Het individueel beoordelen van groepswerk.

Transcriptie

1 SAMENWERKING: (G)EEN PROBLEEM Het individueel berdelen van grepswerk. Grepspdrachten zijn vr veel dcenten bewust gekzen instrumenten m te kmen tt een krachtige leermgeving. 1 Het zrgt vr een actieve inbreng van de leerling, waarbij deze het geleerde echt in de praktijk met brengen. Maar het begeleiden van de grepsprcessen, de samenwerking en het berdelen van het eindprduct stuiten sms p prblemen. In dit artikel wil ik met name ingaan p het prbleem m grepswerk p z n manier te berdelen dat het recht blijft den aan de individuele inbreng. Het berdelen van grepspdrachten levert bij leerlingen regelmatig veel ngenegen: Ik heb veel meer gedaan en de anderen krijgen net z n hg cijfer als ik. Dat is niet eerlijk. Ok de dcent heeft geregeld ditzelfde ngenegen: Eigenlijk is het niet rechtvaardig als ik hen allemaal hetzelfde cijfer geef, maar ja, het is grepswerk, dus zij krijgen maar één cijfer. Op deze manier staat het berdelen van het eindprduct centraal en niet de individuele bijdrage eraan. Als een dcent wel die individuele bijdrage mee wil wegen is dat met een aantal middelen eenvudig te bewerkstelligen. Berdelingscriteria. Een eerste stap m z n prduct van samenwerking ged te berdelen is het maken van gede berdelingscriteria, waarp berdeeld wrdt. Uitgangspunten daarbij vrmen: de inhudelijke bijdrage aan het eindprduct, de mate waarin is bijgedragen aan het plssen van prblemen, het huden aan afspraken en de bijdrage aan de werksfeer. Alle vier de nderdelen zijn daadwerkelijk ndig m tt een ged eindprduct te kmen. Naarmate een grep beter functineert ntstaat de kans dat er k meer gepresteerd wrdt dan de sm der delen. De grep stijgt dan uit bven het niveau dat individueel geleverd zu zijn. Stel je vr dat als eindprduct een tijdschrift wrdt gemaakt, dan zijn een (eind-)redacteur, tekstschrijver, tekenaar, ftgraaf, pmaak/lay-ut etc. ndig. 2 Dr de afznderlijke kwaliteiten van alle deelnemers in te zetten wrdt een ged tijdschrift pas mgelijk. Als er niemand ver redacteurs kwaliteiten blijkt te beschikken, zal je dat aan het tijdschrift merken. Maar je kunt ng z n gede redacteur erbij hebben, als de artikelen f het beeldmateriaal nvldende kwaliteit hebben dan wrdt het ng steeds niets. Zijn er één f meer zwakkere nderdelen, dan wrdt het eindprduct k navenant minder. Laat staan als één iemand zijn werk helemaal niet det. De dcent geeft tevren duidelijk aan he hij gaat berdelen dr niet alleen zijn criteria aan te geven maar k de verschillende niveaus van slecht tt excellent. De leerdelen wrden in diverse 1 Criteria vr een krachtige leermgeving: cmpleet, rijk en realistisch zijn en verwijzen naar (tekmstige) vlledige, vlwaardige en relevante bereps- en levenssituaties uitndigen tt activiteit de navigatie met langzamerhand wrden vergelaten aan de lerende leerlingen meten zveel mgelijk bij alle cmpnenten van het leren wrden betrkken leerlingen meten zich kunnen efenen in een grte verscheidenheid aan leervrmen en leeractiviteiten leerlingen meten hun leerhuding en leervaardigheden zdanig kunnen ntwikkelen dat zij steeds beter in staat zijn tt allerlei vrmen van zelfgestuurd leren en hun ervaringsleren cmbineren met reflectie en zelfgestuurd leren daarbij met rekening wrden gehuden met verschillen in leerstijlen en ntwikkeling van leervermgen bij leerlingen systematisch met het besef van eigen bekwaamheid bij de leerling wrden ntwikkeld 2 De prblematiek van het berdelen van presentaties wrdt hier niet behandeld. Een aantal prblemen die spelen bij berdeling van mndelinge presentaties zijn k terug te vinden in: Berkel, H. van en Bax, A., Tetsen in het hger nderwijs, Huten, 2006, blz

2 stadia vastgelegd. 3 Leerlingen kunnen dan zien hever zij gevrderd zijn in het leerprces. Deze stadia zijn gekppeld aan een berdeling (in cijfers f in wrden). De vrdelen van z n berdeling zijn: Dcent en leerlingen krijgen inzicht in wat gevraagd wrdt Het gaat uit van wat de leerling al kan (m.b.t. kennis, gedrag en huding) Het helpt bij het verantwrden van berdeling Een gede rubriek is een instrument m een leerling te laten leren Z n berdeling heeft dus vrdelen, als het ingezet wrdt m vraf duidelijk te maken wat berdeeld gaat wrden en he de niveaus wrden gemeten. Vr grepswerk en presentaties is dit een tijdsinvestering van de kant van de dcent die duidelijk lnt. Een vrbeeld vr een tijdschrift: Berdeling tijdschrift Vrwaarde: Het tijdschrift wrdt in crrect Nederlands aangeleverd met maximaal 4 taalfuten per pagina. (Gebruik niet alleen spellings- en grammaticacntrle van bijvrbeeld Wrd, maar lp de tekst ng ged na.) Berdeling Onderdelen Artikelen inhud Lay ut Beeldmateriaal Inclusief puzzels en dergelijke Strip/ cartn ,5 Vldende 5,5-7 Ged 7-8,5 (zeer ged, ) De inhud is njuist f geen eigen tekst Het tijdschrift kent een nverzichtelijk en rmmelig bladbeeld Niet passende ft s en tekeningen in nvldende heveelheid Niet passend bij het nderwerp f srt tijdschrift/ niet zelf gemaakt De inhud klpt ver het algemeen, maar er is weinig eigen inzicht aan tegevegd De lay-ut is redelijk cnsequent uitgeverd, maar sms rmmelig en ndrdacht Vldende materiaal aangeleverd, maar niet altijd passend Deels passend f ndersteunend bij het nderwerp/ zelfgemaakt maar slrdig De gebruikte brnnen zijn verwerkt tt een eigen geheel Cnsequent uitgeverd, Overzichtelijk. Passende illustraties: ndersteunend f aanvullend; Zelfgemaakte puzzel strips zelf gemaakt; zrgvuldig uitgeverd De gebruikte brnnen zijn p een eigen (riginele) wijze verwerkt tt iets nieuws (rekening hudend met de andere artikelen) Cnsequent, Overzichtelijk, Verhelderend kleurgebruik. (Origineel) Naast de ged gekzen illustraties van anderen k ng zelfgemaakte ft s en/f tekeningen etc. (met name ged gemaakt eigen materiaal) Zelfgemaakte strips/cartns van (zeer) gede kwaliteit passend bij het nderwerp Infrmatie verzamelen. He kmt de dcent nu aan de infrmatie m niet alleen het eindprduct maar k de weg ernaarte inclusief de individuele bijdrage te kunnen berdelen. De meeste grepspdrachten vinden deels in de lessen plaats. Dat geeft de dcent de mgelijkheid m via bservaties te zien wat leerlingen den, maar alleen vr dat deel dat in de les gebeurt. Daarnaast vraagt de dcent m tussentijds werk te laten zien f in te leveren. Hierdr kunnen vrtgangsgesprekken met de leerlingen geverd wrden m hen bij te sturen zwel p inhudelijk gebied als p samenwerkingsgebied. Hier kleeft wel een nadeel aan: het is een tijdrvende bezigheid 3 Hier wrdt gebruik gemaakt van het gedachteged van criterin referenced assessment uit het internatinale nderwijs. Zie k: C. van der Burg en L. Janssen-Kenders, Basisbek Activerende didactiek en samenwerkend leren. Amersfrt 2008.

3 binnen een les; niet alle grepen zullen steeds aan bd kunnen kmen. Vr een crrecte berdeling is het dus wel een hulpmiddel, maar niet een vldende basis. Om tch ver vldende infrmatie te beschikken kunnen lgbeken dienst den, waarin leerlingen de afspraken, de heveelheid tijd, de gebruikte beken etc. bijhuden. Er kleeft echter één grt nadeel aan: De meeste leerlingen zijn al niet z ged in plannen en zeker niet in het bijhuden van alles. Een (grt) aantal leerlingen zal het lgbek achteraf gaat invullen, waardr het veel van zijn waarde verliest. Daarmee km ik aan bij het instrument dat m.i. zeer geschikt is m de samenwerking en de individuele bijdrage eraan ged te berdelen: Gestructureerde Evaluaties. Evaluaties bieden de mgelijkheid m terug te kijken p het prces van samenwerking. Tijdens de samenwerking kunnen er allerlei keuzes gemaakt wrden, die achteraf bezien bijvrbeeld tt scheve verhudingen blijken te hebben geleid. Een evaluatie biedt het vrdeel, dat dit alsng vastgesteld kan wrden. Een nadeel is dat k hier wenselijke antwrden kunnen wrden geleverd, hetzij mdat leerlingen denken te weten wat de dcent wil lezen, hetzij mdat andere grepsleden die afdwingen. Omdat de leerlingen de evaluaties individueel schrijven, gebeurt dat in de praktijk verigens zeer weinig. Feitelijk blijkt een mix van deze middelen het best te werken. Dr duidelijke leerdelen en berdelingscriteria aan te geven weten leerlingen waaraan hun werk met vlden. Dr hen in de lessen waarin zij aan het grepswerk mgen werken regelmatig tussenstanden van het werk te laten aanleveren, krijg je als dcent inzicht in de knelpunten. Dr af te spreken dat zij tijdig zelf prblemen in de samenwerking bij de dcent aankaarten, wrden zij zelfverantwrdelijk vr het grepsprces (en bij prblemen stuurt de dcent vanzelfsprekend bij f grijpt in). De schriftelijke eindevaluatie is vervlgens het afrndende nderdeel p basis waarvan je als dcent de cijfers individueel kunt verdelen. Een vrbeeld van z n evaluatiefrmulier staat hiernder: Evaluatiefrmulier vr samenwerkingspdracht. Vul nderstaand frmulier in dr een vrgedrukte berdeling te markeren f dr een eigen berdeling neer te zetten bij anders. Naam leerling Jijzelf, naam: naam naam naam Criteria Werkte mee met de anderen Vldende Ged Vldende Ged Vldende Ged Hield zich aan de afspraken Vldende Ged Vldende Ged Vldende Ged Zcht naar plssingen als er prblemen waren Vldende Ged Vldende Ged Vldende Ged

4 Heveelheid geïnvesteerde tijd buiten de lessen (vr jezelf in afgernde uren en vr de anderen aankruisen wat van tepassing is) Aantal uren: veel meer, meer, evenveel minder, veel minder veel meer, meer, evenveel minder, veel minder Tevredenheid ver de bijdrage aan het eindprduct Vldende Ged Vldende Ged Vldende Ged Leerlingen vullen als het werk is ingeleverd het frmulier in. Als dcent heb je dr middel van je bservaties en gesprekken met de leerlingen al een aardig beeld he alles verlpen is. De individueel ingevulde evaluaties vullen dit beeld aan. Op basis van de binnengekmen infrmatie zijn dan verschillende acties mgelijk: 1. De infrmatie van de leerlingen stemt nderling vereen en klpt met de waarnemingen van de dcent. De individuele cijfers kunnen wrden vastgesteld p basis van het eindprduct en deze infrmatie. Bijv. de leerling die meer heeft gedaan krijgt een hger cijfer en degene die minder heeft gedaan een lager cijfer. 2. De infrmatie van de leerlingen stemt nderling vereen, maar klpt niet met de waarnemingen van de dcent. De dcent bespreekt dit verschil met de grep en vraagt naar extra infrmatie. Als hij de indruk heeft dat de vereenstemmende infrmatie bij de leerlingen nder druk van één van de grepsleden tt stand is gekmen, dan spreekt hij de leerlingen afznderlijk. Pas dan vlgt de definitieve individuele berdeling. 3. De leerlingen geven nderling tegenstrijdige infrmatie ver elkaars werk en bijdrage. De dcent gaat een gesprek aan met de grep, waarin hij drvraagt ver de individuele bijdrage van elk grepslid, zwel p inhud als p prces. De leerlingen krijgen z een beter zicht p het he en waarm van hun verschillende evaluaties en gaan begrijpen waarm er een bepaald cijfer per persn wrdt gegeven. (Grepen waarin de samenwerking niet z ged verliep en er zelfs ruzie ntstnd, blijken dit erg te waarderen. De verstandhuding tussen de leerlingen nderling is na z n gesprek in de meeste gevallen sterk verbeterd.) De grepsleden zijn zelf het beste p de hgte van het verlp van het grepsprces. Zij zijn zelf k het meest verantwrdelijk vr een ged verlp ervan. Bij het nagaan van de individuele bijdrage aan het ttale prces van samenwerking is het dan k vr de hand liggend m hun rdeel ver die samenwerking dr middel van een evaluatie hierbij te betrekken. De dcent krijgt z inzicht in de samenwerking en ieders individuele bijdrage eraan. Op basis van deze infrmatie is hij in staat m het eindcijfer van het grepsprduct m te rekenen naar individuele

5 cijfers. Een 7 vr het eindprduct kan p deze manier vr de ene leerling bijvrbeeld een 9 betekenen en vr een andere een 5. Leerlingen die niets tt weinig uitveren liften niet meer mee naar een eindcijfer dat zij ttaal niet verdiend hebben. Leerlingen die wel hard werken aan hun eigen bijdrage maar in het geheel niet samenwerken, zullen dit k merken aan hun eindcijfer, want de samenwerking is een substantieel nderdeel gewrden van berdeling. Leerlingen hebben p deze manier van het begin af aan beter inzicht wat er berdeeld gaat wrden, he dat gebeurt en wanneer. Dit verhgt hun mtivatie m niet alleen aan het eindresultaat bij te dragen, maar daadwerkelijk aan het hele prces. De dcent krijgt daardr bvendien de kans m k echt en sneller in te grijpen bij samenwerkingsprcessen die nvldende ged gaan. De uiteindelijke berdeling van het eindprduct kan p twee manieren gedaan wrden. Het verdient aanbeveling m deze bij het begin meteen aan de leerlingen bekend te maken. A. Het individuele resultaat wrdt vastgesteld p basis van de gegevens van de leerlingen en de berdeling van het eindprduct aan elkaar te relateren: relatieve nrmering. Het gemiddelde cijfer van alle deelnemers is gelijk aan het eindcijfer vr het eindprduct. Ieder lid krijgt aan de hand van de eigen bijdrage een cijfer dat is afgeleid van het eindcijfer. De bijstelling gebeurt p basis van meer/minder inzet, kleine/grte bijdragen aan plssingen etc. Het grte vrdeel is dat het direct inzichtelijk is vr leerlingen. Een nadeel is dat bij een zeer hg cijfer vr het eindprduct de nietsdener ng altijd een redelijk cijfer krijgt. Dit prbleem is bijvrbeeld te ndervangen dr iemand die er met de pet naar git, tijdens het werken aan het prduct uit de grep te halen f dr hem een aanvullende pdracht te geven. B. Het individuele resultaat van grepswerk wrdt vastgesteld dr een aantal nderdelen apart te berdelen en het gemiddelde daarvan bepaald het individuele eindcijfer/ eindrdeel: gestandaardiseerde nrmering. Het grte vrdeel van een gestandaardiseerde nrmering is dat er een bjectiever kader ntstaat. Het nadeel is dat tijdens het leerprces het bijna niet mgelijk is m alle nderdelen vr alle grepen en grepsleden individueel te meten. Al is het alleen maar mdat je als dcent bij een aantal nderdelen van het werken leerprces niet f nvldende aanwezig bent. Een ander nadeel is dat het frmuleren van gede standaarden vr elke, individuele inbreng vaak prblematisch is vanwege de verschillende taken. Standaarden frmuleren waaraan het eindprduct met vlden is wel ged te den, maar det weer minder recht aan de diverse, individuele inbreng bij een grepspdracht. Het betrekken van evaluaties bij de berdeling leidt tt een heldere en duidelijke wijze van summatieve tetsing van grepsprcessen. Het belangrijkste resultaat is dat leerlingen zich bewust wrden dat het hele werkprces meetelt in de eindberdeling. En dat draagt bij tt een individuele, rechtvaardiger berdeling. Js de Pater dcent Gdsdienst Levensbeschuwing aan het Alberdingk Thijm Cllege, te Hilversum

6 dcent aan de Fntys Hgeschl Thelgie Levensbeschuwing, te Utrecht en

7