Chronische Traumatische Encefalopathie. E.G.B. Vijverberg

Transcriptie

1 Chronische Traumatische Encefalopathie E.G.B. Vijverberg

2 NO CONFLICT OF INTEREST

3 Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE) CTE is een neurodegeneratieve ziekte die veroorzaakt wordt door repetitieve hoofdletsels. = punch-drunk syndroom dementia pugilistica

4 Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE)

5 CTE: het concept symptomen Normaal functioneren tijd CTE is een neurodegeneratieve ziekte

6 CTE: symptomen Stern RA, Daneshvar DH, Baugh CM, et al. Clinical presentation of chronic traumatic encephalopathy. Neurology. 2013;81: Psychiatrische symptomen Neurologische symptomen Stemming stoornissen Depressie Hopeloosheid Suïcidaal Angstig Bang Geïrriteerd Emotioneel labiel Apathie Desinteresse Vermoedheid Slapeloosheid Manisch Euforie Gedrag kenmerken Explosief Verlies van controle Kort lontje Impulsief Agressief Woede Fysiek geweld Verbaal geweld Kinderlijk gedrag Decorum verlies Disinhibitie in gedrag Breedsprakig Sociale insolatie Karakter veranderingen Paranoïde wanen Psychose Cognitieve kenmerken Geheugen stoornissen Executief disfunctioneren Anosognosie Perseveratie Aandachtstoornissen Concentratiestoornissen Taalstoornissen Visueel ruimtelijke stoornissen Motorische kenmerken Ataxie Dysartrie Parkinsonisme Gangstoornissen Tremor Spierzwakte Spasticiteit Clonus

7 CTE: symptomen Stern RA, Daneshvar DH, Baugh CM, et al. Clinical presentation of chronic traumatic encephalopathy. Neurology. 2013;81: Psychiatrische symptomen Neurologische symptomen Manifesteren in twee klinische vormen: Type A: Rond de 30 jaar Gedrags- en stemmingsproblematiek Verhoogd risico op suïcidaliteit Type B: Rond de 60 jaar Cognitieve- en motorische stoornissen Geheugen en executief domeinen Dysartrie en parkinsonisme

8 CTE: symptomen Montenigro PH, Bernick C, Cantu RC. Clinical features of repetitive traumatic brain injury and chronic traumatic encephalopathy. Brain Pathol. 2015;25: Psychiatrische symptomen Neurologische symptomen Klinisch overlap met: Psychiatrische aandoeningen: Depressie Manische stoornis Psychotische aandoening Neurologische aandoeningen: Ziekte van Alzheimer Frontotemporale dementie Morbus Parkinson

9 CTE: het concept Pathologie symptomen Normaal functioneren tijd CTE is een neurodegeneratieve ziekte

10 CTE: pathologie McKee AC, Stern RA, Nowinski CJ, et al. The spectrum of disease in chronic traumatic encephalopathy. Brain. 2013;136: A. Onregelmatige neerslag van hypergefosforyleerd tau-eiwit 1. Neuronen of Astrocyten 2. Rond kleine vaten/perivasculair 3. Vroege frontaal/temporaal B. Aanwezigheid van TAR-DNA-bindend eiwit (TDP- 43) C. Naar verhouding weinig bèta-amyloïd

11 CTE: pathologie McKee AC, Stern RA, Nowinski CJ, et al. The spectrum of disease in chronic traumatic encephalopathy. Brain. 2013;136: Stadium I Stadium II CP-13 immunostained => p-tau

12 CTE: pathologie McKee AC, Stern RA, Nowinski CJ, et al. The spectrum of disease in chronic traumatic encephalopathy. Brain. 2013;136: Stadium III Stadium IV CP-13 immunostained => p-tau

13 CTE: patho(fysiologie) Ling H, Hardy J, Zetterberg H. Neurological consequences of traumatic brain injuries in sports. Molecular and Cellular Neuroscience; 2015 May 1;66(PB): Trauma: acceleratiedeceleratie/rotatie Bloedvaten: gestoorde functie BBB Neuron: ion disregulatie Focale ischemie Neuronale disfunctie Axon: diffuse axonale schade (DAI) Gliacellen: inflammatoire reactie Tau pathologie

14 CTE: het concept Traumatisch events Pathologie symptomen Normaal functioneren tijd die veroorzaakt wordt door repetitieve hoofdletsels.

15 CTE: trauma TBI-effect Acuut Chronisch Bloedingen Commotio cerebri Post-commotioneel syndroom (PCS) Second-impact syndroom CTE Chronisch PCS Trauma-geinduceerde neurodegeneratie (AD/PD/FTD/ALS)

16 CTE: trauma TBI-vorm Recidiverende, lichte tot matige hoofdletsels Acute effecten van een traumatisch hoofdletsel (hoeft) niet in de voorgeschiedenis voor te komen Latentiefase

17 CTE: trauma symptomen Latentie fase tijd CTE is een neurodegeneratieve ziekte die veroorzaakt wordt door repetitieve hoofdletsels.

18 CTE: het concept Traumatisch events Pathologie symptomen Normaal functioneren tijd CTE is een neurodegeneratieve ziekte die veroorzaakt wordt door repetitieve hoofdletsels.

19 CTE: de risicofactoren 1. Het cumulatieve effect van repetitieve hoofdletsels Sporters Militair personeel 2. De duur van de blootstelling aan deze repetitieve letsels 3. APOE4-allel en repetitief hoofdletsel 4. Leeftijd van het repetitief krijgen van hoofdletsel Hoe jonger, hoe meer kans op symptomen

20 CTE: diagnostiek (1) Montenigro PH, Baugh CM, Daneshvar DH, et al. Clinical subtypes of chronic traumatic encephalopathy: literature review and proposed research diagnostic criteria for traumatic encephalopathy syndrome. Alzheimers Res Ther. 2014;6:68. Criteria voor traumatisch encefalopathie syndroom (TES) 1. Voorgeschiedenis rec. hoofdletsels Kern klinische kenmerken 1. Cognitieve stoornissen 2. Gedragsveranderingen 3. Stemmingsstoornissen 2. Geen andere neurologische aandoening 3. Klinische verschijnselen moeten langer dan 12 maanden bestaan 4. Een van de kern klinische kenmerken moet progressief zijn Ondersteunende kenmerken 1. Impulsief 2. Angst 3. Apathie 4. Paranoïde wanen 5. Suïcidaliteit 6. Hoofdpijn 7. Motorische verschijnselen 5. Minstens twee ondersteunende kenmerken

21 CTE: diagnostiek (2) Potentiele biomarker 1. Cavum septum pellucidum/atrofie 2. Normale amyloid-beta in CSF 3. Verhoogd p-tau/tau ratio in CSF 4. Negatieve amyloid PET-scan 5. Positieve tau PET-scan 6. Network analyses/dti MRI-scan Tau PET-scan Amyloïd PET-scan

22 CTE: behandeling en preventie 1. Geen behandeling 2. Preventie Geen helm bij het boksen Koppen bij jeugd verbieden Strengere regels bij sport

23 CTE: discussie en toekomst 1. Hoe hard is de relatie tussen trauma en pathologie? recall bias referral/selection bias co-morbiliteit (medicatie/drugs) 2. Is het een andere vorm van pathologie/pathofysiologie of een polypathologie? 3. Hoe groot is het probleem? 4. Onderzoek nodig! Bij de grootste sport in Europa; Voetbal

24 CTE: vragen?