Alzheimer: Wat u moet weten over deze complexe ziekte. Prof dr Marcel Olde Rikkert, Hoofd Afd Geriatrie/ Radboudumc Alzheimer Centrum

Transcriptie

1 Alzheimer: Wat u moet weten over deze complexe ziekte. Prof dr Marcel Olde Rikkert, Hoofd Afd Geriatrie/ Radboudumc Alzheimer Centrum

2 Alzheimer: wat moet je ervan weten -1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

3 I. Geriatrie = medisch specialist in het ziekenhuis voor de kwetsbare oudere patiënt met meerdere aandoeningen tegelijkertijd Combinatie van: Lichamelijk Geestelijk Sociaal Omnes, 2006/ SCP 2011

4 II. Verouderende brein: niet hopeloos!! Gekristaliseerde intelligentie: neemt toe M Richards and S Hatch, BMJ Oct 2011 MRC Unit for Lifelong Health and Ageing, London.

5 Does it all go together when it goes? Patrick Rabbitt Hum Exp Psychol 1993

6 Jeanne Calment 122, niet dement

7

8 No disease in the brain of a 115-year-old woman Wilfred F.A. den Dunnen, Wiebo H. Brouwer, Eveline Bijlard, Jeanine Kamphuis, Klaas van Linschoten, Ellie Egg... Neurobiology of Aging Volume 29, Issue

9 Alzheimer: wat moet je ervan weten -1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

10 Wat is veroudering? Jeanne Calment, oudste persoon ooit: 122 jr

11 Wegwerp Lichaam

12 Veroudering: Accumulate van schade!

13 Model: cognitie en veroudering normaal Traject 1 Traject 2 Traject 3 Buchman et al Neurology. 2008;71: Haroutunian et al Arch Neurol. 2008;65: repatie compensatie Alweer (g)een jaartje ouder Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

14 Homogeniteit!

15 Functie niveau (bv loopsnelheid) Leeftijd: Heterogeniteit Hoe? HC MPV Hoe word je 100?

16 Verschillen in veroudering! Genetische make-up verschilt Leeftijd-lang verschil stressoren: Tabak Alcohol Exercise Voeding Stress Verschil in ziekte last??????????

17 Verschillen in veroudering! Genetische make-up verschilt Leeftijd-lang verschil stressoren: Tabak Alcohol Exercise Voeding Stress Verschil in ziekte last Toeval

18 Deense tweeling studie (BMJ 2009, Kaare Cristenssen et al)

19 Alzheimer: wat moet je ervan weten -1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? Waarom? -3. Wat is er aan te doen?

20 Beinvloedbare factoren Leefstijl % lager risico dementie Meer scholing 19 % Niet roken 14% Lichamelijke activiteit 13% Niet somber 8% Geen hoge bloeddruk 5% Niet obees 2% Totaal 28% Norton et al, Lancet Neurology, 2014

21

22 GEHOOR 9 %

23

24

25 Hersenveroudering

26 Number of subjects with dementia Prevalentie Dementie Nederland Haaksma et al 2017 Dutch Med J 800, , , ,000

27 Subjectieve geheugenklachten Persoon heeft cognitieve klachten Geen beperkingen boven de leeftijdsnorm Geen problemen in het dagelijks leven Bv Naam niet weten.

28 Lichte cognitieve stroonis (MCI: mild cgnitive impairment) Vastgestelde cognitieve stoornissen: Meer dan normaal voor de leeftijd In geheugen of 2 gebieden Geen problemen in het dagelijks leven Geen delier of depressie

29 Dementie: diagnose Vastgestelde cognitieve stoornissen: In 2 gebieden: geheugen, taal, waarnemen, plannen/organiseren, gedrag of persoonlijkheid Problemen in het dagelijks leven Geen delier of depressie

30 Dementie: oorzaken Erfelijkheid Leeftijd Geslacht Risicofactoren

31 Dementie: voorkomen

32 Dementie: vormen Ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie GEMENGD!! Lewy body dementie Frontotemporale dementie Parkinson dementie

33 Ziekte van Alzheimer % geheugenstoornissen

34 Ziekte van Alzheimer

35 Beeldvorming geeft geen diagnose

36 Vasculaire dementie 25-30% van alle dementie Risicofactoren: - Hoge bloeddruk - Suikerziekte - Hoog cholesterol - Roken - Overgewicht

37 DTI: Diffusion Tensor Imaging

38 Vaatschade

39 Alzheimer: wat moet je ervan weten -1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

40 Verloop dementie Veranderd gedrag Somberheid/depressie Delier Toename zorg

41 Blijf op gewicht Bewegen Wat eraan te doen? Gezond eten Matig met alcohol Medicatie: matig effect Rivastigminepleister Oefen de geest Stop met roken Houd contact 41

42 Persoonsgerichte zorg

43 Beweging

44 Fysieke activiteit: Hersen doorbloeding Groeifactoren Slaap, voeding

45 Preventie voor en tijdens dementie In beweging blijven: ook sociaal

46

47 Voeding DASH diet (tegen hoge bloeddruk) Mediterranean diet

48 Mediterreneaan dieet W Willet, Harvard Med School Groente Vers fruit Olijf olie Zuivel Fis, kip Eieren 1-4/week Weinig (rood) vlees Wijn (beperkt) Weinig verzadigd vet

49 Ooms, Verbeek & Claassen JAMA Neurology Slaap AWAKE study HYPOTHESE Slaap vermindert hersenschade.

50 Dementiezorg van de toekomst? Langer thuiswonen Robotica Alles digitaal?

51

52 Alzheimer: wat moet je ervan weten -1.Not all misery: veel zelf aan te sturen -2.Wat gebeurt er? Syndroom dementie Onderliggende ziekteproces -3. Wat is er aan te doen? persoonsgericht/ netwerk

53 Netwerkzorg dementie Radboudumc Mensen met dementie en naaste helpen aanpassen