Geeft u leefstijladvies aan patiënten? Gezond leven is hot topic. Waarom leefstijl onderzoeken? De zin en onzin van leefstijlinterventies

Transcriptie

1 De zin en onzin van leefstijlinterventies De zin en onzin van leefstijlinterventies Dr. Astrid Hooghiemstra Amsterdam UMC Dr. Astrid Hooghiemstra Amsterdam UMC Gezond leven is hot topic Geeft u leefstijladvies aan patiënten? Wat is eigenlijk een gezonde leefstijl? Waarom leefstijl onderzoeken? Nog geen medicijn Toegankelijk Geen bijwerkingen Goedkoop 1

2 Waar gaan we naar kijken? Onderzoek naar: 1. Risicofactoren 2. Bewegen 3. Voeding / -supplementen 4. Slaap 5. Multidomein 6. Online Roken Hoge bloeddruk Overgewicht Licher et al. Plos Medicine Beïnvloedbare risicofactoren Hoe moet je dit interpreteren? 35% van dementiegevallen is toe te schrijven aan 9 beïnvloedbare factoren Leefstijlfactoren [ ] reflects the proportional reduction of incident dementia cases that [ ] would occur if risk factors were eliminated. Klein experiment Wilt u uw hand omhoog steken? Doet u uw hand naar beneden als één van deze risicofactoren op u van toepassing is Fysiek inactief Overgewicht Roken Hoge bloeddruk Diabetes Gehoorverlies Somber Sociaal geïsoleerd Opleiding < 12 jaar 2

3 Doet u uw hand naar beneden als één van deze risicofactoren op u van toepassing is Fysiek inactief Overgewicht Roken Hoge bloeddruk Diabetes Gehoorverlies Somber Sociaal geïsoleerd Opleiding < 12 jaar Leefstijl onderzoeken, makkelijk? Geen standaard Blindering Selectiebias Contrast creëren RCT: de gouden standaard Potentiele deelnemers Informed Consent Baselinemeting Randomisatie Duur lang genoeg? Hoe deelnemers gemotiveerd houden? Interventie Controle Gevoelig genoeg? Uitkomst Beweging e trial fysieke activiteit e trial fysieke activiteit met mensen met dementie Wat is de primaire uitkomstmaat? Primaire uitkomstmaat Gemixte resultaten Cognitief functioneren Heterogeniteit in opzet Methodologische beperkingen Groot et al. Ageing Research Reviews ExCersion-VCI Mechanisme = uitkomstmaat Vasculaire schade Wat is het mechanisme achter de relatie beweging cognitief functioneren? Primaire uitkomstmaat Secundaire uitkomtmaat Cognitief functioneren Annebet Leeuwis Hart-Brein Connectie Cardiale output Leeuwis et al. Alz & Dem TRCI Leeuwis et al. Alz & Dem TRCI

4 ExCersion-VCI Kan intensieve beweging de cerebrale doorbloeding verbeteren in patiënten met vasculaire schade in de hersenen? Vasculaire schade Interventie: 14 weken op de hometrainer Gepersonaliseerd programma Buddy voor motivatie en coaching Controlegroep: informatiebijeenkomsten Vasculaire schade Annebet Leeuwis Heart-Brain Connection Leeuwis et al. Alz & Dem TRCI Doel: n=40 + n=40 Momenteel: n=50 gerandomiseerd Resultaten in 2019 Wat leert dit ons? Voeding & supplementen $160 miljard >> supplementen $ 3 miljard >> Brain supplementen Supplementen niet getest op veiligheid of effectiviteit Misleidende advertentieteksten >> 11 feb: US Federal Drug Administration pakt 17 bedrijven aan Voeding MIND dieet Eet vooral: - Groene bladgroente - Andere groente - Bessen - Noten - Olijfolie - Volkoren granen - Vis - Bonen - Gevogelte - 1 glas wijn Probeer te beperken: - Boter - Kaas - Rood vlees - Frituur - Suiker Hosking et al. Alz & Dem 2019 (in press) NUDAD Waarom hebben mensen met dementie een ongezonde voedingsstatus? Vergeten mensen te eten? Verbruiken ze meer energie? Worden voedingsstoffen minder goed opgenomen? Zou gezonde voeding kunnen helpen om de cognitieve achteruitgang te vertragen? Ik ben op bezoek bij de MIND onderzoeksgroep in Chicago Francien De Leeuw Doel: richtlijnen gezonde voeding Astrid Doorduijn 4

5 Slaap Mijn slaappatroon van afgelopen nacht Slapen en alzheimer Cross-sectionele relatie tussen slaap en alzheimerbiomarkers Lucey et al. Ann Neurol 2018; Lucey et al. Sci Transl Med 2019 Multidomein interventies FINGER Ouderen verhoogd risico Multidomein Cognitie = meerdere leefstijlfactoren tegelijkertijd aanpakken. Waarom een goed idee? Additief of synergetisch effect 1+1=3.. Multifactoriele oorzaak van ziektes die dementie veroorzaken Kivipelto, et al. A&D 2013; Ngandu, et al. Lancet Ouderen verhoogd risico Ouderen verhoogd risico FINGER Multidomein Cognitie Multidomein Cognitie n = 631 Interventiegroep deed het % beter dan de controlegroep op: Cognitie algemeen Executief functioneren Verwerkingssnelheid n = 629 Kivipelto, et al. A&D 2013; Ngandu, et al. Lancet Ngandu, et al. Lancet

6 Wat leert dit ons? Online: HalloHersenen Met klachten E-Health Bruikbaarheid Linda Wesselman Euro-SCD project Review: Wesselman et al. Online multi-domain lifestyle programs for brain health. JMIR 2019 Wesselman et al. Alzheimers Dement De zin Genoeg associaties... Kan bijdragen aan een verminderd risico Heeft zin als preventie Belangrijk om te onderzoeken mechanisme en causale relatie vaak onduidelijk niet in de populatie die wij zien maar elimineren van risicofactoren is niet reëel, en voor 2/3 van de gevallen maakt het niks uit maar voorkomt dementie niet maar heel lastig en onzin van leefstijlinterventies Terug naar de klinische praktijk Er is niet altijd evidentie Bewijs: van observatie naar interventie Populatie: gezond, heel ziek: beetje ziek? Geen kant en klare adviespakketten Populatie onderzoek: baat het niet dan schaadt het niet Ongezonde leefstijl >>> gezonde leefstijl Gezonde leefstijl > perfecte leefstijl Hart-Brein Connectie Amsterdam Hart-Brein Connectie Nederland 6