Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij s-gravenhage, 19 mei 2009
Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij Onderstaande partijen cnstateren dat een duurzame prductie en cnsumptie van vedingsmiddelen een gedeelde verantwrdelijkheid is van alle betrkken partijen: de keten van prducent tt en met cnsument alsmede de maatschappelijke rganisaties en de verheden. Onderstaande partijen velen daarm de ndzaak van een in alle pzichten duurzame veehuderij in Nederland met een breed draagvlak in de samenleving. Dan bedelen wij een veehuderij die met behud van cncurrentiekracht, prduceert met respect vr mens, dier, milieu en mgeving inclusief de effecten van de Nederlandse veehuderij elders in de wereld. We erkennen dat duurzaamheid een dynamisch begrip is dat zich vrtdurend aanpast aan nieuwe maatschappelijke inzichten. De kmende 15 jaar bereiken we cncrete resultaten p de vlgende 6 speerpunten: 1. Systeeminnvaties: een samenhangend pakket van vernieuwingen; 2. Welzijn en gezndheid van dieren: de kwaliteit van leven van dieren; 3. Maatschappelijke inpassing: de aansluiting bij wensen en ideeën van de maatschappij; 4. Energie, milieu en klimaat: heeft betrekking p de effecten die de veehuderij hierp heeft; 5. Markt en ndernemerschap: heeft betrekking p het ecnmisch perspectief van ndernemers; 6. Verantwrd cnsumeren: heeft betrekking p het gedrag van cnsumenten. Wij erkennen dat gede samenwerking kan helpen m dit prces te versnellen. Ieder zal vanuit de eigen rl en verantwrdelijkheid een maximale bijdrage leveren m dit te realiseren. We richten daarte samen een prces in m de ntwikkelingsrichting te brgen, m elkaar aan te spreken p verantwrdelijkheden en m elkaar in nze gezamenlijke ambitie te versterken. Onze inzet is m kansen te grijpen en innvatieve ntwikkelingen te ndersteunen van de creatieve beginfase tt en met de uitrl in de praktijk. Vr elk van de bvengenemde speerpunten zien wij een f meer uitdagingen. Wij cnstateren dat hiervr deels initiatieven lpen f in ntwikkeling zijn. Met deze ndertekening verbinden we ns aan de genemde speerpunten en uitdagingen. Via een pen en dynamisch prces nemen we de verantwrdelijkheid p ns m: deze speerpunten en uitdagingen samen te cncretiseren; p krte termijn aan de hand van het bijgaand verzicht van initiatieven (bijlage 1) vast te stellen welke aanvullende acties ndig zijn en welke instrumenten we verder willen uitbuwen; de daarvr bendigde partijen, individuen en de eigen achterban te mtiveren en ndersteunen m een bijdrage te leveren aan het versnellen van het prces van verduurzaming; de vrtgang p de hierbven genemde acties 1 tt 2 keer per jaar aan de rde te stellen in bestuurlijk verleg (eerste bestuurlijk verleg: januari 2010) de vrtgang te mnitren (eerste mment: mei 2010) en het prces te evalueren (eerste mment: mei 2011) Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-1 -
De uitdagingen De speerpunten zijn vertaald in de vlgende uitdagingen waaraan de betrkken partijen - binnen hun eigen invledssfeer- een bijdrage zullen leveren: 1. Systeeminnvaties a. Integraal duurzame huderijsystemen 5% integraal duurzame stallen in 2011 en perspectief p grtschalige tepassing daarna. Herntwerp/nieuwe ntwerpen van stal- en huderijsystemen gericht p frse stappen vrwaarts vr dierenwelzijn (natuurlijk gedrag), milieu (minimale emissie), diergezndheid en energieverbruik, landschappelijke inpassing. Vrtgang p het ttaal met in evenwicht zijn met de vrtgang p individuele aspecten. Verankering van nieuwe cncepten dr de praktijk. 2. Welzijn en gezndheid van dieren a. Im- en exprt van levende dieren en lange afstandstransprten Slachtdieren wrden dicht bij de prductielcatie geslacht nder vrwaarde dat marktwerking gebrgd blijft. Kwalitatief verantwrd transprt. Het transprt vindt plaats cnfrm een gewaarbrgd kwaliteitssysteem. Kansen benutten in nabije markten (exprt biggen, imprt nuchtere kalveren) b. Natuurlijk gedrag en ingrepen Dieren vertnen natuurlijk gedrag in huderijen. Geen ingrepen meer (excl. wettelijk verplichte). c. Van dierziektenbestrijding naar geznde dieren Huderij en fkkerij biedt ndersteuning aan weerstand van het dier. Dieren greien geznd p. Inzet p selectief, beperkt en curatief diergeneesmiddelengebruik, incl antibitica Maatschappelijk aanvaardbare methden vr de ndzakelijk resterende dierziektenbestrijding, waarnder plssingen vr welzijnsprblemen als gevlg van blkkades van bedrijven bij dierziektebestrijding. Slimme vaccinatie en behandelsystemen met waarbrgen vr de afzet van prducten van gevaccineerde dieren. 3. Maatschappelijke inpassing a. Interactie veehuder/burger en landschappelijke inpassing Transparante prductie: de burger heeft zicht p en kennis van de vr prductie gehuden dieren. De ber heeft weer een gezicht vr burgers Nieuw te buwen bedrijven zijn landschappelijk ingepast 4. Energie, milieu en klimaat a. Ver-mest kringlp Zveel mgelijk sluiten ver-mest kringlp p bedrijfs-, natinaal f Nrdwest- Eurpees niveau Maximale benutting van mineralen uit dierlijke mest als meststffen dr mest te bewerken/verwerken, zie uitdagingen uit cnvenant Schn en Zuinig. b. Dierveder(grndstffen) p duurzame wijze geprduceerd Verder werken aan verduurzaming van dierveder(grndstffen) Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-2 -
c. Klimaat (duurzame energieprductie, reductie van energiebruik en breikasgassen) Maximale inzet p prductie van duurzame energie dr veehuderij uit bimassa, wind en zn. en (inclusief die vr reductie van energiegebruik en breikasgassen) zijn gekwantificeerd in het Cnvenant Schne en Zuinige Agrsectren. d. Minimale emissies naar milieu (ammniak, geur, fijn stf, breikasgassen) Veehuderij die prduceert met minimale verliezen van stikstfverbindingen (nitraat naar bdem en grndwater; ammniak naar de lucht), fsfaat (naar het water), breikasgassen (minder lachgas en methaan) en andere verntreinigingen (.a. zware metalen en geneesmiddelen naar bdem en water; fijn stf naar de lucht) naar het milieu. 5. Markt en ndernemerschap a. Kansen grijpen De keten van prducent tt en met cnsument asscieert duurzaamheid met kansen en slim ndernemerschap. Verduurzaming is nderdeel van ndernemerschap. De Nederlandse veehuderij heeft dr duurzame en cncurrerende prductie een leidende psitie in de Eurpese markt. 6. Verantwrd cnsumeren a. Marktntwikkeling Duurzame Dierlijke prducten Begd wrdt het aanbd van duurzame dierlijke prducten -met een fcus p dierenwelzijn- te stimuleren dr bestaande initiatieven p te laten schalen en nieuwe private initiatieven te laten ntwikkelen. Dit met leiden tt meer keuzemgelijkheden vr cnsumenten bij de aankp van dierlijke prducten. b. Stimuleren van duurzaam cnsumptiegedrag. c. Cnsumptie van dierlijke eiwitten Cnsumptie van dierlijke eiwitten past binnen een verantwrd cnsumptiepatrn. Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-3 -
s-gravenhage, 19 mei 2009 De Minister van Landbuw, Natuur en Vedselkwaliteit Mevr. G. Verburg Bedrijfsleven De vereniging LTO Nederland Dhr. A.J. Maat De Centrale Organisatie vr de Vleessectr (COV) Dhr. W.H.J.M. van Pelt De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) Dhr. C.H. Wantenaar De Nederlandse Vereniging Diervederindustrie (Nevedi) Dhr. H.W.C.M. Flipsen De Rabbank Nederland Dhr. D. Duijzer Maatschappelijke rganisaties Stichting Natuur en Milieu Mevr. M. de Rijk De Nederlandse Vereniging tt Bescherming van Dieren (Dierenbescherming) Dhr. F.C. Dales Aanvullende ndertekening s-gravenhage, 25 januari 2010 De Nederlandse prvincies Het Interprvinciaal Overleg (IPO) Dhr. H. Keereweer Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-4 -
Bijlage 1 De initiatieven en instrumenten Met deze initiatieven leveren de betrkken partijen ieder binnen hun eigen invledssfeer een bijdrage aan een duurzame veehuderij Cnvenanten en vergelijkbare afspraken Dr deze en andere partijen zijn eerder al p een aantal terreinen in cnvenanten nadere afspraken gemaakt en vastgelegd. Dit betreft de vlgende cnvenanten: 1. Cnvenant schne en zuinige agrsectren Ondertekenaars: nder meer LTO, Nevedi, NZO en de ministeries van LNV, EZ en Fin 2. Cnvenant Antibitica resistentie Ondertekenaars: LTO, NVV, NOP, NVP, NZO, COV, Nepluvi, KNMvD, Nevedi, PPE, PVV, SKV 3. Cnvenant Marktntwikkeling Verduurzaming Dierlijke Prducten Ondertekenaars: LNV, LTO, COV, Nepluvi, Anevei, Veneca, CBL, Dierenbescherming 4. Cnvenant Marktntwikkeling Bilgische Landbuw Ondertekenaars: LNV, LTO, FNLI, CBL, Rabbank, Tids-bank, Bilgica, Veneca, PBS, VBP 5. Afspraken ingrepen a. Verklaring van Nrdwijk: 2015 stppen castreren beerbiggen Ondertekenaars: COV, LTO, CBL, NVV b. Wettelijke aanscherping ingrepen bij pluimvee per 2011 (.a. snavelkappen) c. Maximaal twee ingrepen t.b.v. identificatie bij fkzeugen per 2012 Cncrete initiatieven en instrumenten per speerpunt 1. Systeeminnvaties a. Integraal duurzame huderijsystemen Het Rijk/ministerie van LNV: Het ntwerpen van duurzame huderijsystemen en de verankering daarvan in de praktijk is allereerst een verantwrdelijkheid van de sectr zelf. Het Rijk/ministerie van LNV kan daarbij faciliteren met nder meer subsidieregelingen en nderzek: Bestaande subsidieregelingen: Investeringsregeling integraal duurzame stallen. Regeling (Samenwerking bij) innvatie. Demnstratieregeling Veehuderij. Innvatievuchers. (i.s.m. ministerie EZ) Brgstellingsfnds/garantstellingsregeling Milieuinvesteringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) vr stallen die vlden aan de Maatlat duurzame veehuderij. Trekker: VROM en LNV. Regeling praktijknetwerken, waarmee.a. netwerken rndm innvatieve begbeelden gefaciliteerd kunnen wrden. Kennisntwikkeling en nderzek: Herntwerptrajecten vr de vleeskuikenketen, de legpluimveehuderij, varkenshuderij Fllw-up Kracht van Keien dr verankering in de praktijk Kennisntwikkeling in de bilgische pluimvee-, varkens- en melkveehuderij dr financiering van Bicnnect. LNV werkt aan aanpassing en uitbreiding van bestaande regelingen: In het kader van het aanvullend Beleidsakkrd is vr 2009 en 2010 10 mln per jaar extra tegezegd vr duurzame stallen. Dit zal beschikbaar wrden gesteld via de Investeringsregeling integraal duurzame stallen. Op dit mment wrdt nderzcht f de subsidievrwaarden aangepast kunnen wrden m investeringen in integraal duurzame stallen de kmende jaren te versnellen. Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-5 -
Aanvullend beleidsakkrd heeft het kabinet vr 2009 en 2010 30 mln per jaar extra tegezegd vr de MIA/Vamil. Dit kmt vr een deel ten gede aan integraal duurzame stallen. Tevens wrdt de mgelijkheid van nieuwe instrumenten en regelingen nderzcht: Onderzek naar de mgelijkheden vr het uitschrijven van een SBIR-tender vr integraal duurzame stallen. Resultaten van de herntwerptrajecten en eigen ideeën van veehuders en ketenpartijen kunnen via dit instrument wrden drntwikkeld, uitgetest in de praktijk en vervlgens wrden vermarkt. Het verruimen van de garantstellings-mgelijkheden vr risicvlle investeringen in nieuwe integraal duurzame stallen (garantstellingsregeling van de Regeling LNVsubsidies). Onderzek naar de mgelijkheden van een risickapitaalfnds vr systeeminnvaties. Onderzcht wrdt f een deel van de middelen uit artikel 68 GLB ingezet kunnen wrden vr de ndersteuning van investeringen in integraal duurzame stallen. Verruiming van de prefstalregeling in de Regeling Ammniak en Veehuderij. (Trekker: VROM) Melkveehuderij PZ Prject: Vermindering ammniakemissie uit melkveestallen met behud van dierenwelzijn NZO en Curage: Cwfrtable; ntwerp van de pvlger van de ligbxenstal: kevriendelijker, schner en fraaier Duurzame zuivelketen, thema Ke centraal: bestaande prjecten kanaliseren. Plan van aanpak vr een integraal duurzaam stalsysteem en verdere uitrl naar de praktijk. In 2015 is de huisvesting aangepast aan de bilgische beheften van de ke in samenhang met andere duurzaamheidseisen. Caring Dairy Initiatief CONO: duurzamer prduceren van melk in het Caring Dairyprgramma, f in het Nederlands Zuivel met Zrg. Richt zich p een evenwicht tussen een ecnmisch geznd berenbedrijf, een geznde balans tussen werk en privé vr de ber, geznde en tevreden keien en landschap en milieu in en m de melkveehuderij. Pluimveehuderij Rndeel (legpluimvee) Pati (pluimveevleeskuikens) Varkenshuderij Cmfrtclass, gericht p vleesvarkens, ntwikkeling samen met nder andere de Dierenbescherming. Ontwerptraject VarKansen, waarbij LTO participeert in stuurgrep en ntwerpfase en zrgt vr verankering en cmmunicatie Bewust grepshuisvesting kiezen 2013 (Netwerken) LTO met LNV en Dierenbescherming initiatiefnemen Strstallen vr zeugen Cncept Familiestal varkens Canadese striselstal Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-6 -
2. Welzijn en gezndheid van dieren a. Im- en exprt van levende dieren en lange afstandstransprten Het Rijk/ministerie van LNV: Binnen het beleid is de nta dierenwelzijn hierbij het uitgangspunt. In dit verband wrdt nder meer gewerkt aan een plan van aanpak vr alternatieven vr langeafstandstransprten vr levende slachtdieren en herziening van de transprtverrdening. Ontwikkeling keurmerk Dierwaardig verver kppelen/pnemen in kwaliteitssysteem, ketenpartijen vral aan zet m dit in te vullen, LTO stimuleert. 2. Welzijn en gezndheid van dieren b. Natuurlijk gedrag en ingrepen Het Rijk/ministerie van LNV: Binnen het beleid is de nta dierenwelzijn hierbij het uitgangspunt. Ok wrdt gewerkt aan een vergrt aanbd van duurzame dierlijke prducten (zie k punt 6). Met de eerder genemde systeeminnvaties wrdt erp ingezet m eisen van dierenwelzijn (natuurlijk gedrag en vrkmen tepassen ingrepen) te integreren met thema s als milieu, diergezndheid en het ecnmisch perspectief vr ndernemers. Dierenbescherming: Beter Leven Kenmerk, zie uitdaging 6b. Eurpees prject welfare Quality, betrkkenheid vanuit LTO vral via Cpa-Cgeca Melkveehuderij PZ-nderzek: Bdems vr vrijlpstallen PZ-nderzek: Duurzame Daken (.a. ventilatie, temperatuurregeling) PZ nderzek: Cntinue welzijnsmnitring Melkvee PZ-nderzek: Hrnlze keien Prject Familiestal (kalf bij de ke) NZO en Welzijn melkvee meten. Implementatie welzijnswijzer melkvee. Assessment en benchmarking p bedrijfsniveau. Cntinue welzijnsmnitr, Ontwikkeling data-analyse dierenwelzijnskenmerken. Duurzame zuivelketen: nderdeel Ke Centraal Curage: prject Keientuin; nieuw stalntwerp. Pluimveehuderij Plan van aanpak ingrepen. 5-jarig nderzek (afgernd in 2011) naar het vrkmen en verbdig maken van ingrepen Quality time stal: systeem waarbij mederdieren gedurende een deel van de dag wrden gescheiden van de hanen m het natuurlijk paargedrag te bevrderen. Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-7 -
Varkenshuderij Onder meer COV en Betrkken bij Verklaring van Nrdwijk Vanaf 19 januari 2009 is het verdfd castreren pgenmen in de inkpvrwaarden van de varkensslachterijen. Inning verdvingsteslag en afdracht vindt plaats dr slachterijen en uitsnijderijen aan een daarte pgericht fnds ter financiering van apparatuur vr varkenshuders. Tt 2015 is de vleessectr participant en mede financier vr ndersteunend nderzek. De begrte ksten daarvr bedragen in ttaal 7,5 miljen. Vanaf 2015: stppen met castreren. Paardenhuderij Onder meer Plan van Aanpak Dierenwelzijn van de Sectrraad Paarden Vr augustus 2009 actie/uitveringsplan klaar Onderzeken Welzijnsmnitr paardenhuderij, Handbek huisvesting paarden en Dagprgramma paard pgestart. (LTO, FNHO, Dierenbescherming) Rundvleesprductie Onder meer Natuurlijk gebrteverlp bij dikbilrunderen ter vrkming van keizersneden. 2. Welzijn en gezndheid van dieren c. Van dierziektenbestrijding naar geznde dieren Het Rijk/ministerie van LNV: Binnen het beleid is de Natinale Agenda Diergezndheid hierbij het uitgangspunt. Vr de langetermijn spelen nder meer de vlgende aandachtspunten: pkmende ziektes, natuurlijke weerstand, de structuur van de veehuderij, bedrijfsgebnden diergezndheidsprblemen, mnitring, preventie en vaccinatie. Prject Zicht p geznde dieren (LTO, KNMvD) COV: Uitvering Cnvenant Antibiticaresistentie dr de sectren Melkveehuderij Curage: Weerbaar vee; is natuurlijke weerstand het nieuwe navigatiemiddel naar een gezndere veestapel? UGCN (uiergezndheid): uier gezndheidscentrum Nederland; keten breed initiatief (lpend) m practief te werken aan ptimale uiergezndheid. Ok betrkkenheid Gezndheidsdienst vr Dieren) PZ prject Efficient, transparant en duurzaam medicijnengebruik Aanpak Para-tbc en salmnella p melkveebedrijven Pluimveehuderij Markervaccinntwikkeling AI (suggestie) Varkenshuderij Reductie van antibiticagebruik via terugdringen van streptcccen prblemen p varkenshuderijbedrijven Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-8 -
Ontwikkelen van bestrijdings-en uitreiingstrategie MRSA in varkensketen (Bactpath) Prgramma Hge gezndheid varkens. De sectr financiert en is inhudelijk betrkken bij een breed prgramma (participanten ASG en GD) gericht p bereiken van hge gezndheidstatus bedrijven en SPF status. Mnitren en snelle signalering. LTO werkt in breder verband aan nieuwe methden van mnitren en snelle signalering. Hiervr draait nu een prject uitgeverd dr GD nderbegeleiding van LTO, NVV en KNMvD Opzetten database antibiticagebruik en masterplan antibiticaresistentie varkenshuderij 3. Maatschappelijke inpassing a. Interactie veehuder/burger en landschappelijke inpassing Het Rijk/ministerie van LNV Het Rijk/ministerie van LNV zet hierbij nder meer in p het infrmeren van burgers en cnsumenten, nder meer via het Vedingscentrum en Smaaklessen. Met de Taskfrce Multifunctinele landbuw stimuleert LNV dat burgers zicht krijgen p vr prductie gehuden dieren. Vrbeelden hiervan zijn berderijeducatie (schlkinderen), zrglandbuw, verkp van streekprducten, vrzver dit p een veehuderijbedrijf plaatsvindt. Vr het verbeteren van de landschappelijke inpassing zet LNV nder meer in p het ntwikkelen van nieuwe ideeën. LNV zal de Rijksbuwmeester en Rijksadviseur vr het Landschap vragen m in 2009 cncrete suggesties te presenteren vr streekeigen buwen in landelijk gebied. Campagne Nederland bleit (LTO) Open dagen en excursies schlgrepen Prjecten rndm inpassing stallen in landschap Lespakketten vr (basis) Onderwijs (bijvrbeeld lespakket Van fk tt kk ) Melkveehuderij LTO en NZO: Weidegang initiatieven via prject Ke en Wij, inbreng in de stichting weidegang en via Merkmelk zuivel. Verder planvrming m te berdelen he hier verder invulling aan kan wrden gegeven. Pluimveehuderij Skybxen in stallen Landschappelijke inpassing in cmbinatie met fijnstfreductie (suggestie) Cmmunicatie met burger en cnsument via prjecten Kip Kiplekker en Blij met Ei Varkenshuderij Imagcampagne varkenshuderij Zichtstallen Stap in de Stal: weekeinde van het varken: 12 en 13 september Lespakketten vr het nderwijs Meeden in het digitale schlbrd Prject inpassing stallen in landschap Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-9 -
Varkensberderij in/nabij de stad Sites met vrlichting ver de varkenshuderij: www.devarkenshuder.nl en www.varkensenz.nl 4. Energie, milieu en klimaat a. Ver-mest kringlp Het Rijk/ministerie van LNV Dit is een cmplex thema dat nadere cncretisering en een lange adem vereist. LNV heeft nder meer nderzek laten uitveren naar de mgelijkheden vr de teelt van sjavervangers in Nrdwest-Eurpa. Ok verkent LNV aan welke vrwaarden een vermest kringlp zal meten vlden. De eerstkmende peride zet LNV in dit verband in p het vaststellen van een kennisagenda. Dit zal de kennis meten pleveren vr het frmuleren van beleidspties. Hierbij kan nder meer wrden geleerd van de ervaringen uit de bilgische landbuw (.a. themawerkgrep bdemvruchtbaarheid). LNV zal eveneens de urgentie van duurzame tepassing van diermelen in dierveders nder de aandacht brengen van de Eurpese Cmmissie. Hierbij dient de bescherming van vlks- en diergezndheid gewaardbrgd te zijn. Nevedi: Instelling van een taskfrce ver-mest kringlp met medewerking van LTO en LNV. Prject SPADE, gericht p bdem en bemesting. LTO actief betrkken bij pzet en uitvering. Melkveehuderij PZ-nderzek Keien en Kansen Prject Pilts mineralencncentraat Prject Beter benutten dr dik en dun LTO en NZO: Curage: susteïne uit bigas; nderzek naar de haalbaarheid van de prductie van hgwaardig eiwit p basis van bigas. 4. Energie, milieu en klimaat b. Dierveder(grndstffen) p duurzame wijze geprduceerd Het Rijk/ministerie van LNV Dit is primair een verantwrdelijkheid van het (internatinale) bedrijfsleven. LNV faciliteert deze uitdaging dr het leveren van financiële steun aan de zgenaamde Rund Tables (met name Rund Table n Respnsible Sy). Deze hebben als taak m duurzaamheidscriteria vast te stellen vr bulkgrndstffen (w. sja) en de pzet en implementatie van een standaard vr certificering. LNV zet zich tevens in vr een eenduidige internatinale standaard vr een life-cycle analysis methdiek vr landbuwprducten. Nevedi: Verder werken aan verduurzaming grndstfstrmen Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-10 -
Nevedi is samen met Prductschap MVO secretariaatsverder van de Task Frce Duurzame Sja. Nevedi heeft met andere partijen een nieuwe Stichting pgericht die zich bezig hudt met inkp van sja die gecertificeerd is, delstelling p dit mment is m te garanderen dat de sja die via dit prgramma lpt niet afkmstig is van recent illegaal ntbst gebied. Lpend nderzek naar de beschikbaarheid van nn-gm sja, waarbij aandacht wrdt besteed aan de sciaal-ecnmische aspecten. Dit nderzek wrdt begin juni 2009 pgeleverd dr het LEI. Nevedi heeft het Prductschap Dierveder (PDV) pdracht gegeven kennis te ntwikkelen p het gebied van een Carbn ftprint. Het uiteindelijke del is m een rekenmdel te ntwikkelen dat k tepasbaar is vr de bedrijven in de diervedersectr. In dit licht is een prjectplan pgesteld vr het realiseren van een interactief rekenmdel vr het verzamelen van kennis en feiten ver de beschikbare methden m de klstf-uitstt in ketens te bepalen. De klstfprductie (Carbn ftprint) in de gehele diervederketen vanaf teelt tt aan vervedering wrdt daarin meegenmen. In het prjectplan is duidelijk vrzien in afstemming met andere sectren aan het begin en eind van de diervederketen in de tweede helft van dit jaar. Nevedi heeft een prject lpen p het gebied van duurzame lgistiek, del is het aantal gereden kilmeters te verlagen. Nevedi en Dierveder: CO2 ftprint diervederketen (met de betrkken partijen binnen PDV). Deelname aan Rund Table n Respnsible Sy Onderzek naar de mgelijkheid van implementatie van silinhudmeetsysteem. Betrkkenen: (Silfit) Partijen, ministerie LNV Melkveehuderij NZO: Zuivelindustrie: merkmelk en inkp duurzame sja 4 Energie, milieu en klimaat c. Klimaat (duurzame energieprductie, reductie van energiegebruik en breikasgassen) Het Rijk/ministerie van LNV Uitgangspunt vr het Rijk/ministerie van LNV is hierbij het Cnvenant Schne en Zuinige Agrsectren. LNV stimuleert initiatieven die het bedrijfsleven ppakt. Cnvenantspartijen Schne en Zuinige Agrsectren: Werkplannen melkveehuderij, pluimveehuderij, varkenshuderij Meerdere prjecten p gebied van vergisting Prefprjecten gericht p gebruik digestaat als kunstmestvervanger Nevedi: Nevedi is in het kader van het cnvenant Schne en Zuinige agrsectren bezig met inventarisatie naar aanleiding van nderzeksvrstel (vanuit ministerie) naar methaanemissiereductie. Vanuit dit cnvenant verweegt Nevedi (nu bezig met inventarisatie mgelijkheid tt aansluiting) bij MJA-3. COV: Uitvering cnvenant MJA-3. Senter Nvem en de branche (grt aantal slachterijen, uitsnijderen en verwerkende industrie) streven naar een energie-efficiency van 30% te Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-11 -
bereiken in de peride 2005 tt 2020. COV hecht daarbij aan de betrkkenheid vanuit Senter Nvem. Melkveehuderij LTO en NZO: Curage: Naar een energieneutrale zuivelketen; is het mgelijk m de hele zuivelklm klimaatneutraal te maken? Ja, dr cvergisting met teruglevering aan het aardgasnet. Energieneutrale Zuivelketen: Melkveehuderij en zuivelindustrie vrzien in 2020 in eigen energiebehefte 26,3 PJ/jaar. Curage: Ftnenber; verkenning van een nieuwe methde m elektriciteit p te slaan en haar perspectief vr de agrsectr. Duurzame Zuivelketen: Werkgrep Bidiversiteit 4. Energie, milieu en klimaat d. Minimale emissies naar milieu Het Rijk/ministerie van LNV Het milieubeleid vr de veehuderij bestaat vr een belangrijk gedeelte uit wet- en regelgeving. Daarnaast stimuleert het Rijk/ministerie van LNV bvenwettelijke inspanningen, dr nder meer het fiscaal stimuleren van milieuvriendelijke stallen met de MIA/Vamil en het subsidiëren van luchtwassers. Tevens lpen er enkele gerichte prgramma s zals het Prgramma Luchtwassers (VROM / LNV) met een bijbehrende investeringsregeling; het Actieplan Ammniak; het Samenwerkingsprgramma Luchtkwaliteit en het stimuleren van mestverwerking. LNV zet k in p nderzek, bijvrbeeld naar de mgelijkheden vr milieusturing bij het lslaten van het melkqutum en dierrechten. Sectren: Vr de emissie van breikasgassen wrdt verwezen naar nderdeel 4c dat verband hudt met het Cnvenant Schne en Zuinige Agrsectren Nevedi: Nevedi besteedt aandacht aan het in kaart brengen van de mineralenprblematiek en het inventariseren van de knelpunten vr de gehele dierlijke prductieklm. Nevedi vindt dat nadere verheldering hierver ndig is. Hiervr heeft Nevedi recent een nderzeksvraag uitgezet met de vraag f en he de aanver van mineralen p het veehuderijbedrijf p een ecnmisch en diervriendelijk verantwrde wijze verder naar beneden kan wrden gebracht, in eerste instantie wrdt daarbij naar varkensver gekeken. Nader nderzek mineralen (P, Cu, Zn) en andere emissies zals methaan. Mgelijke betrkkenen: LTO en Nevedi Pluimveehuderij Terra Sea stal vleeskuikenbedrijven (reductie energieverbruik, klimaatbeheersing en emissiereductie van luchtvervuilende stffen) Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-12 -
5. Markt en ndernemerschap a. Kansen grijpen Het Rijk/ministerie van LNV Dit is primair een verantwrdelijkheid van het bedrijfsleven. LNV zet hierp in met de bestaande subsidieregelingen. Vr deze regelingen kmt de kmende peride extra geld beschikbaar, zie k 1a. Het kmend jaar besteedt LNV extra aandacht aan deze regelingen m de bekendheid hiervan bij ndernemers in de veehuderijketen te vergrten. LNV cncretiseert de stimulansen vr een duurzame veehuderij via art. 68 en het Plattelands-ntwikkelingsprgramma (POP) 2007-2013. LNV nderzekt de mgelijkheden vr een prject met ndernemers (nder meer veehuders) waarbij de relatie inzichtelijk wrdt gemaakt tussen duurzaamheidsinvesteringen en de effecten p prfit en technische resultaten. Melkveehuderij LTO en NZO: Curage: Kleurrijke melk; een fantasierijk essay ver de vele mgelijkheden m meerwaarde uit melk te halen 6. Verantwrd cnsumeren a. Marktntwikkeling Verduurzaming dierlijke prducten b. Stimuleren van duurzaam cnsumptiegedrag. c. Cnsumptie van dierlijke eiwitten Het Rijk/ministerie van LNV: LNV werkt in dit verband aan een Nta Duurzaam Vedsel. Deze zal als uitgangspunt dienen vr het vedselbeleid vr de kmende jaren. Het stimuleren van duurzaam cnsumptiegedrag is hierbinnen een belangrijk aandachtspunt. Dit det de verheid enerzijds dr in te zetten p bewustere cnsumenten via nder meer het Vedingscentrum. Het andere spr is het aanbd van duurzame prducten. Het aanbd wrdt bepaald dr de marktpartijen. Hiervr wrdt verwezen naar de afspraken in het Cnvenant Marktntwikkeling Verduurzaming dierlijke prducten. LNV draagt hier 1 mln per jaar (2009-2011) aan bij vr nder meer haalbaarheidsnderzek; mgelijk wrdt dit aangevuld met budget uit art. 68 (tussensegment / aanpassen management) en een bewustwrdingscampagne. Tevens werkt LNV aan de prichting van een Platfrm Verduurzaming Vedsel met als del het aanbd van duurzaam vedsel te vergrten. Binnen het Prgramma Duurzame Vedselsystemen werkt LNV samen met de ministeries van OS en VROM aan een beleidsagenda, nderzek naar cnsumptiepatrnen en innvatie in eiwitketens. De inzet daarbij is het stimuleren van de cnsumptie van duurzame dierlijke eiwitten en duurzame alternatieven hiervr. Tevens wrdt gewerkt aan een transitie richting duurzame eiwitcnsumptie p lange termijn. Dierenbescherming: Verbreding Beter Leven Kenmerk. Dr bewustwrding en gedragsverandering bij cnsumenten wrdt het welzijn van een deel van de dieren verbeterd. Pluimveehuderij Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-13 -
Vlwaard kip Varkenshuderij Bilgische varkenshuderij Milieukeur varkenshuderij Afzet cncept Canadese Stiselstal (ster dierenbescherming) Verschillende streekprducten en speciale cncepten zals Livar etc. Aanzet vr breed tussensegment Bijlage 1 van de Uitveringsagenda Duurzame Veehuderij, 19 mei 2009-14 -