DEFINANCIËLE POSITIE VANDE LANDBOUWBEDRIJVEN IN LIMBURG

Transcriptie

1 DEFINANCIËLE PSITIE VANDE LANDBUWBEDRIJVEN IN LIMBURG 962 U a % DENHAAG " AU6.966 s % BIBLITHEEK,

2 DeeM Een nderzek naar de kredetmge Ljkheden en de bestedngsrumte dr D.B^Bars Deel 2 Een nderzek naar de vermgensbehefte, de bestedngsrumte en de nvesterngsgenegdhed dr Drs.S.Aukema me 965 LandbuwEnmsh Insttuut Cnradkade 75 'sgravenhage Telefn N4 <»»» mll 'l»»*>>' ' n»é»nl> yt»bdn Publkate tegestaanmts met duîdelïjke brnvermeldng

3 Wrdvraf Ueze publkate, de tevens nderdeel zal utmaken van een reeks rapprten de vershjnen n het kader van de Agrarshe Welvaartsstude vr de prvne Lmburg,bevat het verslag van twee nderzekngen de bede betrekkng hebben p de fnanële pste van de landbuwbedryven n de prvne Lmburg. Dr de grte veranderngen de zh n de landbuw vltrekken neemt de mvang van de nvesterngen per bedrjf steeds te en verandert de samenstellng van de kaptaalgederen vrtdurend. Het s daarm van grte betekens f de fnanële pste van de landbuwbedrjven vldende mgeljkheden bedt m deze veranderngen te kunnen pvangen. In het eerste deel van deze stude shermna een analyse van balansgegevens nderzht he grt de beshkbare kredet en bestedngsrumte van de Lmburgse landbuwbedrjven s. Reeds eerder s n het kader van het Agrarsh Welvaartsrapprt vr Lmburg dr een werkgrep een rapprt samengesteld ver de fnanële pste van de landbuwbedryven n Lmburg. Het gebrukte materaal vr dt nderzek was afkmstg van een landeljk L.E.I.nderzek van 957«Daar evenwel de gegevens van dt nderzek p dat tjdstp reeds van udere datum waren stelde de werkgrep vr een neuw nderzek n te stellen. De Cmmsse vr de Agrarshe Belangen n Lmburg nam dt vrstel ver,terwy' de Prvnale Staten van Lmburg bered waren de fnanerng van dt nderzek p zh te nemen. In prettg verleg en met medewerkng van het Bekhudbureau van de L.L.T.B.werd het bekjaar als bass genmen vr de steekpref ut de bj het bureau n admnstrate zjndebedrjven.

4 Het hervr genemde nzht nde beshkbare kredeten bestedngsrumte wrdt ehter waardevller wanneer men bvenden nzht heeft n de mvang van de ndzakelyke nvesterngen. Inhet tweede deel van deze stude s daarm nagegaan n heverre de beshkbare kredet en bestedngsrumte vldende was vr dendzakeljke nvest er ngen.dt nderzek dat betrekkng heeft p een klen aantal bedryven s net gerht p representatvtet vr de prvne Lmburg en draagt daardr een meer llustratef karakter.vr het vaststellen van de ndzakelyke nvesterngen s vruhtbaar samengewerkt met de Rykslandbuwvrlhtngsdenst.De bedrjfsdeskundgen van deze denst hebben p bass van de hudge stand van de vrlhtng advezen gegeven aan de betrkken bedrjfshfden.de fnanële nsequentes van deze advezen zjn vervlgens n verband gebraht met de balansgegevens. Interessant n dt verband s dat eveneens aandaht kan wrden geshnken aan de mate van beredhed m het gegeven adves p te vlgen. Het eerste deel van het nderzek werd verrht p de Afdelng Streeknderzek dr D.B.Bars, het tweede deel p de Afdelng BedrjfsEnmsh nderzek n de landbuw dr drs. S. Aukema. Drs. P.J. van Rnppenbergh, gestatnneerde van de Afdelng Streeknderzek nde prvne Lmburg dreg de zrg vr de bj het nderzek ndzakelyke vrberedng en ördnate. De Dreteur, Prf.dr.A.Kraal. 'sgravenhage, me \9&5.

5 Inhudspgave Deel Een nderzek naar de kredetmge Ljkheden en de bestedngsrumte Hfdstuk.. 2. Ze en pzet van het nderzek Verantwrdng endel van het nderzek. Het grndmateraal en depzetvan het nderzek pag. 6 " Hfdstuk Hfdstuk. Hfdstuk. 2. Hfdstuk 5. De debetzjde van de balans De atvavande balans en de nvesterngen De spredng van de balansttalen Het egen vermgen De grttevan het egen vermgen De spredng van de perentages egen vermgen 4. De sehuldenps t e I De aardvan de shulden. 2. De kredetgevers. 2 De bestedngsrumte De bestedngsrumte en de kredetmgeljkheden Spredng vande bestedngsrumte en de kredetrumte pag. 2 " 6 pag.2 " 22 pag.2^ " 27 pag,29 " k Hfdstuk 6. Vergeljkng met utkmsten van het vrg nderzek Prjsvershllen en nkmstenvershllen Del en pzetvan het nderzek Het egen vermgen De shuldenpste De bestedngsrumte pag 42 " kk " 46 " hl " 4 Samenvattng. Bjlagen.

6 Hfdstuk Delenpzet vanhetnderzek. Verantwrdng en del van he nderzek \Je relateve brukbaarhed van gegevens van landeljke nderzekngen vr regnale delendenheeft erte geled, dat het rapprt ver de fnanële pste van de landbuwbedrjven n Lmburg, gebaseerd p de gegevens van het landeljke L.E.I.nderzek 957 een vervlg heeft gekregen.by dt vervlg, gebaseerd p gegevens van het bekjaar kn meer aandaht aan de representatevtet van het grndmateraal wrden besteed. Het hudge nderzek heeft zh utgestrekt ver de vr de landbuwbedrjven n Lmburg meest gangbare grtteklassen van 7 ha en 5 ha. De grep tunbuwbedrjven (welke n deze klassen n Lmburg vergens slehts 5 à 2 bedrjven zal mvatten) s buten het nderzek gehuden, terwjl vr een gede vergeljkbaarhed k bedryven met meer dan 5$ nkmsten ut tunbuw en/f frut werden butengeslten. By de utverng van het nderzek werd een steekpref van 266 bedrjven gemaakt, waarbj n het bjznder gelet werd p de verdelng ver de twee genemde grtteklassen,de gegrafshe spredng van de landbuwbedrjven en de leeftjdsgrep (jnger f uder dan k jaar) van de bedrjfshfden. Alleen bedrjven met een manneljk bedryfshfdweaden n de steekpref tegelaten. De gegevens van het nderzek zjn ntleend aan bedrjfsbekhudngen. De bedrjven met een bekhudng hebben ver

7 het algemeen betere bedrjfsresultaten en wellht k een betere fnanële pste dan bedrjven znder bekhudng. Er s dus kans dat het steekprefmateraal hewel p de genemde rtera representatef een zekere selete nhudt, zdat de weergegeven spredngen net geheel representatef zullen zjn. De steekpref mvat zals gezegd 266 bedrjven van 75 ha, fwel a. 5$ van de Lmburgse landbuwbedrjven van 7 5 ha. De rtera waarnaar deze steekpref n het rapprt zal wrden nderverdeeld zjn: grtteklasse, gegrafshe lggng, leeftjdsgrep van het bedrjfshfd, mate van grndegendm en egendm gebuwen. Er zjn twee grtteklassen ndersheden,nameljk 7 ha en 5 ha, bede vrjwel geljkeljk n aantal vertegenwrdgd. Gegrafsh werd ndershed gemaakt n het landbuwgebed NrdLmburg en het landbuwgebed ZudLmburg.De shedng tussen bede lpt Va de gemeentegrenzen van Susteren, Rsteren, hé en Laak en Stevensweert, met den verstande dat deze gemeenten alle ng n het landbuwgebed ZudLmburg lggen. De leeftjdsndelng s n de lp van het nderzek ng nader verfjnd tt de leeftjdsklassen <4 jaar,45 jaar, 5 6 jaar en 6 jaar f uder. Vr de grndegendm zjn de klassen als vlgt gemaakt : beneden 2$ egendm, 2 4$ egendm, 4 6$ egendm, 6 $ egendm en $f meer egendm.bedrjven met mnder dan 2$ egendm wrden n de tekst pahtbedrjven en bedrjven met $ f meer egendm egendmsbedrjven genemd. Ten aanzen van de gebuwen werd egendm gesteld tegenver paht. Verdelng van de steekpref naar genemde rtera geeft het vlgende beeld.

8 NrdLmburg ZudLmburg Lmburg Ttaal aantal bedrjven ha ha C4 jaar jaar jaar >6 jaar <2 % grndegendm %grndegendm %grndegendm %grndegendm %grndegendm Gebuwen n egendm Gebuwen n paht m n het krt de betekens van een nderzek naar de fnanële pste samen te vatten, zu men kunnen zeggen,dat een dergeljk nderzek van belang s n verband met de steeds greende nvesterngsbedragen n de landbuw,zwel per bedrjfals per ppervlakteeenhed. De tenemng s het gevlg van de vrtgaande mehansate en ntensverng van de bedrjven ende stjgng van de gemddelde bedryfsgrtte. Het s de vraag f de fnanële pste van de bedrjven sterk geneg s m al f net met behulp van kredeten n de kaptaalbehefte te vrzen. Naast de greende kaptaalbehefte zet men anderzjds een zekere wjzgng n de methden van fnanerng, dr het wegvleen van vermgen ut de agrarshe setr va verervng en berepsvergang. Het famlevermgen zal een steeds mnder belangrjke plaats gaan nnemen by de fnanerng, waarby zakeljke nrmen steeds meer een maatstaf vr de kr e

9 detverlenng zullen wrden. De zakeljke nrmen de bj de kredetverlenng wrden gehanteerd zjn gebaseerd p de slvabltet en de rentabltet van het bedrjf. nder slvabltet dent te wrden verstaan de mate waarn bj bedrjfsbeëndgng alle shulden ut de pbrengsten van verkp kunnen'wrden vldaan. Hewelwaarshjnljk mnder sterk dan n het verleden, wrdt k thans ng bj kredetverlenng p de slvabltet gelet. De tweede nrm de gebaseerd s p de rentabltet, wrdt gehanteerd n verband met de apatet van het bedrjfshfd m ut zjn bedryf een redelyk nkmen te halen en z aan zyn verplhtngen te vlden. De rentabltet wrdt n tenemende mate als nrm vr de kredetverlenng gebrukt. Daar geen gegevens ver de rentabltet beshkbaar zjn, baseert dt nderzek zh p de slvabltet.nagegaan zal wrden he grt de bestedngsrumte s als het bedryf shfd, met nahtnemng van de zakeljke nrmen de de slvabltet stelt, gebruk maakt van de maxmale mgeljkheden m kredet p te nemen.de bestedngsrumte bestaat dus ut het bedrag aan egen mddelen dat vr utgaven.q. nvesterngen beshkbaar s, vermeerderd met het kredet, dat men met nahtnemng van zakeljke nrmen alsng zu kunnen verkrjgen. De beshkbare bestedngsrumte bepaalt heveel nvesterngen gedaan kunnen wrden. Glbaal genmen s het egen vermgen bepalend vr de mvang van de kredetverlenng.daarnaast s hervr k de samenstellng van de atva van belang, daar net alle atva n geljke mate tt zekerhed kunnen strekken. Het grndmateraal vr dt nderzek s afkmstg van het bekhudbureau van de L.L.T.B, te Rermnd,dat zjn welwllende medewerkng heeft verleend. De jaarbekhudngen zyn deels afgeslten p januar 96 en deels p maart f me 96.

10 De waarderng van de atva s geshed vlgens fsale maatstaven, terwjl net, zals bjhet rapprt gebaseerd p de gegevens 957 een herwaarderng heeft plaats gehad. Dt leek k mnder ndg mdat de fsale waarderng thans dhter bj de reële verkpwaarde lag dan n 957 het geval was.z was de waarderng van de grnd p de fsale balans n 957 ng2.5 gulden per ha, terwjl deze thans 5.5 gulden bedreg. Een utznderng p deze fsale waarderng vrmt de veldnventars, welke n verband met de vershllen n afslutdatum vlgens nrmen s berekend. 2. Het grndmaten'aal ende pzet van het nderzek De pzet van dt rapprt s geljkvrmg aan het ude rapprt, zdat p bepaalde plaatsen geljkludende tekstgedeelten kunnen vrkmen. Bj eenzelfde pzet en utwerkng van geljk geaarde gegevens s dt vrjwel net te vermjden. In bjlage s de grndegendm n verband gebraht met zwel de bedrjfsgrtte als de leeftjd van hetbedrjf shfd. Het bljkt dat n NrdLmburg relatef meer grnd n egendm van de gebrukers s dan n ZudLmburg.De zjust gegeven verdelng van de steekpref laat zen dat k de gebuwen daar vaker egendm van de gebruker zjn. In ZudLmburg valt te nstateren dat p de bedrjven van 5 ha relatef meer grnd n egendm van de gebrukers s dan p de bedrjven van 7 ha.in NrdLmburg s er relatef geen grt vershl tussen de twee grtteklassen. De bedrjf shfden van h jaar en uder hebben meer grnd n egendm dan de jngere bedrjfshfden. Inde bjlagen 2a en 2b zjn weergegeven de gemddelde balansen per bedrjf van de bedrjven met 2$ f mnder van de grnd n egendm en met $ f meer van de grnd n egendm. Behalve een verzht van de balanspsten geven

11 deze tevens een ndruk van de hgte der dverse psten. Ter telhtng kan ng het vlgende wrden pgemerkt: aan de debetzjde kan behalve de samenstellng van de atva k het nhet bedrjf geïnvesteerde vermgen wrden afgelezen. Het egen vermgen staat p de kredtzjde van de balans. Daar waar ndg zjn de bekhudkundge gegevens per ha mgerekend. Bj de verwerkng van het materaal s vral aandaht besteed aan de spredng van de gegevens. Zals de nhudspgave reeds aangeeft,zal nde laatste paragraaf van het rapprt een vergeljkng wrden gemaakt met het rapprt dat gebaseerd was p de gegevens van 957» althans vr zver dat znvl s.

12 Hfdstuk 2 De debetzjde van debalans. De atva vande balans ende nvesterngen In deze paragraaf wrden de psten de p de atefzjde van de balans vrkmen nder gen gezen. Glbaal zu het ttaal van de vermgensbestanddelen de p de atefzjde van de balans vrkmen geljk te stellen zjn aande nvesterngen dr het bedrjfshfd n het bedrjf gedaan. m vershllende redenen zjn het balansttaal en deze ategre nvesterngen ehter net geheel dentek. In de eerste plaats s er een vershl bjde vrderngen p lange termjn. Deze pst s samengesteld ut utgeleende gelden, aandeel n nverdeelde bedel, ledenrekenng en bedr jfsaandelen en dversen. Utgeleende gelden en aandelen n nverdeelde bedels zjn geen bedrjfsnvesterngen. In de tweede plaats zjn er de vlttende mddelen.de vlttende mddelen ) bestaan behalve ut kas en banktegeden.a. ut vrraden en bedrjfsvrderngen.de vlttende mddelen zjn dus lqude mddelen en atva de betrekkeljk snel n lqude vrm kunnen wrden mgezet. Inden men nder nvesteren alleen verstaat het kpen van prduktemddelen, dan kunnen de lqude mddelen als zdang net nder de nvesterngen wrden geteld. De vlttende mddelen kunnen ndg zjn m de ntnuïtet van het prduktepres te handhaven. De vlttende mddelen kunnen k een bestemmng hebben n de prvésetr. Het s evenwel net mgeljk m het ndershed naar bedr jfsbes temmng en prvébestemmng te maken. m deze reden wrden alle vlttende mddelen als bedrjfsvermgen bet). Vr de her gebrukte termnlge s aangeslten bj de bekhudbureaux. 2

13 shuwd. Gezen de veelal beperkte vrraad lqudteten s het waarshjnljk dat verreweg het grtste deel van deze mddelen een funkte vr het bedrjf heeft. Het zal ut het vrgaande dudeljk zjn dat het atef van de balans meer s dan de nvesterngen n het bedrjf. Het vershl bestaat dus ut de lqudteten de net ndg zyn vr de ntnuïtet van het prduktepres, de vrderngen wegens utgeleend geld en het aandeel n een nverdeelde bedel. ndanks het vrkmen van atva de net tt het bedrjfskaptaal kunnen wrden gerekend s het dr de betrekkeljk lage waarderng de de vaste atva p de balansen hebben gekregen net waarshjnljk dat het vershl tussen het atef van de balans ende waarde van de nvesterngen grt s. Het gemddelde balansttaal per ha per bedrjf bljkt vr Nrd en ZudLmburg resp. ƒ.9.65, en ƒ. 7A2, te zjn (tabel l). Gemddelde van de balansttalen per ha per bedrjf naar grtteklasse per gebed tabel, NrdLmburg ZudLmburg 7 ha 5ha 7 5ha 7 ha 5ha 7 5 ha <4 jaar jaar jaar JS9 45 Q jaar Ttaal <2 % egendm % egendm % egendm % egendm Q9 447 % egendm

14 De bedrjfsgrtte efent slehts een gernge nvled ut p dt balansversh.l. Inde grtteklassen 7 ha en 5 ha den zh n Nrd en ZudLmburg ngeveer geljke vershllen vr. k de nvesterng n levende en dde nventars efent weng nvled ut. Een verklarng n het balansvershl tussen Nrd en ZudLmburg met veeleer wrden gezht n de egendm van grnd en gebuwen. Gelet p de leeftjd van het bedrjfshfd kan men nstateren dat udere bedrjfshfden een hger balansttaal hebben dan jngere bedrjfshfden. In hfdstuk s reeds vermeld dat udere bedrjfshfden meer grnd n egendm hebben dan jngere beren. udere beren hebben verder k meer besparngen kunnen vrmen dan jngere beren en het vrmen van besparngen gaat veelal gepaard met het den van nvesterngen. Een derde fatr s gelegen n de meewerkende knderen, de het mgeljk maken een ntensever bedrjfsplan na te streven. Bvenden wrdt drdat meewerkende knderen geen f slehts ten dele ln utbetaald krjgen het geznsnkmen vergrt waardr meer nvesterngen kunnen wrden gedaan. Als verde fatr kan de vermgensverdraht dr verervng wrden genemd. De bedelshedng s vaak het krtshe mment waarp de znpvlger tt kredetpnemng wrdt gedwngen.de ber wrdt vaak dr het hem tekmende erfdeel n staat gesteld al dan net met behulp van vreemd vermgen de egendmsverdraht bj verervng te fnaneren. Zwel n NrdLmburg als n ZudLmburgzjn de nvesterngen per ha p de bedrjven van 7 ha hger dan p de bedrjven van 5 ha. De vershllen tussen deze grtteklassen zjn ehter klen. In NrdLmburg s het vershl het grtst en bedraagt ƒ. 65» per ha.hudt men evenwel rekenng met de spredng van de nvesterngen per ha ver de bedrjven, dan zjn de vershllen mnderdudeljk. In ZudLmburg en NrdLmburg zjn de gebuwen praktsh geljk gewaardeerd, gemddeld ± ƒ..,. Dt betekent dat p de bedrjven met gebuwen n egendm er 4

15 gemddeld per ha ƒ. 2.5, àƒ.., n gebuwen s geïnvesteerd. p de bedrjven van 7 ha s de gemddelde waarderng vr de gebuwen _+. lager dan de vr de bedrjven van 5 ha. Het gemddeld geïnvesteerd vermgen per bedryf n vee, dde nventars en veldnventars s n NrdLmburg en ZudLmburg resp. ± f. 22.5, en ƒ. 22.7,.k de grnd heeft n bede gebeden een geljke waarderng gekregen. De waarderng vr de grnd s ƒ. 55, per ha.in tabel 2 s de prentuele samenstellng van de atva n de balansen n NrdLmburg en n ZudLmburg gegeven. Het balansttaal tbet 2. grnd Prentuele verdelng van het balansttaal gebuwen veestapel, ddeen veldnventars vrderngen p lange termjn v ttende mddelen Ttaal = Ttaal exl. grnd en gebuwen. NrdLmburg ZudLmburg NrdLmburg ZudLmburg In tabel 2 staan twee reeksen perentages resp. betrekkng hebbend p alle atva ende atva exl. grnd en gebuwen. Een verdelng van de atva exl. grnd en gebuwen ljkt znvl mdat nvesterngen n grnd en gebuwen vaak buten de maht van de grndgebrukers lggen.in de gevallen waarn de geëxplteerde grnd het egendm van de gebruker s,s bjbedrjfsverdraht f bj verervng de neuwe gebruker veelal verplht de grnd geheel f gedeelteljk te kpen. Hy wrdt gedwngen n grnd te nvesteren. In de gevallen waarn de grnd net van uders wrdt gepaht zet een grndgebruker zh mnder vaak genpt grnden n egendm ver te nemen. De geljke waarderng vr grnd en gebuwen n Nrd en ZudLmburg maakt dat tabel 2 een vrj ged nzht geeft n de rhtng van de nvesterngen n bede gebeden. In de tabel bljkt dudeljk 5

16 de nvled van de egendm van grnd en gebuwen p het balansttaal. In NrdLmburg waar men meer grnd en gebuwen n egendm heeft dan n ZudLmburg,zjn grnd en gebuwen samen 6% van het balansttaal. In ZudLmburg s dt perentage 5 2 In NrdLmburg maakt de grnd 5% van het balansttaal en n ZudLmburg 26% van het balansttaal ut. Ut tabel 2 bljkt dat ngeaht f grnd en gebuwen n beshuwng wrden genmen,de pst veestapel,dde nventars en veldnventars n NrdLmburg relatef mnder belangrjk s dan n ZudLmburg.mgerekend per ha per bedrjf s n NrdLmburg meer geïnvesteerdn deveestapel en n ZudLmburg n de dde nventars.pmerkeljk zyn vlgens tabel 2 de vershllen n vlttende mddelen en vrderngen p lange termjn. In NrdLmburg s het aandeel van de vlttende mddelen n het balansttaal relatef grter dan n ZudLmburg. In ZudLmburg zjn de vrderngen p lange termjn relatef belangrjker dan n Nrd Lmburg. In bjlage s een verdelng van de atva naar bedry'f sgrtte en leeftjd gegeven. De gre van de atva kmt bj de udere bedrjfshfden vral n de vlttende mddelen tt utng. Het s pmerkeljk dat de nvesterng n gebuwen relatef het grtst s bj de bedrjfshfden van 56 jaar. 2. De spredng vande balansttalen In s de lezer nkrt bestek een beeld gegeven ver de atefzjde van de balansen en daarmede hewel net nauwkeurg van de nvesterngen dr de landbuwers zelf n het bedrjf gedaan. Daarbj s telkens met gemddelden per ha per bedrjf gewerkt. Belangrjk s evenwel de spredng n de gegevens per bedrjf. Het s een grt vershl f b.v. bj een gemddelde van het balansttaal van ƒ.., dt gemddelde wrdt gevrmd dr bedrjven met een balansttaal van ƒ. 2., en bedrjven met een balans 6

17 ttaal van ƒ. 4.,, èf dat b.v. dt gemddelde tt stand kmt dr bedrjven met een balansttaal van ƒ. 7., en bedrjven met een balansttaal van ƒ. 9.,.Demate waarn de waarnemngen waarut het gemddelde gevrmd wrdt ut elkaar lggen, nemt men de spredng. De spredng van de waarnemngen kan statstsh p vershllende wjzen tt utdrukkng wrden gebraht.vr het weergeven van de spredng van de balansttalens gekzen de methde van de sextelen d.w.z. dat de waarnemngen na rangshkkng vlgens pklmmende grtte n 6 geljke grepen zjn verdeeld. In tabel (lnkerhelft)zjn vr Nrd en Zud Lmburg vr de vershllende grepen van bedrjven de grenswaarnemngen van /6, /6 en 5/6 van het aantal waarnemngen vermeld. Deze grenswaarnemngen geven aan dat resp./6,/6 en 5/6 van het aantal waarnemngen lees her van het balansttaal per ha geljk s f klener s dan de desbetreffende waarnemng. In de rehterhelft van de tabel zjn de grenswaarden van /6 en 5/6 van het aantal waarnemngen utgedrukt als ndes van de grenswaarden de behren bj/6 van het aantal waarnemngen. p deze wjze kunnende spredngsvershllen ut de jfers wrden afgelezen. In bede gebeden lgt vr het ttaal der bedrjven de spredng naar bven n dezelfde rde van grtte als de spredng naar beneden, waarbj n bede gebeden vral de evenwhtge spredng nde grtteklassen 7 ha pvalt. In NrdLmburg s vr bede grtteklassen en vr het ttaal der bedrjven de spredng klener dan n ZudLmburg. Het vershl n spredng s grt tussen de grtteklassen van 5 ha. 7

18 tabel. Spredng van de balansttalen per ha per bedrjf /6 /6 5/6 /6 /6 5/6 Aantal bedrjven v/h aantal bedrjven heeft een balansttaal van.. x ƒ., per ha f klener a s ndex medaan = NRLIMBURG 7 ha 5ha Ttaal <2 % egendm 2 %e gendm > % e gendm <4 jaar 4 5 jaar 5 jaar ZUIDLIMBURG 7 ha 5ha Ttaal <29é egendm 2 % egendm % egendm <4 jaar 4 5 jaar >5 jaar Dt s vral een gevlg van de grte spredng naar bven n ZudLmburg. De egendmsbedrjven vertnen een zeer gernge spredng vergeleken bj de pahtbedrjven, de grenswaarden van het eerste en het vjfde sextel lggen vrde egendmsbedrjven vrj dht bj de mddelste waarnemng. Wel zjn deze grenswaarden veelal veelvuden van de grenswaarden vr de pahtbedrjven. Wat her verder pvalt s de bedudend grtere spredng van de nrdeljke pahtbedrjven vergeleken bj de zudeljke pahtbedrjven, welke vraltt stand kmt dr een sterkere spredng naar beneden. Gezen naar leeftjd van het bedrjfshfd zjn er ten aanzen van de spredng der balansttalen geen grte vershü

19 len aan te wjzen f men zu de ets grtere spredng naar beneden vr de jngere bedrjfsnfden n NrdLmburg als zdang meten wllen kenmerken. Dat de grenswaarden vr de udere bedrjfshfden bedudend hger lggen dan vr de jngere bedrjfshfden, s n vereenstemmng met het nhet begn van deze paragraaf genstateerde hgere balansttaal dat de udere bedrjfshfden hebben. 9

20 Hfdstuk Hetegenvermgen. De grtte van het egen vermgen Hlet egen vermgens het vershl tussen het balansttaal en het vreemde vermgen. Het egen vermgen,zals dat n de bekhudng tt utng kmt, s uteraard sterk afhankeljk van de waarderngen van de atva p de balans.in het vreemd vermgen kmen weng f geen waarderngsvershllen vr. De shulden bestaan bjna geheel ut nmnaal vastgestelde smmend. De grnd s zwel vr NrdLmburg als vr ZudLmburg vr ƒ. 55, p de balans gebraht.er s n het vrgaande p gewezen dat de fsale waarderng van de atva aan de lage kant was, zdat er n deze waarderng een stlle reserve zat. Deze stlle reserve zt bjgevlg n het egen vermgen. Just dr de betrekkeljk lage waarderng van de nrerende gederen kan het egen vermgen als een maat vr de slvabltet wrden gezen. Bj het landeljke nderzek 957 s gebleken dat 2$ van het geïnvesteerd vermgen dr landbuwers n het egen landbuwbedrjf verrht p het mment van dat nderzekut egen mddelen was gefnanerd. k vr de prvne Lmburg was dt jfer 2$. Dt hge perentage s mede het gevlg van de afkeer de landbuwers vaak hebben met geleend geld te fnaneren. Dt geldt speaal als b.v. een hyptheare lenng zu meten wrden afgeslten m de aankp van rerende gederen mgeljk te maken. De laatste jaren shjnt er wat grtere beredhed tt het pnemen van kredet te kmen. Het nderhavge nderzek laat zwel vr ). Van de kstntraten s net de gekaptalseerde waarde dh de shuld ver de lpende betalngstermjn pgenmen. 2

21 NrdLmburg als vr ZudLmburg een perentage egen vermgen van 79$ zen. Vlgens bjlage k s n NrdLmburg het gemddelde egen vermgen ƒ. 9., en n ZudLmburg ƒ. 6.,. In NrdLmburg heeft 27$ van de bedrjfshfden een egen vermgen van ƒ.., f meer. Vr ZudLmburg s dt perentage. In bjlage k s de gemddelde grtte van het egen vermgen per grtteklasse en vr de leeftjdsklassen van de bedrjfshfden gegeven. Het egen vermgen neemt te naarmate de bedrjven grter wrden. p de bedryven van 7 ha s n Nrd en ZudLmburg het gemddelde egen vermgen resp. ƒ. 6., en ƒ. 52.,.p de bedrjven van 5 ha zjn deze gemddelden resp. ƒ.., en ƒ.69.,^. Het vershl n egen vermgen tussenbedrjf shfden beneden 5 jaar en de bven 5 jaar s n Nrd Lmburg ƒ.., en n ZudLmburg ƒ. 27.,. Hstrsh gezen s de agrarshe welvaart n Zud Lmburg grter dan n NrdLmburg. Het swaarshjnljk dat n het egen vermgen een stuk geaumuleerde welvaart zt. Het bljkt evenwel dat het gemddelde egen vermgen grter s n NrdLmburg dan n ZudLmburg. Dt s te verklaren ut de waardestjgng de de grnd de laatste jaren ndergaan heeft. Deze waardestjgng s k bj de waarderng van de atva tt utdrukkng gebraht. Daar n NrdLmburg meer grnd n egendm s dan n ZudLmburg, s het gemddelde egen vermgen n NrdLmburg als gevlg van de waardestjgng van de grnd meer tegenmen dan n Zud Lmburg. In dt verband zj hernnerd aan tabel 2»hfdstuk 2, waarut bljkt dat n NrdLmburg de grnd 5 $ van het balansttaal utmaakt. In ZudLmburgs dt perentage 26$. Drdat n NrdLmburg de nvesterng hger s dan n ZudLmburg s het mgeljk dat, k al neemt men n NrdLmburg meer kredet p dan n ZudL.burg,het perentage egen vermgen n bede gevallen geljk s. 2

22 Het egen vermgen s wel een ndate vr de fnanële weerstand van het bedrjf, maar s net alleen bepalend vr de mgeljkheden de er vr het bedrjf zjn m kredet aan te trekken. Deze mgeljkhed m kredet p te nemen, de z.g. kredetrumte, wrdt tevens bepaald dr de samenstellng van de atva.dt wrdt n hfdstuk V bj de bepalng van de bestedngsrumte nader uteengezet. 2.De spredng vande perentages egen vermgen Tabel 4 geeft het gemddelde perentage egen vermgen en de spredng van de perentages vlgens vershllende rtera. Spredngvanhetperentageegenvermgen tabel 4, /6 /6 5/6 /6 /6 5/6 Aantal bedrjven v/haantalbedrjven heefteenper. egen vermgengeljk aan fkle nerdan alsndex medaan = Gemddeld perentage egen vermgen NRDLIMBURG 7 ha 5 ha Ttaal <2% egendm 2 %egendm %e gendm <4jaar 4 5 jaar 5 jaar ZUIDLIMBURG 7 ha 5 ha Ttaal < 2% e gendm 2 % egendm %egendm <4jaar 4 5jaar 5jaar

23 udere bedrjfshfden hebben een hger perentage egen vermgen dan jngere bedrjfshfden.het vershl n perentage egen vermgen tussen udere en jngere be drjf shfden s n NrdLmburg grter dan n ZudLmburg. De spredng van de perentages egen vermgen s naar beneden grter dan de spredng naar bven.gelet p de grtteklasse,het perentage egendm ende leeftjd s er weng vershl n spredng van het perentage egen vermgen. De spredng s het klenst bj de udere bedrjfshfden. Het spredngsbeeld wrdt dus gekenmerkt dr gernge vershllen n perentages egen vermgen en betrekkeljk gernge spredngsversh.llen tussen de vershllende grepen bedrjven. Als algemene nluse kan men stellen dat vrnameljk met egen mddelen wrdt gefnanerd. De jngere bedrjf shfden maken n meerdere mate gebruk van geleend geld dan de udere bedrjf shfden.bljkbaar s ergeen grtegenegdhed m met vreemd vermgen te fnaneren. 2

24 Hfdstuk 4 Deshuldenpste. De aard vande shulden In hfdstuk 2 s de atefzjde van de balans belht. In deze paragraaf zal aandaht wrden besteed aan de redtzjde van de balans. In hfdstuk bleek dat zwel n Nrd als n ZudLmburg bjna $ van de bedrjfsatva dr egen vermgen werd gefnanerd. Dt betekent dat de shulden nde landbuw 2 $ van het balansttaal zwel n relateve als n abslute zn net grt zjn. Vrjwel alle bedrjven hebben sphulden p hun balans. Dt s vergens een nrmaal vershjnsel. Er zjn mmers n verband met de betalngsgewnten wellht nbetaalde leverantes. In een grt aantal gevallen s de shuld evenwel gerng.p 2$ van de bedrjven ) bedraagt de shuld mnder dan 5$ van het balansttaal. De shuldenpste bj het begn van zelfstandg wrden s meestal ngunstger dan n een latere perde van berzjn. Dt bleek k ut hfdstuk» waar het perentage egen vermgen bj de jngere bedrjfshfden aanzenljk lager was dan bj de udere bedrjfshfden. In tabel 5 s het vreemd vermgen gegeven naar de shulden p lange termjnen p krte termjn,terwjlde shulden p lange termjn gespltst zjn n hyptheare en nethyptheare shulden. ).Hernder zjn 4 bedrjven znder shuld geteld. zk

25 tabel 5. Vreemd vermgen hypthear Perentage shulden p lange termjn ( jaar) nethypthea r ttaal p krte termjn (krter dan jaar) Ttaalbedrag der shulden x ƒ., NRLNBURG <4 jaar 4 5 jaar 5 6 jaar }6 jaar Ttaal ZUIDLIMBURG <4 jaar 4 5 jaar 5 6 jaar }6 jaar Ttaal In NrdLmburg bestaat 75$ en n ZudLmburg 7$ van het vreemd vermgen ut shulden p lange termjn. Bjlage 5 a geeft een ndelng van de bedrjven naar shulden p lange termjn. In NrdLmburg heeft 2$ en n ZudLmburg 2$ van de bedrjven geen shuld p lange termjn.de gemddelde shuld p lange termjn n deze gebeden s resp. ƒ. 9., en ƒ. 6., (van de bedryven met shuld p lange termjn). p de grtere bedrjven heeft men ver het algemeen een grtere shuld p lange termjn dan p de klenere bedrjven. udere bedrjfshfden hebben mnder shuld p lange termjn dan jngere bedrjfshfden (bjlage 5 a ) De shuld p lange termjn s grter naarmate het perentage grnd n egendm grter s (bjlage 5h) Dt s verklaarbaar drdat de aankp f vernemng van nrerende gederen veelal met behulp van een hyptheare lenng met een lange lptjd wrdt gefnanerd. 25

26 In Nrd en ZudLmburg s resp. 6$ ) en $2) van de shulden p lange termjn hypthear gedekt. ndanks het hgere perentage grnd n egendm n NrdLmburg bljkt het gebed t..v. ZudLmburg een lager perentage shuld p lange termjn en een aanmerkeljk lager perentage hyptheare shuld p lange termjn te hebben.het hge perentage shuld p lange termjn dat n Nrd Lmburg net hypthear gedekt s, wrdt vr een grt gedeelte dr famleleden verstrekt (bjlage 6). Van de bedrjfshfden uder dan 5 jaar heeft n Nrd Lmburg $ en n ZudLmburg 2$ geen shuld p lange termjn. De shulden p krte térmjn beslaan n Nrd en ZudLmburg 25$ en 22$ van het vreemd vermögen (tabel 7).De shulden p krte termjn bestaan ut bedrjfsshulden en andere p een later tjdstp van het bekjaar vervallende verplhtngen. In bjlage 7 s een verzht van debedrjfsshulden gegeven. Herut bljkt dat n Nrd en ZudLmburg resp. 9$en 9$ van de bedrjven een bedrjfsshuld heeft, In NrdLmburg s de gemddelde bedrjfsshuld ƒ..5, en n ZudLmburg ƒ. 2.54,.Bj de spredng van de gemddelde bedrjfsshuld zjn er tussen Nrd enzud geen aantnbare vershllen.de bedrjf sshulden wórden grter naarmate de bedrjven grter zjn.jngere bedryfshfden hebben ver het algemeen een grtere bedrjfsshuld dan udere bedryfshfden. Dt kmt n ZudLmburg sterker tt utng dan n NrdLmburg (bjlage 7)» Een bedryfsshuld betekent n fete het verkrjgen van een blan kredet.nder de verge verplhtngen p krte termjn nemende belastngshulden en de debetsald p lpende rekenng van de berenleenbank een grte plaats n.de debetsald p lpende rekenng bj berenleenbanken beheven meestal net hypthear te zjn gedekt. Mgeljk bestaat er verband tus ). ~ê x 45 % 6 % (zetabel 5). 2). 22 x 69 % % (*etabel 5). ( 26

27 sen de lptjd en het al f net hypthear gedekt zjn van de lenng. Tabel 6 geeft een verzht van de debetsald p lpende rekenng. Lpende rekenng (debets«d) tabel 6, Aantal bedrjven met een pende rekenng Aantal bedrjven znder pende rekenng Gemddeld bedrag per pende rekenng ) NrdLmburg ƒ.4.4, ZudLmburg ƒ.., ) Van de bedrjven met een shuld p lpende rekenng In Nrd en ZudLraburg heeft resp. 27$ en 25$ van de bedrjf shf den een shuld p lpende rekenng.de gemddelde shuld van de lpende rekenngen de debet staan s resp. rum ƒ. 4A, en rum ƒ..,. 2. De kredetgevers Bj het kredetapparaat dat de landbuw ter beshkkngstaat kan de vlgende ndershedng wrden gemaakt: berenleenbank, famle, verge kredetgevers. In tabel 7 s het aandeel van deze kredetgevers n de kredetverlenng vermeld. Brnnenvan vreemd vermgen tabel 7. Perentage p lange termjn shulden öp krte termjn beren eenbank fam e ttaal verge kredetgevers beren eenbank verge kred et gevers ttaal Ttaal NrdLmburg ZudLmburg

28 De berenleenbanken bljken de vrnaamste kredetgeverste zjn. In NrdLmburg en ZudLmburg wrdt resp. k2 $ en k $ van de kredeten dr berenleenbanken verstrekt. Van de shulden p lange termjn s n Nrd en Zud Lmburg resp. 47$) en 55$ 2 > van berenleenbanken verkregen. In NrdLmburg bljkt meer dan $ (k nder de verge kredetgevers p krte termjn kmt famle vr ) en n ZudLmburg meer dan 25$ dr famle verstrekt.bj de kredetverlenng dr famle wrden vaak geen strenge esen ten aanzen van de aflssng gesteld. De verstrekkng van kredeten dr de famle vndt veelal plaats tegeljkertjd met de bedrjfsvernemng van uders, met verervng f met bedelshedng. Bj de bedrjf svernemng van puderskrjgt de zn n eerste nstante kredet vr de vernemng van de nventars. De kredetverlenng by verervng f bedelshedng vndt veelal plaats drdat de rehthebbenden hun reht p gederen n natura net f slehts gedeelteljk laten gelden enhet hun tekmende erfdeel geheel f gedeelteljk als kredet aan het famleld dat het desbetreffende bedrjf verneemt, verstrekken. Verreweg het grtste deel van de dr de famle verstrekte kredetenzjn shulden p lange termjn. Van de shulden p lange termjn wrdt $ dr de verge kredetgevers verstrekt. Vral n NrdLmburg wrdt betrekkeljk veel kredet gegeven dr verge partulere persnen nder een nethypthear verband. De betekens van de berenleenbanken vr de kredetverlenng s grter naarmate de bedrjven meer grndn egendm hebben (bjlage 6). ). ^ x 5«= 47«(tabel 6). ID 2). ^ x 4% = 55K (tabel 6). 2

29 Hfdstuk 5 Debestedngsrumte. De bestedngsrumte ende kredetmgejkheden In verband met de nvesterngsmgeljkheden de het bedrjf shfd heeft, s het belangrjk te weten ver heveel geldmddelen hj kan beshkken,hetzj ut egen mddelen, hetzj ut mddelen de dr het pnemen van kredeten alsng zuden kunnen wrden verkregen. De egen mddelen bestaan ut kas en banksald alsmede ut de atva de snel n lqude vrm kunnen wrden mgezet, vermnderd met de shulden p krte termjn.de maxmumkredeten de kunnen wrden pgenmen wrden bepaald dr de nderpandswaarde van de atva vermnderd met de shulden p lange termjn en dr de rentabltet van het bedrjf. Zals n hfdstuk reeds s vermeldzjn her geen gegevens mtrent de rentabltet beshkbaar. De kredeten de met nahtnemng van de slvabltetalsng kunnen wrden pgenmen, nemt men kredetrumte.debeshkbare mddelen na gebrukmakng van de maxmale kredetmgeljkheden nemt men de bestedngsrumte. Nu zal de bestedngsrumte n het algemeen net geheel vr het den van nvesterngen kunnen wrden aangewendj)t hudt verband met de ndzakeljke reserve aan kasmddelen m gst en prjsrs's p te vangen,m aan de nrmale betalngsverplhtngen bnnen de bedrjfssfeer te vlden en m prvéutgaven te vlden. Deze prvé utgaven kunnen vaak van grte mvang zjn, vral als men denkt aan hulp de bj huweljk aan knderen vr de nrhtng van hus f bedrjf wrdt gebden, f aan studeksten van de 29

30 grtere knderen. Er zjn evenwel geen gegevens veral deze verplhtngen n de prvé f bedrjfssfeer, zdat het bedrag dat vr het den van nvesterngen beshkbaar s net exat kan wrden gegeven. Vel kan wrden vastgesteld, dat dt bedrag n het algemeen klener s dan de bestedngsrumte. Het aantrekken van vreemd vermgen s aan zekere grenzen gebnden. De bedragen, de maxmaal aan vreemd vermgen kunnen wrden aangetrkken, zjn beperkt p grnd van de lqudtet van het bedrjf en p grnd van de zakeljke zekerhed. De lqudtetsgrens treedt p drdat de duur van de geldlenng dr de kredetgever meestal krter s gesteld dan de levensduur van het te fnaneren atef. Er kmen dan bj een kstendekkende prdukte tt het tjdstp van het ende van de lenng nvldende afshryvngsgelden beshkbaar, zdat ut besparngen f neuw p te nemen kredet met wrden afgelst. In de praktjk wrdt de spannng tussen de afshrjvngen en de aflssngslast getemperd, drdat de geldgevers de nderpandwaarde van de atva veelal lager dan $ stellen en er dus een gedeelte van de nvesterngen met egen vermgen wrdt gefnanerd.by de levende nventars s meestal geen sprake van waardevermnderng als gevlg van afshrjvngen. Naast een veruderng van deren staat veelal een aanwas, waardr de waarde van de veestapel geljk bljft. De aflssng zal her geheel ut besparngen gefnanerd denen te wrden.dt betekent dat de mgeljkhed m de aankp van levende nventars met geleend geld te fnaneren, vral beperkt s p grnd van de aanwezge lqude mddelen. Een nvldende rentabltet verrzaakt een gebrek aan lqude mddelen. k al s er een versht aan lqude mddelen vr het den van bedrjfsutgaven,dan s dat p zhzelf ng geen aanwjzng vr een geznde fnanële pste van het bedrjf. Een bedrjf kan te zjn aan ndzakeljke verneuwng van bedrjfsgebuwen, wat met grte f

31 nanële ffers gepaard zal meten gaan. In dt verband mge wrden gewezen p de testand van de landbuwbedrjfsgebuwen n Nederland. De bedrjfsgebuwen zjn ver het algemeen ud. Dt s k n de prvne Lmburg, n het bjznder n ZudLmburg,het geval.de aan verneuwng bestede utgaven zullen vr een gedeelte dr de landbuwers ut egen mddelen meten wrden gefnanerd. p vele bedrjven waar neuwbuw ndzakeljk geaht kan wrden,s geen afshrjvngspst aanwezg de vldende grt s m het gedeelte dat bj neuwbuw ut egen vermgen met wrden gefnanerd, te kunnen vershaffen. Uteraard wl dt net zeggen dat er geen afshrjvngen zjn gevrmd. Wel s het de vraag f vldende afshrjvngen zjn gereserveerd vr de dure vervangng.e. de neuwbuw. Bj een vrtdurende stjgng van de prjzen zals de zh nde narlgse perde heeft vrgedaan, zal bj een jaarlykse afshrjvng p bass van de vervangngswaarde aan het ende van de afshrjvngsperde de afshrjvngspst nvldende zjn m neuwbuw te fnaneren. Enkele jaren geleden gng men er ng van ut,dat de stygng van de buwprjzen n Nederland slehts tydeljk hger was dan de stjgng van het algemene prjspel. Thans helt men ver naar de gedahte dat men her met een langdurg vershjnsel te maken heeft. Z bezen s er dus vr degenen, de buwplannen hebben, geen reden p gedkpere tjden te wahten. Th kunnen de buwprjzen n verhudng tt de rentabltet van het bedrjf z hg zjn dat men een afwahtende hudng t.a.y. de grte hernvesterngen bljft nnemen. Behalve vr een mgeljk besheden verneuwng van de relatef grte vrraad ude gebuwen, wrdt er vr de tekmst een utbredng van de verge bedrjfsnvesterngen verwaht. Maar de gevrmde afshrjvngsgelden zjn vaak al weer gebrukt m gemaakte shulden af te lssen f m de kp van

32 grnd en het den van neuwe bedrjfsnvesterngen te fnaneren. Vr het fnaneren van de ttale brutnvesterngen (vervangngs en utbredngsnvesterngen), zal dr nvldende lqude mddelen dan k veelal vreemd vermgen denen te wrden aangetrkken. Bj neuwbuw van berderjen zal dt als regel het geval zjn. De tweede beperkng vr het pnemen van kredet, de zakeljke zekerhed, hangt samen met de slvabltet.de grens van de slvabltet lgt p het punt waarbj de verkpwaarde van de atva geljk s aan het vreemde vermgen. Ten ende zh een grte mate van zekerhed te vershaffen dat bj lqudate de shulden ut de pbrengst van de atva kunnen wrden betaald, verstrekken de geldgeversslehts kredet tt een punt dat p "velge afstand" van de slvabltetsgrens s gelegen«wat her "velge afstanden" zjn wrdt vaak dr de gewnte bepaald, terwjl de praktyk vrtdurend rrgerend ptreedt. Bj de bestedngsrumte kan zals gezegd ndershed wrden gemaakt tussen de bestedngsrumte p grnd van de lqudtet en de bestedngsrumte p grnd van de zakelyke zekerhed. Vr dt nderzek zjn alleen jfers beshkbaar ver de bestedngsrumte p grnd van de zakeljke zekerhed. Hewel er geen jfers beshkbaar zjn van de maxma aan kredet de kunnen wrden pgenmen met nahtnemng van de lqudtet, s het waarshjnljk, dat deze grens lager lgt dan de grens de p grnd van dezakeljke zekerhed wrdt vastgesteld. De nrerende gederen denen veelal als nderpand bj de kredetvereenkmsten. De kredetmgeljkheden zyn bepaalde perentages van de aan de gederen tegekende waarden en de vrderngen p lange termjn. Deze perentages zjn: grnd en gebuwen 66$ utgeleende gelden %. Het pnemen van kredet met als nderpand de rerende ge 2

33 deren s tt ng te weng gebrukeljk. Wel staan de bedrjf shfden thans bj de aanshaf van neuwe mahnes allerle vrmen van aankpkredet ter beshkkng J)e gebrukeljke vrmen van aankpkredet zjn kredetverlenng dr de leveraner en huurkpkredeten. Een mnder vaak vrkmende vrm s de kredetverlenng nder geljktjdge egendmsverdraht tt zekerhed. Bvenden kan de zekerhed n vele gevallen wrden verkregen dr brgtht, waardr meer kredet kan wrden verkregen. Er gaan evenwel stemmen p m bnnen het kader van de kredetverlenng aan de aanwezge veestapel en landbuwnventars een nderpandswaarde te te kennen. Bj het nderzek van 957 s aan de landbuwnventars en de veestapel geen nderpandswaarde tegekend. Bj dt nderzek wrdt de bestedngsrumte berekend zwel met als znder tekennng van een nderpandswaarde aan de rerende gederen. Er kan dan een vergeljkng wrden gemaakt met het nderzek 957» terwjl tevens kan wrden bepaald welke extra mgeljkheden erzjn tt het pnemen van kredet p nderpandswaarde van rerende gederen. Ten aanzen van een jurdshe bass vr de kredetverlenng p nderpand vr rerende gederen wrde gewezen p het pled vr de nverng van een regsterpandreht, dr de Cmmsse Landbuwkredet n Nederland n haar rapprt van 959«Het regsterpandreht behelst een regstrate van de rerende gederen de met een pandreht zyn belast. Herdr wrdt het dus praktsh utverbaar gederen met een pandreht te belasten, terwjl deze nhet bezt van de egenaar bljven. Ut het een en ander bljkt,dat er mnmum aan egen vermgen met zjn ter fnanerng van het vershl tussen verkpwaarde en zekerhedswaarde van de desbetreffende atva en ter fnanerng van de atva de geen zekerhedswaarde hebben. In hfdstuk s betgd dat het egen vermgen een ndate vrmt vr de fnanële weerstand

34 van het bedrjf. Dt kunnen wj nu utbreden dr te stellen dat het egen vermgen en de samenstellng van de atva de bestedngsrumte van het bedrjf bepalen. 2. Spredng vande bestedngsrumte ende kredetrumte Tabel geeft de spredng van de bestedngsrumte na gebruk van de maxmale kredetrumte berekendp grnd van de zakeljke zekerhed (exl. de nderpandswaarde vr rerende gederen) vr vershllende grepen bedrjven weer. Tabel 9 geeft de spredng van de kredetrumte met en znder tekennng van de nderpandswaarde vr rerende gederen weer. Ut tabel bljkt dat de spredng van de bestedngsrumte vr het ttaal van de bedrjven n ZudLmburg grter s dan vr het ttaal van de bedrjven nnrd Lmburg. k bj de ndelng naar leeftjd sde spredng n Zud Lmburg steeds grter dan n NrdLmburg.Bj de egendmsbedrjven ( >$ van de grnd n egendm) s de spredng n NrdLmburg bjna het dubbele van de n ZudLmburg en k bj de pahtbedrjven ( <2$ van de grnd n egendm) s zj n NrdLmburg grter. In bede gebeden s de spredng klener naarmate er meer grnd n egendm s en naarmate de bedrjfshfden uder zjn.gezen naargrtteklasse s de spredng n NrdLmburg vr bede klassen vrjwel geljk, n ZudLmburg ntlpenzj elkaar weng. Vergeljkt men de grtteklassen van de twee gebeden dan s vr bede klassen de spredng n het zuden grter dan nhet nrden. De bestedngsrumte vr de bedrjven n Nrd Lmburg s aanmerkeljk grter dan vr de bedrjven n ZudLmburg. De medaanwaarde vr de bedrjven n Nrds/., per ha tegen ƒ..72, per ha n Zud. Vr een bedrjf vanb.v. ha zu dt neerkmen p een bestedngsrumte van respek 4

35 teveljk ƒ.., n Nrd en ƒ. 7.2, n Zud. De medaanwaarde s n bede gebeden het hgst vr de grep bedrjfshfden van 6 jaar en uder, nameljk ƒ.552,per ha n Nrd en ƒ. 4., per ha n Zud. Ut de grenswaarden van het eerste sextel bljkt, dat l/6 van de bedrjven n NrdLmburg een bestedngsrumte van mnder dan ƒ. 5 per ha heeft, n ZudLmburg zelf s van mnder dan ƒ. 4, per ha. Nu geeft de verdere ndelng van Bestedngsrumte (exl.rerende gederen) tabel. /6 /6 5/6 /6 /6 5/6 Aantal bedrjven v/d bedr jven heeft na geng van de maxmum brukmak kredetr umte een besternte geljk aan f dngsru k l e ner dan de grenswaarden utgedrukt als ndes van de medaan «NRDLIMBURG 7 ha 5 ha Ttaal <2% egendm 2% egendm % egendm <4 jaar 45 jaar 56 jaar >>6 jaar ZUIDLIMBURG 7 ha 5 ha Ttaal <2% egendm 2% egendm % egendm Leeftjd <4 jaar 45 jaar 56 jaar 6 jaar

36 de bedryven n grepen wel aan dat de stuate vr de udere bedryfshfden gunstger lgt dan vr de jngere envr de egendmsbedryven gunstger dan vr de pahtbedrjven, maar met een bestedngsrumte n bvengenemde rde van grtte zal er nvldende fnanële armslag zyn vr mdernserng van debedrjf spzet en de daarmee verband hudende nvesterngen n herstel f verneuwng vanbedrjfsgebuwen. Een bestedngsrumte zals aangegeven dr het eerste sextel kan zelfs vr de egendmsbedryven,de relatef gezen een hge bestedngsrumte hebben,n de praktjk nvldende bljken.een paar vrbeelden kunnen dat wellht demnstreren. Een egendmsbedrjjf van 9 ha met melkkeen, akkerbuw, veel kppen en een aantal mestvarkens. De ber krygt het adves het melkvee p te rumen, meer akkerbuw te gaan den, stal enshuur te verbuwen vr mestvarkens en zyn kppenstapel ut te breden en daarvr een hk by te zetten.ksten veestapel : ƒ.5., vr kppen + ƒ. 5., vr mestvarkens, mnus ƒ.9., vr afstten rundvee = ƒ..,. Ksten gebuwen: verbuwng ƒ..,+ ƒ.5.,vr kppenhk = ƒ.6.,. Ttale ksten ƒ.27.,. Aangenmen dat de verbuwngsksten een even grte waardevermeerderng van de gebuwenpstand betekenen (ets wat n fete lang net altyd waar s, zeker net als udere f ude bjeten geslpt wrden) zal de ber^$ van de gebuwenpst + de pst aankp vee ut zyn hudge bestedngsrumte denen te fnaneren.hj met daarvr mnmaal een bestedngsrumte van ngeveer ƒ.., per ha hebben. De grenswaarden van de bestedngsrumte laten zen dat een aantal bedrjven eendergeljke mdernserng net aan zu kunnen. Zu eenbedrjf aan neuwbuw te zjn, dan zyn de bendgde bedragen uteraard ng veel hger. Een egendmsbedryf van 2 ha met slehte bedrjfsgebuwen, melkkeen, 2 stuks jngvee, enkele zeugen en 5 mest 6

37 varkens. De ber krjgt het adves een neuwe rundveestapel te buwen vr melkkeen en 2 stuks jngvee,de zeugen af te stten en ut te breden tt 5 mestvarkens. Ksten veestapel: ƒ.., vr melkkeen t ƒ. 2., vr mestvarkens, mnus ƒ..5, vr afstten zeugen = ƒ. 2.,. Ksten gebuwen: ƒ. 24., vr neuwe rundveestal ƒ. 9., verbuwng ude stal vr mestvarkens = ƒ..,. Rekent men met een nderpandswaarde vr de gebuwen van 66f vr de gebuwennvesterngen, dan zal de ber ut zjn hudge bestedngsrumte denen te fnaneren 4$ van de gebuwenksten 4de pst aankp vee.hj met daarvr mnmaal een bestedngsrumte van ngeveer ƒ. 2.7, per ha hebben. Tabel laat zen dat een grt aantal bedrjven een dergeljk adves nt zu kunnen pvlgen; zj mssen er de fnanële kraht te. Ut de grenswaarden van het vjfde sextel bljkt dat de utlp naar bven grt s.in NrdLmburg heeftl/6 van de bedrjfshfden een bestedngsrumte van meer dan ƒ. 6., per ha en n ZudLmburg van meer dan ƒ. 5.2, per ha. Vr de ttale mvang van de bestedngsrumte s de mvang van de kredetrumte van grt belang. Tabel 9 geeft de spredng van de kredetrumte weer, waarbj de lnker helft van de tabel aanslut bj de n tabel gegeven bestedngsrumte. In de rehter helft van de tabel wrdt de spredng van de kredetrumte weergegeven, nden men bj de berekenng van de kredetrumte k aan rerende gederen een nderpandswaarde tekent. Als nrm vr deze nderpandswaarde s 5$ van de bekwaarde aangehuden.in de laatste klm s het vershl tussen de medaanwaarden van de kredetrumte nlusef rerende gederen en de kredetrumte exlusef rerende gederen weergegeven. Bjlage geeft de grenswaarden van tabel 9 weer utgedrukt als ndes van de medaan. 7

38 tabel 9. Kredetrumte /6 /6 5/6 /6 /6 5/6 Aantal bedrjven vandebedrjvenheefteenbedrag van... x ƒ.,perhaaan kredetrumtenagebrukmakng vandemaxmalekredetmgeljkheden Versh tussende medaan Ben A n ƒ., perha rerendegederen zjn geennderpand (A) rerendegederen zjn nderpand (B) NRLIMBURG 7 ha ha Ttaal < 2K e gendm SU e gendm $% egendm <4 jaar jaar jaar ^6jaar ZUIDLIMBURG 7 ha ha Ttaal <2CW egendm egendm # egendm <4jaar jaar jaar >6jaar

39 Het bljkt dat het spredngsbeeld van de kredétrumte znder nderpandswaarde vr rerend gedn grte ljnen vereenkmt met het spredngsbeeld van de bestedngsrumte zals dat n tabel werd gegeven. De spredng s vr het ttaal van de bedrjven n Zud grter dan n Nrd en k bj de ndelng naar leeftjd s de spredng n ZudLmburg steeds grter dan n Nrd Lmburg. Bj de egendmsbedrjven valt er tussen de twee gebeden nu evenwel geen vershl te nstateren, terwjl daarentegen de pahtbedrjven n Nrd just een enrme spredng n kredetrumte te zen geven vergeleken bj de pahtbedrjven n Zud. Vr het ttaal van de bedrjven s zwel n Nrd als n Zud de spredng van de kredetrumte zónder nderpandswaarde vr rerend ged slehts $ grter dan de spredng nde bestedngsrumte. Deze ets grtere spredng s het gevlg van de spredng naar beneden n de kredetrumte vr de pahtbedrjven, vral n NrdLmburg. In ttaal heeft tussen /6 en 2/6 van de pahtbedryven een negateve kredetrumte. In ZudLmburg, waar relatef meer pahtbedrjven vrkmen heeft zelfs meer dan l/6 van het ttaal aantal bedrjven een negateve kredetrumte. De spredng n de kredetrumte mèt nderpandswaarde vr rerend ged s bedudend lager dan n de kredetrumte znder nderpandswaarde vr rerend ged, waarbj het vershl n spredng just enrm grt s vr de pahtbedrjven. Dr de tekennng van nderpandswaarde aan rerend ged wrdt net alleen de spredng naar bven vermnderd, maar k de spredng naar beneden wrdt gernger. Er zjn ng slehts twee bedrjven waar k dan ng een negateve kredetrumte wrdt genstateerd. De kredetrumte vrmt veelal het grtste deel van de bestedngsrumte en vergrtng van de kredetrumte dr tekennng van nderpandswaarde aan de rerende gederen vergrt de bestedngsrumte van een bedrjf met een gely'k n 9