Sociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Sociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1"

Ine Peters
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Sociale steun Voorspellen ziektelast van

aangrijpingspunt voor preventie van cognitieve

Richard Oude Voshaar Preventieve GGZ van vroeg

Alzheimer s & Dementiaa2007 Disclosure Levensloop

1 Sociale steun Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1 Een vergeten aangrijpingspunt voor preventie van cognitieve achteruitgang & dementie? Richard Oude Voshaar Preventieve GGZ van vroeg tot later RGOc, Brookmeyer et al, Alzheimer s & Dementiaa2007 Disclosure Levensloop perspectief op hersenveroudering 1 No conflicts of interest (but still working on..) 1 Muller et al,

Populatie Attributieve Factor (PAF) voor de ziekte van Alzheimer in Europa 1 Hoe kan sociale

1 222 000 Hypertensie (middelbare leeftijd) 12.0 6.8 492 000 Obesitas (middelbare leeftijd) 7.2 4.

6 978000 Laagopleidingsniveau 26.6 13.6 978000 Gecombineerd - 52.

ProefschriftJiscaKuipers 1,2,3 The importance of social relationships in the process of cognitive

achteruitgang 2 H-4 Lifelinessociale relaties & subjectieve geheugenklachten 3 2 Kuipers, Oude

Belang en impact van goede sociale relaties Operationalisatie sociale relaties Beschermt tegen:

2 Populatie Attributieve Factor (PAF) voor de ziekte van Alzheimer in Europa 1 Hoe kan sociale participatie beschermend zijn? Prevalentie (%) PAR (%) Attributieve casus (n) Diabetes Mellitus Hypertensie (middelbare leeftijd) Obesitas (middelbare leeftijd) Fysieke inactiviteit Depressie Roken Laagopleidingsniveau Gecombineerd Gecorrigeerdgecombineerd Useitor loseit 2. Cognitieve reserve 3. Stress reductie 4. Stimulans voor een gezondheidsbevorderende levensstijl 1 Norton et al, Lancet Neurology2014 ProefschriftJiscaKuipers 1,2,3 The importance of social relationships in the process of cognitive ageing H-2 Meta-analyse sociale relaties & dementia 1 H-3 Meta-analyse sociale relaties & cognitieve achteruitgang 2 H-4 Lifelinessociale relaties & subjectieve geheugenklachten 3 2 Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ Epidemiol Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ Geriatr Psychiatry 2016 Belang en impact van goede sociale relaties Operationalisatie sociale relaties Beschermt tegen: Depressie (Santini et al, 2014) Coronaire hartziekten (Hemmingway & Marmot, 1999) Functionele achteruitgang (Avlund et al, 2004) Mortaliteit (Holt-Lunstad et al, 2010) Structurele aspecten: Aantal sociale contacten Sociale activiteiten Kwalitatieve aspecten: Mate van sociale steun Eenzaamheid 2

3 Sociaalfunctionerenenontstaandementia 1 Resultaten: Frequentie van sociale contacten 1 Meta-analyse (PRISMA guidelines) 9 studies: 8 studies in de meta-analyse: RR = 1.57 [ ] Zoekstrategie Social relationships (meerdere termen) & dementia Specifieke analyse voor: 1. Social network size 2. Social participation 3. Frequency of social contacts 4. Loneliness 5. Satisfaction with social network 6. Other social relationships Resultaten: Grootte van het sociale netwerk 1 Resultaten: Eenzaamheid 1 8 studies: 5 studies in de meta-analyse: te heterogeen om te poolen 4studies: 3 studies in de meta-analyse: RR = 1.58 [ ] Resultaten: Sociale participatie 1 Resultaten: Tevredenheid met het sociale netwerk 1 8 studies: 6 studies in de meta-analyse: RR = 1.41 [ ] 4studies: 4 studies in de meta-analyse: RR = 1.25 [ ] 3

Conclusie m.b.t. dementie Sociaal functioneren en cognitieve achteruitgang Beperkt sociaal functioneren voorspelt ontstaan dementie Effect-size(RR) 1.41 Sociale participatie 1.

82 Fysieke inactiviteit 2 1.61 Hoge bloeddruk op middelbare leeftijd 2 1.59 Laag opleidingsniveau 2 1.

4 Conclusie m.b.t. dementie Sociaal functioneren en cognitieve achteruitgang Beperkt sociaal functioneren voorspelt ontstaan dementie Effect-size(RR) 1.41 Sociale participatie 1.57 Frequentie sociale contacten 1.58 Eenzaamheid 1.25 Tevredenheid sociale netwerk Effect-sizevergelijkbaar met gevestigde risicofactoren: Effect-size(RR) 1.85 Depressie Fysieke inactiviteit Hoge bloeddruk op middelbare leeftijd Laag opleidingsniveau Diabetes Mellitus 3 Cognitieve achteruitgang is domein specifiek: Vanaf middelbare leeftijd achteruitgang in: Snelheid van informatieverwerking Executieve functies Geheugen Relatief gespaard worden: Verbale functies Algemene kennis Achteruitgang meer dan gemiddeld: Mild Cognitive Impairment 1.37 Roken 1 Dinizet al Br J Psychiatry Norton et al, Lancet Neurology Vagelatoset al, IntEpidemiol Beydoenet al, BMC Public Health 2014 Maar: Reverse causality? Sociaal functioneren en cognitieve achteruitgang 1 Meta-analyse (PRISMA guidelines) Zoekstrategie Social relationships& cognitive decline Specifieke analyse voor: 1. Structurele sociale relatie 2. Functionele sociale relaties 3. Combinatie structureel & Functioneel Cognitieve achteruitgang bij de ziekte van Alzheimer 1 Resultaten: Structurele sociale contacten 1 31 studies: 19 studies in de meta-analyse 1 Jessen et al, AlzheimersDement

5 Resultaten: Functionele sociale contacten 1 Subjectieve geheugenklachten 1 12 studies: 8 studies in de meta-analyse 1 Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ GeriatrPsychiatry 2016 Resultaten: Structurele & functioneel gecombineerd 1 Variabelen 1 8 studies: 7 studies in de meta-analyse Subjectieve geheugenklachten: Heeft u geheugenklachten? Sociaal functioneren: Stabiele partnerrelatie Aantal personen in het huishouden Grootte sociaal netwerk (0-5 versus >5) Sociale activiteiten Kwaliteit sociale relaties Sociale steun Sociale productie functie theorie (SPT-IL) (affectie, gedragsbevestiging, status) 1 Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ GeriatrPsychiatry 2016 Conclusie m.b.t. cognitieve achteruitging 1 resultaten na 1.5 jaar FU 1 Sociale relaties voorspellen cognitieve achteruitgang: Kanttekening: veel heterogeniciteit Aard sociale relatie (structureel functioneel) verklaart een gedeelte Cognitie m.n. gemeten m.b.v. MMSE danwel dichotoom (MCI) Reverse causality, kan, maar minder waarschijnlijk omdat meta-regressie: geen effect toont van wel/niet excluderen MCI of dementie geen effect toont van duur follow-up 514 / 3963 (13%) incidente subjectieve geheugenklachten OR [95% B.I.]* P-value Baselinewaarde: Betere gevoelens van affectie 0.9 [ ].01 Betere gedragsbevestiging 0.9 [ ].02 Verandering t.o.v. baseline: Verlies partnerrelatie 2.0 [ ].06 Voldoende sociale steun (vs onvoldoende) 0.5 [ ].04 * Logistische regressie, gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, opleiding, fysieke Activiteit, alcoholgebruik, roken, depressie, cerebrovasculaire & cardiovasculaire ziekten 1 Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ GeriatrPsychiatry

6 Eindconclusies 1,2,3 Sociaal functioneren belangrijke risicofactor voor: Subjectieve geheugenklachten Versnelde cognitieve achteruitgang Mild Cognitive Impairment Dementie Vertraging ontstaan dementie met 2 jaar: minder patiënt! Preventie van dementie ook in het sociale domein! 2 Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ Epidemiol Kuipers, Oude Voshaar, et al, IntJ Geriatr Psychiatry

Vergelijkbare documenten

15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater

15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater 5:40 6:00 uur Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR Ouderenpsychiater % psychiatrische problemen bij Alzheimer 60 50 40 30 20 0 0 Zhao et al, J Affect Disord 205 Wanneer spreken van van een depressie?