Alcoholdementie: zin en onzin

Transcriptie

1 Alcoholdementie: zin en onzin Marcel Olde Rikkert Alzheimer Centrum Nijmegen/ Kenniscentrum Geriatrie Alzheimer Centrum Nijmegen

2 Alcohol-dementie: ZIN & ONZIN Zin: beschermend effect lage dosis hoge doses: toxisch OnZin: alcohol dementie: 1:1 relatie medisch model geen specifiek neuro-anatomisch substraat

3 Klassieke epidemiologie en dementie-studies Alcohol / Risico Dementie Confounder (AD) Bias: inclusie (selectie), misclassificatie (recall), drop-out, diagnose?, interaction, power

4

5 Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

6 Methodologie: risico factoren, andere ziekten Swedisch Brain power: Systematische review: 837 studies 13 voldoende kwaliteit Andere systematische reviews: Am J Psychiatry 2009;17: Age Ageing 2008;37: Cochrane: interventies (>50) Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

7 Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

8 Genetisch Vasculair Ontsteking Toxisch Oxidatief Psychosociaal Familiaal Roken NSAIDs Trauma Dieet Depressie Apo 4 Alcohol biomarkers Alluminium FZ/B12 Scholing RR Anti-RR DM Werk: solvents, electromagn. SES Vrije tijd Sociaal Cholest. Statines Persoonlijk heid Gewicht Cardiovas. Homocyst. HRT Bestudeerde risicofactoren in review Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

9 Genetisch Vasculair Midlife/laat Ontsteking Toxisch Oxidatief Psychosociaal Familiaal Apo 4 Roken Alcohol RR / RR Anti-RR DM Cholest. Statines Gewicht Cardiovas. Homocyst. HRT NSAIDs biomarkers Trauma Alluminium Werk Dieet FZ/B12 Depressie Scholing SES Vrije tijd Sociaal Persoonlijk heid Matig beschermend, licht risico, matig risico, ernstig risico op dementie Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

10 Genetisch Vasculair Midl./Laat Ontstek. Toxisch Oxidatief Psychosociaal Familiaal Apo 4 Roken Alcohol RR / RR Anti-RR DM Chol/ Chol Statines Gewicht Cardiovas Homocyst. HRT NSAIDs biomarker s Trauma Alluminium Werk Solvents, EMS Dieet FZ/B12 Depressie Scholing SES Vrije tijd Sociaal Persoonlijk heid Matig beschermend, licht risico, matig risico, ernstig risico op Samenvattend AD overzicht risicofactoren dementie okt 2008

11 Klassieke epidemiologie Risk Factor alcohol & dementia 1-3 E /dag : Dementie 58% ( ) VaD 29% ( ) AD: geen effect Apo-e4: beschermend effect, alcohol geen verschil tussen typen drank Ruitenberg et al, Rotterdam Study N= 5395 (55+), 2002 Lancet 2002;359:281-6 Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

12 Klassieke epidemiologie Risk Factor alcohol & dementia Licht alcohol gebruik: 7/13 studies significant beschermend Bevestigd in: meta-analyse& reviews Age Ageing/ Am J Psych Framingham her-analyse Arch Neurol 2008;65: groter brein volume/hippocampus Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

13 AD en alcohol (Peters et al Age Ageing 2008)

14 Drink wijn: 1-2 eenheden per dag

15 Klassieke epidemiologie Risk Factor alcohol & dementia Matig-zwaar alcohol gebruik: 3/6 studies positief Lindsay (1997) Canada (N=664): VaD Mukamal (2003) USA ( N=696): U shape dementie: < 1; 1-6; 6-13; >13 drinks Antilla (2004): Finland (N=1018): Dementia, in APO-E4 RR: 2-30!!, Reviews niet eenduidig Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

16 Alcohol & Dementie RR dementie 1

17 Alcohol & Dementie 1

18 Alcohol-dementie: ZIN & ONZIN Zin: beschermend effect lage dosis hoge doses: toxisch OnZin: alcohol dementie: 1:1 relatie medisch model geen specifiek neuro-anatomisch substraat

19 Conceptual dementia in old age model: Multi-metabolic pathway damage Normal Stage 1 MCI Stage 2, mild dementia Stage 3 severe dementia Buchman et al Neurology. 2008;71: Haroutunian et al Arch Neurol. 2008;65: Savva et al, NEJM 2009; 360: MRC CFAS. 2001;357: repair compensation

20 MMSE Co-morbidity: alcohol ook oorzaak verslechtering dememtie? ,5 2 2,5 3 3,5 4 comorbidty (CIRS-G) unadj adjusted. age, sexe, edu Doraiswamy et al J Gerontol A Biol Sci Med Sci :M Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

21 C2H5OH: fysiologisch effect Tmax: 30-0 min First pass effect ( vrouwen + verdelingsvolume) Leverklaring (Alcohol dehydrogenase) Water oplosbaar Smal therapeutisch venster (0-0,2 ) Snel intoxicatie, metabool, CZS

22 Alcohol toxiciteit Directe neuron toxiciteit Demyelinisatie Voedingsdeficienties schade Neuromusculair, myopathie Lever Cerebellair Corticaal

23 The Ageing Brain Process Specific brain area damage: Age-related memory loss, Mild cognitive impairment and Alzheimer Dementia Accumulation neuron damage, First: amyloid- tau pattern Random Molecular Damage: hyperglucose, hypertension, smoking, alcohol, ROS Metabolic shortage: State B1, of the art B12, Dementia Choline

24 Multi-Stage Progression of Alzheimer Dementia Disease AD1 Disease AD2 Amyloid cascade Interaction with multiple metabolic demage Disease ADalcohol Upstream Downstream State of the art Dementia

25 Alcohol brein schade: classisficeren? Alcohol dementie: Ziekte: onzin? Oorzaak Gevolg Syndroom: zin A B C

26 Alcohol dementie criteria (ARD) A. Dementie volgens DSM IV Geheugen stoornis Stoornis ander cognitief domein Sociaal functioneren gestoord Geen delier/depressie/ middelen gebruik/ontwenning Oslin et al Int J Geriatr Psych 1998;13:203-12

27 Alcohol dementie criteria (ARD) B. Additioneel Zekere ARD: geen criteria! Waarschijnlijke ARD: Dementie> 60 dagen na laatste gebruik alcohol >28-35 eenheden/week gedurende > 5 jr Dementie < 3 jaar na periode zwaar drinken Steunend: orgaan schade, ataxie, neuropathie Cereballaire atrofie (vermis) Passagere ventrikel vergroting Oslin et al Int J Geriatr Psych 1998;13:203-12

28 Alcohol dementie criteria (ARD) Mogelijk: Dementie> 60 dagen na laatste gebruik alcohol >21(14)- 34 (28) eenheden/week gedurende > 5 jr Dementie > 3 < 10 jaar na periode zwaar drinken Oslin et al Int J Geriatr Psych 1998;13:203-12

29 Doel (syndromale) alcohol dementie-definitie Benadrukken/ includeren schadefactor Verklaren % alcohol gebruik in dementiepopulatie (bij lage prevalentie W-K encefaloptahie) Recht doen aan toxiciteitsgegevens: Dierstudies/ andere organen Verbetering cognitie na ontwenning

30 Boodschap voor de praktijk Geheugenpoliklinieken: Prik Alcoholspiegel Erken taboe en toename gebruik Huisbezoek Ontwenningsklinieken Stel tijdig dementie vast AD en VaD biomarkers

31 Nieuwe ALCOHOL-vragen J of - verband? Interacties met AD? VaD? LBD? Hoge-leeftijd gevoeligheid anders jongere leeftijd? Alcohol beschermend bij hersenletsel? (Arch Surg 2009; 144:865-71) Healthy aging advies? Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

32 Alcohol & Dementie: zin - onzin 1