De voorraad fossiele brandstoffen is eindig. Op termijn zullen we andere bronnen voor onze energievoorziening moeten gebruiken.

Transcriptie

1 5.2.7 Energie Wat is het thema en waarm is het belangrijk? Het thema energie gaat ver het gebruik van energie in de gebuwde mgeving vr verwarming, keling, verlichting en industriële en agrarische prcessen. De energie die ndig is m in de mbiliteitsbehefte te vrzien laten we hier buiten beschuwing en kmt terug bij het thema duurzame mbiliteit. Daarnaast gaat het thema ver het beperken van de CO 2 uitstt dr mitigerende maatregelen zals bijvrbeeld aanplant van klimaatbssen en de pslag van CO 2. Er zijn verschillende redenen waarm het thema energie belangrijk is: De energie die wij in Nederland gebruiken is vr het grtste deel afkmstig uit fssiele brnnen. Dit leidt tt de uitstt van CO 2 wat klimaatverandering tt gevlg heeft. De vrraad fssiele brandstffen is eindig. Op termijn zullen we andere brnnen vr nze energievrziening meten gebruiken. Het pwekken en transprteren van energie kst geld. Keuzes die we nu maken hebben fiannciële gevlgen vr de langere termijn. Bewuste keuzes ver investeringen in energiesystemen zijn daarm ndzakelijk. Nederland is vr haar energievrziening vr een grt deel afhankelijk van het buitenland. Vaak gaat het hierbij k ng m landen die plitiek instabiel zijn. Ok vanuit dit perspectief is een mschakeling naar lkale duurzame brnnen gewenst. Het thema energie richt zich daarm p een tekmstbestendig energiesysteem. Vr gebiedsntwikkeling kunnen we dat cncreet vertalen naar begrippen als energiebesparing en duurzame energie. Aandacht vr energie bij de ruimtelijke rdening is belangrijk mdat in het ruimtelijke traject ingrepen relatief makkelijk te rganiseren zijn en vr langere termijn gemaakt wrden. Tegelijkertijd is energie maar een klein nderdeel in de ruimtelijke ntwikkeling dat afgewgen met wrden tegen andere wensen en belangen. Omdat energiemaatregelen niet alleen geld ksten maar vaak tt financiële baten leiden kunnen ze een bijdrage leveren aan een bredere gebiedskwaliteit. Bestanddelen In de ambities gaan we in p: De energieprestatie in een gebied. Het nemen van mitigerende maatregelen ter cmpensatie van de uitstt van CO 2 Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

2 Ambitie Ambitie Basis Cmfrtabel Excellent Beter dan gemiddeld Geen CO 2 uitstt Lkale duurzame brnnen Energieprestatie De energieprestatie van ns gebied is beter dan het gemiddelde van vergelijkbare gebieden De energieprestatie van ns gebied is minstens z ged als het beste vergelijkbare gebied in Nederland Ons gebied maakt uitsluitend gebruik van lkale duurzame brnnen Ons gebied levert duurzame energie aan anderen en van deze pbrengsten prfiteert ns gebied De energiemaatregelen die wij nemen vegen k andere kwaliteiten aan het gebied te. Mitigerende t.b.v. vastleggen CO 2 Geen mitigerende maatregelen Wij nemen mitigerende maatregelen m nze uitstt van CO 2 te cmpenseren Wij nemen mitigerende maatregelen m een bijdrage te leveren aan het natinale klimaatbeleid Deze maatregelen zijn een verrijking vr het gebied Schaalniveau Om een duurzaam energiesysteem te realiseren met p alle schaalniveaus gekeken wrden welke mgelijkheden er liggen. Per schaalniveau liggen de accenten verschillend: Hudt bij lcatiekeuze rekening met: Mgelijkheden vr duurzame energie, windenergie; agrarische prductie van bimassa en bimassacentrale. Deze vrmen van duurzame energie vragen fwel m een grt (indirect) ruimtebeslag. Op een hg schaalniveau meten deze vrmen van duurzame energie gefaciliteerd wrden. Mgelijkheden vr duurzame energie, gethermie en warmte kude. Deze vrmen van duurzame energie vragen m speciale kwaliteiten van de ndergrnd. De beschikbaarheid van restwarmte. De bestaande energie-infrastructuur (evt. warmtenetten t.b.v. stedelijke functies, elektriciteitsnetwerk t.b.v. pwekken van duurzame energie) Hudt bij de lcatiekeuze tevens rekening met de (n-) mgelijkheden vr mitigerende maatregelen (bijvrbeeld de mgelijkheid vr de pslag van CO 2 niet belemmeren). Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

3 Opgemerkt met wrden dat er vele wegen zijn die tt een duurzame energievrziening kunnen leiden. Een gede lcatiekeuze heeft natuurlijk de vrkeur maar is niet altijd ndzakelijk. Psitineer functies ptimaal binnen de lcatie. Hu hierbij rekening met beschikbare brnnen, maak transprtafstanden vr warmte z klein mgelijk i.v.m. energieverlies en hge ksten. Kijk welke functies vanuit energetische verwegingen (uitwisseling warmte en / f kude) bij elkaar gepland meten wrden. Slim ntwerpen en buwen Optimaliseren vr het winnen van znne-energie. Minimaliseren energievraag dr energiezuinig te buwen: gede gebuwvrm, installaties en materialen. Minimaliseren energiegebruik dr gede inrichting, gede riëntatie, ptimale beznning en beschaduwing. Vrkeursaanpak vanuit schaalniveau Bij duurzame gebiedsntwikkeling dient zwel vanuit het hgste als het laagste schaalniveau gewerkt te wrden aan energiedelstellingen. Maatregelen p het laagste schaalniveau hebben in eerste instantie de vrkeur. Dr een gede aanpak p gebuwniveau zijn keuzes p een hger schaalniveau minder van belang (met uitzndering van energiegebruik vr mbiliteit). Een ander argument vr een aanpak p het laagste schaalniveau is dat energie (tt heden) slechts zelden drslaggevend is bij de lcatiekeuze. 1. Vanuit het laagste schaalniveau gaat het m het reduceren van de vraag dr gebuwen z te ntwerpen en te ntwikkelen dat z min mgelijk energie ndig is vr verwarming en keling. Vrkeur: eerst ged ntwerp wning, p tweede plaats ged ntwerp van installatie. 2. Op een iets hger schaalniveau gaat het m het realiseren van duurzame energiesystemen p straat en wijkniveau. 3. Op lcatie en structuurniveau gaat het m de psitinering van functies ten pzichte van elkaar dat uitwisseling van warmte en kude z eenvudig mgelijk is. Tegelijkertijd dient altijd vanuit het hgere schaalniveau (bij de lcatiekeuze) gekeken te wrden welke mgelijkheden er liggen vr verduurzaming van het energiesysteem (restwarmte, warmte kude pslag, windenergie, gethermie etc.). Echter he verder de vraag p gebuwniveau gereduceerd wrdt, he minder van belang dit srt keuzes zijn. Vuistregels duurzame ruimtelijke ntwikkeling Generiek: Trias energetica Verminder energiebehefte Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

4 Gebruik energie uit duurzame brnnen (neem hierbij de draagkracht van het natuurlijk systeem in acht (bimassa, gethermie etc.)) en de dit p een efficiënte wijze Gebruik fssiele brnnen z efficiënt mgelijk Mitigerende maatregelen: Klimaatbssen Opslag van CO 2 Structuurniveau, (rdening) Plannen p basis van vraag en aanbd van (duurzame) energie (vral van belang bij energieintensieve ntwikkelingen): Vraag en aanbd van warmte en / f kude ruimtelijk bij elkaar brengen Benutten van de ndergrnd (warmte kudepslag, gethermie) Benut warmteverschtten dr ntsluiting met warmtenetten dan wel plaatselijke pslag in ndergrnd Lcatiekeuze, tegengaan veenxidatie, veenweidegebied mzetten in meras, in veengebieden peilverlaging vrkmen Ruimte reserveren vr mitigerende maatregelen. Opslag van CO 2 en klimaatbssen zijn functies die ruimte vragen en niet p elke plek ged tt hun recht kmen. Faciliteer ruimtelijke inpassing van grtschalige duurzame energiepwekking Optimaliseren van de energie-infrastructuur Kppelen van vraag en aanbd aan warmte en kude Faciliteren van duurzame energieplssingen, bijv. ruimte reserveren vr warmtenet en verdeelstatins. Bij grtere ntwikkelingen (nieuwbuw, herstructurering, renvatie) inzetten p cllectieve systemen zals WKO en gethermie. Verlagen kellast in de zmer dr stedenbuwkundige maatregelen (natuurlijke schaduw van gren, aanwezigheid van gren en water etc.). Buwen in hge dichtheden Zngericht verkavelen Minimaal warmteverlies (cmpact buwen, ptimaliseren gebuwvrm) Tepassen znne-energie Maatregelen aan gebuwen (installaties, islatie etc.) Technisch vrbereid zijn p ander energiesysteem in de tekmst (aansluiting p warmtenet, restwarmte gebruik, znnepanelen p daken, elektrisch verver, gethermie etc.) Cmpensatie dr inkp van duurzame energie f investering in duurzame energie elders. Extra gren in stedelijk gebied (mitigatie) Inrichtingsniveau (vrmgeving) Bruikbare instrumenten Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

5 EPL, EPC m energieprestatie van gebied in beeld te brengen. Energiekansenkaart Energielabel wningen Lkaal energiebedrijf. Vrdelen van een lkaal energiebedrijf zijn betrkkenheid van bewners en gebruikers en de ksten en baten zijn vr de lkale gemeenschap. Een lkaal energiebedrijf is mgelijk bij het gebruik van lkale duurzame brnnen (znd, wind, WKO etc.) en bij het gebruik van restwarmte f een warmtenet. Haalbaarheid Zijn de ambities technisch haalbaar? Het buwen van energieneutrale f zelfs energieprducerende gebuwen (wningen, utiliteitsbuw) is inmiddels technisch ged mgelijk. Het tevens vrzien in duurzame energie vr het uitveren van de functies in de gebuwen (vral bedrijfsprcessen) is lang niet altijd haalbaar. Binnenstedelijk zijn de mgelijkheden vr het pwekken van duurzame energie veelal beperkt. Betaalbaarheid Vr het thema energie geldt dat investeringen in energiebesparing en duurzame energie zich p termijn terug kunnen betalen. Knelpunt is dat de aanvangsinvestering vaak hg is, de baten van deze investeringen vaak bij een andere partij liggen dan de ksten en de terugverdientijd lang is. De uitdaging bij duurzame gebiedsntwikkeling is partijen bij elkaar te brengen en te laten nderzeken he alle partijen kunnen prfiteren van deze investeringen. Ksten: Ontwikkeling van duurzame energiesystemen (gethermie, WKO, znne-energie, windenergie etc.) Ontwikkelen duurzame energie-infrastructuur (warmtenet) Extra maatregelen aan gebuwen (islatie, installatie) Neutraal: Stedenbuwkundige maatregelen zals riëntatie en psitinering Baten: Lage energierekening bij gebuwgebnden maatregelen Gelijkblijvende energieprijs bij duurzame energie (t..v. stijgende prijzen vr fssiele brandstffen) Opbrengst verkp lkale energiesystemen f lkaal energiebedrijf Slimme financiering Investering in duurzame energie dr energiebedrijf laten den. Uitgaan van ttale wnlasten (wnlasten = huur, rente / aflssing + ksten energie) i.p.v. gescheiden budgetten Aandelen uitgeven vr het pzetten van een lkaal duurzaam energiesysteem In geval van aanbestedingsprcedures k de ksten in de beheersfase nderdeel maken van de aanbestedingscriteria. Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

6 Interessant zijn initiatieven vr lkale (duurzame) energiebedrijven. De winst die dit srt bedrijven maken kan weer ten gede kmen aan het gebied, haar gebruikers en bewners. Mgelijke dilemma s f lastige keuzen Ksteneffectieve plssing. Investeren in duurzame energie met bij vrkeur gebeuren p de plek waar dit het vrdeligst is. Dit kans sms buiten de te ntwikkelen lcatie zijn. Zngerichte verkaveling kan strijdig zijn met de wens landschappelijk kwaliteiten / cultuurhistrische waarden terug te laten kmen in het stedenbuwkundige patrn. Efficiënt (financieel en energetisch) gebruik van restwarmte vraagt m het z dicht mgelijk bij elkaar plaatsen van de vraag en aanbd van warmte. Dit kan strijdig zijn met het idee van functiescheiding in verband met een gede milieukwaliteit. Vr elektriciteit geldt dat het een mi streven is een lcatie te ntwikkelen die in de eigen energiebehefte kan vlden. Er is echter k een aantal kanttekeningen: Duurzaam betekent k financiële middelen z efficiënt mgelijk inzetten. Het kan daarm duurzamer zijn elektriciteit buiten de te ntwikkelen lcatie p te wekken. Bijvrbeeld dr de participatie in een windmlenprject p zee. Ok in het kader van de mgelijke hinder vr bewners kan prductie van elektriciteit buiten de lcatie wenselijk zijn. Echter vlgens de kernwaarden mag hier geen sprake zijn van de afwenteling van negatieven externe effecten. Decentrale pwekking van elektriciteit is p dit mment ged mgelijk. Het huidige elektriciteitsnet kent echter beperkingen waardr er p termijn geen verdere grei van decentrale pwekking mgelijk is. Er dient daarvr eerst geïnvesteerd te wrden in een aanpassingen van het energienet (smart grid). Het dilemma p de krte termijn is, het huidige net als uitgangspunt nemen en duurzame elektriciteit centraal pwekken, f innvatie stimuleren en nu al anticiperen p het (nzekere?) net van de tekmst. Onderlinge versterking Relaties liggen er met de vlgende thema s: Klimaat. Klimaatadaptatie zit aan de effectkant, vanuit energie wrdt de rzaak van klimaatverandering aangepakt. Versterking zit k in het vrkmen van ververhitting. Dr kele steden te buwen is minder energie ndig vr verkeling van gebuwen (airc s). Duurzame mbiliteit. Het wegverkeer is verantwrdelijk vr ca. 13% van het natinaal energiegebruik. Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie