Verslag Deelsessie De Groene Legenda

Transcriptie

1 Verslag Deelsessie De Grene Legenda Jaar van de Ruimte, Achtergrnd Na vijftig jaar van zrg vr het landschap p rijksniveau is er nu - na de decentralisatie van het ruimtelijk beleid - niet veel meer van landschapsbeleid p natinaal niveau terug te vinden. Ondertussen gaat de transfrmatie van het Nederlandse cultuurlandschap vrt, sms als gevlg van grte prgramma s zals energietransitie en deltaprgramma, sms dr allerlei aanpassingen van de agrarische cndities zals de vergrening van het GLB en het afschaffen van de melkquta. De prvincies bezinnen zich k p hun publieke verantwrdelijkheid vr landschappelijke kwaliteit en vullen dat mmenteel verschillend in. Dr de versnipperde aanpak en de sterke neiging het primaat bij burgers en maatschappelijke rganisaties te leggen raakt het cultuurlandschap nderhevig aan fragmentatie en tallze cmprmissen. Het landschap verliest snel zijn betekenis als ruimtelijk integratiekader dat zijn eigen kwalitatieve benadering vraagt. Reden geneg m een zektcht te starten naar de relevantie en inhud van een grene legenda als input vr de ntwikkeling van de nieuwe natinale Omgevingsvisie. - Vrzitter: Rb Janmaat, Landwerk - Begbeeld en inleider p de stellingen: Eric Luiten, Rijksadviseur vr Landschap en Water (CRa) - Samenvatters: Stephan Hermens, Kim Klaassen Bs Aan de hand van verschillende nderwerpen zijn dr Eric Luiten 4 stellingen pgesteld, gefrmuleerd in de ik -vrm. De reacties hierp vanuit het publiek zijn in dit verslag k beschreven. De kwaliteit van de grene ruimte Waar staan we nu p het gebied van landschap? Er is een kantelpunt p bestuurlijk, maatschappelijk en inhudelijk niveau. Wat is er vergebleven van het landschap, de grene ruimte, na alle stedelijke ntwikkeling? Bij rde ntwikkelingen wrdt gren als cmpenserende maatregel ingezet en als legenda-eenheid pgenmen. Rd en gren kmen samen terug in het VINEX-prgramma. In de 20e eeuw heeft er wederpbuw van stad en landbuw plaatsgevnden. Er was een agrarische en landschappelijke revlutie dat p Rijksniveau werd bepaald: de landinrichtingsplannen. We hadden de wederpbuwlandschappen p het platteland dat een reusachtige transfrmatie tt gevlg had. Daarnaast waren er k verzachtende maatregelen als de landschapsbuw. Het beleid bleek meilijk grijpbaar. Het is niet gelukt m ged natinaal beleid p te stellen. Het is een eeuw van verlies p het gebied 1

2 van landschap. Het blijkt lastig te zijn m ged landschapsbeleid te definiëren. Er bestaat een typisch Nederlands beeld van grasland met keien met p de achtergrnd de stad. Er zijn veel structuren verlren gegaan. Het verschil in pvatting/waardering wrdt duidelijk als de blik wrdt gericht p Flevland. In de ene publicatie krijgt deze de waardering 0 mdat er niets ud is. Bij Alterra krijgt deze juist een hge waardering vanwege de gaafheid van dit jnge landschap. Er zijn veel verschillende abstractieniveaus / beschuwingsniveaus, zals de landschapssystemen, structuren en patrnen. Stelling 1: Ik vind dat de kwaliteit van de grene ruimte in balans is gebleven met de enrme ecnmische en demgrafische grei in de 20e eeuw. Argumenten vr en tegen vanuit de zaal: Dit geldt niet vr de eclgische kwaliteit. Landschap is van niemand gewrden. We hebben meer eigenaren ndig. De Randstad is meer pen dan dat er sprake is van landschap. De kwaliteit van het landschap in Twente gaat steeds verder achteruit. De landschapselementen als hutwallen en singels verdwijnen steeds meer. Op natuur is een veel sterker regime dan p landschap. Landschap is nu vral een ecnmisch belang, zals de recreatielandschappen. Dit is wel meer in balans gebracht. Er is veel wisselend beleid. Aan de ene kant den we alles aan de parels als Katwijk en Hndsbssche Zeewering, maar elders treedt er verledering p. In de ndergrnd/watersystemen is veel verslechtering. Het is wel ged gegaan in vergelijking met andere metrplen. Er is grte variatie. Rnd water en ruimte is veel ged gegaan, maar rndm VINEX is het diepe drefenis. Stemming: Eens: 8; Oneens: 8 Ontwikkelingen Er zijn verschillende ntwikkelingen gaande. Eén daarvan is de grte waterpgave, Wateragenda (Deltaprgramma, Ruimte vr de rivier), waar miljarden in het Deltafnds vr de kmende jaren beschikbaar vr zijn. De tweede ntwikkeling is de energietransitie, met verschillende interpretaties van schaalniveaus en expressies. Een derde ntwikkeling is de vergreningsverplichting van het Gemeenschappelijk Landbuw Beleid (GLB). Vergrening leidt zeker vr kleigebieden/akkerbuw tt verplichtingen. Dit kan autnm/spntaan wrden pgepakt, f juist wat meer vanuit een visie. Een vierde ntwikkeling is de leegstand als gevlg van enrme schaalvergrting. Een vrbeeld hiervan is de familie Kk uit Amersfrt, afgelpen zndag te zien in een 2

3 dcumentaire p de televisie. Zij zijn tegen de strm van stadsuitbreiding in p hun lcatie gebleven. In he begin zaten ze vral in de weg. Nu wrdt hun bedrijf gekesterd vanwege hun bilgische bedrijfsvering. Er is een grte beweging dr schaalvergrting. Afschaffing van het melkqutum zal dit ng gaan versterken. Er gaan veel agrarische bedrijfsgebuwen vrijkmen. De 70er jaren stallen (asbest) zijn een prbleem. Stelling 2: Ik vind dat de ntwikkelingen die zich nu vrden in de grene ruimte het cultuurlandschap geweld aan den. Argumenten vr en tegen vanuit de zaal: Ontwikkelingen brengen veel kansen met zich mee en wrden sms k wel benut. We (waterschap) zijn te veel gewend aan sectraal werken, daar liggen ng kansen. Het cultuurlandschap is een weerslag van ude ntwikkelingen. Dat nieuwe ntwikkelingen daar p gespannen vet mee staan is lgisch. Echte nieuwe structuren kmen ng. We staan nu ng aan het begin van een hudbaar cultuurlandschap. Het cultuurlandschap is altijd in ntwikkeling geweest. Ontwikkelingen zuden cultuurlandschap meten verrijken. Daar huden we p dit mment rekening mee. De essentie van het cultuurlandschap is dat het altijd in beweging is. Het is belangrijk dat het cultuurlandschap leesbaar blijft. Flevland heeft te weinig samenhang. Het is misschien wel een leefbaar landschap, maar geen herkenbaar landschap. Er met ged gekeken wrden naar de energie-pgave bij landschap. Er met ruimte zijn vr meer water en windturbines, p een zrgvuldige manier, dus kwaliteit leveren. Behud dr ntwikkeling, dr de inzet van ntwerpers. Nieuwe beleving creëren en nderscheid maken. Een windmlenpark in de Beemster is iets anders dan in het Wieringermeer. Subsidieregels vragen m gescheiden trajecten. Dit maakt het lastig m ntwikkelingen te cmbineren en maakt faciliteren steeds meilijker. We meten nu werk met werk maken. Stemming: Eens: 5; Oneens: 7 Bezrgdheid Landschap is een sterk merk. Er is vaak veel weerstand tegen de aantasting van het landschap. Dit kmt niet zzeer vrt uit een direct belang, maar meer vanuit idelgisch belang. Dit is nu een gelegitimeerde psitie, maar heeft k zijn schaduwkanten. Het leidt vaak tt vertragingen waardr de infra-prjecten wel tt drie maal z veel kunnen gaan ksten. Weerstand leidt dan k tt hge ksten. 3

4 Stelling 3: Ik vind de maatschappelijke bezrgdheid ver de grene ruimte niet effectief. Argumenten vr en tegen vanuit de zaal: In Twente is er veel bezrgdheid ver de berenerven. Er is daarvr dan k een Erventransitiedag gerganiseerd. Niemand heeft hiervr ng een plssing. In de tijd van Henk Bleker manifesteerde maatschappelijke bezrgdheid zich niet. De grtste zrg is de slechte verbinding tussen de burger en het landschap. De tunnel dr het Grene Hart heeft veel geld gekst. Dit geld had beter ingezet kunnen wrden. De maatschappelijke bezrgdheid is nu niet ged gerganiseerd. De mgeving wrdt vaak te laat in het prces p de hgte gebracht, als de beslissingen al genmen zijn. Aanpassingen in dat stadium zijn extra duur. Grene ruimte krijgt te weinig erkenning. Het met effectiever gemaakt wrden. We meten weer gaan beseffen dat grene ruimte met kwaliteit de ecnmie helpt. Het is lastig dat bezrgdheid meestal vrtkmt vanuit de eigen situatie. Dit leidt bij mitigerende maatregelen tt een stapeling van individuele wensen. Organisaties die de grene ruimte beschermen zijn ngal versnipperd, waardr het minder effectief is. Het kan effectiever wrden dr met partijen aan de vrkant te spreken. Plannen zijn in eerste instantie vaak te gedkp. Inspraak resulteert vaak in kwaliteitswinst. We meten de handen in een slaan. Stemming: Eens: vrijwel gehele grep; Oneens: 1 Zrg Het landschapsbeleid uit de Nta Ruimte heeft tt weinig geleid. Na jaar pgingen m tt landschapsbeleid te kmen kan gecnstateerd wrden dat het niet is gelukt. Het ne-liberale kabinet Rutte1 (Bleker/Schultz) heeft alles geschrapt waar nder de Natinale Landschappen, Rijksbufferznes, RdS. De beleidscategrieën wrden niet meer p beleidsniveau geagendeerd. Institutinele rganisaties als Dienst Landelijk Gebied zijn pgeheven en Staatsbsbeheer met met een aanzienlijk lager budget verder. Prvincies wrden geacht het nu p te pakken. CRa det mmenteel een quickscan naar de wijze waarp de prvincies landschapsbeleid veren. Hierbij rijzen de vragen als: Is er ng samenhang? He verhuden prvinciegrenzen zich tt landschappelijke kwaliteit? Landschap is uit. Ruimtelijke kwaliteit is in. Zijn crprate partijen zals Enec, VGZ, Heijmans, Campina en K3Delta de nieuwe adptieuders van het landschap? 4

5 Stelling 4: Ik vind de crprate zrg vr de kwaliteit van de grene ruimte de publieke verantwrdelijkheid met vernemen. Argumenten vr en tegen vanuit de zaal: Het landschap is een publieke verantwrdelijkheid. Campina is niet z zrgvuldig met beren: pleit vr publieke rl. Bedrijven hebben een belangrijke rl, maar laat het ze niet vernemen. Het is een taak vr ns allemaal, we zijn allemaal verantwrdelijk. De drinkwaterbedrijven meten er k bij betrkken wrden. Recreatieschappen zijn nbestuurbaar gewrden: hier met iets p gevnden wrden. Natuur en recreatie meten meer met elkaar verbnden wrden. De verheid met een duidelijk beleidskader bieden. Daarbinnen ligt een rl vr ndernemers. Vaak gaat het bij terreinbeheerders heel ged met inzet van vrijwilligers. Meten de waarde vr crprate rganisaties uitputten: dan waarbrg je wel kwaliteit: klantbinding dr kppeling landschap met prduct. Bedrijven hebben alleen interesse in geld verdienen: dit gaat vr landschap niet werken. Als verheid flexibeler wrdt en het bedrijfsleven meer ruimte geeft, liggen er wel kansen. Dan kunnen bedrijven hun eigen kwaliteit definiëren. Hierver met je met elkaar in gesprek gaan. Dit meten we met zijn allen den. Hier ligt k vr crprate een taak. Het gaat niet alleen m geld verdienen. Dr maatschappelijke betrkkenheid kun je juist meer geld verdienen en heeft het k vrdeel. Zij zuden bijvrbeeld k eigenaar van landschap kunnen wrden. Stemming: eens: 3; neens; kleine meerderheid Tweets We kiezen de stelling waar een grte meerderheid vr is: Ik vind de maatschappelijke bezrgdheid ver de grene ruimte niet effectief Als nabrander wrdt een stelling tegevegd: Er met een grene legenda kmen 5