Oude wijn en nieuwe zaken

Transcriptie

1 Oude wijn en nieuwe zaken Frans Hoogwegt Klinisch psycholoog-psychotherapeut Vakgroep Medische Psychologie Máxima Medisch Centrum 27 juni 2019

2 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering Wat is leefstijl? reductie stress Beloningssystemen in het brein Een aanzienlijk deel van de medisch gezien problematische vormen van stress hantering, gaat over het gebruik van voeding, alcohol, tabak, pijnstillers en psychofarmaca als onderdeel van een gestold gedragspatroon om gevoelens af te weren die ons niet goed uit komen. Deze middelen werken activerend op genotscentra in het brein, dempend waar het gaat om angst en zowel psychologisch als fysiologisch verslavend t.a.v. het dagelijks gebruik.

3 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering Wat is leefstijl? reductie stress Beloningssystemen in het brein Een aanzienlijk deel van de medisch gezien problematische vormen van stress hantering, gaat over het gebruik van voeding, alcohol, tabak, pijnstillers en psychofarmaca als onderdeel van een gestold gedragspatroon om gevoelens af te weren die ons niet goed uit komen. Deze middelen werken activerend op genotscentra in het brein, dempend waar het gaat om angst en zowel psychologisch als fysiologisch verslavend t.a.v. het dagelijks gebruik.

4 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering leefstijl interventie reductie stress Beloningssystemen in het brein voorlichting informatie Hoe doe je dat?

5 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering leefstijl interventie reductie stress Beloningssystemen in het brein voorlichting informatie interventie dient rekening te houden met álle aspecten van deze keten Hoe doe je dat?

6 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering Leefstijl verandering = gedragsverandering Als het om gedragsverandering gaat; waar zit die kennis? reductie stress Beloningssystemen in het brein Kennis over gedragsverandering in relatie tot gezondheid en ziekte is te vinden bij: Gedragsdeskundigen Medische psychologie Gedragstherapeuten Onderzoeksgroepen binnen de medische psychologie (circa 17 hoogleraren medische psychologie in NL) Wetenschapsdomeinen zoals de leerpsychologie (behaviorisme) Health Psychology Behavioral Medicine

7 gedragsverandering

8 genezen door gedragsverandering Is dat een nieuw idee? De neurofysiologie van autogene training en mindfulness: een nieuw jasje 1976

9 genezen door gedragsverandering: is dat een nieuw idee? De belangrijkste gezondheidsproblemen en oorzaken van vroegtijdig overlijden kunnen worden voorkomen door gedragsverandering met een gunstige kosten-baten verhouding

10 Chronische stress angst onzekerheid onveiligheid afweer coping eten roken drinken drugs medicatie leereffect: operante en klassieke conditionering reductie stress Beloningssystemen in het brein Maatwerk is essentieel waarbij voor de kwetsbare groep (20-30%) geldt dat verdere psychodiagnostiek noodzakelijk is om passend maatwerk te kunnen leveren. Analogie: Personalized medicine. Human Genome Project: maatwerk door genetische profielen. Zo ook hier: maatwerk door een persoonlijk psychologisch en fysiek profiel op te stellen. Hoe doe je dat?

11 Hoe doe je dat, leefstijl verandering? 1. Multidisciplinair werken 2. MDO 3. Rol voor verpleegkundig specialisten 4. Vroege detectie van kwetsbare groep door vragenlijsten (de omvang daarvan is circa % van de populatie) 5. Bij deze (4) groep verdere psychodiagnostiek; immers persoonlijkheidsproblematiek, depressie en angst beïnvloeden de resultaten van een herstelprogramma gericht op leefstijlverandering negatief. 6. Ontwikkelen van modules, die gericht zijn op activering van patiënten t.b.v. leefstijlaanpassingen. 7. Afhankelijk van ziektebeeld en de aard van de medische interventie pre-operatief en/of postoperatief modules aanbieden. 8. Bij het inrichten van de modules uitgaan van leerprincipes, reïnforcementschema s en gedragstherapie 9. Iedere patiënt krijgt afhankelijk van zijn persoonlijk profiel een specifieke, op maat gesneden set van modules 10. Iedere patiënt stelt persoonlijke doelen vast. Expliciet wordt vastgelegd wat de stappen zijn om dat doel te bereiken. 11. Gebruik maken van selfmonitoring- en telemonitoring-systemen 12. Gebruik maken van blended ehealth programma s en zo nodig cognitieve gedragstherapie. 13. Niet iedereen het zelfde aanbieden

12 Hoe doe je dat, leefstijl verandering? Voorbeelden: Bariatrische chirurgie Flow hart- en longrevalidatie Oncologische revalidatie. Hoofdpijnpoli

13 Oude wijn en nieuwe zaken In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie ligt uitstekende oude wijn. Maak gebruik van bestaande wetenschappelijke kennis. Drink en geniet mateloos. Denk na over een effectief verdienmodel voor zorgaanbieder én patiënt. Voer een gelimiteerd profijtbeginsel in. Kunnen we rond leefstijlgeneeskunde eindelijk nieuwe zaken gaan doen.