Het in kaart brengen van de kwaliteit van bestaan in de gehandicaptenzrg en -ndersteuning Inventarisatie van instrumenten die wrden gebruikt Significant Thrbeckelaan 91 3771 ED Barneveld +31 342 40 52 40 KvK 3908 1506 inf@significant.nl www.significant.nl ZnMw en Zrginstituut Nederland Barneveld, 24 maart 2015 Referentie: LV/mu-gd/13.262 Versie: 1 Auteur(s): Eline Nijhf en Lydia Vunderink
Inhudspgave Samenvatting 5 1. Intrductie 11 1.1 Aanleiding van het nderzek 11 1.2 Definitie van Kwaliteit van bestaan sluit aan p Schalck 12 1.3 Scpe is het in kaart brengen van alle vrkmende instrumenten die kwaliteit van bestaan meten 13 1.4 Delstelling van het nderzek 14 1.5 Leeswijzer 14 2. Onderzeksaanpak 15 2.1 Inleiding 15 2.2 Onderzeksntwerp 15 2.3 Respns en data-analyse 17 3. De instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg 19 3.1 Inleiding 19 3.2 De instrumenten die wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan te meten 19 4. Instrumenten uit de waaier 23 4.1 Ps (Arduin) 23 4.2 Quality Qube (Buntix) 25 4.3 MijnMening (De Hndsberg) 27 4.4 Ben ik tevreden (Dichterbij/Van Biene) 28 4.5 Effectry 29 4.6 CT-Tets VG (Humanitas DMH) 31 4.7 Onze cliënten aan het wrd (Ips Fact) 32 4.8 Cliënten ver kwaliteit (LSR) 33 4.9 Tetsing cliëntwaardering (Philadelphia) 35 4.10 Tevredenheidsnderzek (PSW) 35 4.11 Dit vind ik ervan! (Siza) 36 4.12 C-tets OBC (VOBC/Stichting Alexander) 38 5. Overige instrumenten f methden 41 5.1 Instrumenten die het gesprek met cliënt benadrukken 42 5.2 Instrumenten die cliëntervaring f cliënttevredenheid in beeld brengen 43 5.3 Instrumenten gericht p een gesprek f evaluatie met familie f medebewners 43 5.4 Instrumenten verbnden met bespreking van het dssier f zrgleefplan 44 5.5 Kwalitatieve instrumenten f methden 45 5.6 Instrumenten f methden gericht p de prfessinal 45 5.7 Instrumenten gericht p cmpetentientwikkeling f ntwikkeling van de cliënt 46 5.8 Overige instrumenten f methden 46 6. Resultaten per nderzeksvraag 47 6.1 Inzet, del en inhud van de instrumenten 47 6.2 Ervaringen met het gebruik van de instrumenten 50 Inhudspgave Pagina 3 van 77
7. Tt slt 53 7.1 Respns 53 7.2 Kwaliteit en pvallendste bevindingen van de inventarisatie 53 7.3 Aanknpingspunten vr verbetering 54 A. Geïnterviewde persnen 55 B. Vragenlijst 57 C. Resultaten per nderzeksvraag vr verige instrumenten en methden 65 D. Belangrijkste kenmerken geïnventariseerde methden 77 Samenvatting Pagina 4 van 77
Samenvatting Inleiding Delstelling van het Kwaliteitsinstituut is de kwaliteit van de in Nederland geleverde zrg helpen te verbeteren, waarbij het uitgangspunt is dat patiënten, zrgverleners en verzekeraars het beste weten wat gede zrg is en daarver afspraken maken in de vrm van een kwaliteitsstandaard. Deze kwaliteitsstandaard bevat een adequate beschrijving van de inhud van zrg en de rganisatie van het zrgprces. Ok meetinstrumenten m de kwaliteit van de geleverde zrg in kaart te brengen zijn nderdeel van de kwaliteitsstandaard. Hierbij is de term meetinstrument de verzamelnaam vr kwaliteitsindicatren en gevalideerde vragenlijsten. Het Kwaliteitsinstituut heeft hierbij de wettelijke taak m het veld te stimuleren en te ndersteunen bij de ntwikkeling van kwaliteitsstandaarden. Vr cliënten met een langdurige zrgbehefte die hierbij veelal een berep den p de AWBZ, f vanaf 2015 p de Wet langdurige zrg (Wlz) staat kwaliteit van bestaan als uitkmst van de zrg centraal. Er bestaat mmenteel geen met feiten nderbuwd beeld van het scala aan methden dat in de langdurige zrg wrdt gebruikt m kwaliteit van leven f bestaan in beeld te brengen en de ervaringen die er zijn met het gebruik van de methden. Het Kwaliteitsinstituut laat in deze studie de methden inventariseren alsmede de ervaringen met deze methden in de praktijk. Dit wrdt gedaan vr drie sectren binnen de langdurige zrg: de geestelijke gezndheidszrg (GGZ), verpleging en verzrging (V&V) en gehandicaptenzrg (GZ). In dit nderzek wrden alle instrumenten en methden (gevalideerd en niet gevalideerd) geïnventariseerd die wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. Dit rapprt mvat de resultaten van het nderzek dat is uitgeverd in de sectr gehandicaptenzrg. Daar is de term kwaliteit van bestaan gebruikelijk m te hanteren in plaats van kwaliteit van leven. De resultaten van de inventarisatie in de sectren verzrging en verpleging (V&V) en de langdurige geestelijke gezndheidszrg (GGZ) zijn in separate rapprtages pgenmen. Kwaliteit van bestaan Er bestaan verschillende definities vr kwaliteit van leven f bestaan. In de gehandicaptenzrg is het gebruikelijk m de definitie van Schalck hiervr te gebruiken. Deze definitie nderscheidt acht dmeinen, namelijk: lichamelijk welbevinden, psychisch welbevinden, interpersnlijke relaties, deelname aan de samenleving, persnlijke ntwikkeling, materieel welzijn, zelfbepaling en belangen. In dit nderzek vegen wij ng een negende dmein te: de relatie tussen de cliënt en de zrgprfessinal. Samenvatting Pagina 5 van 77
Del van het nderzek Del van het nderzek is alle methden die gebruikt wrden m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen, te inventariseren. Het nderzek richt zich hierbij p del van gebruik, inhud en ervaringen met de geïnventariseerde methden. De nderzeksvragen luiden als vlgt: 1. Inzet, del en inhud a. Welke kwalitatieve en kwantitatieve instrumenten wrden ingezet in de gehandicaptenzrg vr het in beeld brengen van de kwaliteit van bestaan van cliënten, inclusief instrumenten die de zachte kant van de zrg (de relatie prfessinal - cliënt) in beeld brengen? b. Bij welke delgrepen en met welk del wrden instrumenten ingezet? 2. Ervaringen a. Wrdt het in beeld brengen van de kwaliteit van bestaan structureel f systematisch tegepast? Met welke frequentie wrdt dit gedaan en bij welk deel van de cliënten? b. Op welke manieren wrden de resultaten van het instrument tegepast? In het bijznder: wrden resultaten gebruikt vr verbetering f aanpassing van de geleverde zrg en ndersteuning? c. Wat zijn de ervaringen van zrgprfessinals met de dr hen gebruikte instrumenten? Aanpak Dit nderzek met wrden gezien als een inventarisatie van methden die in de gehandicaptenzrg wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. Het uitgangspunt was m aan de hand van interviews met experts in de sectr in cmbinatie met een enquête nder zrgaanbieders een indruk te krijgen van het gebruik van en ervaringen met deze methden. Het nderzek is begeleid dr ZnMw en het Kwaliteitsinstituut. In nderstaande figuur staat de nderzeksaanpak p hfdlijnen beschreven. nvember 2013 januari 2014 februari ktber 2014 nvember december 2014 januari 2015 Interviews met: Brancherganisaties Cliënten rganisaties Zrgaanbieders Zrgverzekeraars Ontwikkelen enquête Dataverzameling: Persnlijke uitndiging en herinnering per email Herinnering via prep p kennisplein en brancherganisatie Analyse en rapprtage De nderzeksfase is begnnen met interviews met experts in het veld, gevlgd dr een internetenquête nder alle cntactpersnen van het Kwaliteitskader van VGN. Ok zijn alle directies aangeschreven. De enquête is vrgelegd aan kwaliteitsmedewerkers en zrgprfessinals van de betreffende zrginstellingen. Samenvatting Pagina 6 van 77
Branchevereniging VGN heeft samen met de instellingen die gehandicaptenzrg leveren, een waaier van instrumenten ntwikkeld waarmee de cliëntervaringen kunnen wrden gemeten. Alle instellingen zijn verplicht m een van de instrumenten te kiezen m eens per drie jaar een meting uit te veren. Met het uitveren van de meting vldet de instelling dan aan pijler 2B van het Kwaliteitskader van de gehandicaptenzrg. De twaalf waaierinstrumenten mvatten altijd de kwaliteit van bestaan-dmeinen van Schalck, en vallen daarm binnen de scpe van dit nderzek. In de enquête is er daarm vr gekzen m ieder geval te vragen naar de ervaringen met de twaalf waaierinstrumenten. Daarnaast was er ruimte m verige instrumenten in te vullen en de ervaringen met die verige instrumenten aan te geven. In ttaal hebben 164 kwaliteitsfunctinarissen en 98 zrgprfessinals vr respectievelijk 156 en 41 instellingen de vragenlijst ingevuld. Het ttaal aantal leden en niet-leden van VGN waaraan de vragenlijst is verstuurd, is ngeveer 1 218. Dit betekent dat er van 70% respectievelijk 20% van de instellingen resultaten beschikbaar zijn. De resultaten zijn hiermee representatief vr de gehele sectr. kwaliteitsfunctinarissen zrgprfessinals aantal instellingen 156 41 aantal respndenten 164 98 aantal ingevulde vragenlijsten 160 67 aantal instrumenten (waaier en 'verig') 194 104 Resultaten De waaierinstrumenten wrden in de gehandicaptenzrg het vaakst gebruikt. In nderstaande tabellen is aangegeven: het aantal kwaliteitsmedewerkers, zrgprfessinals en het ttaal aantal respndenten. In de eerste tabel staan de respndenten vr de waaierinstrumenten en in de tweede tabel staan de respndenten vr de verige instrumenten per categrie van instrumenten. Bij de waaierinstrumenten is te zien dat het instrument Cliëntervaringsnderzek het vaakst dr respndenten wrdt gebruikt. De CT-Tets wrdt het minst vaak gebruikt. Zwel kwaliteitsmedewerkers als zrgprfessinals geven dit aan. 1 Het exacte aantal instellingen is lastig vast te stellen, mdat het sms niet is vast te stellen f een instelling met meerdere lcaties is vertegenwrdigd in het verzendbestand. Samenvatting Pagina 7 van 77
Op welke manieren brengt u kwaliteit van leven van uw cliënten en/f de relatie tussen zrgverlener en cliënt in uw rganisatie in beeld/welk waaierinstrument heeft u gekzen? Kwaliteitsmedewerkers Zrgprfessinals Ttaal Aantal Percentage Aantal Percentage Aantal Percentage Cliëntervaringsnderzek (Effectry) 42 32% 8 20% 50 29% Quality Qube (Buntix) 16 12% 8 20% 24 14% Dit vind ik ervan! (Siza) 13 10% 5 13% 18 11% Onze cliënten aan het wrd (Ips Fact) 12 9% 6 15% 18 11% Ben ik tevreden (Dichterbij/Van Biene) 10 8% 2 5% 12 7% C-tets OBC (VOBC/Stichting Alexander) 10 8% 1 3% 11 6% Cliënten ver kwaliteit (LSR) 8 6% 2 5% 10 6% POS (Arduin) 6 5% 3 8% 9 5% MijnMening (De Hndsberg) 4 3% 4 10% 8 5% Tevredenheidsnderzek (PSW) 6 5% 0 0% 6 4% Tetsing cliëntwaardering (Philadelphia) 3 2% 1 3% 4 2% CT-Tets VG (Humanitas DMH) 1 1% 0 0% 1 1% Ttaal 131 100% 40 100% 171 100% Overige instrumenten, anders dan waaierinstrumenten, die zijn genemd Kwaliteitsmedewerkers Zrgprfessinals Ttaal Categrie van instrumenten Aantal Percentage Aantal Percentage Aantal Percentage Cliëntervarings- f cliënttevredenheidsnderzek 15 24% 11 17% 26 20% Bespreking van het cliëntdssier f ndersteuningsplan 9 14% 20 31% 29 23% Gesprek f evaluatie met de cliënt 6 10% 6 9% 12 9% Kwalitatieve instrumenten 6 10% 4 6% 10 8% Gesprek f evaluatie met familie van cliënt f bewners 4 6% 4 6% 8 6% Cmpetentientwikkeling f ntwikkeling bij de cliënt 4 6% 5 8% 9 7% Gericht p de prfessinal 0 0% 5 8% 5 4% Overige instrumenten f methden 19 30% 9 14% 28 22% Ttaal 63 100% 64 100% 127 100% Bij de verige instrumenten is bij kwaliteitsmedewerkers te zien dat het vaakst cliëntervarings- f cliënttevredenheidsnderzek wrden gebruikt f een eigen ntwikkeld instrument. De zrgprfessinals geven het vaakst aan dat ze een instrument gebruiken dat input levert vr cliëntndersteuning f het ndersteuningsplan, en k dat ze vaak cliëntervarings- f cliënttevredenheidsnderzeksinstrumenten gebruiken. Respndenten geven altijd aan dat alle dmeinen van kwaliteit van bestaan met de waaierinstrumenten in beeld wrden gebracht. Dit geldt k vr de relatie tussen de cliënt en de prfessinal. Vr waaierinstrumenten en k vr verige instrumenten geldt in zijn algemeenheid dat de instrumenten vr alle mgelijke delen gebruikt wrden, namelijk vr het genereren van cliëntinfrmatie, verbeterinfrmatie vr de zrgaanbieder, verbeterinfrmatie vr de prfessinal, zrginkpinfrmatie, infrmatie vr individueel ndersteuningsplan, cliëntkeuze-infrmatie, tezichtinfrmatie, zelfreflectie vr de prfessinal en externe beleidsinfrmatie vr bijvrbeeld cliëntenverenigingen. Verbeterinfrmatie vr de zrgaanbieder en de zrgprfessinal wrdt het vaakst genemd als del waarvr de instrumenten wrden ingezet. Wat betreft de delgrepen waarvr de waaierinstrumenten wrden ingezet, is zichtbaar dat de instrumenten vral niet geschikt zijn vr de zwaarste delgrepen. Samenvatting Pagina 8 van 77
De waaierinstrumenten wrden zals bedeld vaak eens per drie jaar ingezet. Tch zijn er k instellingen die bij een aantal instrumenten aangeeft het instrument vaker in te zetten, zals eens per jaar. Bij welk deel van de cliënten dit instrument wrdt ingezet, varieert van een beperkt deel tt z ged als iedereen. Respndenten geven bij de waaierinstrumenten ver het algemeen aan dat zij ndersteunend zijn aan de werkzaamheden bij de cliënt, en in iets hgere mate dat de instrumenten ndersteunend zijn aan de kwaliteitsverbetering in het team en de rganisatie. De waaierinstrumenten wrden nit vastgelegd in videpnames en het kmt k haast niet vr dat de infrmatie helemaal niet wrdt vastgelegd. Het vaakst wrdt de infrmatie vastgelegd in het zrg- en ndersteuningsplan. Tt slt Het aantal respndenten p de enquête is van vldende mvang m een ged beeld te krijgen van het gebruik en de ervaringen met de instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg. Naast de verplichte waaierinstrumenten is te zien dat er een grt aantal andere instrumenten die de kwaliteit van bestaan in kaart brengen dr de respndenten is genemd. Blijkbaar heeft het tepassen van die verige instrumenten een tegevegde waarde vr de instellingen. Te zien is dat respndenten aangeven dat de verige instrumenten iets frequenter wrden ingezet, en dat de instrumenten iets meer infrmatie pleveren vr de kwaliteitsverbetering van de werkzaamheden bij de cliënt (in tegenstelling tt verbeterinfrmatie vr het team f de rganisatie). De waaierinstrumenten lijken wat minder ged geschikt vr de zwaardere delgrepen. Een aantal pen pmerkingen die respndenten gaven gaan k hierver. Een instrument dat zeer geschikt is vr de zwaardere delgrepen zu een gede aanvulling zijn p de instrumenten die mmenteel in de waaier zijn pgenmen. Mgelijk kunnen de meer kwalitatieve instrumenten hier iets in betekenen. Samenvatting Pagina 9 van 77
1. Intrductie 1.1 Aanleiding van het nderzek 01 Delstelling van het Kwaliteitsinstituut is de kwaliteit van de in Nederland geleverde zrg helpen te verbeteren, waarbij het uitgangspunt is dat patiënten, zrgverleners en verzekeraars het beste weten wat gede zrg is en daarver afspraken maken in de vrm van een kwaliteitsstandaard 2, 3. Deze kwaliteitsstandaard bevat een adequate beschrijving van de inhud van zrg en de rganisatie van het zrgprces. Ok meetinstrumenten m de kwaliteit van de geleverde zrg in kaart te brengen zijn nderdeel van de kwaliteitsstandaard 4. Hierbij is de term meetinstrument de verzamelnaam vr kwaliteitsindicatren en gevalideerde vragenlijsten. 02 Om verzicht te creëren in het bestaande aanbd werkt het Kwaliteitsinstituut samen met rganisaties uit de zrg aan de inrichting van de Kwaliteitsbiblitheek, waarin alle zrgstandaarden, richtlijnen, best practices en meetinstrumenten 5 die in Nederland beschikbaar zijn, wrden verzameld. Het Kwaliteitsinstituut heeft k een Register, waarin kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten zijn pgenmen die zijn getetst aan de criteria van het Tetsingskader. Het Register maakt vr iedereen zichtbaar wat zrgaanbieders, cliënten en zrgverzekeraars samen hebben afgesprken ver wat gede zrg is vr een bepaald zrgnderwerp. 03 Het Kwaliteitsinstituut heeft de wettelijke taak m het veld te stimuleren en te ndersteunen bij de ntwikkeling van kwaliteitsstandaarden. Vr cliënten met een langdurige zrgbehefte die hierbij veelal een berep den p de AWBZ 6 staat kwaliteit van leven f kwaliteit van bestaan centraal als uitkmst van de zrg. Er bestaat mmenteel geen met feiten nderbuwd beeld van het scala aan instrumenten dat in de langdurige zrg wrdt gebruikt m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen en de ervaringen die er zijn met het gebruik van de instrumenten. Het Kwaliteitsinstituut laat in deze studie de instrumenten inventariseren alsmede de ervaringen met deze instrumenten in de praktijk. Dit wrdt gedaan vr drie sectren binnen de langdurige zrg: de gehandicaptenzrg (GZ), geestelijke gezndheidszrg (GGZ) 7 en verpleging en verzrging (V&V). In dit nderzek wrden alle instrumenten (gevalideerd en niet gevalideerd), die wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan 8 in beeld te brengen, geïnventariseerd. 2 www.zrginstituutnederland.nl/kwaliteit/kwaliteitsinstituut. 3 De kwaliteitsstandaard, k prfessinele standaard genemd, wrdt vlgens de Zrgverzekeringswet pgevat als richtlijnen, mdules, nrmen, zrgstandaarden dan wel rganisatiebeschrijvingen die betrekking hebben p het gehele zrgprces f een deel van een specifiek zrgprces en die vastleggen wat ndzakelijk is m vanuit het perspectief van de cliënt gede zrg te verlenen (artikel 1, nderdeel van de Zrgverzekeringswet). 4 Naast meetinstrumenten is er k een cliëntenversie, een samenvatting en een nderhudsplan beschikbaar. Wanneer de genemde nderdelen ng niet ntwikkeld zijn, dan is er een ntwikkelpad in de tijd gefrmuleerd (zie artikel 1 Tetsingskader kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten). 5 www.zrginstituutnederland.nl/kwaliteit/kwaliteitinstituut/kwaliteitsbiblitheek. 6 Met ingang van 2015 bestaat de ABWZ niet meer, en valt de langdurige zrg nder de Wet langdurige zrg. 7 Hierbij richt de inventarisatie zich alleen p de GGZ p grnd van de AWBZ: dus beschermd wnen, vrtgezet verblijf en begeleiding/dagbesteding. 8 In de sectren GGZ en V&V nemt men dit instrumenten die kwaliteit van leven in beeld brengen. 1. Intrductie Pagina 11 van 77
04 Dit rapprt mvat de resultaten van het nderzek dat is uitgeverd in de gehandicaptenzrg. De inventarisatie vr de sectren langdurige geestelijke gezndheid en verpleging en verzrging is in separate trajecten uitgeverd. 1.2 Definitie van Kwaliteit van bestaan sluit aan p Schalck 05 Vr de gehandicaptenzrg geldt dat vr de kwaliteit van bestaan de definitie van Schalck wrdt gebruikt. Een aantal instrumenten dat in de praktijk wrdt tegepast en die kwaliteit van bestaan in beeld brengen, gaat letterlijk uit van de dmeinen van Schalck. Schalck gaat ervan uit dat de kwaliteit van bestaan bestaat uit de vlgende acht verschillende dmeinen 9 : a. Lichamelijk welbevinden: Bij lichamelijk welbevinden gaat het m het ptimaliseren van de gezndheid van de cliënt en m maatregelen die de gezndheid van de cliënt verbeteren, in stand huden f verslechtering tegengaan. Dit betekent dat met de cliënt wrdt afgesprken waarin hij ndersteund zal wrden met betrekking tt zaken als (zelf)verzrging, algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), eten en drinken, algemene gezndheid en de balans tussen activiteit en vldende ntspanning, rust en slaap; b. Psychisch welbevinden: Gaat ver zaken als een psitief zelfbeeld hebben, zich thuis velen in de wnmgeving, werkmgeving en/f dagbestedingsmgeving, begrepen wrden dr mensen die vr de cliënt belangrijk zijn, psitieve reacties krijgen van anderen. De ndersteuning is erp gericht de beleving van de cliënt van zijn psychisch welbevinden te verbeteren, in stand te huden f verslechtering tegen te gaan; c. Interpersnlijke relaties: Bij interpersnlijke relaties gaat het m het pbuwen en nderhuden van relaties met anderen, zwel in aantal als in de kwaliteit van de relatie, en het mgaan met genegenheid en intimiteit. De ndersteuning is erp gericht m de beleving van de cliënt van het aantal en de kwaliteit van zijn persnlijke relaties te verbeteren en p maatregelen die dit verbeteren, in stand huden f verslechtering tegengaan; d. Deelname aan de samenleving: De ndersteuning is erp gericht m een z grt mgelijke deelname aan de samenleving mgelijk te maken. Dit hudt in dat de cliënt ndersteund kan wrden bij het aanleren van vaardigheden, het in stand huden van werkrelaties, het nderhuden en leggen van cntacten met lkale vrzieningen als dienstverlening, winkels in de nmiddellijke wnmgeving, vrzieningen vr dagbesteding en bedrijven; e. Persnlijke ntwikkeling: Indien de cliënt daar behefte aan heeft, wrdt ndersteuning gebden bij het zeken van schling en mgelijkheden m dingen te leren en ervaringen p te den en bij het zeken naar werk f alternatieven daarvr. De eigen mgelijkheden en kwaliteiten van cliënten wrden benut. De cliënt kan nieuwe dingen ndernemen en zijn eigen creativiteit uiten. De ndersteuning richt zich p het ptimaliseren van de ntpliingsmgelijkheden van de cliënt, zdanig dat dit leidt tt vldening en bevrediging bij de cliënt; 9 In de praktijk wrden dmeinen sms anders genemd dan hierbven pgenmen, bijvrbeeld zelfbepaling wrdt k wel eens zelfbeschikking genemd. Samenvatting Pagina 12 van 77
f. Materieel welzijn: Bij materieel welzijn gaat het m het ptimaliseren van de beleving van de cliënt van zijn materieel welzijn en m het ptimaliseren van de sciaalecnmische situatie van de cliënt. Het gaat hier m (ndersteuning bij) activiteiten die leiden tt een delmatig financieel beheer en m huisvesting, indien de cliënt hier behefte aan heeft; g. Zelfbepaling: Betekent dat mensen met een beperking het recht hebben m eigen keuzes te maken en hun leven in te vullen p hun eigen persnlijke wijze, binnen de grenzen van de maatschappelijke aanvaardbaarheid. Ondersteuning dr prfessinals richt zich p het ptimaliseren van de regie van de cliënt ver het eigen leven; h. Belangen: Bij belangen gaat het m het ptimaliseren van de beleving van de cliënt van zijn rechten en plichten als burger en als cliënt, en m maatregelen die de rechten en de psitie van de cliënt versterken. De ndersteuning richt zich p het ptimaliseren van de uitefening van de rechten als burger (zals stemrecht) en de rechten als cliënt (zals het recht m te klagen, privacy, kwaliteit van leven). 06 In dit rapprt vr de gehandicaptenzrg gebruiken we de dmeinen van Schalck m de kwaliteit van bestaan te peratinaliseren 10. In dit nderzek vegen wij ng een negende dmein aan Schalck te, namelijk de relatie tussen de zrgprfessinal en de cliënt. Dit nderdeel wrdt vaak gezien als een nderdeel van kwaliteit van zrg, maar dit wrdt in de langdurige zrg k gezien als nauw samenhangend met kwaliteit van leven f bestaan 11. Mgelijk heeft deze relatinele factr een plek in een aantal instrumenten dat zich richt p kwaliteit van bestaan en zijn er instrumenten die zich primair richten p de relatie tussen de cliënt en de prfessinal. Iedere keer als wij in dit nderzek spreken van instrumenten die zich richten p kwaliteit van bestaan, bedelen we k de relatinele instrumenten. 07 Instrumenten die kwaliteit van bestaan van cliënten in beeld brengen, richten zich vaak p (een deel van) de genemde dmeinen, maar k p andere aspecten die samenhangen met kwaliteit van zrg die bijvrbeeld meer randvrwaardelijk van aard zijn, zals cliëntveiligheid. 1.3 Scpe is het in kaart brengen van alle vrkmende instrumenten die kwaliteit van bestaan meten 08 Vr het meten van de kwaliteit van bestaan wrdt een breed scala aan instrumenten gebruikt: er zijn instrumenten die in Nederland ntwikkeld zijn en er zijn instrumenten die in het buitenland ntwikkeld zijn en naar het Nederlands vertaald. Er zijn verschillende versies van instrumenten in mlp, drdat er elementen zijn weggelaten, er elementen zijn tegevegd f drdat specifieke items anders zijn gefrmuleerd. Er zijn instrumenten die kwantitatief (zals via multiplechice-enquêtes) f kwalitatief van aard zijn (zals via interviews f bservaties). Bvendien zijn er instrumenten die in de praktijk wrden tegepast maar die (ng) niet zijn gevalideerd. Het nderzek richt zich p alle instrumenten die in de praktijk wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. 10 In de rapprten vr de sectren geestelijke gezndheidszrg en verpleging- en verzrging is de definitie uit het EMGO rapprt gehanteerd. 11 Zie bijvrbeeld Mnitr wnvrmen dementie. Een studie naar verpleeghuiszrg vr mensen met dementie, AM Pt en J. de Lange, Trimbs Instituut, 2010. 1. Intrductie Pagina 13 van 77
1.4 Delstelling van het nderzek 09 Del van het nderzek is het inventariseren van alle instrumenten die gebruikt wrden m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. Het nderzek richt zich hierbij p het del van gebruik 12, inhud en ervaringen met de geïnventariseerde instrumenten. De nderzeksvragen luiden als vlgt: 1. Inzet, del en inhud 13 a. Welke kwalitatieve en kwantitatieve instrumenten wrden ingezet in de gehandicaptenzrg vr het in beeld brengen van de kwaliteit van bestaan van cliënten, inclusief instrumenten die de zachte kant van de zrg (de relatie prfessinal - cliënt) in beeld brengen? b. Bij welke delgrepen en met welk del wrden instrumenten ingezet? 2. Ervaringen a. Wrdt het in beeld brengen van de kwaliteit van bestaan structureel f systematisch tegepast? Met welke frequentie wrdt dit gedaan en bij welk deel van de cliënten? b. Op welke manieren wrden de resultaten van het instrument tegepast? In het bijznder: wrden resultaten gebruikt vr verbetering f aanpassing van de geleverde zrg en ndersteuning? c. Wat zijn de ervaringen van zrgprfessinals met de dr hen gebruikte instrumenten? 1.5 Leeswijzer 10 Dit dcument is een beschrijving van de inventarisatie van instrumenten die de kwaliteit van bestaan meten in de sectr gehandicaptenzrg. In hfdstuk 2 wrdt de pzet van het nderzek belicht. Hfdstuk 3 geeft een algemeen beeld van de instrumenten die in de praktijk wrden gebruikt. Hfdstuk 4 en 5 belichten meer in detail de instrumenten die wrden tegepast en nderdeel zijn (in hfdstuk 4) van een vast scala van meetinstrumenten die de gehandicaptenzrginstellingen gebruiken, en (in hfdstuk 5) andere instrumenten die in de praktijk wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan in kaart te brengen. In hfdstuk 6 bespreken we per nderzeksvraag de resultaten van de inventarisatie. We sluiten af met een aantal punten die zijn pgevallen (hfdstuk 7). 12 Hierbij kan bijvrbeeld gedacht wrden aan gebruik van het instrument m het zrgprces te verbeteren, m interne f externe beleidsinfrmatie te leveren f m als benchmarkinfrmatie te dienen. 13 In de GGZ-sectr is k een nderzeksvraag gefrmuleerd ver welke aspecten van de kwaliteit van zrg in het instrument zijn pgenmen. In afstemming met de brancherganisatie en het Kwaliteitsinstituut is deze vraag bij deze sectr niet uitgevraagd. Samenvatting Pagina 14 van 77
2. Onderzeksaanpak 2.1 Inleiding 11 Dit nderzek is een inventarisatie van instrumenten die in de gehandicaptenzrg wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. Parallel aan de inventarisatie in de sectr gehandicaptenzrg zijn er k inventarisaties uitgeverd in de langdurige geestelijke gezndheidszrg en de verpleging en verzrging. Hewel de nderzeksvragen en de nderzeksaanpak p hfdlijnen vr de drie sectren gelijk zijn, is de uitwerking hiervan per sectr specifiek tegesneden naar de betreffende sectr. 12 Dit nderzek werd begeleid vanuit ZnMw en Zrginstituut Nederland. Met hen heeft p regelmatige basis afstemming plaatsgevnden en zij hebben een beslissende stem gehad in: a. Het nderzeksntwerp; b. De tpiclijst vr de interviews; c. De selectie van de rganisaties die zijn geïnterviewd; d. De vragenlijst; e. De lgistiek van de data-uitvraag; f. De rapprtage. 13 Daarnaast is de brancherganisatie vr aanbieders van zrg- en dienstverlening aan mensen met een handicap VGN (Vereniging Gehandicaptenzrg Nederland) nauw bij het nderzek betrkken geweest. Z is de vragenlijst in afstemming met hen pgesteld en aangepast aan de situatie van de gehandicaptenzrg. Ok hebben zij een belangrijke rl gespeeld in het benaderen van kwaliteitsfunctinarissen f -medewerkers uit hun achterban met de vraag m de vragenlijst vr dit nderzek in te vullen. 2.2 Onderzeksntwerp 14 In figuur 1 is het nderzeksntwerp glbaal weergegeven. De inventarisatie zelf bestnd uit twee stappen: interviews en infrmatieverzameling via een internetenquête. Deze stappen staan hiernder verder uitgewerkt. nvember 2013 januari 2014 februari ktber 2014 nvember december 2014 januari 2015 Interviews met: Brancherganisaties Cliënten rganisaties Zrgaanbieders Zrgverzekeraars Ontwikkelen enquête Dataverzameling: Persnlijke uitndiging en herinnering per email Herinnering via prep p kennisplein en brancherganisatie Analyse en rapprtage Figuur 1. Onderzeksntwerp 15 De nderzeksfase begn met interviews met experts in het veld. Het del van deze verdiepende interviews was m een beeld te krijgen van: a. He in de gehandicaptenzrg het cncept kwaliteit van bestaan wrdt ingevuld; b. Welke instrumenten wrden reeds gebruikt dr het veld (nderzeksvraag 1a); c. Wat de ervaringen zijn met het gebruik van instrumenten die de kwaliteit van bestaan meten en het gebruik van de verzamelde infrmatie in de praktijk zijn (nderzeksvragen 2b en 2c). 2. Onderzeksaanpak Pagina 15 van 77
16 De infrmatie uit de interviews is k gebruikt m de internetenquête mede vrm te geven. Mede p basis van deze interviews is de rsprnkelijke aanpak van het nderzek bijgesteld. Z zijn vr de enquête de vragen meer tegesneden aan de situatie van de gehandicaptenzrg, nder andere dr duidelijk in de enquête nderscheid te maken in instrumenten die in de waaier van meetinstrumenten van de VGN zijn pgenmen, en verige instrumenten. 17 Vr het nderzek vr de gehandicaptenzrg hebben wij vrafgaand aan de dataverzameling interviews gehuden met medewerkers van de VGN, netwerk vr mensen met een beperking f chrnische ziekte Ieder(In), Nieuw Unicum, Siza, ANGO, LSR, Zrgverzekeraars Nederland en Achmea. In bijlage A staat een verzicht van geïnterviewde persnen. 18 Vervlgens zijn in samenwerking met de VGN de vragen vr de internetenquête pgesteld. Deze enquête richt zich zwel p kwaliteitsfunctinarissen als p zrgprfessinals. Kwaliteitsfunctinarissen hebben binnen hun instelling het beste beeld van he de kwaliteit van bestaan in beeld wrdt gebracht, welke instrumenten hiervr wrden gebruikt en de tepassing ervan. Zrgprfessinals kunnen het beste aangeven f de infrmatie die gehaald wrdt uit instrumenten hun gede handvatten geeft vr het leveren en eventueel aanpassen van de zrg en/f ndersteuning vr een cliënt. 19 VGN heeft via het vr de sectr geldende Kwaliteitskader afgesprken dat in ieder geval eens per drie jaar een meting wrdt uitgeverd m de cliëntervaringen in beeld te brengen. Vr het uitveren van een meting kunnen instellingen gebruikmaken van de waaier van meetinstrumenten. De waaier mvatte in de peride dat het nderzek werd uitgeverd twaalf instrumenten die de cliëntervaringen meten en die dr een nafhankelijke cmmissie van deskundigen p verzek van VGN zijn berdeeld. 20 De respndenten knden vr maximaal drie instrumenten de vragenlijst verder invullen ver de ervaring en gebruik van het instrument. Dit maximum werd gesteld m de respndenten niet te veel te belasten met dit nderzek. 21 De internetenquête is bij de cntactpersnen van het Kwaliteitskader bij VGN uitgezet en tegelijkertijd bij de bestuurders f directies van de instellingen nder de aandacht gebracht. Daarnaast is het nderzek gemeld p de website van VGN en het Kennisplein gehandicaptenzrg. Hiermee zijn nageneg alle instellingen en kwaliteitsfunctinarissen uit de gehandicaptenzrg benaderd. De enquête is met een persnlijke uitndiging via e-mail uitgezet bij het netwerk van cntactpersnen vr het Kwaliteitskader. In de e-mail is het del van het nderzek tegelicht, en is de kwaliteitsfunctinaris uitgendigd m vr maximaal drie instrumenten de vragenlijst in te vullen. De kwaliteitsfunctinaris is vervlgens uitgendigd m de vragenlijst aan maximaal vijf zrgprfessinals, die instrumenten in de praktijk gebruiken, dr te sturen. 22 De respndenten hebben zeven weken in de peride begin nvember - halverwege december 2014 de mgelijkheid gehad de internetenquête in te vullen. Samenvatting Pagina 16 van 77
23 Bij het uitzetten van het nderzek ten beheve van deze inventarisatie, is er aangeslten bij een nderzek dat de VGN uitverde naar de ervaringen met de instrumenten uit de waaier. Omdat de scpe van beide nderzeken grtendeels verlapte, was het mgelijk m één in plaats van twee vragenlijsten uit te zetten nder kwaliteitsfunctinarissen. De vragenlijst bestnd uit twee delen: een deel waarin nadrukkelijk naar ervaringen met de instrumenten uit de waaier werd gevraagd, en een deel waarin werd gevraagd naar de ervaringen met verige instrumenten die kwaliteit van bestaan in kaart brengen. In deze rapprtage staan de resultaten ter beantwrding van de nderzeksvragen zals hierbven zijn genemd van alle instrumenten die aspecten van kwaliteit van bestaan in kaart brengen. 2.3 Respns en data-analyse 24 In ttaal hebben 164 kwaliteitsfunctinarissen en 98 zrgprfessinals vr respectievelijk 156 en 41 instellingen de vragenlijst ingevuld. Het ttaal aantal leden en niet-leden van VGN waaraan de vragenlijst is verstuurd, is ngeveer 14 218. Dit betekent dat er van 70% respectievelijk 20% van de instellingen resultaten beschikbaar zijn. De resultaten zijn hiermee representatief vr de gehele sectr. kwaliteitsfunctinarissen zrgprfessinals aantal instellingen 156 41 aantal respndenten 164 98 aantal ingevulde vragenlijsten 160 67 aantal instrumenten (waaier en 'verig') 194 104 Tabel 1. Respnstabel 25 Een respndent kan vr meerdere instrumenten de vragenlijst hebben ingevuld. De analyses zijn tegepast p het niveau van het instrument. 14 Het exacte aantal instellingen is lastig vast te stellen, mdat het sms niet is vast te stellen f een instelling met meerdere lcaties is vertegenwrdigd in het verzendbestand. 2. Onderzeksaanpak Pagina 17 van 77
3. De instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg 26 In de gehandicaptenzrg wrden verschillende instrumenten gebruikt die de kwaliteit van bestaan van cliënten in kaart brengen. In dit hfdstuk bespreken we alle instrumenten die kwaliteitsfunctinarissen en/f zrgprfessinals hebben aangegeven te gebruiken. 3.1 Inleiding 27 De kwaliteit van de gehandicaptenzrg wrdt afgemeten aan de mate waarin deze bijdraagt aan de kwaliteit van bestaan van de cliënt 15. Kwaliteit van bestaan heeft in de gehandicaptenzrg een belangrijke plek in het Kwaliteitskader dat van tepassing p alle instellingen die zrg f ndersteuning bieden. Naast het zrg- en ndersteuningsplan dat vertrekpunt is vr het ptimaal ndersteunen van de cliënt en het verbeteren van die ndersteuning, zijn de vlgende nderwerpen nderdeel van het Kwaliteitskader: a. Kerngegevens ver de kwaliteit p het niveau van de rganisatie (pijler 1); b. Kerngegevens ver de kwaliteit p het niveau van de cliënten (pijler 2A); c. Cliëntervaringsgegevens (pijler 2B); d. Gegevens ver de relatie tussen de cliënt en de prfessinal (pijler 3). 28 Vr alle instellingen in de gehandicaptenzrg is het Kwaliteitskader van de sectr van tepassing. Het hudt nder andere in dat alle instellingen vanaf het jaar 2014 een van deze instrumenten kiezen uit een waaier aan meetinstrumenten, en minimaal eens per drie jaar met dit instrument een cliënttevredenheidsmeting uitveren. Die instellingen vlden hiermee aan het pijler 2B: Cliëntervaringsmeting. Met instrumenten uit de waaier wrdt de cliëntervaring gemeten. Omdat de zrg bij gehandicapten bijdraagt aan de kwaliteit van bestaan, wrdt er met deze instrumenten altijd k kwaliteit van bestaan gemeten. 29 Over de instrumenten in de waaier heeft de cmmissie van nafhankelijke deskundigenadvies uitgebracht aan het bestuur van de VGN, waarna het bestuur een besluit heeft genmen ver het al dan niet pnemen van het instrument in de waaier. Er is uitverige dcumentatie beschikbaar ver de instrumenten. De instrumenten uit de waaier zijn instrumenten die f dr een instelling zelf zijn ntwikkeld, f dr een bureau zijn ntwikkeld. De ntwikkelaars van de instrumenten hebben zelf de infrmatie die ver de instrumenten beschikbaar is, aangeleverd. 30 Naast de verplichte cliëntervaringsmeting die eens per drie jaar uitgeverd met wrden via een van de instrumenten uit de waaier, wrden in de sectr k andere instrumenten gebruikt m de kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. 3.2 De instrumenten die wrden gebruikt m kwaliteit van bestaan te meten 31 De meeste respndenten geven aan instrumenten uit de waaier te gebruiken. In Tabel 2 is het aantal ingevulde vragenlijsten per instrument te zien. 15 Kwaliteitskader gehandicaptenzrg, Visiedcument 2.0 uit 2013. 3. De instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg Pagina 19 van 77
Op welke manieren brengt u kwaliteit van leven van uw cliënten en/f de relatie tussen zrgverlener en cliënt in uw rganisatie in beeld/welk waaierinstrument heeft u gekzen? Kwaliteitsmedewerkers Zrgprfessinals Ttaal Aantal Percentage Aantal Percentage Aantal Percentage Cliëntervaringsnderzek (Effectry) 42 32% 8 20% 50 29% Quality Qube (Buntix) 16 12% 8 20% 24 14% Dit vind ik ervan! (Siza) 13 10% 5 13% 18 11% Onze cliënten aan het wrd (Ips Fact) 12 9% 6 15% 18 11% Ben ik tevreden (Dichterbij/Van Biene) 10 8% 2 5% 12 7% C-tets OBC (VOBC/Stichting Alexander) 10 8% 1 3% 11 6% Cliënten ver kwaliteit (LSR) 8 6% 2 5% 10 6% POS (Arduin) 6 5% 3 8% 9 5% MijnMening (De Hndsberg) 4 3% 4 10% 8 5% Tevredenheidsnderzek (PSW) 6 5% 0 0% 6 4% Tetsing cliëntwaardering (Philadelphia) 3 2% 1 3% 4 2% CT-Tets VG (Humanitas DMH) 1 1% 0 0% 1 1% Ttaal 131 100% 40 100% 171 100% Tabel 2. Overzicht gebruikte waaierinstrumenten nder respndenten 32 In de tabel is te zien dat alle twaalf waaierinstrumenten dr de kwaliteitsfunctinarissen zijn genemd. Het aantal kwaliteitsfunctinarissen per instrument varieert van 1 bij de CT-Tets VG tt 42 bij het Cliëntervaringsnderzek. Cliëntervaringsnderzek wrdt verreweg het vaakst genemd (32% van de kwaliteitsfunctinarissen), gevlgd dr Quality Qube (12% van de kwaliteitsfunctinarissen). Deze instrumenten wrden k dr de prfessinals het vaakst genemd (beide dr 20% van de prfessinals). 33 Naast de waaierinstrumenten wrden er 64 andere instrumenten f methden genemd die vlgens respndenten wrden ingezet m de kwaliteit van bestaan in beeld te brengen. Het vaakst wrdt genemd dat men een eigen vragenlijst gebruikt (27 keer). Alle andere instrumenten f methden wrden veel minder vaak genemd, vaak maar dr één respndent tt maximaal vijf respndenten. 34 In nderstaande tabel is een samenvatting van alle instrumenten die de kwaliteitsfunctinarissen en prfessinals hebben genemd, naast de instrumenten uit de waaier. Vr dit nderzek zijn de 64 instrumenten die zijn genemd ingedeeld in een aantal categrieën. In hfdstuk 5 bespreken we de categrieën stuk vr stuk en is k inzichtelijk welke instrumenten tt welke categrie gerekend wrden. 35 De instrumenten die respndenten hebben genemd belichten vlgens de respndenten aspecten van de kwaliteit van bestaan van cliënten. Het zijn instrumenten die zich richten p het verkrijgen van een beeld van de kwaliteit van bestaan vr de cliënt, dr de cliënt te raadplegen via een gesprek f een nderzek, f dr het gesprek aan te gaan met de familie f bewners. Andere instrumenten hebben een nadrukkelijker kppeling met de frmele aspecten waaraan de instelling met vlden (bespreking van cliëntdssier f zrgleefplan). Er zijn instrumenten die zich kenmerken dr het uitgesprken kwalitatieve karakter waar bservaties vaak de kern van dataverzamelingsmethde vrmen. Ter bevrdering van de kwaliteit van bestaan richt een categrie van instrumenten zich p het ntwikkelen van de cmpetenties bij de cliënt. Daarnaast is er een flink aantal instrumenten dat niet gecategriseerd kn wrden. Vaak mdat het p basis van de naam van het instrument niet te achterhalen is wat de fcus f inhud is van het instrument. 3. De instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg Pagina 20 van 77
Overige instrumenten, anders dan waaier instrumenten, die zijn genemd Kwaliteitsmedewerkers Zrgprfessinals Ttaal Categrie van instrumenten Aantal Percentage Aantal Percentage Aantal Percentage Cliëntervarings- f cliënttevredenheidsnderzek 15 24% 11 17% 26 41% Bespreking van cliëntdssier f ndersteuningsplan 9 14% 20 31% 29 45% Gesprek f evaluatie met de cliënt 6 10% 6 9% 12 19% Kwalitatieve instrumenten 6 10% 4 6% 10 16% Gesprek f evaluatie met familie van cliënt f bewners 4 6% 4 6% 8 13% Cmpetentientwikkeling f ntwikkeling bij de cliënt 4 6% 5 8% 9 14% Gericht p de prfessinal 0 0% 5 8% 5 8% Overige instrumenten f methden 19 30% 9 14% 28 44% Ttaal 63 100% 64 100% 64 100% Tabel 3. Overzichtstabel van instrumenten die respndenten hebben genemd naast de instrumenten die in de waaier staan 36 In de vlgende hfdstukken wrden vr alle instrumenten die dr respndenten zijn genemd, stuk vr stuk de resultaten van de vragenlijst besprken. Het spreekt vr zich dat instrumenten waar veel respndenten hun ervaringen hebben gegeven, uitgebreider besprken wrden dan andere instrumenten. Vanwege het grte aantal verige instrumenten, wrden de 64 instrumenten die niet in de waaier staan grepsgewijs besprken. Daarbij fcussen we zveel mgelijk p zaken die pvallen bij het instrument f de methde. 3. De instrumenten die de kwaliteit van bestaan in beeld brengen in de gehandicaptenzrg Pagina 21 van 77
4. Instrumenten uit de waaier 37 In dit hfdstuk bespreken we successievelijk alle instrumenten die in de waaier zijn pgenmen. Bij het nderdeel Achtergrnd geven we aan wie eigenaar is van het instrument, beschrijven we p hfdlijnen he het instrument eruit ziet en eventuele bijznderheden hierin. Vervlgens bespreken we het del van het instrument en welke dmeinen van Schalck met het instrument wrden belicht. De infrmatie beschreven in dit deel is gebaseerd p penbare infrmatie die ver het instrument beschikbaar is. In alle andere nderdelen van de paragraaf kmen de resultaten p de vragenlijst die is uitgezet nder kwaliteitsfunctinarissen en zrgprfessinals bij de gehandicaptenzrginstellingen aan bd. 4.1 Ps (Arduin) Achtergrnd 38 Ps (Arduin) is een van de instrumenten die in de waaier staat. POS staat vr Persnal Outcmes Scale. POS is gekppeld aan een licentiesysteem waarvan Arduin en de Universiteit van Gent eigenaar zijn. Het is een vragenlijst met 48 vragen; het invullen kst ngeveer anderhalf uur. Een medewerker van de instelling, die de cliënt niet kent, neemt de vragenlijst af en vult grtendeels de antwrden vr de cliënt in. Een deel van de vragenlijst wrdt dr een uder, familielid f leraar die de cliënt kent ingevuld. Het instrument heeft als del ingezet te wrden m kwaliteit te verbeteren en te verantwrden, p verschillende niveaus, namelijk p het niveau van het individu, het team, de lcatie en de rganisatie. Alle dmeinen van kwaliteit van bestaan wrden in het instrument belicht. De respndenten werken niet alleen bij Arduin, maar k bij vijf andere rganisaties. Delen waarvr POS wrdt ingezet 39 Respndenten geven vral aan dat POS wrdt ingezet vr het genereren van verbeterinfrmatie vr de zrgaanbieder en de zrgprfessinal. Ok levert POS cliëntinfrmatie p en infrmatie vr het ndersteuningsplan. POS wrdt niet ingezet als tezichtinfrmatie f externe beleidsinfrmatie bijvrbeeld ten beheve van een cliëntenvereniging. Een klein deel van de respndenten geeft aan POS in te zetten vr cliëntkeuze-infrmatie, zrginkpinfrmatie en het vlden aan pijler 3 van het Kwaliteitskader. Krtm: POS levert vral verbeterinfrmatie. Dit kmt vereen met de infrmatie ver het instrument die via de waaier beschikbaar is. Kwaliteit van bestaan dmeinen en relatie tussen cliënt en prfessinal in het meetinstrument 40 Respndenten geven aan dat met name het dmein deelname aan de samenleving via POS wrdt gemeten. In iets mindere mate wrden de andere dmeinen van Schalck belicht via het instrument, waarbij materieel welzijn het minst aan bd kmt. Dit laatste wrdt tch ng dr bijna driekwart van de respndenten aangegeven. Iets minder dan de helft van de respndenten geeft aan dat de relatie tussen de cliënt en de prfessinal via POS wrdt belicht. 4. Instrumenten uit de waaier Pagina 23 van 77
Het gebruik van het meetinstrument 41 Respndenten geven aan dat POS vral in de vrm van een gestructureerd interview wrdt afgenmen. Bijna de helft van de respndenten geeft aan dat het instrument k via een pen gesprek werkt. Het afnemen van het instrument gaat via een medewerker die de cliënt niet kent f via een uder f verwant (vlgens ngeveer de helft van de respndenten). Daarnaast wrden in mindere mate andere persnen genemd die POS afnemen als een persnlijk begeleider, een extern persn f een uder. 42 De respndenten geven unaniem aan dat de ervaringen met deze manier van het verzamelen van infrmatie psitief zijn, en nit neutraal f negatief. Ok p verschillende nderdelen wat betreft het gebruik in de praktijk zijn alle respndenten psitief. Het instrument levert cliënteninfrmatie p individueel niveau p, het kan ingebed wrden in de zrgplancyclus, het sluit aan bij de zrgplanbespreking, het geeft zicht p de ervaringen van de cliënten, en het instrument geeft zicht p cncrete verbeterwensen van de individuele cliënt. Ok kunnen de gegevens naar delgrep en instellingsniveau wrden geaggregeerd en blijft de annimiteit bij de aggregatie gewaarbrgd. 43 Ruim meer dan de helft van de respndenten geeft aan dat het instrument niet belemmerend, maar k niet ndersteunend werkt bij de dagelijkse werkzaamheden met de cliënt. De rest, minder dan de helft, geeft aan dat het instrument (zeer) ndersteunend is. Op de vraag f het instrument ndersteunend is vr kwaliteitsverbetering van de zrg en ndersteuning vr het team geeft de helft van de respndenten aan dat het instrument ndersteunend is vr het team, driekwart van de respndenten geeft aan dat het instrument ndersteunend is vr de rganisatie. Respndenten geven aan dat het inzetten van het instrument anderhalf tt twee uur in beslag neemt. Vr welke delgrepen wrdt het instrument ingezet? 44 De respndenten geven aan dat POS geschikt is vr de delgrepen met een licht verstandelijke beperking, met een matige beperking, de delgrep sterk gedragsgestrd, licht verstandelijk gehandicapt (SGLVG) en niet aangebren hersenletsel (NAH). De respndenten geven aan dat het instrument k deels geschikt is vr andere delgrepen. Respndenten geven aan dat het instrument bij meer dan de helft van de delgrep binnen de rganisatie wrdt ingezet. He vaak wrdt het meetinstrument gebruikt? 45 Het instrument wrdt vlgens respndenten eens per twee f eens per drie jaar ingezet. Het lukt altijd m het instrument in te zetten in deze frequentie. Op welke manier wrdt er ver de resultaten van het meetinstrument gerapprteerd? 46 De infrmatie verkregen via POS wrdt veelal vastgelegd in het zrg- en ndersteuningsplan, en in gespreksverslagen (vlgens ngeveer de helft van de respndenten). Geen enkele respndent geeft aan dat de infrmatie niet zu wrden vastgelegd. 4. Instrumenten uit de waaierinstrumenten uit de waaier Pagina 24 van 77
47 In de pen vragen in de vragenlijst wrdt pgemerkt dat instellingen hun eigen elektrnische cliënten dssier wil gebruiken en dat POS daar mmenteel niet ged p aansluit. Ok wrdt pgemerkt dat een tlkit met ndersteunende visualisaties behulpzaam zu zijn. 4.2 Quality Qube (Buntix) Achtergrnd 48 De Quality Qube (Buntix) is een waaierinstrument. Het instrument is ntwikkeld dr een bureau dat tevens eigenaar is van het instrument. Het del van het instrument is m te verbeteren p het niveau van de cliënt, het team, de lcatie en de rganisatie. Het instrument kan k als verantwrdingsinstrument wrden ingezet. De ntwikkelaar van het instrument geeft aan dat alle dmeinen van Schalck via het instrument in beeld wrden gebracht. Het instrument is een vragenlijst en nderwerpenlijst en is k tepasbaar in fcusgesprekken en interviews. Delen waarvr Quality Qube wrdt ingezet 49 22 respndenten, werkend bij 16 verschillende instellingen, geven bij Quality Qube bijna unaniem aan het instrument in te zetten m verbeterinfrmatie vr de zrgaanbieder te genereren. Daarnaast wrdt vaak aangegeven dat het instrument verbeterinfrmatie vr de zrgprfessinal plevert. Meer dan de helft geeft aan dat het instrument behulpzaam is in het vlden aan pijler 2B en aan pijler 3. Enkele respndenten geven aan dat het instrument vr de andere in de vragenlijst genemde delen tegepast wrdt, te weten zrginkpinfrmatie, keuze-infrmatie vr de cliënt, tezichtinfrmatie, zelfreflectie vr de prfessinal en externe beleidsinfrmatie. Kwaliteit van bestaan dmeinen en de relatie tussen cliënt en prfessinal in het meetinstrument 50 Naast alle dmeinen van Schalck, wrdt k het nderdeel relatie tussen cliënt en zrgprfessinal via Quality Qube gemeten (vlgens 70% van de respndenten). Respndenten geven aan dat de vlgende dmeinen net iets beter dan andere dmeinen in het instrument wrden belicht: materieel welzijn, zelfbepaling en persnlijke ntwikkeling. Het gebruik van het meetinstrument 51 Respndenten geven vr net meer dan de helft aan dat de Quality Qube met een gestructureerd interview werkt. Ongeveer een kwart van de respndenten geeft aan dat infrmatie wrdt verzameld met een pen gesprek, en net meer dan 10% geeft aan dat dit via een grepsgesprek gaat. Respndenten geven aan dat de infrmatie meestal wrdt verzameld via een medewerker die de cliënt wel kent, niet zijnde de persnlijk begeleider f een uder f andere verwant. In iets mindere mate geeft men aan dat de infrmatie wrdt verzameld via de persnlijk begeleider f via een medewerker die de cliënt niet kent. 4. Instrumenten uit de waaier Pagina 25 van 77
52 Het merendeel van de respndenten (meer dan 80%) geeft aan psitief te zijn ver het instrument. De rest geeft aan neutraal te zijn. Respndenten geven unaniem aan dat het instrument zicht geeft p de ervaringen van de cliënten en dat bij aggregatie van de resultaten de annimiteit gewaarbrgd blijft. Minder unaniem zijn respndenten ver andere stellingen die zijn vrgelegd. De helft van de respndenten geeft aan dat het instrument beperkt cliëntinfrmatie plevert p individueel niveau, beperkt aansluit bij de zrgplanbespreking en beperkt zicht geeft p de cncrete verbeterwensen van de individuele cliënt. 53 Ruim de helft van de respndenten geeft aan dat het instrument (zeer) ndersteunend is aan de dagelijkse werkzaamheden bij de cliënten. Bijna 45% is hier neutraal in. Vr kwaliteitsverbetering van de zrg en ndersteuning in het team geeft ngeveer 75% aan dat het instrument (zeer) ndersteunend is. Een grte meerderheid (80%) van de respndenten geeft aan dat het instrument ndersteunend is aan de kwaliteitsverbetering van de rganisatie. Vr welke delgrepen wrdt het instrument ingezet? 54 Respndenten geven unaniem aan dat het instrument geschikt is vr de vlgende delgrepen: cliënten met een lichamelijke beperking, met een matige verstandelijke beperking, en vr zintuiglijk beperkten. In iets mindere mate geeft men aan dat de Quality Qube geschikt is vr de andere in de vragenlijst genemde delgrepen. Veel respndenten geven aan dat het instrument bij een ruime meerderheid van de delgrep wrdt ingezet. He vaak wrdt het meetinstrument gebruikt? 55 Het instrument wrdt bij ngeveer 60% van de respndenten eens per drie jaar ingezet. De rest van de respndenten geven aan het instrument eens per jaar f eens per twee jaar in te zetten. In nageneg alle gevallen lukt het m het instrument in te zetten in de vraf afgesprken frequentie. Inzet van het instrument kst vlgens respndenten een kwartier tt een uur. Op welke manier wrdt er ver de resultaten van het meetinstrument gerapprteerd? 56 Infrmatie die met de Quality Qube wrdt verzameld, wrdt vlgens 20% van de respndenten vastgelegd in gespreksverslagen. In iets mindere mate wrdt de infrmatie (digitaal) vastgelegd in het zrg- en ndersteuningsplan f in het cliëntdssier. Geen enkele respndent geeft aan dat de infrmatie niet zu wrden vastgelegd. Een respndent geeft aan dat er twijfels bestaan ver het kppelen van de uitkmsten van het instrument aan de ndersteuningsplannen in verband met de annimiteit. Verder hebben respndenten geen pmerkingen ver de Quality Cube gemaakt. 4. Instrumenten uit de waaierinstrumenten uit de waaier Pagina 26 van 77