MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.
|
|
- Daniël van Veen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts.
2 Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)? 3. Wat zijn veel voorkomende klachten en wat is er aan te doen? Cognitieve stoornissen Vermoeidheid 1 Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking oktober 27, 2011
3 Revalidatie Revalidatie richt zich op het voorkomen, terugbrengen en genezen van (te verwachten) functionele gevolgen van een ziekte. 2
4 Revalidatie Revalidatie richt zich op het voorkomen, terugbrengen en genezen van (te verwachten) functionele gevolgen van een ziekte. Doel van de behandeling: Samen met u voorkomen van blijvende beperkingen of om uw beperking zo goed mogelijk in uw leven, uw omgeving en de maatschappij in te passen. 3
5 Revalidatie aspecten MS functie activiteiten participatie persoonlijke factoren omgevings factoren Het ICF-model van de WHO (2001) 4
6 Revalidatie in het kort: belasting belastbaarheid 5
7 Chronische ziekte Vanuit de overheid: streven naar kwalitatief betere zorg tegen lagere kosten. 6
8 Chronische ziekte Vanuit de overheid: Een oplossing: bevorderen zelfmanagement: ü patiënt houdt zelf de regie ü patiënt is mede verantwoordelijk streven naar kwalitatief betere zorg tegen lagere kosten. 7
9 Vragen bij zelfmanagement: Ø Wat weet ik van de ziekte? Ø Hoe ervaar ik de ziekte en hoe ga ik ermee om? Ø Hoe speel ik vroegtijdig in op veranderingen? 8
10 Coping Hoe men omgaat met de gevolgen van nare gebeurtenissen De coping stijl wordt gevormd door ervaring, persoonlijkheidskenmerken en gedragstijlen. Ø Taakgerichte coping Informatie zoeken Zaken op een rijtje zetten Ø Emotiegerichte coping Laten blijken van emoties (boosheid, verdriet), zorgen delen Positief denken Ø Vermijdingsgerichte coping Vermijden Gezelschap zoeken Afleiding zoeken Er is niet een goede of slechte coping stijl, dit hangt af van de situatie. 9
11 Relatie tussen coping en kwaliteit van leven Naarmate de tijd sinds ontstaan MS toeneemt, maken patiënten meer gebruik van emotiegerichte coping stijlen en neemt het gebruik van actieve/taakgerichte copingstijlen af. Maar: emotiegerichte copingstijlen correleren met een lagere kwaliteit van leven dan taakgerichte copingstijlen! 10
12 Wat kan ik ermee? Ø Bewust worden van eigen coping stijl Ø Aanleren actieve aanpak: wat kan ik wel/niet zelf doen? Bespreekbaar maken in directe omgeving MS team: Neuroloog MS verpleegkundige Revalidatieteam 11
13 Veel voorkomende klachten bij MS Ø Cognitieve stoornissen: 40-70% Ø Vermoeidheid: 75-92% Ø Depressieve stoornis: 27-54% Ø Angststoornissen: 25-40% Ø Seksuele stoornissen: 50-90% 12
14 Cognitie: het vermogen om iets te leren Voorkomende problemen: Ø geheugen-, aandacht- en concentratieproblemen Ø problemen met het denken en redeneren Ø gemis aan soepelheid Ø vertraagde informatieverwerking Ø afname van de cognitieve belastbaarheid 13
15 Cognitieve achteruitgang Ø Direct door MS Ø Indirect door MS Depressies/ verwerkingsproblemen Moeheid Slaapproblemen Stress Pijn Medicijnen 14
16 Wat kunt u zelf doen? Ø Herkennen Ø Direct of indirect gerelateerd aan MS? Ø Verwijzing revalidatiearts of NPO via neuroloog Ø Cognitieve revalidatie 15
17 Aandachtspunten cognitieve revalidatie Ø Verbeteren inzicht en acceptatie Ø Reductie stress, depressie, vermoeidheid Ø Aanleren compensatiestrategieën en belastingbelastbaarheidsprincipes Ø Geheugentraining Ø Aanpassen woon- en werksituatie 16
18 Vermoeidheid uit: zorgwijzer hersenaandoening en vermoeidheid Renate (32) heeft multiple sclerose: Ik vind het heel eng om MS te hebben. Je weet nooit wanneer het weer slechter zal gaan en ik heb steeds het idee dat ik mijn kinderen te kort doe. Door mijn vermoeidheid kan ik veel minder, en is er vaak weinig ruimte om plezier te maken. Voor mijn man is het ook heel zwaar. Door die vermoeidheid heb ik ook het idee dat ik een minder leuk mens ben. Ik heb nu wel een nieuwe werkplek waar ik op mijn eigen tempo en ongestoord aan de slag kan en ik hoop dat het dan wat beter wordt. Beperkingen in vroege fase worden meestal door vermoeidheid veroorzaakt. Vermoeidheid geeft aanleiding tot vermindering van kwaliteit van leven. 17
19 Waarom ben ik moe? Direct gevolg MS: Ø Samenhangend met ontstekingsproces in het zenuwstelsel Ø Beschadiging van specifieke hersengebieden Ø Verstoring van de hormoonhuishouding in de hersenen 18
20 Waarom ben ik moe? Indirect gevolg MS: Ø deconditionering Ø medicatie Ø depressie/angst Ø stress Ø slaapstoornissen pijn spasticiteit mictie problemen 19
21 Waarom ben ik moe? Ernst/beloop Ø de ernst ervan is niet altijd gerelateerd aan de ernst van andere MS-symptomen Ø verloop nauwelijks te voorspellen 20
22 Wat kan eraan gedaan worden? Ø Medicatie Amantadine Modafanil Antidepressivum Ø Energiemanagement (belasting/ belastbaarheid principes) Ø Gedragsverandering (aanpassen copingstijl) Ø Fysieke training 21
23 Mag ik gaan trainen? Invloed bewegen op vermoeidheid bij MS - Geen effect op algemene ziektebeloop MS - Indirect effect op vermoeidheid door verbetering fitheid - Voorkomen vicieuze cirkel - Wetenschappelijk onderzoek: verbetering spierkracht, conditie en mobiliteit 22
24 TREFAMS-ACE studie TREating Fatigue in Multiple Sclerosis Inclusiecriteria: Ø jaar Ø zelfstandig kunnen lopen (max 1 EK) Ø niet zwanger Aanmelding: via neuroloog/ms verpleegkundige/revalidatie-arts m.heine@dehoogstraat.nl 23
25 Revalidatie bij MS Haal eruit wat erin zit! Ga ik op een adequate wijze om met mijn ziekte of moet ik hulp hierbij vragen/inschakelen? Hoe blijf ik zo goed en zelfstandig mogelijk functioneren (in mijn leven/ mijn werk/mijn gezin en hobby s)? Bespreek klachten al in vroeg stadium met neuroloog/msverpleegkundige/revalidatiearts
26 DANK VOOR UW AANDACHT 25
LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD.
MS en COGNITIE LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD. WOENSDAG 12 OKTOBER 2011, DIACONESSENHUIS, LEIDEN. Mw. drs. M.W. Pleket Gz-/neuropsycholoog
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieHet neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer
Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde
Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieDeze brochure kwam tot stand met medewerking van Drs. P.H. Vrancken, Gz-psycholoog, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht.
Deze brochure kwam tot stand met medewerking van Drs. P.H. Vrancken, Gz-psycholoog, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht. Nationaal msfonds Voor meer informatie: Landelijk Bureau: Nationaal MS Fonds
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatie7/11/2016. HersenletselCongres B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel. Succes Marlou van Rhijn?
Disclosure belangen sprekers B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten & Ieke Winkens (Potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieUMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Multiple Sclerose en revalidatiebehandeling
UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Multiple Sclerose en revalidatiebehandeling UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Uw neuroloog, MS verpleegkundige of huisarts informeerde
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) Poli Neurologie
00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten
Nadere informatieCognitieve problematiek, enkele voorbeelden (en associatie met het niveau van neurologische beperkingen ) informatie
Disclosurebelangen spreker MSMS 25 november 2014, Christine Westerweel, GZ-psycholoog (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieCHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS
CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die onder behandeling zijn (geweest) en bekend zijn met chronische pijn. Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme.
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 4 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij
Nadere informatieCHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS
CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die onder behandeling zijn (geweest) en bekend zijn met chronische pijn. Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme.
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieVERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling VERMOEIDHEID DEFINITIE VERMOEIDHEID
VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling Mw.dr. Jetty van Meeteren, Revalidatiearts, Rijndam, RVE Erasmus MC VERMOEIDHEID Komt bij 60 tot 80% van de patienten voor Het
Nadere informatieHuid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige
Huid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige L I L I A N F I G E E S E N I O R V E R P L E E G K U N D I G E P O L I D E R M A T O L O G I E U M C / W K Z U T R E C H T Kwaliteit van leven Definitie
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieCognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger
Cognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger 26 november 2016 Dr. J.M.L. Henselmans, neuroloog Sonja de Jong Parkinson verpleegkundige Overzicht presentatie
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
REVALIDATIE Revalidatie bij kanker BEHANDELING Revalidatie bij kanker Tijdens en na de behandeling van kanker kunt u allerlei klachten krijgen. Zo gaat onder andere uw conditie achteruit. U kunt zich hierdoor
Nadere informatieMultiple sclerose en Kwaliteit van Leven
Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Dokter op Dinsdaglezing 24 september 2013 Dr. Brigit de Jong, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis en UMC St Radboud Programma + MS + Verschijnselen van MS + Medicamenteuze
Nadere informatieZiekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling
Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme De ziekte van Parkinson is een chronische progressieve neurologische aandoening. Bij deze ziekte gaat
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
Revalidatie Revalidatie bij kanker Vermoeidheid bij kanker BEHANDELING Revalidatie bij kanker Tijdens en na de behandeling van kanker kunt u allerlei klachten krijgen. Zo gaat onder andere uw conditie
Nadere informatieVERMOEIDHEID na een CVA
Vermoeidheidsrichtlijn in CVA-richtlijn 2 voorbeelden na een CVA De richtlijn Vermoeidheid in de praktijk Ernst Evenhuis & Isaline Eijssen Werk, p 100 Effectieve behandelmethoden voor het omgaan met de
Nadere informatieTim Peetoom, klinisch psycholoog
Tim Peetoom, klinisch psycholoog 1 e staps interventie: Psycho-educatiecursus voor patiënten en naastbetrokkenen 2e staps interventies: CGT, IPSRT, FFT 2e staps interventie: Verslaving, Traumabehandeling,
Nadere informatieRevalidatie. Revalidatie & Herstel
Revalidatie Revalidatie & Herstel De afdeling Revalidatie in het BovenIJ ziekenhuis is een onderdeel van de afdeling Revalidatie en Herstel. Met deze folder willen wij u graag vertellen wat wij voor u
Nadere informatieThemabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD
Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD Vermoeidheid en pijn bij IBD Behandelmogelijkheden Medische Psychologie Hanneke Robben Klinisch Psycholoog-Psychotherapeut IBD en vermoeidheid/pijn
Nadere informatieParamedische begeleiding bij Multiple Sclerose. Neurologie
Paramedische begeleiding bij Multiple Sclerose Neurologie Inleiding U bent in behandeling bij de neuroloog en de MS-verpleegkundige in het MSbehandelcentrum. De ziekte MS is een chronische ziekte waarbij
Nadere informatieParkinson en neuropsychiatrie
Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve
Nadere informatieFIBROMYALGIE FRANCISCUS GASTHUIS
FIBROMYALGIE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u fibromyalgie hebt. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. In deze folder proberen wij antwoord te geven op uw vragen.
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieIedereen is anders: de invloed van persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten
Iedereen is anders: de invloed van persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten Geprikkeld brein 19 okt. 2016, Swalmen Dept P&N, MHeNS, FHML Dept NP&PP, FPN Kent u haar? Kent u haar? Marlou
Nadere informatieAltijd moe... Jochem Verdonk
Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatieENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen
ENERGIEK Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen Achtergrond Bewegen is goed, voor iedereen! Dat is wat u vaak hoort en ziet in de media. En het is waar, bewegen houdt ons fit en
Nadere informatieZiekte van Parkinson en Parkinsonisme
Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme Locatie Arnhem - Doetinchem - Ede Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme De ziekte van Parkinson en Parkinsonisme kunnen ingrijpende gevolgen hebben. Niet alleen voor
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieRestverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam
Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Guillain-Barré syndroom (GBS) en CIDP Zijn aandoeningen van het
Nadere informatieSlaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening
Slaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening Annelies Dalman, neuroloog Jaarvergadering CVA, MS en Parkinson 4 april 2016 Slaap en vermoeidheid Inleiding Slaap Vermoeidheid MS en slaap
Nadere informatieleven met vermoeidheid omgaan met de gevolgen van een beroerte
leven met vermoeidheid omgaan met de gevolgen van een beroerte CVA Cerebro Vasculair Accident is de medische term voor een ongeluk in de vaten van de hersenen. In het dagelijks taalgebruik heet een CVA
Nadere informatieHet aanpassingsproces na confrontatie met een hart- of vaataandoening
Auteur: Jos van Erp j.v.erp@hartstichting.nl Het aanpassingsproces na confrontatie met een hart- of vaataandoening Maakbaarheid en kwetsbaarheid Dood gaan we allemaal. Deze realiteit komt soms sterk naar
Nadere informatieDe (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel. 13 november 2018
De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel Evelien Pirard Revalidatiearts Suzanne Lambregts Kinderrevalidatiearts 13 november 2018 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Hersenletsel = NAH = verzameling van
Nadere informatieBelangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is:
MS-Centrum Belangrijk Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: 1 Inleiding Heeft u onlangs de diagnose Multiple Sclerose (MS) gekregen? Of bent
Nadere informatieOncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER
Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie
Nadere informatieInleiding Wat is fibromyalgie? Oorzaak van fibromyalgie
FIBROMYALGIE 286 Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u fibromyalgie hebt. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. In deze folder proberen wij antwoord te geven op uw vragen. U leest meer over
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieMultidisciplinaire revalidatiegeneeskundige behandeling bij MS. Mw.dr. Jetty van Meeteren Revalidatiearts Erasmus MC Rotterdam
Multidisciplinaire revalidatiegeneeskundige behandeling bij MS Mw.dr. Jetty van Meeteren Revalidatiearts Erasmus MC Rotterdam ICF MODEL International Classification of funtion, disability and health (WHO
Nadere informatieDe mens achter de beroerte
De mens achter de beroerte Ketenavond Stroke Service Utrecht-UMCU Klaartje Verhoeven, GZ-psycholoog De Hoogstraat Revalidatie. 17 mei 2016 De mens achter de beroerte De ideale patiënt Psychologische factoren
Nadere informatieBehandelprogramma Moeheid bij MS
REVALIDATIE Behandelprogramma Moeheid bij MS BEHANDELING Behandelprogramma Moeheid bij MS Moeheid is een veel voorkomende klacht bij Multiple Sclerose (MS). Al vanaf het begin van de MS kan moeheid zorgen
Nadere informatieAngststoornis bij ouderen
Angst bij besluitvorming Dr. Saskia Teunisse klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog GERION & Amstelring Angststoornis bij ouderen Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie: Méést voorkomende psychiatrische
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieNiet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos
Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Wat is de definitie van Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?
Nadere informatieLeven met een amputatie. Chris Leegwater Vinke Psycholoog
Leven met een amputatie Chris Leegwater Vinke Psycholoog Amputatie 2 Amputatie is voor de geamputeerde meestal een ernstig trauma, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Naast het verlies van de
Nadere informatieVermoeidheid na NAH. Inhoud. HersenletselCongres A1 Ben je nog steeds moe? Dan moet je naar... toe!
A1 Ben je nog steeds moe? Dan moet je naar... toe! Overzicht van de huidige behandelingen van vermoeidheid na NAH Aglaia Zedlitz universitair docent, Universiteit van Leiden (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieScreening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg
Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Dr. Carin Schröder Dr. Tanja Nijboer 29 september ALS congres Cognitie Wie gebruikt er screening voor cognitief
Nadere informatieLeven met een hersenletsel: home sweet home?
Leven met een hersenletsel: home sweet home? Prof.dr. Caroline van Heugten ERNAH congres 17 sept. 2015, Hasselt Dept P&N, MHeNS, FHML Dept NP&PP, FPN Uw spreker... Mate van participatie Ziekte/aandoening
Nadere informatieOncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen
Nadere informatieBeweegprogramma ms in de eerste en tweede lijn
Beweegprogramma ms in de eerste en tweede lijn Carien Linders v.d. Lijcke fysiotherapeut PMC Heusdenhout, Breda lid NAHFysioNet Hoe ontstaan? Als opdracht voor cursus Neurorevalidatie... Aanvulling van
Nadere informatieScreening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg. Carin Schröder 30 september ALS congres
Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Carin Schröder 30 september ALS congres Wat doet u? Wie gebruikt er screening voor cognitief functioneren? Wie gebruikt
Nadere informatieRevalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog
Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Inhoud aanbod Reade voorlichtingsmodule samenwerken?!? Doelgroep pijn die langer
Nadere informatieCVA zorg, topsport voor ons allemaal. Dinsdag 11 april 2017
CVA zorg, topsport voor ons allemaal Dinsdag 11 april 2017 Onzichtbare gevolgen Daniël du Corbier Ergotherapeut / Cognitieve Revalidatie Therapeut (CPCRT) CVA in Nederland 46.000 CVA patiënten per jaar
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting GENETISCHE EN RADIOLOGISCHE MARKERS VOOR DE PROGNOSE EN DIAGNOSE VAN MULTIPLE SCLEROSE Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
Nadere informatieMultiple sclerose (MS)
Multiple sclerose (MS) T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieRevalidatie tijdens en na kanker
Revalidatie tijdens en na kanker Informatie en behandeling Revalidatie tijdens en na kanker Een medische behandeling voor kanker is zwaar, ook nadat de behandeling is afgerond. Het heeft veel impact. Lichamelijk,
Nadere informatieBespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019
Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen Jos van Erp Geen belangenverstrengeling d.m.v. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere vergoeding Aandeelhouder Of anders Disclosure belangen spreker Bewegen én berusten:
Nadere informatieWat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts. Inhoud
Wat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts Inhoud Multipele sclerose Overzicht behandelmogelijkheden Multidisciplinair revalidatieplan Casus Conclusie 1 Wat is MS? Typen MS Relapsing-Remitting
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieCVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Nadere informatieChapter 8. Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Angst is een menselijke emotie die iedereen van tijd tot tijd wel eens ervaart. Veel mensen voelen zich angstig of nerveus wanneer ze bijvoorbeeld
Nadere informatieHoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum
Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress
Nadere informatieParkinsoncafe april 16. Ziekte van Parkinson Cognitie
Parkinsoncafe april 16 Irene Vermeulen, Ziekte van Parkinson Cognitie GZ-psycholoog Brabantzorg Programma Dopamine en de hersenen Psychologische gevolgen Cognitie Neuropsychologisch onderzoek Dopamine
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieChronische pijn en chronische vermoeidheid bij jongeren Reigerbos
Chronische pijn en chronische vermoeidheid bij jongeren Reigerbos Chronische pijn en chronische vermoeidheid bij jongeren. Ik werd eindelijk serieus genomen. Revalidatiecentrum voor kinderen en jeugd Reigerbos,
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
REVALIDATIE Revalidatie bij kanker De mogelijkheden BEHANDELING Revalidatie bij kanker U kunt in het St. Antonius Ziekenhuis terecht voor verschillende revalidatieprogramma s bij kanker. Revalidatie bij
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING Multipele Sclerose (MS) is een neurologische aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De precieze oorzaak van MS is nog niet bekend. Gedacht wordt aan een combinatie
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieMultiple Sclerose. Poliklinische revalidatie
Multiple Sclerose Poliklinische revalidatie Voor wie is deze folder? Bij u is de diagnose Multiple Sclerose (MS) gesteld. De aandoening Multiple Sclerose kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijks
Nadere informatieDe blinde hoek van een Chronisch Zieke
Welkom De blinde hoek van een Chronisch Zieke Tamara Bijleveld-Coene ASKC/NVvA: Najaarscongres 8 November 2018 Praktijk: Coaching voor Chronisch Zieken Agenda 1. Introductie 2. Chronisch ziek in relatie
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieCognitieve klachten bij MS: een casusbespreking Er is geen sprake van belangenverstrengeling.
Disclosure Cognitieve klachten bij MS: een casusbespreking Er is geen sprake van belangenverstrengeling. Tim Vaessen Klinisch neuropsycholoog 4-10-2013 2 Overzicht MS en cognitie - Cognitieve klachten
Nadere informatieOnverklaard maakt onbemind
Onverklaard maakt onbemind 6 december 2012 Henriëtte van der Horst Dit komt aan de orde Wat is SOLK Werkwijze huisartsen LO?K-spreekuur Effectieve interventies/ lopend onderzoek Vragen en discussie 2 Wat
Nadere informatie1 Revalidatie bij kanker
De ziekte kanker is ingrijpend en kan uw leven flink overhoop halen. Tijdens en na de behandeling kunt u allerlei klachten krijgen. Soms gaat uw conditie achteruit. Misschien bent u moe, angstig of onzeker.
Nadere informatieSTAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen
Nadere informatieBehandeling voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel
Behandeling voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel Informatie voor (para)medici Zelf en samen redzaam Als betrokken professional kent u uw patiënt. U stelt of kent de diagnose en ziet welke behandeling
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieHartrevalidatie Persoonlijke doelen.
Hartrevalidatie Persoonlijke doelen www.nwz.nl Inhoud Persoonlijke doelstellingen 3 Wat mag u verwachten van hartrevalidatie? 3 Bewegen 3 Psychosociale steun 4 Een gezonde leefstijl 5 Meer informatie 6
Nadere informatieNiet Aangeboren Hersenletsel
Niet Aangeboren Hersenletsel diagnostiek en behandeling door de revalidatiearts Wie ben ik? Opleiding (neuro)psychologie in Utrecht (afgerond 2001) Opleiding geneeskunde in Utrecht Opleiding tot revalidatiearts
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek in het VUmc: wat heeft u eraan?
Diabetesbijeenkomst Wetenschappelijk onderzoek in het VUmc: wat heeft u eraan? Diabetesbijeenkomst Wat doet diabetes type 1 met het brein? Drs. Eelco van Duinkerken Cognitieve klachten http://www.youtube.com/watch?v=rgwbxe8zdc4&feature=related
Nadere informatieOndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)
ndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,
Nadere informatieMeer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding
Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Inhoud Verschijnselen van de ziekte van Parkinson Slaapproblemen Stemmingsproblemen
Nadere informatieLibra R&A locatie Leijpark. Neuromusculaire aandoeningen
Libra R&A locatie Leijpark Neuromusculaire aandoeningen Deze folder is bedoeld voor mensen met een neuromusculaire aandoening die daarvoor poliklinisch behandeld worden bij Libra Revalidatie & Audiologie
Nadere informatieTysabri. Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Tysabri Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds ms Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatie