Inhoud presentatie. Prevalentie van dementie ( Cognitief (dis)functioneren. Internationale cijfers (

Transcriptie

1 MBOG congres oktober 2005 Vitaminen, bewegen en cognitief functioneren van ouderen: wat weten we eigenlijk over de relatie? TNO Kwaliteit van Leven Bewegen en Gezondheid Inhoud presentatie Cognitieproblemen en dementie Homocysteine en B vitamines Vitamines en cognitie Bewegen en cognitie Lopend onderzoek dr. Marijke Hopman-Rock Vitamines, bewegen en cognitie oktober Cognitief (dis)functioneren Prevalentie van dementie ( Aantal ouderen Percentage cognitief disfunctioneren Mild Cognitive Impairment (Petersen et al, 2001) Dementie (bijvoorbeeld Ziekte van Alzheimer) Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Incidentie dementie ( Internationale cijfers ( Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober

2 MCI classification process (Winblad et al, J Intern Med, 2004 International Working group on MCI Opsporen van vroege symptomen van Dementie met de OLD (Hopman-Rock et al, 2000) Cognitive complaint Not normal for age Not demented Cognitive decline Essentially normal functional activities Een van de observaties volgens de OLD Mild Cognitive Impairment Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Dementie, Alzheimer Disease (AD) en MCI Homocysteine, foliumzuur, B6 en B12 Jaarlijke leeftijdspecifieke incidentie voor dementie en Alzheimer in de bevolking varieert van 0.8 (dementie) en 0.5 (AD) in de leeftijdsgroep van jaar, tot 3.4 (dementie) en 2.3 (AD) in mensen van jaar (Gao et al. 1998) De progressie cijfers van dementie en AD voor mensen met MCI variëren van 6% tot 25% per jaar. Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Homocysteine en de bloedvatwand Homocysteine wekt expressie en afscheiding op van MCP-1 en IL-8, veroorzaakt meer LDL Homocysteine nader bekeken Homocysteine spiegels nemen toe na de menopauze (Moustapha & Robinson, 1999) Kans op cognitieve achteruitgang 2.8 keer groter (p< 0.05) in personen met relatief hoge homocysteine spiegels (Dufouil et al, 2003) Witte stof afzettingen zijn niet de link tussen homocysteine en cognitie Verslechterde endotheel functie door homocysteine kan ten grondslag liggen aan hoger risico op hart- en vaatziekten (de Bree et al, Pharmacol rev, 2002) Geen verband tussen Bewegen en Homocysteine (de Bree) Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober

3 Foliumzuur, Homocysteine en Cognitie Folate (coadministration of B12) Lower homocysteine levels Moustapha & Robinson, Geriatics 1999 Prins et al, Neurology 2002 Dufouil et al, Ann Neurol 2003 Better cognitive performance in non-demented elderly Foliumzuur aanbevelingen voor ouderen Rydlewicz et al, Q J med: Totale aanbevolen dagelijkse inname bij ouderen (65-75 years) om plasma Homocysteine spiegels te verlagen is 926 mugram. Fioravanti et al (1997) Op grond van een kleine dubbelblinde gecontroleerde studie: 15 mg foliumzuur gedurende 60 dagen voor ouderen met cognitieve achteruitgang, verbetert het geheugen Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Opzet studie relatie Homocysteine, B11, B12, MCI en Dementie (AD en VaD) (Quadri et al, Am J Clin Nitr 2004) Resultaten Quadri et al, 2004 (J Clin Nutr, 2004) Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Hoe gezond is bewegen? Hoe gezond is Bewegen? aandoening primair preventief effect tertiair preventief effect coronaire hartziekten diabetes mellitus type II osteoporose CARA - ++ beroerte colon kanker ++ - cystic fibroses - ++ depressie epilepsie - ++ reumatische artritis - ++ lage-rug pijn + + artrose bewijskracht voor positief effect is overtuigend ++ sterke aanwijzing voor positief effect + aanwijzingen voor positief effect - geen aanwijzingen voor positief effect (Bewerking van Mosterd et al., 1996) determinant effect lichaamsgewicht +++ vetpercentage +++ LDL-cholesterolratio +++ HDL-cholesterolratio +++ glucosetolerantie +++ insulinegevoeligheid +++ botdichtheid +++ bloeddruk ++ coördinatie + reactievermogen + reactiesnelheid + geheugen + psychosociaal welbevinden + gemoedstoestand + zelfredzaamheid + zelfvertrouwen + zelfwaarde + Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober

4 Bewegen in Nederland NNGB Fit norm Combinorm Bron: TNO(OBiN 2003) 2004 oktober 2005 Vitamines, bewegen en cognitie 19 oktober 2005 Vitamines, bewegen en cognitie 20 Sporten, fietsen, wandelen in Nederland Welke interventies zijn geschikt? Bewegings Activerings Programma (BAP) voor demente mensen (Hopman-Rock et al, 1999) jr jr sport nooit fietst nooit wandelt nooit bron: TNO 2002 Gebaseerd op CBS cijfers Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Welke interventies zijn geschikt? NIB tv (AVRO Ned. 1 op werkdagen, 6.45 uur en 9.10 uur) Sportief wandelen Oudere reviews en meta-analyses over het effect van bewegen op cognitie in gezonde ouderen Tomporowski & Ellis 1986 Etnier, et al van Sickle et al Biddle & Faulkner NIBtv bereikt veel inactieve oudere vrouwen (Hopman-Rock et al, Prev Med 2005) Conclusie: Bewegen schijnt een positief effect te hebben op cognitie maar resultaten zijn soms tegenstrijdig en effectgrootte is klein. Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober

5 Recentere resultaten op gebied van bewegen en cognitie Laurin et al, Arch Neurol 2001 CIND= Cognitive Impairment-No dementia ~ MCI Laurin et al (Arch Neurol 2001) Random steekproef mannen/vrouwen > 65 jaar Bewegen geassocieerd met lagere kans op MCI, dementie en AD Yaffe et al (Arch Int Med 2001) Thuiswonende vrouwen > 65 jaar, 6-8 jaar follow-up. Meer bewegen op baseline cognitieve achteruitgang minder PA: None Low Moderate High Cases CIND/controls 169/ / / /731 OR (95% CI) ( ) ( ) ( ) 0.47 Test voor trend: P< Effect vooral bij vrouwen: rode cijfers Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober Zeer recente resultaten over de relatie tussen wandelen en cognitief functioneren Weuve et al, JAMA 2004 Nurses health study vrouwen jaar: Lange termijn bewegen, inclusief wandelen hangt samen met significant betere cognitieve functie en minder achteruitgang bij oudere vrouwen Abbott et al, JAMA, 2004 prospectieve cohort studie Honolulu-Asia Aging Study Mannen jaar Wandelen hangt samen met minder risico op dementie. Vitamines, bewegen en cognitie oktober Hypotheses voor de FACT studie (Hopman-Rock et al. 2005) Wandelen verbetert of stabiliseert cognitieve achteruitgang Foliumzuur (+ B12, B6) verlaagt plasma homocysteine spiegels en lagere plasma homocysteine levels leiden tot minder cognitieve achteruitgang Deze twee processen zijn onafhankelijk Vitamines, bewegen en cognitie oktober Opzet van de FACT studie (van Uffelen et al, 2005) N> 2000 selection baseline randomisation Beweeginterventies in FACT studie Sportief wandelen 2 maal per week -questionnaire -telephone interview exercise + A n = 37 exercise + B walking + A walking + B n = 40 n = 41 n = 40 intervention: li exercise follow-up, 6 months program mi walking program follow-up, 12 months Controle programma laag intensief Om te controleren voor groepseffecten 2 maal per week A of B pillen zijn Foliumzuur + B12, en B6 of Placebo Vitamines, bewegen en cognitie oktober Ondersteund door gemeente Alkmaar en Fonds voor het Hart Vitamines, bewegen en cognitie oktober

6 Wat weten we nu? Homocysteine stofwisseling is van belang Vitamine suppletie kan homocysteine verlagen Werkt wellicht op cognitie via kwaliteit van bloedvatwanden Bewegen heeft ook gunstig effect op cognitie Mechanisme nog onbekend Dank voor uw aandacht Dr Marijke Hopman-Rock Hoofd sector Bewegen en Gezondheid TNO Kwaliteit van Leven Co-director Work onderzoekscentrum TNO VU medisch centrum. Vitamines, bewegen en cognitie oktober Vitamines, bewegen en cognitie oktober