Pedagogische begeleidingsdienst

Transcriptie

1 Pedaggische begeleidingsdienst Standpunt GO! in verband met de wijziging van de regelgeving vanaf 1/9/2014 mtrent het leergebied Frans in het basisnderwijs. Wat is er veranderd? Vr de schlen in Brussel verandert er niets, buiten de nieuwe maatregelen rnd de mgelijke talen van Taalinitiatie Basisschlen buiten Brussel kunnen vanaf 1 september 2014 k frmeel Frans aanbieden in de tweede graad p vrwaarde dat de leerlingen de nderwijstaal (Nederlands) vldende beheersen. Het grte verschil met de situatie vrheen (waarbij taalinitiatie k al tegelaten was in de tweede graad) is dat schlen nu mgen beslissen m in de tweede graad in hun lessenrster, lesuren (lesmmenten) Frans vast in te rsteren in functie van de realisering van het leerplan Frans. Over het aantal van die lesuren f lesmenten bestaat geen regelgeving. Schlen beslissen daar zelf ver. Ze meten evenwel rekening huden met de richtlijnen betreffende de minimum en maximum lestijden per leergebied zals dr hun nderwijskepel/-net vrzien. De lat wrdt geenszins hger gelegd. Eindtermen en leerplannen veranderen niet. De regelgeving rnd taalinitiatie verandert in die zin dat men ng enkel Frans, Engels en Duits kan kiezen als initiatietaal. Om de mzendbrief te raadplegen : Wat is het standpunt van het GO! hierver? We zijn er m meerdere redenen vrstander van m het vreemdetalennderwijs z vreg mgelijk te starten. Jnge kinderen zijn perfect in staat meerdere talen aan te leren, k als hun eigen medertaal ng in ntwikkeling is. He vreger men begint, he meer rendement. Onder vreemdetalennderwijs verstaan we zwel talensensibilisering, taalinitiatie als frmeel taalnderwijs. Met talensensibilisering bedelen we het gevelig maken vr en bewust maken van het bestaan van een veelheid aan talen en daarmee culturen in nze wereld en dichterbij, in de eigen schlmgeving. Dr kinderen p een zelfntdekkende manier met taaldiversiteit in cntact te brengen, ntwikkelen ze een psitieve huding van penheid ten verstaan van die andere talen en de daarmee verbnden cultuur en ntwikkelen ze een bepaalde geveligheid vr talige diversiteit. Daarnaast den ze kennis en inzichten p ver taal en talen en ntwikkelen ze langzaamaan metalinguïstische vaardigheden die hen kunnen helpen m vreemde talen te leren en de eigen Pedaggische begeleidingsdienst 1

2 medertaal (het Nederlands, een dialect, een streektaal f een vreemde taal) verder te ntwikkelen. Talensensibilisering is dus nit gebnden aan één welbepaalde taal en stpt k niet waar het vreemdetalennderwijs begint. Het kan reeds aangezet wrden vanaf de kleuterschl, sms ccasineel, sms intentineel, maar altijd geïntegreerd en speels. Waar talensensibilisering tegespitst is p een diversiteit aan talen is taalinitiatie erp gericht m kinderen in te wijden in één vreemde taal die ze later frmeel zullen leren. De wetgeving biedt de mgelijkheid aan schlen m taalinitiatie aan te bieden in de kleuterschl en/f de eerste, tweede en derde graad van de lagere schl. Vr schlen in Vlaanderen is dat in de eerste plaats taalinitiatie Frans. Naast Frans kunnen k Engels en Duits aangebden wrden. Men kan echter geen taalinitiatie Engels f Duits aanbieden als er in de schl geen taalinitiatie Frans is vrzien. Kenmerkend vr taalinitiatie is de speelse manier waarp het gebeurt, meestal via een muzische aanpak, waarin waarnemingen en mndelinge interactie een belangrijke rl spelen. De fcus ligt vral p het durven meeden, het psitief penstaan vr klanken, wrden en eenvudige zinnen, het speels verwerven van enkele wrden en eenvudige zinnetjes in die taal Om de initiatie effectief te maken is het ndig regelmaat in te buwen (bijvrbeeld wekelijks) en het prces niet te nderbreken (wie start met initiatie in een taal laat die initiatie drgaan tt het frmeel taalnderwijs aan bd kmt). Er bestaan geen ntwikkelingsdelen f eindtermen taalinitiatie. Binnen de afspraken van het talenbeleidsplan van de schl kiest de leraar zelf in verleg met de cllega s welke delen hij wil nastreven. Hij kan zich hiervr (mede) laten inspireren dr een aantal delen en bijlagen uit het leerplan Frans. Taalinitiatie is niet verplicht en heeft dus k geen frmeel evalueerbaar karakter. Wat betreft de betekenis van het begrip frmeel Frans is er geen eensgezindheid. Smmigen bedelen hiermee gekppeld aan het realiseren van het leerplan Frans, anderen verwijzen dan eerder naar het leren van regels. De grens tussen taalinitiatie en frmeel taalnderwijs Frans is he dan k meestal niet te trekken. Initiatie vleit immers natuurlijk ver in meer frmeel leren. We zijn er wel vrstander van m steeds de delen uit het leerplan als referentie te nemen, zwel bij taalinitiatie Frans als bij frmeel nderwijs Frans. Het verschil zit hem vrnamelijk in het al dan niet frmeel evalueren en het bewust aanleren (en inefenen) van taalregels. Dit kan enkel (en dan ng in de lagere schl in beperkte mate) binnen het frmeel nderwijs Frans. De drie grte nderwijsverstrekkers (VVKBAO, OVSG en GO!) hebben een gezamenlijk standpunt ingenmen wat betreft de nieuwe regelgeving. De drie grte Vlaamse nderwijsverstrekkers (VSKO, OVSG en GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap) nemen een gezamenlijk standpunt in n.a.v. de mgelijkheid, ingebuwd in nderwijsdecreet 23, m vanaf 1 september 2014 frmeel Frans in de tweede graad van de lagere schl aan te bieden. Standpunt: De drie ndertekenaars erkennen het belang m vreg met vreemde taalnderwijs te beginnen en ndersteunen alle maatregelen m dit mgelijk te maken. Ze adviseren daarm hun schlen m aandacht vr talensensibilisering te veralgemenen in de hele basisschl en m ten laatste vanaf het derde leerjaar met taalinitiatie Frans te starten; Pedaggische begeleidingsdienst 2

3 raden hun schlen af m de inhudelijke lat p het einde van de lagere schl hger te leggen. Ze zullen derhalve hun leerplannen Frans vr de basisschl niet aanpassen. De huidige leerplannen (gebaseerd p de huidige eindtermen) blijven de nrm vr alle schlen; raden hun schlen aan m in de tweede graad nder de vrm van taalinitiatie hun leerlingen te den wennen aan de Franse taal, een psitieve huding en spreekdurf te stimuleren, een inhudelijke en emtinele basis te leggen vr het meer frmele taalnderwijs in de derde graad; pas in de derde graad vr frmeel taalnderwijs (= systematisch gericht p de realisering van alle leerplandelen) te gaan; pas in de derde graad de vrderingen van de leerlingen systematisch te evalueren en de resultaten als leergebied te rapprteren. vr leerlingen die de eindtermen Frans reeds beheersen een alternatief traject p te zetten. Op deze manier wrdt tegemet gekmen aan de inzichten rnd vrege tweedetaalverwerving en de nderwijsbeheften van de kinderen in een steeds meer taaldiverse leermgeving. Bijkmend wensen de 3 grte nderwijsverstrekkers p deze manier te vrkmen dat leerlingen de dupe wrden van een verschillend aanbd p een gelijkaardig mment (vb. bij schlverandering). Wat met schlen die beslissen m met frmeel Frans in de tweede graad te beginnen? In het gezamenlijk standpunt pteert het GO! m in de tweede graad met Frans te beginnen, maar daar de nadruk te leggen p taalinitiatie. Het is best mgelijk dat smmige schlen ervr kiezen de geleidelijke vergang van taalinitiatie naar frmeel taalnderwijs al in de tweede graad te laten gebeuren. Omdat de eindtermen (en dus de leerplannen) niet veranderen ntstaan er mgelijkheden m het realiseren van het leerplan ver een langere peride te spreiden. Dit kan de druk wat wegnemen bij de leraren van 5 en 6 en vr een aantal leerlingen kan dit vr meer leerkansen zrgen. Wie hiervr kiest met wel rekening huden met een aantal randvrwaarden. De beslissing m dit te den met kaderen binnen een breder talenbeleid. De schl dient eerst antwrden te vinden p vlgende vragen: He zien wij talennderwijs in nze schl? Wat willen we bereiken, rekening hudend met de cntext van de schl? Wie zijn nze leerlingen? He zit het met hun taalvaardigheid Nederlands? Wat zijn de huidige resultaten? He zit het met het vervlgnderwijs?... Het aanbd in de tweede graad met vldende kwaliteitsvl zijn. De leraar die hiervr zal instaan met ver vldende inhudelijke en didactische bagage beschikken m Frans te nderwijzen f alleszins de intentie hebben m zich hierin grndig te prfessinaliseren. Het Pedaggische begeleidingsdienst 3

4 inzetten van een leraar met ervaring in dit leergebied (uit de derde graad bijvrbeeld ) is in smmige schlen zeker te verwegen. Er met ged nagedacht wrden ver de spreiding van de nderwijstijd. De fficiële tabel Overzicht minima en maxima aantal lestijden lager nderwijs,gemiddeld per week per leergebied van het GO! (zie website) laat heel wat cnstructies te. Eerste graad Tweede graad Derde graad Minimum Maximum Minimum Maximum Minimum Maximum Nederlands Wiskunde Wereldriëntatie Muzische Vrming Lichamelijke pveding Frans - - Minimaal 180 lestijden te spreiden ver 5 en 6 f 4, 5 en 6 f 3, 4, 5 en 6 (in Brussel kan vanaf het eerste leerjaar met nderwijs in het Frans gestart wrden) Zedenleer/Gdsdienst 2 Ttaal 28 Er kan gepteerd wrden m de ttale nderwijstijd Frans gelijk te huden, waardr het vermindert in de derde graad, f glbaal te verhgen. Dit kan dan gerganiseerd wrden dr bijvrbeeld het aantal lesuren in de derde graad te behuden, maar k een half uur tt een uurtje per week Frans in het vierde leerjaar in te veren. Het verhgen van die ttale lestijd mag evenwel niet in functie staan van het uitbreiden van de delen, maar wel van het verhgen van de leerkansen van alle leerlingen en van het inbuwen van meer efentijd. Er met grndig nagedacht wrden ver de cncrete aanpak en de gevlgen ervan p de gebruikte nderwijsmiddelen. Wanneer een schl kiest m het frmeel taalnderwijs Frans in de tweede graad te straten, is ns advies het vlgende: z vreg mgelijk beginnen met talensensibilisering (vanaf de kleuterschl) en taalinitiatie Frans (ten laatste in het derde leerjaar); pas in het vierde leerjaar beginnen met frmeel Frans, wat meestal zal betekenen dat men (een deel van) de nderwijsleermiddelen gebruikt die nu in het vijfde leerjaar gebruikt wrden. Omdat de eerste mdules van die leermiddelen dikwijls heel dicht bij taalinitiatie staan met zeer weinig grammatica en de nadruk p beleving en kennismaking, kan men dan pteren m die al in het vierde leerjaar aan te bieden. Het advies m met die aanpak pas in het vierde leerjaar te beginnen is ingegeven dr het feit dat de gebruikte materialen, qua inhud en verwachte leesvaardigheid, niet geschikt zijn vr leerlingen die juist de vergang van tweede naar derde leerjaar hebben gemaakt. We adviseren schlen die verwegen hun nderwijs in het Frans aan te passen, zich hierbij te laten ndersteunen dr de pedaggische begeleider van de regi. Pedaggische begeleidingsdienst 4

5 Prfessinalisering van leraren Wat betreft prfessinalisering verwijzen we expliciet naar de vrmingsmgelijkheden die Frmaprim 4 aanbiedt. Frmaprim is een samenwerking tussen de diverse nderwijsverstrekkers (waarnder het GO!), het departement nderwijs en de Franse ambassade. In zal de fcus liggen p naschlingen inzake taalinitiatie Frans. Inf: - Sessie 1 : Het belang van een rijke cntext en van rituelen Sessie 2 : He kan je de leerlingen stimuleren de deltaal te hanteren? He kan je de uders betrekken bij het leerprces? Sessie 3 : Een leerlijn vrzien Sessie 4 : He de leerlingen evalueren? Pedaggische begeleidingsdienst 5