Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater MC Slotervaart Amsterdam Dementie en Culturele Diversiteit DenHaag

Transcriptie

1 Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater MC Slotervaart Amsterdam Dementie en Culturele Diversiteit DenHaag

2 Afdeling Geriatrie MC ziekenhuis Amsterdam West 2004 Niet westerse migranten Turks Marokkaans Surinaams Verdeling in Amsterdam

3 Niet westerse allochtonen per gemeente ; grote steden

4 Prognose bevolking Amsterdam naar leeftijd en herkomst,

5 Demografie niet-westerse migranten Eerste generatie Turkse en Marokkaanse migranten kwam in 60/70/80- er jaren, waren toen 25, nu zijn de eerste hiervan 75 jaar bron : nationaal compas 2012

6 Prevalentie dementie bij migranten: internationaal Prevalentie hoger Gebaseerd op onderzoek UK, USA, Afrikaanse/Caribische populatie Hypothese: t.g.v. adipositas, diabetes mellitus, hypertensie is prevalentie hoger Deens onderzoek: in Turkse populatie prevalentie twee maal hoger Rosenbaum et al 2008

7 Gezondheid niet-westerse migranten in Nederland Obesitas, Nederlandse vrouwen 11%, Surinaamse 20%, Turkse 30%, Marokkaanse 25% Diabetes Mellitus, prevalentie 3 maal hoger dan Nederlanders, 30% bij Turkse en Marokkaanse ouderen. Ziekte ontstaat jonger is moeilijker te behandelen (opvolgen adviezen) Hypertensie Surinamers 2 a 3 maal vaker, behandeling moeilijker door geringer effect cardiovasculaire medicatie ( bèta blokkers en ACE remmers) NTVG mei 2013

8 Prevalentie dementie bij migranten in Nederland Prevalentie in Nederlandse situatie? Symbol-studie AMC/SLV/UVA, 2200 deelnemers Promotieonderzoek van J Parlevliet, AMC 3 a 4 maal vaker voorkomen Diagnose obv CCD Prevalence of dementia Age 0 Parlevliet JL et al., Prevalence of mild cognitive impairment and dementia in older nonwestern immigrants in the Netherlands: a cross-sectional study. Int J Geriatr Psychiatry.

9 Verklaring prevalentie Nederlandse situatie Lage opleiding Lage SES Risicofactoren voor dementie : DM, hypertensie, Cardiovasculaire ziekte Depressie Parlevliet JL et al., Prevalence of mild cognitive impairment and dementia in older nonwestern immigrants in the Netherlands: a cross-sectional study. Int J Geriatr Psychiatry.

10 Herkenning dementie bij migranten

11 Onderdiagnostiek Door: 1: Culturele factoren, opvattingen rond dementie en health illiteracy 2: Zorg aanbod gebonden factoren

12 Culturele factoren onderdiagnostiek dementie Pas later aanmelden bij huisarts of geheugen polikliniek Schaamte over symptomen, bijv. Marokkaanse ouderen zien psychische problemen als taboe Beschouwen vergeetachtigheid als onderdeel ouder worden, Relatieve onbekendheid met de ziekte Ten tijde van vertrek 1970 levensverwachting Turkije en Marokko 55 jaar, nu 72 Mukadam N, Why do ethnic elders present later to UK dementia services 2011, Int Psychogeriatrics

13 Zorgaanbod gebonden factoren onderdiagnostiek De zorg is onvoldoende voorbereid op te verwachten groep eerste generatie migranten met dementie en andere neuro psychiatrische symptomen zoals afasie Het niveau van dementie diagnostiek voor etnische minderheden suboptimaal. NIelsen T, assessment of dementia in ethnic minority patients in Europe Int Psychoger

14 Drie barrières bij stellen diagnose dementie 1. Taalbarrière 2. Culturele factoren bij onderzoek geheugen en andere cognitieve stoornissen 3. Opleidingsniveau en analfabetisme

15 1. Taalbarrière Matige taal beheersing eerste generatie migranten: 60% geen of nauwelijks Nederlandse taalbeheersing Verval taalvaardigheden bij dementie Tolken, kinderen, gêne bij kinderen, interpretatie van antwoorden? Vergoeding afgeschaft in 2012, onderzoek NIVEL Schellingerhout R Gezondheid en welzijn allochtone ouderen, SCP 2004

16 2. Culturele factoren test wiseness, in sommige culturen is het ongepast een vraag te stellen waar je het antwoord al op weet bijv. welke dag is het. Niet in alle culturen vanzelfsprekend zo goed mogelijk te presteren

17 3. Laag opleidingsniveau en Analfabetisme Marokkaanse man boven 65: 80% geen opleiding voltooid, vrouw: 95%. Turkse man: 50%, vrouw: 90%. Voor de cognitieve screeningstesten die wij nu ter beschikking hebben is lezen en schrijven vereist. Bijv.: figuur tekenen, zin schrijven, klok tekenen Analfabetisme: niet kunnen lezen, Turkse ouderen: 17%; Marokkaanse ouderen: 36% Maar ook: kunnen lezen en schrijven beïnvloedt de manier waarop wij denken, bijvoorbeeld letterfluency Schellingerhout R, gezondheid en welzijn van allochtone ouderen. SCP 2004 Goudsmit et al, Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 TGG

18 2004 start Geheugenpoli migranten MC Slotervaart Ontwikkeling tweetal diagnostische instrumenten taal- en cultuurvrij/- arm Ontwikkeling CCD : Cross Culturele Dementie screening in MC Slotervaart i.s.m. UvA (Prof. Ben Schmand, hoogleraar neuropsychologie) en AMC (Juliette Parlevliet, geriater) Ergotherapeutische observatie van cultuurspecifieke handelingen

19 CCD: cross culturele dementie screenings test Taalarm, instructies via voice samples, geen tolk Respons: non-verbaal Cultuurvrij, foto s, geen lijntekeningen Drie subtesten: cognitieve domeinen, geheugen en executieve functies Ontwikkeld voor Turks, Berbers, Arabisch, Surinaamse talen, Hindi en Sranantongo Gevalideerd 2009 en genormeerd 2013 Uitgave zomer 2014 ( Duur half uur, afname door psycholoog

20

21 Instructie met voice samples Vormgeving JIPS Company, 2008

22 Ergotherapeutische observatie Beoordelen zelfstandig handelen Cultuur specifieke opdrachten, bijvoorbeeld theezetten, schoenenpoetsen, waterpijp schoonmaken

23 Samenvatting Snellere stijging dementie onder migranten Achterblijven herkenning Aangepaste (screenings)diagnostiek noodzakelijk CCD/MMSE/ RUDAS Herkenning is de uitdaging voor de huisarts en in het ziekenhuis

24 Vragen?

25 Literatuur Wilemsen M, Mantelzorg ondersteuning in niet westerse Culturen. Denkbeeld 2012 Pharos, expertise centrum gezondheids verschillen, factsheet Mezzo feiten en cijfers Rosenbaum, dementia in elderly Turkish immigrants 2008 Alzheimer Nederland, feiten en over dementie en allochtonen 2014 Adelman S prevalence of dementia in african caribian, 2011 Br J Psych Van Wezel N, family care for immigrants with dementia, 2014 Dementia NTVG 4 mei 2013 over de grens F Kortman, transculturele psychiatrie 2010

26 Literatuur Broersen S, artsen in de knoop zonder tolkenvergoeding 2014, medisch contact Kwaliteitsnorm tolkgebruik bij andertaligen in de zorg, 2014 Nivel M Goudsmit et al Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 Tijdsch Gerontol Geriatr UIters E, Use of health care services by ethnic minorities2006 European Journa public health NIelsen T Assessment of dementia in ethnic minority patients 2010 Int Psychogeriatr Schellingerhout R Gezondheid en welzijn van allochtone ouderen 2004 SCP www huisarts en migrant farmacotherapie