Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering"

Transcriptie

1 Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering Dr. Niels Prins 5 e college grote stad en gezondheidszorg Amsterdam, 19 mei 2014

2

3 Prevalentie dementie in de EU: 10M

4 Dementie is een wereldwijd probleem ADI World Alzheimer Report 2

5 Wie gaat er voor de patiënten met dementie zorgen?

6 De kosten van dementie voor de maatschappij zijn hoog Kosten dementie per jaar in de V.S. Hurd, N Eng J Med 2013

7 Dementie in Nederland: wat staat ons te wachten? De cijfers spreken voor zich.. Nu: patiënten in NL, raming 2040: half mln DB Reden: vergrijzing + toename oudste ouderen Tegelijkertijd: krimp beroepsbevolking: 1:70 1:26 Explosie van kosten: 2011 Raming 2020 Formele zorgkosten: 3,9 mld 5,6 mld DELTAPLAN Maatschappelijke kosten: 3,9 mld 5,0 mld 7

8 Dementie komt ook voor op jonge leeftijd In Nederland zijn naar schatting jong dementerenden

9 Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie Leeftijd >65 jaar Leeftijd 65 jaar

10 Bij de ziekte van Alzheimer treedt volumeverlies van de hersenen op op

11 Volumeverlies van de hersenen bij de ziekte van Alzheimer is zichtbaar op MRI Hippocampus Ziekte Gezond van Alzheimer

12 FLUID registration maakt toename atrofie zichtbaar over de tijd Sluimer et al. Eur Radiology 2009

13 PIB-PET maakt Amyloid-β in de hersenen zichtbaar Normaal Alzheimer

14 Analyse van het hersenvocht helpt bij het diagnosticeren van Alzheimer ±90% correct Gezond Alzheimer Mulder, Clinical Chemistry 2010

15

16 Na 2004 geen nieuwe medicijnen tegen de ziekte van Alzheimer geregistreerd Cholinerge hypothese Tacrine (1e AchEI) Donepezil, Rivastigmine Galantamine (Nieuwe generatie AchEI s) Auguste D Identificatie andere neurotransmitter systemen: glutamaat en NMDA Memantine (NMDA receptor antagonist)

17 VUmc Alzheimercentrum Het combineren van topreferente patiëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek van wereldformaat.

18

19 Nieuwe symptomatische behandelingen zijn in ontwikkeling Gericht op: Acetylcholine α7 nicotine α4 2 nicotine Glutamaat

20 Huperzia Serrata

21 LSMEAN Change From Baseline (± S.E.M.) Alpha-7 agonist verbetert cognitie bij EVP : ADAS Cog-13 patiënten met de ziekte van Alzheimer Alzheimer s Disease Assessment Scale Cog-13 EVP mg EVP mg EVP mg Placebo Study Visit (Week) Patients on the 2mg dose experienced an improvement in cognition (not just maintenance of current cognitive function) over the 23 weeks of dosing EVP mg vs. Placebo Hilt, AAIC 2012 Week 23: P-value =

22 De amyloid cascade is de belangrijkste hypothese voor het ontstaan van Alzheimer

23 Therapeutische strategieën gericht op de amyloid cascade Opruimen van amyloid-β (Immuuntherapie) Remming amyloid-β productie (Secretase remmers) Verbeteren synaps-functie (medische voeding) Anders.

24 Vaccinatie met Amyloid-β vermindert Alzheimer veranderingen bij muizen Hippocampus Muis met APP mutatie Gevaccineerde APP muis (6 weken) Schenk, et al. Nature 1999

25 Tot nu toe tegenvallende resultaten fase III studies met immuuntherapie Middel Populatie Resultaat Bapineuzumab Lichte tot matige AD Geen effect op cognitie of functie Solanezumab Lichte tot matige AD Bescheiden effect op cognitie, niet op functie Gantenerumab Prodromale AD?

26 Moeten wij patiënten met Alzheimer eerder behandelen? Sperling, Alzheimer s & Dementia 2011

27 Remming van BACE 1 voorkomt de productie van Amyloid β X Cheng H et al. Nat Clin Pract Neurol 2007

28 Medische voeding voor de behandeling van Alzheimer: Souvenaid Uridine monofosfaat Omega-3 vetzuren Choline/fosfolipiden Vitamine B Antioxidanten Verbetert synaps formatie Vermindert productie en toxiciteit van Amyloid-β

29 Mean change from baseline in NTB Memory domain z-score Souvenaid verbetert het geheugen bij patiënten met lichte Alzheimer 0,25 0,2 Control Active (p=0.023) 0,15 0,1 0, Time (weeks) 24 Scheltens, J Alzheimers Dis. 2012

30 De strijd tegen Alzheimer loopt twintig jaar achter bij oncologie: er is nog veel te winnen

Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief

Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Charlotte Teunissen Hoofd Neurologisch Laboratorium en Biobank Afdeling klinische chemie VUmc Amsterdam Inhoud van de presentatie: 1. De ziekte van

Nadere informatie

DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK

DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK Prof. Dr. Julie van der Zee, PhD Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit

Nadere informatie

Afbouw en opstart medicatie / niet-medicamenteuze aanpak. Familie-avond WZC De Wingerd 21/01/2019

Afbouw en opstart medicatie / niet-medicamenteuze aanpak. Familie-avond WZC De Wingerd 21/01/2019 Afbouw en opstart medicatie / niet-medicamenteuze aanpak Familie-avond WZC De Wingerd 21/01/2019 Dr. E. Triau Dr. S. Buggenhout DEMENTIE : medicatie «Alzheimer-medicatie» = inwerkend op de cognitieve verschijnselen

Nadere informatie

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De

Nadere informatie

Farmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?

Farmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Farmacotherapie bij 80+ers Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zij we eigenlijk mee bezig? David Jansen, AIOS klinische

Nadere informatie

Pathogenese van ziekten 3 Bach BMW De ziekte van Alzheimer

Pathogenese van ziekten 3 Bach BMW De ziekte van Alzheimer Pathogenese van ziekten 3 Bach BMW De ziekte van Alzheimer Prof.Dr.P.Santens Dienst Neurologie UZ Gent Les 1 Epidemiologie Begripsomschrijving Kliniek Clinicopathologische correlatie Diagnostiek Les 2

Nadere informatie

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,

Nadere informatie

27-11-14. Alzheimer: de getallen. Wist u dat. Nog geen geneesmiddel. Wetenschappelijk onderzoek: Wat hebben we geleerd? Hoe het begon.

27-11-14. Alzheimer: de getallen. Wist u dat. Nog geen geneesmiddel. Wetenschappelijk onderzoek: Wat hebben we geleerd? Hoe het begon. Wetenschappelijk onderzoek: Wat hebben we geleerd? Nog geen geneesmiddel Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net zo goed geen diagnose stellen wetenschap zit in ivoren

Nadere informatie

Overzicht medicijnonderzoek

Overzicht medicijnonderzoek Overzicht medicijnonderzoek Onderzoekers uit de hele wereld zijn op zoek naar medicijnen die dementie kunnen voorkomen, vertragen of genezen. Op deze pagina houden we u op de hoogte van deze onderzoeken.

Nadere informatie

Nog geen geneesmiddel. Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Hoe het begon. De getallen. Goed nieuws: Deltaplan Dementie

Nog geen geneesmiddel. Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Hoe het begon. De getallen. Goed nieuws: Deltaplan Dementie Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Wiesje M. van der Flier 25 november 2013 Nog geen geneesmiddel Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net

Nadere informatie

DEMENTIE: HOEVER STAAT HET ONDERZOEK? Christine Van Broeckhoven. 2012-10-23 Lezing Davidsfonds Boom- Niel. Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc

DEMENTIE: HOEVER STAAT HET ONDERZOEK? Christine Van Broeckhoven. 2012-10-23 Lezing Davidsfonds Boom- Niel. Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc DEMENTIE: HOEVER STAAT HET ONDERZOEK? Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit

Nadere informatie

Informatie. Medicatie bij dementie

Informatie. Medicatie bij dementie Informatie Medicatie bij dementie Inleiding Het beloop van dementie is in sommige gevallen te beïnvloeden met medicatie, zoals bij de ziekte van alzheimer. Dit medicijn wordt, als u daarvoor in aanmerking

Nadere informatie

Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk

Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Alzheimer Centrum Amsterdam De Alzheimer biomarkers Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Dementie Update 21 maart 2019 tangle plaque Tau Amyloid beta i.verberk@vumc.nl Veranderingen van de Alzheimer

Nadere informatie

Voorbij de syndroom diagnose dementie

Voorbij de syndroom diagnose dementie Dementie update 2018 Voorbij de syndroom diagnose dementie Yolande Pijnenburg Disclosures The Alzheimer Center VUmc has received unrestricted funding from: Aegon, Alzheimer Nederland, VUmc Fonds, Heineken

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose

Nadere informatie

15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater

15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater 5:40 6:00 uur Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR Ouderenpsychiater % psychiatrische problemen bij Alzheimer 60 50 40 30 20 0 0 Zhao et al, J Affect Disord 205 Wanneer spreken van van een depressie?

Nadere informatie

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum

Nadere informatie

U Hasselt 2015-01-22. Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Inhoud Lezing

U Hasselt 2015-01-22. Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Inhoud Lezing Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica,

Nadere informatie

Het Alzheimermysterie Wat is het, waar komt het van, en kun je er iets aan doen?

Het Alzheimermysterie Wat is het, waar komt het van, en kun je er iets aan doen? Het Alzheimermysterie Wat is het, waar komt het van, en kun je er iets aan doen? Wiesje M. van der Flier 18 september 2017 Maakt u kennis met Ben (53); Alzheimer patient. Op de fiets maakt hij nog altijd

Nadere informatie

PLS is een broertje van ALS

PLS is een broertje van ALS PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk

Nadere informatie

Risicopredictie bij de individuele MCI patiënt

Risicopredictie bij de individuele MCI patiënt Risicopredictie bij de individuele MCI patiënt Wiesje van der Flier, Ingrid van Maurik, Femke Bouwman, Charlotte Teunissen, Philip Scheltens, Mike Wattjes, Frederik Barkhof, Hans Berkhof Dementie Update,

Nadere informatie

AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG

AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie

Nadere informatie

ALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE

ALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE ALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Departement voor Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium

Nadere informatie

Gezonde hersenen nodig in strijd tegen dementie

Gezonde hersenen nodig in strijd tegen dementie Gezonde hersenen nodig in strijd tegen dementie VUmc, Alzheimer Nederland en Hersenstichting introduceren Hersenonderzoek.nl Hersenonderzoek.nl is een digitale omgeving waar mensen zich aan kunnen melden

Nadere informatie

Begeleiding bij het gebruik van medicijnen bij dementie

Begeleiding bij het gebruik van medicijnen bij dementie Uw geriater heeft u het medicijn galantamine, rivastigmine (pillen of pleisters), memantine of donepezil voorgeschreven. In het MCL begeleiden wij u en uw mantelzorger bij het gebruik van deze medicijnen.

Nadere informatie

Wat is dementie, wat is Alzheimer?! En wat komt er op ons af?! Prof Frans Verhey. Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg

Wat is dementie, wat is Alzheimer?! En wat komt er op ons af?! Prof Frans Verhey. Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg Wat is dementie, wat is Alzheimer?! En wat komt er op ons af?! Prof Frans Verhey Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg Dementie Veel meer dan een geheugenprobleem Toenemende afhankelijkheid

Nadere informatie

Nieuwsbrief. eigenlijk

Nieuwsbrief. eigenlijk Nieuwsbrief VUmc Alzheimercentrum juli 2015 1 Voorwoord Geachtee heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de onderzoeks-nieuwsbrief van het VUmc Alzheimercentrum. Deze nieuwsbrief is speciaal opgezet voor mensen

Nadere informatie

Richtlijnen Goede Voeding

Richtlijnen Goede Voeding ParkinsonNet 29 november2013 Voeding en het brein: een samenspel Food for thought Voeding en cognitie Lisette CPGM de Groot Ondine van de Rest Sturend (eetlust) en afhankelijk (adequate voeding) Risico

Nadere informatie

De behandeling van de ziekte van Parkinson en dementie

De behandeling van de ziekte van Parkinson en dementie De behandeling van de ziekte van Parkinson en dementie Zijn de bijwerkingen erger dan de kwaal? Klaas Kooistra Openbaar apotheker Leersum Structuur Voorstellen Introductie Werking medicatie We behandelen

Nadere informatie

en niet te vergeten... diabetes en cognitie Geert Jan Biessels Vascular Cognitive Impairment Group Afdeling Neurologie UMC Utrecht 1

en niet te vergeten... diabetes en cognitie Geert Jan Biessels Vascular Cognitive Impairment Group Afdeling Neurologie UMC Utrecht 1 en niet te vergeten... diabetes en cognitie Geert Jan Biessels Vascular Cognitive Impairment Group Afdeling Neurologie UMC Utrecht 1 Hersenen? dementierisico en DM beloop van cognitief verval individueel

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

Ziekte van Alzheimer. Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling. studie

Ziekte van Alzheimer. Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling. studie studie Ziekte van Alzheimer Impact van de beperkingsmaatregelen op de terugbetaling van geneesmiddelen De ziekte van Alzheimer is een groot probleem voor onze volksgezondheid, niet alleen omdat er zoveel

Nadere informatie

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Waar hebben we het over? Gezonde voeding Nieuwe richtlijnen Gezondheidsraad

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Posterieure Corticale Atrofie

Posterieure Corticale Atrofie Posterieure Corticale Atrofie Diagnostiek en ondersteuning 18 juni 2019 Vivianne Teeuwen Verpleegkundig consulente dementie Hoeveel bekendheid is er met PCA? Posterieure Corticale Atrofie Neurodegeneratief

Nadere informatie

de ziekte van Alzheimer

de ziekte van Alzheimer Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische

Nadere informatie

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,

Nadere informatie

DEMENTIE IN BELGIË Grote Hersenen

DEMENTIE IN BELGIË Grote Hersenen De Ziekte van Alzheimer: genezen, behandelen of voorkomen? Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep Departement Moleculaire Genetica Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) &

Nadere informatie

Autorijden en dementie

Autorijden en dementie Dementie Bij u of bij uw naaste is een vorm van dementie vastgesteld. In deze folder vindt u informatie over dementie en de gevolgen ervan. Er bestaan zeer veel verschillende vormen van dementie, die elk

Nadere informatie

Dementie Update maart 2017

Dementie Update maart 2017 Dementie Update 2017 23 maart 2017 De Dementie Update 2017 wordt mede mogelijk gemaakt door ABN AMRO. Beste collegae, De jaarlijkse Dementie Update, editie 2017 heeft weer een aantal actuele thema s bij

Nadere informatie

Medicatie bij Alzheimer dementie

Medicatie bij Alzheimer dementie 1/6 Geriatrie Medicatie bij Alzheimer dementie Inleiding Er zijn medicijnen die het proces bij de ziekte van Alzheimer kunnen vertragen, of bepaalde verschijnselen kunnen verminderen. Te weten galantamine,

Nadere informatie

I Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijvingsnummer bij de V.I.):

I Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijvingsnummer bij de V.I.): BIJLAGE A: Model van formulier voor eerste aanvraag: Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van een specialiteit ingeschreven in 2230000 van hoofdstuk IV van het K.B. van 21 december 2001 II

Nadere informatie

Vascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade. de diagnose: vasculaire dementie of vci vci poli.

Vascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade. de diagnose: vasculaire dementie of vci vci poli. Casuïstiek Man 62 eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Vascular Cognitive Impairment (VCI): cognitieve problemen door vaatschade Geert Jan Biessels Vascular Cognitive

Nadere informatie

Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 -

Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Voeding en Ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Heel oud worden: 115 (NL) of 122 (F) Ouder worden? Levensverwachting 2013 man: 79,4 jaren

Nadere informatie

Dementie na de diagnose

Dementie na de diagnose Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire

Nadere informatie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral

Nadere informatie

Beleidsplan. Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc

Beleidsplan. Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc Beleidsplan Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc 2015 2019 Aanleiding Alzheimer is de epidemie van de toekomst: het aantal patiënten groeit razendsnel. De ziekte is dramatisch voor de patiënt én voor

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

MEDICAMENTEUZE BEHANDELING BIJ DEMENTIE

MEDICAMENTEUZE BEHANDELING BIJ DEMENTIE MEDICAMENTEUZE BEHANDELING BIJ DEMENTIE DR. PETER SOORS NEUROLOOG JESSA ZIEKENHUIS HASSELT HET COGNITIEVE CONTINUUM EEN ZIEKTE OF GEEN ZIEKTE? Normal MCI Alzheimer MEEST VOORKOMENDE DEMENTIES Alzheimer

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/48860 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Rotman, M. Title: Crossing barriers, delivery of llama antibody fragments into

Nadere informatie

Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift,

Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift, Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift, bespreekt de implicaties van deze bevindingen en doet

Nadere informatie

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek

Nadere informatie

Glia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre

Glia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre Glia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre Nederlandse Samenvatting De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie

Nadere informatie

Probleem 1 11-12-13. Ontwikkelingen bij Alzheimer. Dementie! Meer dan een hersenziekte! Dementie op Google afbeeldingen

Probleem 1 11-12-13. Ontwikkelingen bij Alzheimer. Dementie! Meer dan een hersenziekte! Dementie op Google afbeeldingen Dementie op Google afbeeldingen Dementie Meer dan een hersenziekte Prof Frans Verhey Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg Dementie: een hersenziekte Ziekte van Alzheimer Meest

Nadere informatie

Kan je een cognitieve reserve opbouwen? Jo Lebeer Faculteit Geneeskunde, Vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen

Kan je een cognitieve reserve opbouwen? Jo Lebeer Faculteit Geneeskunde, Vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen Kan je een cognitieve reserve opbouwen? Jo Lebeer Faculteit Geneeskunde, Vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen Salutogene kijk Salutogeen: salus (gezondheid) genese (ontstaan)

Nadere informatie

On the Move! Cognitietour door Nederland

On the Move! Cognitietour door Nederland On the Move! Cognitietour door Nederland 1 Mei, 2016 2 Prof. Bernard Uitdehaag Prof. Jeroen Geurts Prof. Vincent de Groot Dr. Hanneke Hulst Dr. Brigit de Jong Dr. Menno Schoonheim 3 WAT GAAN WE DOEN? Wat

Nadere informatie

Beschermende factoren voor dementie

Beschermende factoren voor dementie Beschermende factoren voor dementie Pieter Jelle Visser, arts-onderzoeker EMIF-AD 90+ study Onderdeel Europese studie naar ontstaan ziekte van Alzheimer European Medical information framework for Alzheimer

Nadere informatie

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte

Nadere informatie

Medicatie bij dementie

Medicatie bij dementie Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet

Nadere informatie

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 overzicht gezond: structuur en functie, netwerken ziekte diagnostiek casus behandeling religie en brein zorg dilemma

Nadere informatie

Het concept cognitieve reserve

Het concept cognitieve reserve Het concept cognitieve reserve Anita van Loenhoud Sommige mensen minder ernstig aangedaan dan anderen - ondanks vergelijkbare hersenschade. Pt 1 Pt 2 Pt 3 Pt 4 Stern (2012), Lancet Neurology Het concept

Nadere informatie

Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma

Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma 27-11-14 Programma Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis Inleiding Medicatie thuis Lerend vermogen Voorbeeld van mogelijke hulpmiddelen Congres 24 nov 2014 Daphne Mensink DAZ Gemma Yocarini

Nadere informatie

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid

Nadere informatie

Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre

Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre Vascular cognitive impairment eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre is dit een voorbode van dementie? woont met echtgenoot

Nadere informatie

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica

Nadere informatie

Medicatie bij milde of matige dementie

Medicatie bij milde of matige dementie Medicatie bij milde of matige dementie Helaas is dementie nog niet te genezen. Wel zijn er medicijnen die het proces bij de ziekte van Alzheimer, Lewy Body dementie en parkinsondementie kunnen vertragen

Nadere informatie

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON - SLAAPSTOORNISSEN - STEMMINGSSTOORNISSEN - PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN / DELIER - MCI / PDD W.Garenfeld 24092014 SLAAPSTOORNISSEN BIJ M.PARKINSON PREVALENTIE:

Nadere informatie

Cover Page. Author: Liem-Moolenaar, Marieke Title: Human pharmacology of current and new treatments for schizophrenia Issue Date:

Cover Page. Author: Liem-Moolenaar, Marieke Title: Human pharmacology of current and new treatments for schizophrenia Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18570 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Liem-Moolenaar, Marieke Title: Human pharmacology of current and new treatments

Nadere informatie

Preven+e%van%demen+e% Is%dat%mogelijk?% Vragen% 05#11#15% Pr%Frans%Verhey! University!of!Maastricht/!MUMC! Alzheimer!Centre!Limburg!

Preven+e%van%demen+e% Is%dat%mogelijk?% Vragen% 05#11#15% Pr%Frans%Verhey! University!of!Maastricht/!MUMC! Alzheimer!Centre!Limburg! Preven+e%van%demen+e% Is%dat%mogelijk?% Pr%Frans%Verhey! University!of!Maastricht/!MUMC! Alzheimer!Centre!Limburg! % Vragen% Wat%is%uw%beeld%van% Alzheimer?% Wat%kun%je%zelf%doen?% Wat%kan%de%dokter%doen?%

Nadere informatie

Samenvatting. Farmacotherapie van geriatrische patiënten

Samenvatting. Farmacotherapie van geriatrische patiënten Samenvatting Introductie Het aantal oudere patiënten dat gezien wordt op een geriatrische afdeling blijft stijgen door de toename van 65-plussers in de bevolking, de zogenaamde vergrijzing. Geriatrische

Nadere informatie

! "# #$ # # "!% & '# (% %&'%)

! # #$ # # !% & '# (% %&'%) BIJLAGE C: Model van formulier voor verlenging: Aanvraagformulier tot VERLENGING van de terugbetaling van een specialiteit opgenomen in 223000 van hoofdstuk IV van het K.B. van 21 december 2001 II Aanvraag

Nadere informatie

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Nadere informatie

Demen&e vanuit de op&ek van de apotheker

Demen&e vanuit de op&ek van de apotheker Demen&e vanuit de op&ek van de apotheker Afdeling geriatrie JBZ (sinds 1995) 750 opnames GAAZ, JBZ 26 bedden Geheugenpoli 3 zorgpaden 12 nieuwe pat/week Valpoli 250/jr Poliklinieke n Somatiek Poli 10/wk

Nadere informatie

De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende

De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende Nederlandse samenvatting Ontsteking bij de ziekte van Alzheimer in vivo kwantificatie Achtergrond De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende vorm van dementie.

Nadere informatie

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC In ons Alzheimercentrum zien wij mensen met verschillende vormen van dementie, of een vermoeden daarvan. Door intensieve samenwerking tussen verschillende afdelingen

Nadere informatie

! "#$%!&''! ( # ' ) * )# ' ' # ' ' ' ## * ' +,+, # '# - '.) ' +, # '# /, ' 0 1231 2 3 ' ) ' ## *' ' )" " # # * ) " ' ) ' ## ) ' 4

! #$%!&''! ( # ' ) * )# ' ' # ' ' ' ## * ' +,+, # '# - '.) ' +, # '# /, ' 0 1231 2 3 ' ) ' ## *' ' )  # # * )  ' ) ' ## ) ' 4 BIJLAGE A: Model van formulier voor eerste aanvraag: Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van een specialiteit ingeschreven in 2230000 van hoofdstuk IV van het K.B. van 21 december 2001 II

Nadere informatie

Nog geen geneesmiddel Wetenschappelijk onderzoek; wat hebben we geleerd?

Nog geen geneesmiddel Wetenschappelijk onderzoek; wat hebben we geleerd? Nog geen geneesmiddel Wetenschappelijk onderzoek; wat hebben we geleerd? Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net zo goed geen diagnose stellen wetenschap zit in ivoren

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 161 28-12-2009 09:42:54 nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 162 28-12-2009 09:42:54 Beeldvorming van Alzheimerpathologie in vivo:

Nadere informatie

De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein

De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden

Nadere informatie

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers 20 30 Willem Bossers - Kennis in Beweging 15 40 10 60 5 80 0 100 Bewegen door het leven heen Door: Dr. Willem Bossers @willembossers Bewegen Norm Gezond Bewegen: gericht op het onderhouden van gezondheid

Nadere informatie

Geheugenpoli s Nu, en in de toekomst. Prof Frans Verhey

Geheugenpoli s Nu, en in de toekomst. Prof Frans Verhey Geheugenpoli s Nu, en in de toekomst Prof Frans Verhey Anno 1985 Je kunt er toch niets aan doen Huisarts wacht af Pappen en nathouden Bij crisis: cisordinol, RIAGG Ziekenhuisopname Verkeerde bed Verpleeghuis

Nadere informatie

Dementie en de ziekte van Alzheimer

Dementie en de ziekte van Alzheimer Dementie en de ziekte van Alzheimer Prof Frans Verhey Maastricht Universitair medisch Centrum Alzheimer Centrum Limburg Wat is dementie? Een syndroom (ziektebeeld) Term dementie zegt niets over de oorzaak

Nadere informatie

Dementie. Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk

Dementie. Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk Dementie Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk Expertisecentra dementie Vlaanderen Visie Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de negen regionale expertisecentra dementie

Nadere informatie

Chapter 8. Nederlandse samenvatting

Chapter 8. Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Chapter 8 samenvatting Hersenfuncties, zoals het cognitief functioneren, emoties en perceptie, zijn in grote mate afhankelijk van neurale communicatie en connecties tussen

Nadere informatie

Vasculaire cognitieve stoornissen. ! concept vci! vci poli! casuïstiek. Casuïstiek. Casuïstiek. Diagnose vasculaire dementie

Vasculaire cognitieve stoornissen. ! concept vci! vci poli! casuïstiek. Casuïstiek. Casuïstiek. Diagnose vasculaire dementie eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Vasculaire cognitieve stoornissen Geert Jan Biessels & Nenne van Kalsbeek Vascular Cognitive Impairment poli UMC Utrecht is dit een

Nadere informatie

Update research LUMC en trials 20 mei 2017

Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Erik Niks, kinderneuroloog Chiara Straathof, neuroloog Nathalie Doorenweerd, onderzoeker DUCHENNE CENTRUM NEDERLAND 2 30-mei-17 Projecten Zorg Leren en gedrag

Nadere informatie

Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek

Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek Peter van den Berg, neuroloog Belangenconflicten LY2951742: EVOLVE-2, REGAIN Telcagepant: MK0974-031, MK-00974-065, MK-0462-086-01, MK- 0462-082-00 BI 44370

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Amyloïdose informatiedag Hans Nienhuis Inhoud Amyloïd en amyloïdose ATTR amyloïdose Ontstaanswijze Erfelijke versus ouderdoms vorm Behandelopties: Huidige

Nadere informatie

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!

Nadere informatie

Beleidsplan. Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc

Beleidsplan. Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc Beleidsplan Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc 2013 2015 Aanleiding Alzheimer is de epidemie van de toekomst: het aantal patiënten groeit razendsnel. De ziekte is dramatisch voor de patiënt én voor

Nadere informatie

Verslag 25 ste Veterinaire Informatiedag voor Seniordierenartsen 27 maart 2019, Boerderij Mereveld te Utrecht

Verslag 25 ste Veterinaire Informatiedag voor Seniordierenartsen 27 maart 2019, Boerderij Mereveld te Utrecht Verslag 25 ste Veterinaire Informatiedag voor Seniordierenartsen 27 maart 2019, Boerderij Mereveld te Utrecht Na 12 jaar is het vandaag de 25 ste keer dat de bijeenkomst voor seniordierenartsen in het

Nadere informatie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1 Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie (Memantine Add-On Therapy to Clozapine in Refractory Schizophrenia) David M.H. Buyle David M.H. Buyle

Nadere informatie

Antonius College: Dementie

Antonius College: Dementie Antonius College: Dementie Sprekers Karel van Wieringen internist ouderengeneeskunde Doetie Visser verpleegkundig specialist geriatrie Polikliniek Klinische Geriatrie Specifiek gericht op ouderen, maar

Nadere informatie

Waarom was het onderzoek nodig?

Waarom was het onderzoek nodig? Een onderzoek om te testen of BI 409306 de geestelijke vermogens verbetert bij mensen met lichte ziekte van Alzheimer die problemen hebben met geestelijk functioneren Dit is een samenvatting van een klinisch

Nadere informatie

Ziekte van Alzheimer. Vergeten te onthouden. Mw. mr. Y.C. (Yuk Chi) Kan. Studentnummer: dhr. dr. M. Heijtbrink en prof. dr. S.

Ziekte van Alzheimer. Vergeten te onthouden. Mw. mr. Y.C. (Yuk Chi) Kan. Studentnummer: dhr. dr. M. Heijtbrink en prof. dr. S. Ziekte van Alzheimer Vergeten te onthouden Naam: Studentnummer: Begeleiders: Datum en afstudeerjaar: Opleiding: Mw. mr. Y.C. (Yuk Chi) Kan 86604 dhr. dr. M. Heijtbrink en prof. dr. S. Rangkuti 15 april

Nadere informatie

Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam

Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens

Nadere informatie

100-plus onderzoek: wel oud maar niet dement. informatiefolder

100-plus onderzoek: wel oud maar niet dement. informatiefolder 100-plus onderzoek: wel oud maar niet dement informatiefolder 1 Juist u, de 100-plusser die niet dement is Bent u ouder dan 100 jaar en helemaal helder, of kent u misschien iemand voor wie dit opgaat?

Nadere informatie

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft

Nadere informatie