude, 005 Les 3 Betrouwbaarheidsitervalle I de vorige les hebbe we era gekeke hoe we groothede va ee populatie met behulp va steekproeve kue schatte. We hebbe daarbij gezie dat

Nadere informatie

Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwalitatieve variabelen. Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwalitatieve variabelen

Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwalitatieve variabelen. Statistiek 2 voor TeMa Associaties tussen kwalitatieve variabelen Statistiek voor TeMa Associatiemate Is er ee verbad (associatie) tusse variabele? atwoord: -value -toets Ka ee evetuele afhakelijkheid i ee steekroef ook daadelijk worde gedetecteerd? atwoord: oderscheidigsvermoge

Nadere informatie

Hoofdstuk 8: Het Toetsen van Hypothesen (Extra Oefeningen)

Hoofdstuk 8: Het Toetsen van Hypothesen (Extra Oefeningen) Hoofdstuk 8: Het Toetsen van Hypothesen (Extra Oefeningen) 8.16. Men wenst H 0 : p 0.2 te testen tegenover H 1 : p 0.4 voor een binomiale distributie met n 10. Bepaal α en β als de testfunctie gegeven

Nadere informatie

Variantie-analyse (ANOVA)

Variantie-analyse (ANOVA) Statstek voor Informatekunde, 2006 Les 6 Varante-analyse (ANOVA) Met de χ 2 -toetsen zjn we nagegaan of verschllende steekproeven bj dezelfde verdelng horen. Vaak komt men echter ook de vraag tegen of

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Aanvullende Begrippen (Extra Oefeningen)

Hoofdstuk 4: Aanvullende Begrippen (Extra Oefeningen) Hoofdstuk 4: Aavullede Begrippe (Extra Oefeige) 9. Veroderstel dat X e Y ormaal verdeeld zij met resp. gemiddelde waarde µ X e µ Y e met dezelfde variatie 2. Wat is da de distributie va X Y? Bepaal de

Nadere informatie

Betrouwbaarheid. Betrouwbaarheidsinterval

Betrouwbaarheid. Betrouwbaarheidsinterval Betrouwbaarheid Ee simulatie beoogt éé of i.h.a. twee of meerdere sceario s te evaluere e te vergelijke, bij Mote Carlo (MC) simulatie voor ee groot aatal istelwaarde, voor éé of meerdere parameters. Hierbij

Nadere informatie

Toelichting bij Opbrengstgegevens VAVO 2011-2013

Toelichting bij Opbrengstgegevens VAVO 2011-2013 Toelichtig bij Opbregstgegeves VAVO 2011-2013 Ihoud Ileidig Aatal deelemers exame Kegetalle toezicht exames CE-cijfer alle vakke CE-cijfer alle vakke - tred SE-cijfer mius CE cijfer alle vakke Percetage

Nadere informatie

Gegevensverwerving en verwerking

Gegevensverwerving en verwerking Gegevensverwervng en verwerkng Staalname Bblotheek - aantal stalen/replcaten - grootte staal - apparatuur - beschrjvend - varante-analyse Expermentele setup Statstek - correlate - regresse - ordnate -

Nadere informatie

FORMULARIUM: STATISTIEK

FORMULARIUM: STATISTIEK FORMULARIUM: STATISTIEK VARIABELE STEEKPROEF x,x,...,x POPULATIE X Dichtheid relatieve frequetie: f j kas met kasregels P(G C ) = P(G) P(G G ) = P(G ) + P(G ) P(G G ) P(G \ G ) = P(G ) P(G ) als G G voorwaardelijke

Nadere informatie

χ 2 -toets voor homogeniteit χ 2 -toets voor goodness-of-fit ten slotte

χ 2 -toets voor homogeniteit χ 2 -toets voor goodness-of-fit ten slotte toetsede statistiek week 1: kase e radom variabele week 2: de steekproeveverdelig week 3: schatte e toetse: de z-toets week 4: het toetse va gemiddelde: de t-toets week 5: het toetse va variaties: de F-toets

Nadere informatie

9. Testen van meetresultaten.

9. Testen van meetresultaten. Uitwerkige hoofdstuk 9 9. Teste va meetresultate. Opgave 9. Teste va het uit de steekproef geschatte gemiddelde t.o.v. µ a x 4,5 kg e -,0 kg 5 b t ( µ x) 5 4,5, -,0 c,5 % d v 5 4 tabel: t kritisch,78.

Nadere informatie

DH19 Bedrijfsstatistiek MC, 2e Bach Hir, Juni 2009

DH19 Bedrijfsstatistiek MC, 2e Bach Hir, Juni 2009 Naam:... Voornaam:... DH19 Bedrijfsstatistiek MC, 2e Bach Hir, Juni 2009 Slechts één van de vier alternatieven is juist. Kruis het bolletje aan vóór het juiste antwoord. Indien je een meerkeuzevraag verkeerd

Nadere informatie

Hoofdstuk 9 : Steekproefstatistieken. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent.

Hoofdstuk 9 : Steekproefstatistieken. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent. Hoofdstuk 9 : Steekproefstatistieke Marix Va Daele MarixVaDaele@UGetbe Vakgroep Toegepaste Wiskude e Iformatica Uiversiteit Get Steekproefstatistieke p 1/20 Schattige Waeer uit ee steekproef de waarde

Nadere informatie

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17 Stochastiek 2 Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17 Betrouwbaarheidsgebieden 2 / 17 Idee Een schatter T voor een parameter θ geeft één punt in de parameterruimte Θ. I.h.a. zal T θ onder P θ,

Nadere informatie

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 2

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 2 Statistiek Voor studete Bouwkude College Numerieke samevattige va data Dataverdelig, meetfoute, uitbijters e scatterplots Programma voor vadaag Terugblik op college Numeriek samevatte va data Normale beaderig

Nadere informatie

Snel, sneller, snelst: statistiek en 1500 m schaatsen

Snel, sneller, snelst: statistiek en 1500 m schaatsen Oot moet het toch echt et meer seller kue, zou je zegge. Door techsche verbeterge (overdekte bae, euwe schaatspakke, klapschaatse, ezovoort) worde steeds sellere tjde gerealseerd. Maar zelfs als deze vloede

Nadere informatie

Tentamen van Wiskunde B voor CiT (151217) Tentamen van Statistiek voor BIT (153031) Vrijdag 27 januari 2006 van 9.00 tot uur

Tentamen van Wiskunde B voor CiT (151217) Tentamen van Statistiek voor BIT (153031) Vrijdag 27 januari 2006 van 9.00 tot uur Kenmerk: TW6/SK/5/kp Datum: 9--6 Tentamen van Wskunde B voor CT (57) Tentamen van Statstek voor BIT (533) Vrjdag 7 januar 6 van 9. tot. uur Dt tentamen bestaat ut 9 opgaven, tabellen en formulebladen.

Nadere informatie

Examen Kansrekening en Wiskundige Statistiek: oplossingen

Examen Kansrekening en Wiskundige Statistiek: oplossingen Examen Kansrekening en Wiskundige Statistiek: oplossingen S. Vansteelandt Academiejaar 006-007 1. Een team van onderzoekers wil nagaan of een bepaald geneesmiddel Triptan meer effectief is dan aspirine

Nadere informatie

beheersorganisme voor de controle van de betonproducten Tel. (02) Fax (02) RN 001 REGLEMENTAIRE NOTA

beheersorganisme voor de controle van de betonproducten Tel. (02) Fax (02) RN 001 REGLEMENTAIRE NOTA PROBETON Vereigig zoder wistoogmerk beheersorgaisme voor de cotrole va de betoproducte Aarlestraat 53 - B9 040 Brussel Tel. (0) 37.0.0 Fax (0) 735.3.5 e-mail : mail@probeto.be website : www.probeto.be

Nadere informatie

Toegepaste Statistiek, Week 6 1

Toegepaste Statistiek, Week 6 1 Toegepaste Statistiek, Week 6 1 Eén ordinale en één nominale variabele Nominale variabele met TWEE categorieën, 1 en 2 Ordinale variabele normaal verdeeld binnen iedere categorie? Variantie in beide categorieën

Nadere informatie

+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter.

+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter. STATISTIEK OPLOSSINGEN OEFENZITTINGEN 5 en 6 c D. Keppens 2004 5 1 (a) Zij µ de verwachtingswaarde van X. We moeten aantonen dat E[M i ] = µ voor i = 1, 2, 3 om te kunnen spreken van zuivere schatters.

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Exame HAVO 2013 tijdvak 2 woesdag 19 jui 13.30-16.30 uur wiskude A Bij dit exame hoort ee uitwerkbijlage. Dit exame bestaat uit 21 vrage. Voor dit exame zij maximaal 80 pute te behale. Voor elk vraagummer

Nadere informatie

Schatters en betrouwbaarheidsintervallen

Schatters en betrouwbaarheidsintervallen Statistiek voor Iformatiekude, 006 Les 3 Schatters e betrouwbaarheidsitervalle I de vorige les hebbe we era gekeke hoe we bijvoorbeeld het gemiddelde e de variatie va ee populatie kue schatte, door deze

Nadere informatie

n -wet Wisnet-hbo update mei. 2008

n -wet Wisnet-hbo update mei. 2008 -wet Wiset-hbo update mei. 2008 1 Ileidig De wortel--wet komt i de praktijk erg vaak voor op twee maiere, amelijk bij het eme va steekproeve e bij het bepale va de va ee aatal trekkige uit ee verdelig.

Nadere informatie

Dus n n (a + b) n = a n + a n 1 b + heet een binomiaalcoëfficiënt (uitspraak n boven k ). Newton vond de

Dus n n (a + b) n = a n + a n 1 b + heet een binomiaalcoëfficiënt (uitspraak n boven k ). Newton vond de CONTINUE WISKUNDE: BINOMIUM VAN NEWTON EN RECURRENTE BETREKKINGEN Het Biomium va Newto Het Biomium va Newto is ee uitdruig voor a + b), waarbij a e b willeeurige getalle zij, e ee atuurlij getal I deze

Nadere informatie

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17 Stochastiek 2 Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17 Statistische toetsen 2 / 17 Toetsen - algemeen - 1 Setting: observatie X in X, model {P θ : θ Θ}. Gegeven partitie Θ = Θ 0 Θ 1, met Θ 0 Θ 1

Nadere informatie

Bass eenheden in ZG.

Bass eenheden in ZG. Bass eehede i ZG. 2 Hoofdstuk 1 Bass eehede 1.1 Cyclotoische eehede i Z(ɛ ) Als G ee abelse groep is, da zij de bicyclische eehede i ZG alleaal triviaal. We oete i die situatie dus op zoek gaa aar adere

Nadere informatie

Kansrekening en Statistiek

Kansrekening en Statistiek Kansrekening en Statistiek College 16 Donderdag 4 November 1 / 25 2 Statistiek Indeling: Schatten Correlatie 2 / 25 Schatten 3 / 25 Schatters: maximum likelihood schatters Def. Zij Ω de verzameling van

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Aanduiding 1: Aanduiding 2: Formule 1: Formule 2: s2 x = Formule 3: s x = Formule 4: X nieuw = X oud ± a betekent ook

Hoofdstuk 2. Aanduiding 1: Aanduiding 2: Formule 1: Formule 2: s2 x = Formule 3: s x = Formule 4: X nieuw = X oud ± a betekent ook Hoofdstuk 2 Aanduiding 1: X ij Aanduiding 2: Formule 1: Formule 2: s2 x = Formule 3: s x = Formule 4: X nieuw = X oud ± a betekent ook ± a Formule 5: X nieuw = bx oud betekent t X nieuw = X oud/b betekent

Nadere informatie

Gemengde opgaven. 10 Mathematische statistiek. w 2,50 2,50 47,50 997, ,50. P(W = w) 0,95 0,049 0,0007 0,0002 0,0001

Gemengde opgaven. 10 Mathematische statistiek. w 2,50 2,50 47,50 997, ,50. P(W = w) 0,95 0,049 0,0007 0,0002 0,0001 Gemegde opgave 0 Mathematische statistiek 9 a W = uitbetalig 2,0 w 2,0 2,0 47,0 997,0 4997,0 (W = w) 0,9 0,049 0,0007 0,0002 0,000 E(W) = 2,0 0,9 + 2,0 0,049 + 47,0 0,0007 + 997,0 0,0002 + 4997,0 0,000

Nadere informatie

PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 2009 REEKS 1

PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 2009 REEKS 1 PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 009 REEKS Score /5. ( pute) Beatwoord volgede vraag aa de had va oderstaade SPSSoutput: Omcirkel de juiste waarde voor A e voor B als je weet dat deze verdelig bereked

Nadere informatie

Oefeningen Analyse II

Oefeningen Analyse II ste Bachelor Igeieursweteschappe ste Bachelor Natuurkude/Wiskude Academiejaar 27-28 9 jui 28 Oefeige Aalyse II. Ee lichaam bove het xy-vlak met willekeurige hoogte wordt lags oder begresd door de cirkel

Nadere informatie

Artikel. Regenboog. Uitgave Auteur.

Artikel. Regenboog. Uitgave Auteur. Artikel Regeboog Uitgave 206- Auteur HC jy886@teleet.be De eerste overtuigede verklarig va de regeboog werd i 704 door Isaac Newto beschreve i zij boek Optics. Newto toode aa dat wit licht ee megelig is

Nadere informatie

WISKUNDE 5 PERIODEN DEEL B

WISKUNDE 5 PERIODEN DEEL B EUROPEES BACCALAUREAAT 2012 WISKUNDE 5 PERIODEN DATUM : 11 jui 2012, ochted DUUR VAN HET EXAMEN: 3 uur (180 miute) TOEGESTANE HULPMIDDELEN : Exame met techologisch hulpmiddel 1/6 NL VRAAG B1 ANALYSE Blz.

Nadere informatie

UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP. Valkenswaard, 10 juni 2006

UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP. Valkenswaard, 10 juni 2006 UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP Valkeswaard, 0 jui 006 Opgave. Als we ee verzamelig pute i de ruimte hebbe, moge we ee put va de verzamelig spiegele i ee ader put va de verzamelig e het beeld hierva toevoege

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde A vwo 2010 - I

Eindexamen wiskunde A vwo 2010 - I Eidexame wiskude A vwo - I Beoordeligsmodel Maratholoopsters maximumscore 3 uur, 43 miute e 3 secode is 98 secode De selheid is 495 98 (m/s) Het atwoord: 4,3 (m/s) maximumscore 3 Uit x = 5 volgt v 4,4

Nadere informatie

BIJLAGE A BIJ METHODEBESLUIT

BIJLAGE A BIJ METHODEBESLUIT Dest utvoerg e toezcht Eerge BIJLAGE A BIJ EHODEBESLUI Nummer: 00947-8. Betreft: Bjlage A bj beslut tot vaststellg va de methode va de kortg ter bevorderg va de doelmatge bedrjfsvoerg gevolge artkel 4

Nadere informatie

s 89 ÔÇ> PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK. Verslag meloenencultuurmaatregelenproef,1957 door: W.Stokdijk.

s 89 ÔÇ> PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK. Verslag meloenencultuurmaatregelenproef,1957 door: W.Stokdijk. PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, ÔÇ> TE NAALDWIJK. Bblotheek Proefstaton Naaldwjk A 1X *0/ s 9 Verslag meloenencultuurmaatregelenproef,1957 door: W.Stokdjk. Naaldwjk,195. -22.-53

Nadere informatie

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek.

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek. 006 Wolters-Noordhoff bv Groige/Houte De steekproefomvag Ee toelichtig op het belag e het berekee va de steekproefomvag i marktoderzoek. Ihoud 1 Ileidig Eerst ekele defiities 3 Steekproefomvag e respose

Nadere informatie

WenS eerste kans Permutatiecode 0

WenS eerste kans Permutatiecode 0 WeS eerste kas 203 204 Permutatiecode 0 Aatekeige op de vrageblade zij NIET TOEGELATEN. Je mag gebruik make va schrijfgerief e ee eevoudige rekemachie; alle adere materiaal blijft achteri. Gee GSM s toegelate:

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen

Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen 3.1 Schatten: Er moet een verbinding worden gelegd tussen de steekproefgrootheden en populatieparameters, willen we op basis van de een iets kunnen zeggen over de ander.

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II Eideame wiskude B vwo 200 - II Sijde met ee hoogtelij Op ee cirkel kieze we drie vaste pute, B e C, waarbij lijstuk B gee middellij is e put C op de kortste cirkelboog B ligt. Ee put doorloopt dat deel

Nadere informatie

Het gebruik van een grafische rekenmachine is toegestaan tijdens dit tentamen, alsmede één A4-tje met aantekeningen.

Het gebruik van een grafische rekenmachine is toegestaan tijdens dit tentamen, alsmede één A4-tje met aantekeningen. Het gebruik van een grafische rekenmachine is toegestaan tijdens dit tentamen, alsmede één A4-tje met aantekeningen. 1. (a) In de appendix van deze vraag, is een dataset gegeven met de corresponderende

Nadere informatie

Tentamen Statistische methoden MST-STM 8 april 2010, 9:00 12:00

Tentamen Statistische methoden MST-STM 8 april 2010, 9:00 12:00 Tentamen Statistische methoden MST-STM 8 april 2, 9: 2: Bij dit examen is het gebruik van een (evt. grafische) rekenmachine toegestaan. Tevens krijgt u een formuleblad uitgereikt na afloop inleveren alstublieft.

Nadere informatie

1. Hebben de volgende rijen een limiet, en zo ja, bepaal die dan: (i) u n = sin(πn) (d) u n = cos(2πn) (l) u n = log n

1. Hebben de volgende rijen een limiet, en zo ja, bepaal die dan: (i) u n = sin(πn) (d) u n = cos(2πn) (l) u n = log n Hoofdstuk 1 Limiet va ee rij 1.1 Basis 1. Hebbe de volgede rije ee iet, e zo ja, bepaal die da: (a) 1,, 3, 4, 5, 6, 7, 8,... (b) 1, 4, 9, 16, 5, 36, 49,... (c) 1, 8, 7, 64, 15,... (d) u = ( 1) (e) u =

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Statistiek (WI2615) 10 april 2013, 9:00-12:00u

Tentamen Inleiding Statistiek (WI2615) 10 april 2013, 9:00-12:00u Technische Universiteit Delft Mekelweg 4 Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica 2628 CD Delft Tentamen Inleiding Statistiek (WI2615) 10 april 2013, 9:00-12:00u Formulebladen, rekenmachines,

Nadere informatie

Hoofdstuk 10: Regressie

Hoofdstuk 10: Regressie Hoofdstuk 10: Regressie Inleiding In dit deel zal uitgelegd worden hoe we statistische berekeningen kunnen maken als sprake is van één kwantitatieve responsvariabele en één kwantitatieve verklarende variabele.

Nadere informatie

Samenvatting - Wiskunde I

Samenvatting - Wiskunde I Smevtt - Wsue I Clculus Erly Trsceetls Jmes Stewrt 6th eto Sles v A. Al-Dhhr Appe A Getlle, Vermele, Oeljhee e Absolute Wre N = {0,,,, } Ntuurlje etlle Z = {,-,-,-,0,,,, } Gehele etlle Q = { } Rtole etlle

Nadere informatie

Testen omtrent µ (normale populatie): BI. Testen omtrent µ (normale populatie): fouten. Testen omtrent µ (normale populatie): P-waarde

Testen omtrent µ (normale populatie): BI. Testen omtrent µ (normale populatie): fouten. Testen omtrent µ (normale populatie): P-waarde Testen omtrent µ (normale populatie) Hoofdstuk VII: HYPOTHESETESTEN Voorbeeld : X: Mortaliteit N(µ, σ ) µ = 1000 of µ 1000? x = 940.35 X µ S/ n tn 1 als µ = 1000: Terminologie: X 1000 S/ 60 t59 P ( t 59,0.05

Nadere informatie

n = n Leg uit of een oog onder water het meest lijkt op een oog in lucht van een verziende of van een bijziende. Maak daarbij gebruik van figuur 5.

n = n Leg uit of een oog onder water het meest lijkt op een oog in lucht van een verziende of van een bijziende. Maak daarbij gebruik van figuur 5. Duikbril Oder water ku je iet scherp zie. Dat komt doordat het hoorvlies aa de voorkat va het oog da cotact maakt met water i plaats va met lucht. Oder water ligt bij ee ormaalzied oog i ogeaccommodeerde

Nadere informatie

HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN

HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN Inleiding Statistische gevolgtrekkingen (statistical inference) gaan over het trekken van conclusies over een populatie op basis van steekproefdata.

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3NA10 of 3AA10) Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10)

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3NA10 of 3AA10) Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) TECHISCHE UIVERSITEIT EIDHOVE Tetame Ileidig Experimetele Fysica (3A10 of 3AA10) Tetame OGO Fysisch Experimetere voor mior AP (3M10) d.d. 0 jauari 010 va 9:00 1:00 uur Vul de presetiekaart i blokletters

Nadere informatie

Les 2: Toetsen van één gemiddelde

Les 2: Toetsen van één gemiddelde Les 2: Toetsen van één gemiddelde Koen Van den Berge Statistiek 2 e Bachelor in de Biochemie & Biotechnologie 22 oktober 2018 Het statistisch testen van één gemiddelde is een veel voorkomende toepassing

Nadere informatie

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J.

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J. Tlburg Uversty Ee Neuw Coceptueel Model Voor Boekhoude Met Verschllede Abstractveaus Sweere, A.M.J. Publcato date: 999 Lk to publcato Ctato for publshed verso (APA): Sweere, A. M. J. (999). Ee Neuw Coceptueel

Nadere informatie

Kansrekening en statistiek WI2211TI / WI2105IN deel 2 2 februari 2012, uur

Kansrekening en statistiek WI2211TI / WI2105IN deel 2 2 februari 2012, uur Kansrekening en statistiek WI22TI / WI25IN deel 2 2 februari 22, 4. 6. uur VOOR WI22TI: Bij dit examen is het gebruik van een (evt. grafische) rekenmachine toegestaan. Een formuleblad is niet toegestaan.

Nadere informatie

Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa Inleiding. Studiemateriaal

Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa. Statistiek 2 voor TeMa Inleiding. Studiemateriaal Algemee iformatie http://www.wi.tue.l/wsk/oderwijs/s95 College e istructies College: woesdag uur - HG6.96 Istructies maadag uur 5-6 HG6.09 Auditorium oodgebouw, uit Opdrachte: opgave uit boek e dictaat

Nadere informatie

Stochastische Modellen in Operations Management (vakcode )

Stochastische Modellen in Operations Management (vakcode ) Stochatche Modelle Oerato Maagemet (vakcode 5388) Rchard Bouchere Stochatche Oerato Reearch -- TW INF-2e htt://wwwhome.math.utwete.l/~boucherer/oderw/5388/5388.html AE Cotu, er muut, er dag Toevalroce:

Nadere informatie