Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum"

Transcriptie

1 Wat is dementie?

2 Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend kennis en ervaringen uit. Zo kunnen we ons steeds baseren op de nieuwste (wetenschappelijke) inzichten. Dit helpt ons om u de best mogelijke zorg te bieden.

3 Uw arts heeft met u besproken dat er bij u (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk was dit voor u een schok. Het kan ook zijn dat u hier al op voorbereid was. In deze folder willen we u en uw naasten wat meer uitleg geven over dementie. Ook leest u waar u terecht kunt voor verdere informatie en ondersteuning. Wat is dementie? Bij dementie raakt de verwerking van informatie in de hersenen verstoord. Op verschillende gebieden kunnen daardoor problemen ontstaan. U kunt moeite hebben met het opnemen en onthouden van nieuwe informatie. U kunt last hebben van vergeetachtigheid. Vooral van gebeurtenissen die kort geleden hebben plaatsgevonden. Niet alleen details worden vergeten, maar ook de grote lijnen of zelfs de hele gebeurtenis. Ook kunnen het verleden en het heden door elkaar heen gaan lopen. U kunt steeds meer moeite krijgen met denken, oordelen en begrijpen, maar ook met lezen, schrijven en rekenen. Het kan moeilijk voor u zijn om u te oriënteren: -- in tijd: u vergeet bijvoorbeeld welke dag het is; -- in plaats: u weet niet goed waar u bent; -- in persoon: u heeft moeite met het herkennen van mensen. Vaak ontstaan er problemen met het uitvoeren van allerlei dagelijkse activiteiten, zoals wassen, aankleden of het huishouden. Sociale vaardigheden kunnen afnemen en het voeren van een gesprek wordt steeds moeilijker. Soms ontstaan er ook veranderingen in de stemming en het gedrag. Bijvoorbeeld initiatiefverlies, somberheid, onrust en agressie. Welke vormen van dementie zijn er? Dementie is een verzamelnaam voor verschillende ziekteverschijnselen die allemaal te maken hebben met de verwerking van informatie in de hersenen. De ziekteverschijnselen worden veroorzaakt door niet-aangeboren afwijkingen van de hersenen. Er zijn verschillende aandoeningen die dementie kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn: 1

4 De ziekte van Alzheimer. Dit is de meest voorkomende vorm van dementie op hogere leeftijd. Stoornissen in geheugen en oriëntatie staan op de voorgrond. Vasculaire dementie. Hierbij is de dementie een gevolg van een verstoorde bloedtoevoer naar de hersenen. Mengvorm van de ziekte van Alzheimer en vasculaire dementie. Lewy-body-dementie. Hierbij begint de aandoening met loopstoornissen, valneiging en hallucinaties (het waarnemen van dingen die er niet zijn). Kenmerkend zijn verder de sterke schommelingen in de achteruitgang, en verschijnselen van de ziekte van Parkinson (bijvoorbeeld stijfheid en bevingen). Frontaalkwabdementie, ook wel frontotemporale dementie genoemd. Dit uit zich vooral in gedragsstoornissen of in een uitgesproken taalstoornis. Andere, zeldzamere vormen van dementie zijn dementie bij de ziekte van Parkinson, door hersenletsel bij ongelukken, door AIDS, door vergiftigingen, door medicijnen of alcoholmisbruik en door de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. De arts vertelt u van welke vorm van dementie er bij u (mogelijk) sprake is. Hieronder leest u hoe in totaal de verschillende vormen voorkomen: Ziekte van Alzheimer: 60-70% Vasculaire dementie: 5-10% Ziekte van Alzheimer met vasculaire kenmerken: 15-20% Lewy-body-dementie: 5-10% Overige oorzaken: minder dan1% Verschillende stadia Door middel van onderzoek kunnen we bepalen in welk stadium de dementie bij u is. Deze indeling in lichte, matige of ernstige dementie noemen we de Clinical Dementia Rating Scale (CDR). Uw arts vertelt u in welk stadium de ziekte bij u is. CDR 0 geen dementie. CDR 0,5 komt overeen met een lichte cognitieve stoornis. In medisch jargon noemen we dit Mild Cognitive Impairment ofwel MCI*. CDR 1 een lichte, milde ofwel een beginnende vorm van dementie. 2

5 CDR 2 CDR 3 een matige dementie. een ernstige dementie. * MCI: dit betekent dat er wel lichte cognitieve beperkingen zijn op het gebied van geheugen of informatieverwerking, maar dit is geen dementie. Welke behandeling is er mogelijk? Vertragen van het ziekteproces Over de hele wereld wordt onderzoek gedaan naar dementie. Er wordt gezocht naar de oorzaken, naar hoe we dementie kunnen voorkómen en naar betere behandelingsmogelijkheden. Helaas is dementie op dit moment nog niet te genezen. Wel zijn er medicijnen die de verschijnselen van de ziekte tijdelijk kunnen verminderen of vertragen.. Uw arts kan u hier meer over vertellen. Bestrijden van klachten De behandeling richt zich verder vooral op het bestrijden van klachten, zoals angst, onrust, agressie of slapeloosheid. Naast deze verschijnselen kunt u last hebben van klachten die niet door de dementie worden veroorzaakt, zoals slecht zien of horen, incontinentie (ongewild verlies van urine en/of ontlasting) en moeilijkheden met lopen. Uw behandeling is daarom ook gericht op het voorkomen en behandelen van deze klachten en op uw hele lichamelijke gezondheid. Experimenteel onderzoek Het Radboudumc en het Jeroen Bosch Ziekenhuis werken samen en doen wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe medicijnen of andere behandelmogelijkheden. Dit onderzoek vindt plaats in de vorm van studies. Uw arts kan u vertellen of u in aanmerking komt voor een van deze studies. Wat zijn de vooruitzichten bij dementie? Hoe de dementie verloopt, is afhankelijk van de onderliggende ziekte en verschilt ook nog eens van persoon tot persoon. Bij de ziekte van Alzheimer worden de 3

6 ziekteverschijnselen in de loop van de tijd helaas steeds ernstiger. In het begin staan geheugenproblemen op de voorgrond, maar later komen er andere verschijnselen bij. Bij andere vormen van dementie is probleemgedrag het meest opvallende ziekteverschijnsel, zoals bij frontaalkwabdementie. Hoe snel iemand achteruitgaat, is heel verschillend. Bij de ziekte van Alzheimer verergeren de gevolgen van de dementie vaak geleidelijk. Bij andere vormen van dementie wisselen de verschijnselen soms van dag tot dag of van week tot week (bijvoorbeeld bij vasculaire dementie of bij Lewy-body-dementie). De symptomen hangen ook af van uw omgeving: is deze veilig en vertrouwd of juist vreemd en daardoor beangstigend? Van invloed is ook het geduld en humeur van de mensen die de dementiepatiënt verzorgen. Daarom betrekken we ook uw familie en naaste omgeving bij uw behandeling. Tot slot speelt mee hoe uw eigen stemming en karakter is: bent u somber of juist opgewekt? Door verschil in karakter hebben patiënten met dezelfde vorm van dementie verschillende ziekteverschijnselen. Autorijden en dementie Heeft u de diagnose zeer lichte of lichte dementie (CDR 0,5 of 1)? Dan geldt sinds begin januari 2010 dat u onder voorwaarden zelf auto mag blijven rijden. De belangrijkste voorwaarde is dat u een rijtest bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) goed doorstaat. Deze kunt (en moet) u zelf aanvragen via de CBR website: Mensen met een matige of ernstige vorm van dementie (CDR 2 of 3) zijn altijd ongeschikt voor het besturen van een motorrijtuig. Waar kunt u terecht voor meer informatie en ondersteuning? Als u te horen krijgt dat u dementie heeft, kunnen er allerlei vragen opkomen bij u en uw naasten. Het is begrijpelijk dat u en uw naasten zich zorgen maken over de toekomst. De diagnose heeft een grote impact op uw leven. Met vragen kunt u terecht bij uw eigen huisarts of bij de geriater (in opleiding) op de polikliniek. 4

7 Contactgegevens Polikliniek Geriatrie Radboudumc Nijmegen: Casemanager Een deel van onze patienten komt niet uit onze directe omgeving. Per regio verschilt de organisatie van zorg. Wij kijken samen met u hoe het in uw regio georganiseerd is, en betrekken hierin ook uw huisarts. In veel regio s zijn casemanagers beschikbaar, soms is er in een gemeente een ouderenverpleegkundige of heeft een assistente van de huisarts deze functie. Internet Meer informatie over dementie kunt u ook op internet vinden: Over de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie: Over het aanvragen van zorg: Alzheimer Café U kunt ook terecht bij een zogenaamd Alzheimer Café bij u in de buurt. Elke maand is er een bijeenkomst. Bezoekers kunnen hier in alle openheid met elkaar praten over leven met dementie, onder leiding van een gespreksleider. De bijeenkomsten starten meestal met een inleiding door een deskundige of de vertoning van een film. Kijk op voor een Alzheimer Café in uw buurt. U kunt ook bellen met Alzheimer Nederland: Mantelzorger LOT is een vereniging voor mantelzorgers, voor praktische en sociaal-juridische informatie, steun en advies. Het telefoonnummer is Website: Vaak is er ook regionaal een steunpunt mantelzorg, vraag ernaar bij uw gemeente. 5

8 Radboud universitair medisch centrum

Dementie Radboud universitair medisch centrum

Dementie Radboud universitair medisch centrum Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in

Nadere informatie

Autorijden en dementie

Autorijden en dementie Dementie Bij u of bij uw naaste is een vorm van dementie vastgesteld. In deze folder vindt u informatie over dementie en de gevolgen ervan. Er bestaan zeer veel verschillende vormen van dementie, die elk

Nadere informatie

Dementie. Havenziekenhuis

Dementie. Havenziekenhuis Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.

Nadere informatie

Wat is dementie? 2 Gevolgen 2. Ziekteverloop bij verschillende vormen van dementie

Wat is dementie? 2 Gevolgen 2. Ziekteverloop bij verschillende vormen van dementie Wat is dementie? 2 Gevolgen 2 Ziekteverloop bij verschillende vormen van dementie Mogelijke gevolgen van de dementie 4 Behandeling 4 Medicijnen 4 Autorijden 5 Zorgen voor iemand met dementie 5 Levenstestament/Volmacht

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Dementie

PATIËNTEN INFORMATIE. Dementie PATIËNTEN INFORMATIE Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier

Nadere informatie

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s. Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Dementie

PATIËNTEN INFORMATIE. Dementie PATIËNTEN INFORMATIE Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst. Dementie

Informatiebijeenkomst. Dementie Informatiebijeenkomst Dementie KBO Bergeijk - November 2016 Kristien Jansen, Specialist Ouderengeneeskunde Ellen Rozel, GZ-psycholoog Valkenhof Vergeetachtigheid is niet altijd een teken van dementie!

Nadere informatie

Workshop dementie diagnostiek

Workshop dementie diagnostiek Workshop dementie diagnostiek Bernard Prins, huisarts Medisch Centrum Gelderlandplein, lid Academisch Huisartsen Netwerk van het Vumc en Coöperatie Huisartsen in Amsterdam Zuid Karel Brühl, specialist

Nadere informatie

Delirium of delier (acuut optredende verwardheid)

Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten

Nadere informatie

Opbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie

Opbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie DEMENTIE Opbouw praatje Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie Definitie dementie Dementie is een syndromale diagnose, een ziekte

Nadere informatie

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC In ons Alzheimercentrum zien wij mensen met verschillende vormen van dementie, of een vermoeden daarvan. Door intensieve samenwerking tussen verschillende afdelingen

Nadere informatie

Verschil tussen Alzheimer en Dementie

Verschil tussen Alzheimer en Dementie Verschil tussen Alzheimer en Dementie Vaak wordt de vraag gesteld wat precies het verschil is tussen dementie en Alzheimer. Kort gezegd is dementie een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen. Deze

Nadere informatie

EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington

EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington In Nederland wordt het aantal patiënten met dementie geschat op meer

Nadere informatie

Kennis met Koffie 2018 presenteert: Dementie. Om nooit te vergeten.

Kennis met Koffie 2018 presenteert: Dementie. Om nooit te vergeten. Kennis met Koffie 2018 presenteert: Dementie. Om nooit te vergeten. Themabijeenkomsten over dementie en alles wat daarbij komt kijken: van interactieve lezingen met voorbeelden uit de praktijk tot informatie

Nadere informatie

Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013

Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie? 16.5 miljoen Nederlanders; 2.5 miljoen hiervan is 65+ (15%)

Nadere informatie

Dementie in de palliatieve fase

Dementie in de palliatieve fase Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.

Nadere informatie

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer Ketenzorg dementie Wat is dementie? Dementie is niet één bepaalde aandoening, maar een ziektebeeld (syndroom) waarvan meer dan 60 oorzaken bekend zijn. Kenmerkend voor dit ziektebeeld is een combinatie

Nadere informatie

Verhoogde kans op een delier?

Verhoogde kans op een delier? Geriatrie Verhoogde kans op een delier? Maatregelen om een delier te voorkomen Inleiding U of uw naaste heeft een verhoogd risico op een delier. Dat heeft de verpleegkundige en/of uw behandelend specialist

Nadere informatie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen

Nadere informatie

Verhoogde kans op een delier?

Verhoogde kans op een delier? Verhoogde kans op een delier? Maatregelen om een delier te voorkomen Afdeling Geriatrie Inleiding U of uw naaste heeft een verhoogd risico op een delier. Dat heeft de verpleegkundige en/of uw behandelend

Nadere informatie

Delier Acute verwardheid.

Delier Acute verwardheid. Delier Acute verwardheid www.nwz.nl Inhoud Wat is een delier? 3 Wat zijn de verschijnselen? 3 De behandeling 4 Wat kunt u als naaste doen? 5 Nazorg 5 Uw vragen 6 Notities 6 * waar hij staat, kunt u ook

Nadere informatie

DEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.

DEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie. DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig

Nadere informatie

Dementie in het verkeer

Dementie in het verkeer Dementie in het verkeer Hartelijk welkom Ruud Bredewoud arts Hoofd Medische Zaken CBR Eric Lakenman Verkeersadviseur Politie Tanja Zevenbergen Casemanager Dementie Geriant 23 september 2013 Dementie in

Nadere informatie

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen Delier Informatie voor familie en betrokkenen Inleiding Op onze verpleegafdeling is een familielid, vriend(in) of kennis van u opgenomen. Tijdens uw bezoek aan de patiënt heeft u waarschijnlijk gemerkt

Nadere informatie

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Dementie

Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.

Nadere informatie

Het belang van Levensverhalen bij Dementie

Het belang van Levensverhalen bij Dementie Het belang van Levensverhalen bij Dementie 24 februari 2015 Inge van Rooij (coördinerend begeleider, Lunet zorg) Willem Lemmens (gedragsdeskundige, Lunet zorg) Ouder worden! Veroudering = Levensloop! Mensen

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst

Voorlichtingsbijeenkomst Voorlichtingsbijeenkomst 13 februari 2018 Voor: Adviesraad Sociaal Domein Goeree-Overflakkee Door: Joke van Dijk en Marloes Jacobs Ik wil dat dit niet wordt vergeten Filmpje Is het vergeetachtigheid of

Nadere informatie

Delier (acute verwardheid)

Delier (acute verwardheid) Delier (acute verwardheid) Informatie voor familie van patiënten met een delier Bij uw partner of familielid is er sprake van een delier of acute verwardheid. In deze folder kunt u lezen wat een delier

Nadere informatie

DELIER. Informatie voor partner, familie en vrienden

DELIER. Informatie voor partner, familie en vrienden DELIER Informatie voor partner, familie en vrienden Bij uw partner of familielid is er sprake van een delier of acute verwardheid. In deze folder kunt u lezen wat een delier is en waar de behandeling uit

Nadere informatie

Verschillende soorten van dementie. Door: Wim Dorst Geriatrisch verpleegkundige i.o

Verschillende soorten van dementie. Door: Wim Dorst Geriatrisch verpleegkundige i.o Verschillende soorten van dementie Door: Wim Dorst Geriatrisch verpleegkundige i.o 2013 Als je het niet meer weet. Wanneer is er sprake van dementie? Als er sprake is van meer dan één stoornis in de cognitieve

Nadere informatie

Vergeetachtig of dement?

Vergeetachtig of dement? Dementie Riëtte Oudenaarden, verpleegkundig specialist geriatrie Vergeetachtig of dement? 2 1 Vergeetachtig of dement? 3 Dementie is meer dan vergeten Verstoring op meerdere domeinen. Lichamelijke problemen

Nadere informatie

Acute verwardheid (delirium) op de Intensive Care

Acute verwardheid (delirium) op de Intensive Care Acute verwardheid (delirium) op de Intensive Care Op dit moment verblijft uw partner of familielid op de afdeling Intensive Care. Dit is een afdeling waar (ernstig) zieke mensen worden behandeld en verzorgd.

Nadere informatie

ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN

ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen

Nadere informatie

Alles voor dementie Zorg in elke fase

Alles voor dementie Zorg in elke fase Alles voor dementie Zorg in elke fase Als vergeten gewoon wordt Dementie is, voor alle betrokkenen en in alle fasen, een ingrijpende ziekte. Na de diagnose is er schrik en verwarring. U zult veel vragen

Nadere informatie

Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties. Ziekenhuis Gelderse Vallei Geheugenstoornissen Hulpverlenende instanties Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 2 Casemanager 2 Praktische zorgverlening 2 CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) 3 WMO 3 Psychosociale hulpverlening

Nadere informatie

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair

Nadere informatie

DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER ONTSTAAT MEESTAL SPONTAAN.

DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER ONTSTAAT MEESTAL SPONTAAN. Aubaine tekstproef CAPS_ZVZO 24-09-10 15:29 Pagina 4 VOOR U LIGT EEN EXEMPLAAR VAN HOUVAST VOOR MENSEN DIE OP ZOEK ZIJN NAAR MEER INFORMATIE OVER DEMENTIE EN DE VOORZIENINGEN EN MOGELIJKHEDEN DIE IN ZEEUWS-VLAANDEREN

Nadere informatie

Dementie na de diagnose

Dementie na de diagnose Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire

Nadere informatie

Laurens in t Slag. Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG

Laurens in t Slag. Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG Laurens in t Slag Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers LAURENS IN T SLAG Laurens in t Slag opent haar deuren in september 2012 Wat is een ontmoetingscentrum? Een ontmoetingscentrum

Nadere informatie

Probleemgedrag bij ouderen

Probleemgedrag bij ouderen Probleemgedrag bij ouderen Machteloos, bang of geïrriteerd. Zo kunnen medewerkers en cliënten in de thuiszorg zich voelen in situaties waarin sprake is van probleemgedrag. Bijvoorbeeld als een cliënt alleen

Nadere informatie

De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen

De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen Inhoud Inleiding 3 Wat is een delier? 4 Wat zijn de verschijnselen bij een delier? 4 Wanneer treedt een

Nadere informatie

Vroegsignalering bij dementie

Vroegsignalering bij dementie Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Milde geheugenproblemen

Hoofdstuk 1 Milde geheugenproblemen Hoofdstuk 1 Milde geheugenproblemen Meneer Ter Burg: Ik merkte al een tijdje dat mijn geheugen achteruitging. Maar je wilt het niet toegeven, hè? Mijn vrouw merkte het ook, zo bleek later. Op een gegeven

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend

Nadere informatie

Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson

Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson Geriatrie Neurologie Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson i Patiënteninformatie Wat kan de geriater voor u betekenen? Slingeland Ziekenhuis Algemeen De ziekte van Parkinson wordt vooral gezien

Nadere informatie

DEMENTIE EN MANTELZORG

DEMENTIE EN MANTELZORG DEMENTIE EN MANTELZORG Oorzaken vergeetachtigheid Oudere leeftijd Geneesmiddelen Voeding Lichamelijke problemen Psychische problemen Eenzaamheid Gevolg van een vorm van dementie Vergeetachtigheid Bijvoorbeeld:

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog... 1 Mogelijke gevolgen van een hersenbeschadiging... 1 Wat is een neuropsychologisch

Nadere informatie

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het

Nadere informatie

Behandeling met memantine

Behandeling met memantine Uw arts heeft u memantine voorgeschreven. In deze brochure staat informatie over de behandeling met memantine en de begeleiding. Deze brochure vervangt niet de adviezen van uw behandelend arts of die uit

Nadere informatie

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen

Nadere informatie

Verhoogde kans op een delier?

Verhoogde kans op een delier? Verhoogde kans op een delier? Maatregelen om een delier te voorkomen Afdeling Geriatrie Locatie Purmerend/Volendam Inleiding U of uw naaste heeft een verhoogd risico op een delier. Dat heeft de verpleegkundige

Nadere informatie

MCI Groep (Mild Cognitive Impairment) Dagactiviteitencentrum Inovum

MCI Groep (Mild Cognitive Impairment) Dagactiviteitencentrum Inovum MCI Groep (Mild Cognitive Impairment) Dagactiviteitencentrum Inovum Voor mensen die problemen ondervinden met het verwerken van informatie en/of geheugen en taal Dagactiviteitencentrum Inovum in Loosdrecht

Nadere informatie

Rijvaardigheid met of na een hersentumor

Rijvaardigheid met of na een hersentumor Rijvaardigheid met of na een hersentumor Inleiding Een aandoening aan de hersenen kan gevolgen hebben voor uw rijvaardigheid. Deze folder is bestemd voor patiënten die een hersentumor hebben (gehad) en

Nadere informatie

Dementie. Wat is dementie?

Dementie. Wat is dementie? Dementie Dementie is een ernstige aandoening, die het leven van mensen ingrijpend verandert. In Nederland zijn er ongeveer 250.000 mensen met dementie. De meesten krijgen dementie wanneer ze al op leeftijd

Nadere informatie

Dementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012

Dementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Dementie Zorg voor zilver ga voor goud Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Programma Signaleren van cognitieve achteruitgang Geheugenklachten vs dementie Verschillende vormen van dementie

Nadere informatie

Behandeling met galantamine

Behandeling met galantamine Behandeling met galantamine Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Voor deze hersenziekte kan de arts u medicatie voorschrijven. In uw geval is dit galantamine

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologisch onderzoek Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie?... 1 Mogelijke gevolgen van hersenproblematiek... 1 Wat is een neuropsychologisch onderzoek?... 2 Voorbeelden van neuropsychologisch

Nadere informatie

Antonius College: Dementie

Antonius College: Dementie Antonius College: Dementie Sprekers Karel van Wieringen internist ouderengeneeskunde Doetie Visser verpleegkundig specialist geriatrie Polikliniek Klinische Geriatrie Specifiek gericht op ouderen, maar

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend

Nadere informatie

Dementie, hoe verder?

Dementie, hoe verder? Dementie, hoe verder? Informatie voor familie en mantelzorgers Voorwoord 3 Wat is dementie 3 Soorten 3 Verloop 4 Behandelingsmogelijkheden 5 Omgangsadviezen 6 Tips voor de omgeving 7 Hoe verder? 7 Meer

Nadere informatie

Dementiepoli. Ouderen

Dementiepoli. Ouderen Dementiepoli Ouderen Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Met deze folder willen we u en uw familieleden en/of verzorgers graag informeren over de gang van zaken bij de dementiepoli.

Nadere informatie

Ik ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn

Ik ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn Ik ben uit de mode Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Medicatie bij milde of matige dementie

Medicatie bij milde of matige dementie Medicatie bij milde of matige dementie Helaas is dementie nog niet te genezen. Wel zijn er medicijnen die het proces bij de ziekte van Alzheimer, Lewy Body dementie en parkinsondementie kunnen vertragen

Nadere informatie

Dementievriendelijke samenleving. Kenniscirkel Dementievriendelijke Gemeente Wijchen, 8 maart 2016 Jo Robeerst, voorzitter Regio Nijmegen

Dementievriendelijke samenleving. Kenniscirkel Dementievriendelijke Gemeente Wijchen, 8 maart 2016 Jo Robeerst, voorzitter Regio Nijmegen Dementievriendelijke samenleving Kenniscirkel Dementievriendelijke Gemeente Wijchen, 8 maart 2016 Jo Robeerst, voorzitter Regio Nijmegen Prognose groei Inleiding Dementie Wat is dementie? Dementie in beeld

Nadere informatie

Acuut optredende verwardheid

Acuut optredende verwardheid Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets

Nadere informatie

Veel meer dan vergeten

Veel meer dan vergeten Veel meer dan vergeten 19 april 2017 Josephine Lambregts Jos van der Poel Programma Wat wil Alzheimer Nederland Vergeetachtigheid of dementie? Wat is dementie vormen en kenmerken Betekenis voor patiënt

Nadere informatie

inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast

inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding relatie mantelzorg samen afhankelijkheid chronisch gezondheid comfort gevoel handelen leven financiën administratie

Nadere informatie

vind. Uw manier van leven met dementie. Informatie over: Dementie

vind. Uw manier van leven met dementie. Informatie over: Dementie vind. Informatie over: Dementie Uw manier van leven met dementie. Wanneer u dementie vermoedt bij uzelf of bij uw familie, dan komt er veel op u af. Laurens helpt. In deze folder leest u over dementie

Nadere informatie

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2 Delier In deze brochure leest u meer over acute verwardheid, ook wel delier genoemd. Verder krijgt u informatie over de behandeling en wat u kunt doen. Acuut optredende verwardheid Delier is een vorm van

Nadere informatie

Voor mantelzorgers en vrijwilligers

Voor mantelzorgers en vrijwilligers Voor mantelzorgers en vrijwilligers Cursus en Thema 2014 VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 3 In drie bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 20140024 Delier.indd 1 1 24-01-17 14:02 Acuut optredende verwardheid (delier) Wat is acuut optredende verwardheid

Nadere informatie

Delier (acute verwardheid)

Delier (acute verwardheid) Geriatrie Delier (acute verwardheid) i Patiënteninformatie Thuis en in het ziekenhuis Slingeland Ziekenhuis Algemeen Vooral oudere mensen kunnen bij een lichamelijke ziekte thuis of in het ziekenhuis plotseling

Nadere informatie

WIJZER OVER GEHEUGEN. over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM

WIJZER OVER GEHEUGEN. over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM WIJZER OVER GEHEUGEN over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM Wijzer over geheugen GEORGIE DOM WIJZER OVER GEHEUGEN 1 e druk, september 2013 2013 Consumentenbond en Alzheimer Nederland Auteursrechten

Nadere informatie

Dementiepoli. Mondriaan. Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen. Ouderen. voor geestelijke gezondheid

Dementiepoli. Mondriaan. Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen. Ouderen. voor geestelijke gezondheid Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Dementiepoli Als je geheugen je in de steek laat... September 2011 Copyright Mondriaan

Nadere informatie

Over veranderend gedrag bij dementie & Wat is dementie?

Over veranderend gedrag bij dementie & Wat is dementie? ACTIVITEITENAANBOD VOORJAAR 2019 met getuigenis van een mantelzorger met o.a. thema s Over veranderend gedrag bij dementie & Wat is dementie? met een deskundig spreker van het expertisecentrum dementie

Nadere informatie

Delirium op de Intensive Care (IC)

Delirium op de Intensive Care (IC) Deze folder is bedoeld voor de partners, familieleden, naasten of bekenden van op de Intensive Care (IC) afdeling opgenomen patiënten. Door middel van deze folder willen wij u als familie* uitleg geven

Nadere informatie

De tijd van je leven

De tijd van je leven De tijd van je leven Dementie Het verschil tussen dementie en alzheimer. Dementie is een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen, die verschijnselen worden veroorzaakt door een ziekte. Er zijn ruim

Nadere informatie

dementie ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis

dementie ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis dementie ZorgSaam 1 2 Inleiding Dementie is een ernstige aandoening, die het leven van mensen ingrijpend verandert. In Nederland zijn er ongeveer 250.000 mensen met dementie. De meesten krijgen dementie

Nadere informatie

Ergotherapie. Beter voor elkaar

Ergotherapie. Beter voor elkaar Ergotherapie Beter voor elkaar Ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten Deze folder informeert u over ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten. Heeft u na het lezen van deze folder

Nadere informatie

Depressie bij verpleeghuiscliënten

Depressie bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen

Nadere informatie

Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson

Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson Informatie voor deelnemers Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson Geachte heer/mevrouw, Met deze brief willen wij u vragen om mee te doen aan medisch-wetenschappelijk

Nadere informatie

De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier)

De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid/delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen vanwege een ziekte, een ongeval en/of een operatie.

Nadere informatie

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Inleiding Neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog stelt met een psychologisch

Nadere informatie

De Kopgroep in Nieuwegein. Praten over en omgaan met uw dementie

De Kopgroep in Nieuwegein. Praten over en omgaan met uw dementie De Kopgroep in Nieuwegein Praten over en omgaan met uw dementie "In het begin vond ik het eng", vertelt Pieter. "Nu zeg ik het gewoon tegen iedereen: Ik heb Alzheimer." Omgaan met dementie Sinds de diagnose

Nadere informatie

Dementie, regeren is vooruit zien. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde

Dementie, regeren is vooruit zien. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde Dementie, regeren is vooruit zien R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde Dementie Dementie is een dodelijke hersenziekte Dementie = zijn geest verliezen 10 % van de bevolking ouder dan 65 jaar heeft

Nadere informatie

inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast

inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding relatie mantelzorg samen afhankelijkheid chronisch gezondheid comfort gevoel handelen leven financiën administratie

Nadere informatie

Training & themabijeenkomsten 2017

Training & themabijeenkomsten 2017 Training & themabijeenkomsten 2017 voor mantelzorgers en vrijwilligers Inhoudsopgave 3 4 7 10 11 Trainingen en themabijeenkomsten voor uw ontwikkeling Trainingen voor mantelzorgers Trainingen voor vrijwilligers

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening

Nadere informatie

na een hernia-operatie geheugenpoli ZorgSaam

na een hernia-operatie geheugenpoli ZorgSaam welkom adviezen op de na een hernia-operatie geheugenpoli ZorgSaam 1 2 Welkom op de geheugenpolikliniek U bent door uw huisarts of specialist doorverwezen naar de geheugenpolikliniek van ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen,

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Informatiefolder delier

Informatiefolder delier Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde

Nadere informatie

Behandeling met galantamine

Behandeling met galantamine Uw arts heeft u galantamine voorgeschreven. In deze brochure staat informatie over de behandeling met galantamine en de begeleiding. Deze brochure vervangt niet de adviezen van uw behandelend arts of die

Nadere informatie

Geheugenproblemen: Wat kunnen wij voor u betekenen?

Geheugenproblemen: Wat kunnen wij voor u betekenen? Geheugenproblemen: Wat kunnen wij voor u betekenen? Dit product is een samenwerkingsverband tussen Dijk en Duin, Zorgbalans Velsen en ViVa! Zorggroep. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Informatie

Nadere informatie

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen

Nadere informatie

Aandacht voor dementie

Aandacht voor dementie Aandacht voor dementie Informatie over dementie en de beschikbare hulp in de gemeente Heumen Samen staan we sterker! #Alzheimer Nederland gemeente Heumen leven samen Dementie is heel ingrijpend. Als u

Nadere informatie