Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater Slotervaartziekenhuis Alzheimer centrum Rotterdam 18 September 2014
|
|
- Gustaaf Lemmens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater Slotervaartziekenhuis Alzheimer centrum Rotterdam 18 September 2014
2 Afdeling Geriatrie Slotervaart ziekenhuis Amsterdam West 2004 Verdeling migranten Nederland Verdeling in Amsterdam Niet westerse migranten
3 Demografie niet westerse migranten Eerste generatie Turkse en Marokkaanse migranten kwam in 60/70 er jaren, waren toen 25, nu 75 jaar bron : nationaal compas 2012
4 Prevalentie dementie bij migranten Prevalentie hoger Gebaseerd op onderzoek UK, USA, Afrikaanse/Caribische populatie Hypothese: t.g.v. adipositas, diabetes mellitus, hypertensie is prevalentie hoger Deens onderzoek in Turkse populatie mogelijk incidentie twee maal hoger Rosenbaum et al 2008
5 Gezondheid niet westerse migranten in Nederland Obesitas, Nederlandse vrouwen 11%, Surinaamse 20%, Turkse 30%, Marokkaanse 25% Diabetes Mellitus, prevalentie 3 maal hoger dan Nederlanders, 30% bij Turkse en Marokkaanse ouderen. Ziekte ontstaat jonger, moeilijker te behandelen (opvolgen adviezen) Hypertensie, Surinamers 2 a3 maal vaker, behandeling moeilijker door geringer effect cardiovasculaire medicatie ( bèta blokkers en ACE remmers) NTVG mei 2013
6 Prevalentie dementie bij migranten in Nederland Prevalentie in Nederlandse situatie? Symbol studie AMC/SLV/UVA Door epidemiologie verwachte stijging tenminste 2x sneller Waarschijnlijk meer Door hoger risico : verwachting tot 4 x snellere stijging tov Nederlanders
7 . Herkenning dementie bij migranten
8 Onderdiagnostiek Door: 1: Culturele factoren, opvattingen rond dementie en health illiteracy 2: Zorg aanbod gebonden factoren
9 Culturele factoren onderdiagnostiek dementie Pas later aanmelden bij huisarts of geheugen polikliniek Schaamte over symptomen, bijv Marokkaanse ouderen zien psychische problemen als taboe Beschouwen het als onderdeel ouder worden Relatieve onbekendheid met de ziekte Ten tijde van vertrek 1970 levensverwachting Turkije en Marokko 55 jaar (nu 72 ) Mukadam N, Why do ethnic elders present later to UK dementia services 2011, Int Psychogeriatrics
10 Zorgaanbod gebonden factoren onderdiagnostiek De zorg is onvoldoende voorbereid op te verwachten groep eerste generatie migranten met dementie Of cognitieve stoornissen zoals afasie Het niveau van dementie diagnostiek voor etnische minderheden suboptimaal. NIelsen T, assessment of dementia in ethnic minority patients in Europe Int Psychoger
11 Drie barrières bij stellen diagnose dementie 1. Taalbarrière 2. Culturele factoren bij onderzoek geheugen en andere cognitieve stoornissen 3. Opleidingsniveau en analfabetisme
12 1. Taalbarrière Matige taal beheersing eerste generatie migranten: 60% geen of nauwelijks Nederlandse taalbeheersing Tolken, kinderen, gêne bij kinderen, interpretatie van antwoorden? Vergoeding afgeschaft in 2012 Schellingerhout R Gezondheid en welzijn allochtone ouderen, SCP 2004
13 2. Culturele factoren test wiseness, in sommige culturen is het ongepast een vraag te stellen waar je het antwoord al op weet bijv. welke dag is het. Niet in alle culturen vanzelfsprekend zo goed mogelijk te presteren
14 3. Laag opleidingsniveau en Analfabetisme Marokkaanse man boven 65: 80% geen opleiding voltooid, vrouw: 95%. Turkse man: 50%, vrouw: 90%. Voor de cognitieve screeningstesten die wij nu ter beschikking hebben is lezen en schrijven vereist. Bijv.: figuur tekenen, zin schrijven, klok tekenen Analfabetisme: niet kunnen lezen, Turkse ouderen: 17%; Marokkaanse ouderen: 36% Maar ook: kunnen lezen en schrijven beïnvloedt de manier waarop wij denken, bijvoorbeeld letterfluency (test mentale snelheid) Schellingerhout R, gezondheid en welzijn van allochtone ouderen. SCP 2004 Goudsmit et al, Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 TGG
15 2004 start Geheugenpoli migranten Slotervaart Ontwikkeling tweetal diagnostische instrumenten taal en cultuurvrij/ arm Ontwikkeling CCD : Cross Culturele Dementie screening in Slotervaart ziekenhuis, Miriam Goudsmid i.s.m. UvA (Prof. Ben Schmand, hoogleraar neuropsychologie) en AMC (Juliette Parlevliet, geriater) Ergotherapeutische observatie van cultuurspecifieke handelingen
16 CCD: cross culturele dementie screenings test Taalarm, instructies via voice samples, geen tolk Respons: non verbaal Cultuurvrij, foto s, geen lijntekeningen Drie subtesten: geheugen en executieve functies Ontwikkeld voor Turks, Berbers, Arabisch, Surinaamse talen, Hindi en Sranantongo Gevalideerd 2009 en genormeerd 2013 Uitgave zomer 2014 (BSL)
17
18 Instructie met voice samples Vormgeving JIPS Company, 2008
19 Ergotherapeutische observatie Beoordelen zelfstandig handelen Cultuur specifieke opdrachten, bijvoorbeeld theezetten, schoenenpoetsen, waterpijp schoonmaken
20 Zorgdiagnostiek Zorggebruik eerste generatie niet Westerse migranten Gebruik huisartsenzorg Turkse en Marokkaanse bevolking hoger ook wanneer rekening gehouden wordt met gezondheid Geen eenduidigheid over gebruik specialistische zorg Bezoek aan geheugenpoli s lager Slechts 1% van de Marokkanen en 7% van de Turkse ouderen maakt gebruik van thuiszorg tov 16 % autochtone bevolking 99% van de migranten met dementie woont thuis en wordt verzorgd door mantelzorgers versus 70% van de nederlandse ouderen UIters E, use of health services by etnic minorities, 2006 Eur Journal Pub,ic health Pharos expertise centrum gezondheidsverschillen
21 Mantelzorg Vaker inzet mantelzorgers 30 50% Turkse en Marokkaanse ouderen krijgt mantelzorg vs 10 15% autochtone ouderen Mezzo, RIVM, Nat kompas volksgezondheid, Alzheimer Nederland
22 Risico overbelasting mantelzorger ondanks satisfactie Vanzelfsprekendheid mantelzorgverlening, respect voor ouder Sociale druk Mantelzorgers zijn jonger dan autochtone mantelzorgers, moeten aandacht verdelen eigen gezin, opleiding, baan (sandwich) Onbekendheid met symptomen dementie: achterdocht, apathie, omkering dag nachtritme Diagnose dementie vaak niet gesteld Minder gebruik zorg en welzijnsvoorzieningen Willemsen M, van Wezel N, mantelzorg ondersteuning in niet westerse culturen, Denkbeeld 2012
23 Een Amsterdam / Rotterdamse uitdaging
24 Samenvatting Snellere stijging dementie onder migranten Achterblijven herkenning Aangepaste diagnostiek noodzakelijk CCD Aangepaste zorgdiagnostiek Lager zorggebruik Gevaar overbelasting mantelzorger
25 Literatuur Wilemsen M, Mantelzorg ondersteuning in niet westerse Culturen. Denkbeeld 2012 Pharos, expertise centrum gezondheids verschillen, factsheet Mezzo feiten en cijfers Rosenbaum, dementia in elderly Turkish immigrants 2008 Alzheimer Nederland, feiten en over dementie en allochtonen 2014 Adelman S prevalence of dementia in african caribian, 2011 Br J Psych Van Wezel N, family care for immigrants with dementia, 2014 Dementia NTVG 4 mei 2013 over de grens F Kortman, transculturele psychiatrie 2010
26 Literatuur Broersen S, artsen in de knoop zonder tolkenvergoeding 2014, medisch contact Kwaliteitsnorm tolkgebruik bij andertaligen in de zorg, 2014 Nivel M Goudsmit et al Dementie diagnostiek bij oudere migranten, 2011 Tijdsch Gerontol Geriatr UIters E, Use of health care services by ethnic minorities2006 European Journa public health NIelsen T Assessment of dementia in ethnic minority patients 2010 Int Psychogeriatr Schellingerhout R Gezondheid en welzijn van allochtone ouderen 2004 SCP www huisarts en migrant farmacotherapie
Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater MC Slotervaart Amsterdam Dementie en Culturele Diversiteit DenHaag
Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater MC Slotervaart Amsterdam Dementie en Culturele Diversiteit DenHaag gejvc@slz.nl Afdeling Geriatrie MC ziekenhuis Amsterdam West 2004 Niet westerse migranten
Nadere informatieMigranten en dementie
Migranten en dementie Jos van Campen, Geriater Slotervaartziekenhuis 19 Mei 2014 Afdeling Geriatrie Slotervaart ziekenhuis Amsterdam West 2004 Verdeling migranten Nederland Verdeling in Amsterdam Niet-westerse
Nadere informatieOudere migranten en cognitieve stoornissen en dementie
Oudere migranten en cognitieve stoornissen en dementie Dag van de inhoud dr. J. Witlox, specialismegroep neurocognitieve stoornissen drs. Nour Alkaduhimi, specialismegroep ouderen Mijn moeder is dement
Nadere informatieDementiediagnostiek bij migranten. Mw. Dr. C.K. Jurgens, neuropsycholoog HMC Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde
Dementiediagnostiek bij migranten Mw. Dr. C.K. Jurgens, neuropsycholoog HMC Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieDementiescreening bij oudere migranten Obstakels en oplossingen
Dementiescreening bij oudere migranten Obstakels en oplossingen 4 oktober 2012 Özgül Uysal & Juliette Parlevliet Inhoud Is er een probleem? Wat is het probleem? Aanmelding, diagnostiek, behandeling De
Nadere informatieGroeiende culturele diversiteit en
Deelsessie 1. Groeiende culturele diversiteit en ziekenhuiscommunicatie #ZKH19 Chandra Verstappen Strategisch Adviseur & Projectleider Pharos Sessievoorzitter #ZKH19 Groeiende culturele diversiteit en
Nadere informatieDiversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit
Diversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit Prof. Dr. Walter Devillé Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg UvA Vluchtelingen en Gezondheid OMGEVING POPULATIE KENMERKEN GEZONDHEIDS-
Nadere informatieWelke allochtonen komen er in de Jeugd-GGZ: toegankelijkheid en diagnostiek. Albert Boon & Anna de Haan
Welke allochtonen komen er in de Jeugd-GGZ: toegankelijkheid en diagnostiek. Albert Boon & Anna de Haan Iedereen met psychiatrische problemen Filter 1 Hulpzoekenden Filter 2 Herkende problemen Filter 3
Nadere informatie! Kennismaking en ervaringen uit de praktijk. ! Voorbeelden uit de zorgpraktijk. ! Dementie bij allochtonen. ! Aandacht voor de familiezorgers
Multiculturele dementiezorg Programma Ine Bertens, Wijkverpleegkundige migrantenzorg Thebe & Özgül Uysal MSc, (neuro)psycholoog & projectleider (afd. Geriatrie/AMC)! Kennismaking en ervaringen uit de praktijk!
Nadere informatieCultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014
Cultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014 Helena Kosec Pharos h.kosec@pharos.nl 1 Inhoud Migranten definities Gezondheid epidemiologische verschillen Gezondheid verschillen in zorggebruik
Nadere informatieDementie & culturele diversiteit
Dementie & culturele diversiteit Signalering en toeleiden naar hulp Mw. F. Ettaher Huisarts Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde (in opleiding) Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling
Nadere informatieProject dichter bij de mens. Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg)
Project dichter bij de mens Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg) Feiten en Cijfers Aantal migrantenouderen in Nederland: Jaar 55+ 65+ 2010 183.000 72.000
Nadere informatieTOOLKIT Bekend maakt Bemind
TOOLKIT Bekend maakt Bemind 6. Migrantenouderen in cijfers Aantal migrantenouderen in Nederland Bron: (CBS-Statline, dec. 2016) Aantal AOW-gerechtigden in Nederland 3.059.000 Waarvan van migrantenafkomst
Nadere informatieOudere migranten: psychologische bijdragen
Oudere migranten: psychologische bijdragen Carolien Smits,, Congres Ouderenpsychologie, 2 februari 2017, Amsterdam Wat gaan we doen? 1. Presentatie over oudere migranten en psychologen 2. Uitproberen van
Nadere informatieThemabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg
Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos
Nadere informatieAllochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik
Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Roelof Schellingerhout 024 3653500 r.schellingerhout@its.ru.nl 5 februari 2013 Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en
Nadere informatieOuderen migranten en (psycho)psychiatrie. Meten is weten?
Ouderen migranten en (psycho)psychiatrie Meten is weten? Dag van de inhoud dr. J. Witlox, specialismegroep neurocognitieve stoornissen drs. Nour Alkaduhimi, specialismegroep ouderen Ouderen migranten in
Nadere informatieZorg na de diagnose. Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg
Zorg na de diagnose Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieN. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.
ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding
Nadere informatieHeeft mevrouw Alzheimer?
Heeft mevrouw Alzheimer? Dementie in de dagelijkse praktijk Marieke Perry, huisarts-onderzoeker Radboudumc Herkennen van dementie in de praktijk Mevr. Hendriks - 84 jaar VG: stabiele AP, wervelkanaal stenose,
Nadere informatieDiagnostiek & preventie van dementie
Diagnostiek & preventie van dementie Zeeland, 10 oktober 2013 Eric Moll van Charante, huisarts Afdeling Huisartsgeneeskunde AMC Nadelen vroegdiagnostiek 1. Fout-positieve diagnoses: onduidelijke consequenties
Nadere informatieDementie en Culturele Diversiteit
Dementie en Culturele Diversiteit 1 e Haags symposium over samenwerken en kwaliteit van zorg 21 september Wereld Alzheimer Dag Programma Lisette van den Heuvel 16:30 Opening 16:35 Inleiding Henk Kruithof
Nadere informatieCognitieve achteruitgang bij oudere migranten
Onderzoek Cognitieve achteruitgang bij oudere migranten Juliette Parlevliet, Özgül Uysal-Bozkir, Miriam Goudsmit, Jos van Campen, Rob Kok, Gerben ter Riet, Ben Schmand, Sophia de Rooij Inleiding Methode
Nadere informatieSterven bij dementie. studie arena 2011: sterven bij dementie 1. Progressie Alzheimer MMSE 30. vroeg mild matig ernstig. Prevalentie dementie
Prevalentie dementie Sterven bij dementie mannen vrouwen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde % populatie
Nadere informatie15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater
5:40 6:00 uur Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR Ouderenpsychiater % psychiatrische problemen bij Alzheimer 60 50 40 30 20 0 0 Zhao et al, J Affect Disord 205 Wanneer spreken van van een depressie?
Nadere informatieCijfers over dementie
Cijfers over dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieMigrantenouderen in cijfers
Migrantenouderen in cijfers Roelof Schellingerhout 1. Aantallen en demografie 2. Prognose 3. Inkomenspositie 4. Gezondheid en welzijn Aantallen en demografie Aantal (migranten) ouderen, 1 januari 2017
Nadere informatieMental Health in Ethnic Minority Youth. Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o.
Mental Health in Ethnic Minority Youth Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o. Het onderzoek Fase 1: Screening 1563 kinderen en jongeren Fase 2: Diagnostiek
Nadere informatieSociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1
Sociale steun Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1 Een vergeten aangrijpingspunt voor preventie van cognitieve achteruitgang & dementie? Richard Oude Voshaar Preventieve GGZ van vroeg tot later
Nadere informatieFacts & Figures Dementie
Facts & Figures Dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieWorkshop 2: Signalering en diagnostiek
Workshop 2: Signalering en diagnostiek Dr. Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid j.broeke@pharos.nl Wie in de zaal? Heeft u oudere patiënten (55+) met
Nadere informatieIk ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn
Ik ben uit de mode Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieCultuur-sensitieve aspecten in de zorg
Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant
Nadere informatieOntstaan Dementie Zorgketen Amsterdam Zuidoost en Diemen tot heden
Ontstaan Dementie Zorgketen Amsterdam Zuidoost en Diemen tot heden Bernadette Hessing Coördinator Dementie Zorgketen Amsterdam ZO-Diemen oktober 2012 1 Initiatief ontwerp fase - Via ZiZo is project groep
Nadere informatieEen praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies
Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Marloes Peeters Verpleegkundig Specialist GGZ mpjpeeters@vvgi.nl 12-12-2014 Agenda Probleem Vraagstelling
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatieDementie op jonge leeftijd
Dementie op jonge leeftijd Stand van zaken in de wetenschap 357 hits PubMed presenile young onset early onset dementia Wat zijn de ervaren problemen en behoeften van jonge dementerenden en hun familie
Nadere informatieRichtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar?
Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar? Doel van een richtlijn Vastleggen van wetenschappelijke kennis en expertise rond een bepaalde stoornis t.b.v. hulpverleners en cliënten.
Nadere informatieVerslag van het avondcongres over dementiediagnostiek
Verslag van het avondcongres over dementiediagnostiek bij ouderen met een migratieachtergrond, van donderdag 8 november 18 Verslag door Ann Claeys en Saloua Berdai -Chaouni, DiversElderlyCare, 16/11/ 18
Nadere informatieOpbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie
DEMENTIE Opbouw praatje Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie Definitie dementie Dementie is een syndromale diagnose, een ziekte
Nadere informatieDiabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner
1 Diabetes mellitus 2 Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner 2 Inhoud Epidemiologie Diagnostiek en behandeling in de diabetesketenzorg in Nederland Wat doet de praktijkondersteuner binnen
Nadere informatieEenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis
Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen
Nadere informatieSeminar Oudere migranten in Nederland Gezondheid en welbevinden. Fatima El Fakiri onderzoeker
Seminar Oudere migranten in Nederland Gezondheid en welbevinden Fatima El Fakiri onderzoeker Over wie hebben we het? 3 grote groepen migranten: Migratie uit voormalige koloniën Arbeidsmigratie Asielmigratie
Nadere informatieWie zorgt er voor de oudere migrant? NUZO-UMC Utrecht/ Hogeschool Utrecht Lectoraat Innovaties in de zorgprocessen van de Farmacie
Wie zorgt er voor de oudere migrant? NUZO-UMC Utrecht/ Hogeschool Utrecht Lectoraat Innovaties in de zorgprocessen van de Farmacie Bas Steunenberg Bas.Steunenberg@hu.nl 24/11/2016 Publicatie downloadbaar
Nadere informatieChronisch zieken en werk
Chronisch zieken en werk Prof. Ute Bültmann Sociale Geneeskunde, Arbeid & Gezondheid Universiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen 41. Nascholingsdag Stichting Nascholing Bedrijfs- en
Nadere informatieChecklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken
Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Eenvoudige checklist om overbelasting bespreekbaar te maken. Vind gemakkelijk de juiste worden voor een gesprek met mantelzorgers.
Nadere informatie'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland
'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid Waar hebben we het over? Achtergrond inzet
Nadere informatieEtnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden
Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden 4 e Landelijk Valsymposium 2 December 2016 Aantal 65-plussers en prognose (G4) 500000 400000 300000 200000
Nadere informatieInhoudsopgave volledig rapport
NIVEL/VUmc, 2005 72 pag. NIVEL bestelcode: W9.69 Prijs: 7,50 Verzendkosten: 2,50 ISBN: 90-6905-749-2 Deze samenvatting van onderstaand rapport is een uitgave van het NIVEL in 2005. De gegevens mogen met
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatieDe ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext
De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Jochem
Nadere informatieWorkshop dementie diagnostiek
Workshop dementie diagnostiek Bernard Prins, huisarts Medisch Centrum Gelderlandplein, lid Academisch Huisartsen Netwerk van het Vumc en Coöperatie Huisartsen in Amsterdam Zuid Karel Brühl, specialist
Nadere informatieBirgitte Schoenmakers Jan De Lepeleire DEMENTIE. Zakboekje voor de professionele zorgverstrekker
Birgitte Schoenmakers Jan De Lepeleire DEMENTIE Zakboekje voor de professionele zorgverstrekker Inhoud INHOUD 1. Epidemiologie en ziektebeeld 9 1.1 Epidemiologie en risicofactoren 9 1.1.1 Cijfers 9 1.1.2
Nadere informatie6 e mini symposium Ouderenzorg
6 e mini symposium Ouderenzorg Aanvullende diagnostiek bij dementie in de 1 e lijn Suzanne Boot, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts psychogeriatrie i.o. 28-09-2015 Pagina 1 6 e Mini symposium ouderenzorg
Nadere informatieSamenvatting Aanleiding en doelstellingen 155
154 Aanleiding en doelstellingen Dit proefschrift, met als titel Kwaliteit van leven meting bij Turkse en Marokkaanse kankerpatiënten. Vertaling en validatie van vragenlijsten, heeft als doel een bijdrage
Nadere informatieMasterclass DementieNet Vroege signalen dementie. Jan Oudenes 2017
Masterclass DementieNet Vroege signalen dementie Jan Oudenes 2017 Hoe herken ik vroege signalen van dementie? Programma: Welkom en kennismaking Inleiding Doel van de training Waarom is het belangrijk om
Nadere informatieRIVM rapport 260801002/2007. G Bos, MAM Jacobs-van der Bruggen, JK Ujcic-Voortman, DG Uitenbroek, CA Baan
RIVM rapport 260801002/2007 Etnische verschillen in diabetes, risicofactoren voor hart- en vaatziekten en zorggebruik Resultaten van de Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2004 G Bos, MAM Jacobs-van der Bruggen,
Nadere informatieGezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden
Gezondheidsvaardig in de Peel 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq
Nadere informatieInhoud. 0 Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie. Casuïstiek. herkomst voor zorgverlening door artsen... 8
XI 0 Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie 0.1 Inleiding............................................................................. 2 0.2 Mensen van allochtone herkomst in Nederland......................................
Nadere informatieDepressie en comorbiditeit. Studies in de huisartsenpraktijk naar voorkomen en gevolgen voor de zorg.
Samenvatting Depressie en comorbiditeit. Studies in de huisartsenpraktijk naar voorkomen en gevolgen voor de zorg. Inleiding (hoofdstuk 1) Een depressie komt vaak tegelijkertijd voor met een chronische
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28630 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haan, Anna Marte de Title: Ethnic minority youth in youth mental health care :
Nadere informatiePosterieure Corticale Atrofie
Posterieure Corticale Atrofie Diagnostiek en ondersteuning 18 juni 2019 Vivianne Teeuwen Verpleegkundig consulente dementie Hoeveel bekendheid is er met PCA? Posterieure Corticale Atrofie Neurodegeneratief
Nadere informatieJonge mensen met een dementie: Een bijzondere doelgroep
Jonge mensen met een dementie: Een bijzondere doelgroep Sandra Hazebroek, GZ-Psycholoog Christian Bakker, GZ-psycholoog Florence, Lokatie Mariahoeve Expertisecentrum voor jonge mensen met een dementie
Nadere informatieScreening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg
Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Dr. Carin Schröder Dr. Tanja Nijboer 29 september ALS congres Cognitie Wie gebruikt er screening voor cognitief
Nadere informatieZorg voor geest kost nog steeds het meest
Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn
Nadere informatieNederlandse Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) in de verslavingszorg
Nederlandse Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) in de verslavingszorg Korsakov Symposium 12-12-2014 Carolien Bruijnen, MSc Research Psycholoog cbruijnen@vvgi.nl Inhoud Ontwikkeling van de MoCA Onderzoek
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten
Nadere informatieGezondheid van oudere migranten in de vier grote steden Factsheet Gezondheidsenquête volwassenen en ouderen G4
Gezondheid van oudere migranten in de vier grote steden Factsheet Gezondheidsenquête volwassenen en ouderen G4 Nederlandse ouderen ervaren hun gezondheid als beduidend beter dan Marokkaanse, Turkse en
Nadere informatieEasycare-TOS: identificatie van kwetsbaarheid bij ouderen in de 1ste lijn
Easycare-TOS: identificatie van kwetsbaarheid bij ouderen in de 1ste lijn Els Bremer, senior adviseur projectbureau MAAT, sociaal wijkteam Janneke van Kempen, arts-onderzoeker, Geriatrie Marieke Perry,
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieZorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.
Zorgprogramma Lijf & Leven Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Levensverwachting met tot wel 20 jaar verkort 85% van patienten
Nadere informatieKwaliteit in Diversiteit. Presentatie Co-schap Huisartsengeneeskunde Rianne Langeveld 16 april 2010
Kwaliteit in Diversiteit Presentatie Co-schap Huisartsengeneeskunde Rianne Langeveld 16 april 2010 Inleiding Aanleiding en doel Feiten en stelling Arts-patiëntrelatie en ervaringen Oplossingen Casus en
Nadere informatieMeer mantelzorg IVM, Nivel en FBA ALV 4 juni 2013
Meer mantelzorg IVM, Nivel en FBA ALV 4 juni 2013 fase 2 in 2012 ontwerp van vier etnisch specifieke versies van een website zorgvoorjeouders waarom? etnische groepen verschillen in prevalentie van gezondheidsproblemen
Nadere informatieZorggebruik. 5.1 Inleiding. 5.2 Contact eerste lijn
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (H van Lindert, M Droomers, GP Westert.. Een kwestie van verschil: verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid
Nadere informatieDementie, regeren is vooruit zien. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde
Dementie, regeren is vooruit zien R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde Dementie Dementie is een dodelijke hersenziekte Dementie = zijn geest verliezen 10 % van de bevolking ouder dan 65 jaar heeft
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatieVergeetachtig of dement?
Dementie Riëtte Oudenaarden, verpleegkundig specialist geriatrie Vergeetachtig of dement? 2 1 Vergeetachtig of dement? 3 Dementie is meer dan vergeten Verstoring op meerdere domeinen. Lichamelijke problemen
Nadere informatieCulturele dilemma's in de spreekkamer
Culturele dilemma's in de spreekkamer Als normaal anders is Nathanja van Moppes, Huisartsopleiding AMC, Amsterdam & St. Pharos, Utrecht 15 mei 2018 Medisch Contact Live: De dokter en ethiek Disclosure
Nadere informatieOuderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan
Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan U moet de bakens verzetten en noch sterke drank, noch bier meer gebruiken: houdt u aan een matig gebruik van een redelijke
Nadere informatieMigranten met diabetes. OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc
Migranten met diabetes OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc PROGRAMMA WORKSHOP Casus Oorzaken minder goede zorguitkomsten Wat helpt? Nuttige
Nadere informatieNiet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld
Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld 1 Stichting Pharos Expertisecentrum gezondheidsverschillen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen Kaveh
Nadere informatieFactsheet gezondheid van vrouwen en mannen
Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen Aandeel vrouwen en mannen dat in het afgelopen jaar last heeft gehad van de 10 meest voorkomende langdurige aandoeningen/ziekten bij vrouwen*, 2011/2012 1 migraine
Nadere informatieDE ETNISCHE SAMENSTELLING VAN DE BEVOLKING
DEMOGRAFISCH PROFIEL SURINAMERS IN NEDERLAND Op een studiedag voor het Surinaams Inspraak Orgaan in juni 2011 heeft Prof. dr. Chan Choenni een inleiding verzorgd over de demografie van de Surinaamse gemeenschap
Nadere informatieDe toekomst van de zorg in een vergrijzende samenleving
De toekomst van de zorg in een vergrijzende samenleving Nieuwe visie op zorg noodzakelijk! Stijgende vraag naar zorg Kostengroei Grote vraag naar zorgpersoneel Verwachtingen burgers Meer eigen regie in
Nadere informatieINFOKAART ALLOCHTONEN EN GEZONDHEID ZORGGEBRUIK. Een tolk of tolkentelefoon wordt maar incidenteel gebruikt (1).
INFOKAART ALLOCHTONEN EN GEZONDHEID ZORGGEBRUIK Naast deze infokaart over allochtonen en zorggebruik zijn ook infokaarten beschikbaar over gezondheid (introductie op het thema) en over leefstijl bij allochtonen.
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieZiektebeelden Vormen van gedrag. Waar wordt gedrag door beïnvloed? Casus Kernelementen SOFI (DCM)
Ellen Bos-Ruijer, GZ-(neuro)psycholoog Wat gaan we doen? Ziektebeelden Vormen van gedrag. Waar wordt gedrag door beïnvloed? Casus Kernelementen SOFI (DCM) Ellen Bos-Ruijer, GZ-(neuro)psycholoog Algemeen
Nadere informatieBetere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden
Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute
Nadere informatieSociaal Innovatie Centrum. Brabantse proeftuin dementie inventarisatie
Sociaal Innovatie Centrum Brabantse proeftuin dementie inventarisatie Anne Daams, Laura Guichelaar, Luuk van Rooij & Jaap van der Heide 2-6-2017 Inhoud Gemeente Heusden... 2 Gemeente Waalwijk... 4 Gemeente
Nadere informatieDe integratie van Antillianen in Nederland. Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden
De integratie van Antillianen in Nederland Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden De integratie van Antillianen in Nederland Willem Huijnk - Wetenschappelijk onderzoeker
Nadere informatieScreening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg
Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg aan de hand van de Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) Carolien J. W. H. Bruijnen, MSc Promovendus Vincent van Gogh cbruijnen@vvgi.nl www.nispa.nl
Nadere informatieBijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming
Jaarrapport integratie 27 Jaco Dagevos en Mérove Gijsberts Sociaal en Cultureel Planbureau, november 27 Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming Mérove Gijsberts en Miranda Vervoort B11.1 Aandeel
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatieKwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar
Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei 19.00 uur tot 21.30 uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde bij de kwetsbare oudere
Nadere informatieVertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten. Amsterdam Edouard Buning november 2010
Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten Amsterdam Edouard Buning november 2010 Inhoud Opzet van het onderzoek Zorg aan migranten Taalachtergrond migranten Voorlichtingsmateriaal
Nadere informatieDementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013
Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie? 16.5 miljoen Nederlanders; 2.5 miljoen hiervan is 65+ (15%)
Nadere informatieChecklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen
Checklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Veel mantelzorgers zijn zelf ook patiënt Hogere therapietrouw kan door verbetering mantelzorgsituatie Eenvoudige
Nadere informatieFiguren en Tabellen. Tuberculose in Nederland 2011 surveillance rapport. behorend bij. Incidentie 0-2 >2-4 >4-6 >6-10 >10-20 >20-35
Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland 2011 surveillance rapport Incidentie 0-2 >2-4 >4-6 >6-10 >10-20 >20-35 december 2012 Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland
Nadere informatieInterculturele Communicatie & Interculturele Competentie
Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Kaveh Bouteh Senior trainer en adviseur bij PHAROS Adviseur interculturalisatie en diversiteitmanagement K.bouteh@pharos.nl Doelstelling: Hoe bereiken
Nadere informatie