Gezondheidsmonitor Ouderen. Gemeenterapport Steenwijkerland

Transcriptie

1 Gezndheidsmnitr Ouderen Gemeenterapprt Zwlle 2011 GGD IJsselland Annette Baltissen Sandra Brsbm Lidewij van den Berg Marja de Jng Ingrid van Aart 1

2 1 Inleiding Gemeentelijke verantwrdelijkheid Standaardisering Onderzeksppulatie Leeswijzer Achtergrndkenmerken Inleiding Geslacht en leeftijd Burgerlijke staat en samenstelling huishuden Opleiding Etniciteit Financiële situatie Sciale mgeving en vrije tijd Inleiding Tevredenheid cntacten Sciale steun Sciale veiligheid Eenzaamheid Mantelzrg ntvangen Mantelzrg geven Maatschappelijke participatie Leefstijl Veding Bewegen Overgewicht Rken Alchl Lichamelijke gezndheid Ervaren gezndheid Functinele beperkingen Chrnische ziekten en aandeningen Slaap- en kalmeringsmiddelen Vallen Psychische gezndheid Welbevinden Regie ver eigen leven Zich zrgen maken Angst en depressie Huiselijk geweld Wnen en wnmgeving Huidige Wnsituatie Verhuiswens Ventilatie binnenshuis Welzijnsvrzieningen Openbaar verver Samenvatting van de belangrijkste resultaten Referenties: Bijlagen: Vragenlijst Tabellenbek 2

3 1 Inleiding 1.1 Gemeentelijke verantwrdelijkheid De meest in het g springende ntwikkeling in het landelijke uderenbeleid is het stimuleren van het zelfstandig blijven van de uderen en alles wat hiermee samenhangt. Hierbij valt te denken aan mantelzrg, WMO en wnvrmen geschikt vr uderen. Op grnd van de Wpg brengt de GGD IJsselland vr alle regigemeenten peridiek de gezndheidstestand van een specifieke leeftijdscategrie in kaart. In dit rapprt wrden de resultaten beschreven van de gezndheidsmnitr nder de inwners van 65 jaar en uder in de gemeente. Naast infrmatie ver de gezndheidstestand levert de mnitr k andere infrmatie, zals de mate van bekendheid van vrzieningen, de wensen p het gebied van wnen en de mate waarin men mantelzrg ntvangt dan wel verleent. De gemeenten maar k wningcrpraties en welzijn- en zrginstellingen kunnen deze infrmatie gebruiken bij het evalueren en frmuleren van hun lkale beleid. Naast de gemeentelijke rapprtages wrden er twee reginale factsheets pgesteld: een factsheet Gezndheid en leefstijl en een factsheet Wnen, welzijn en zrg. In deze factsheets zijn verbanden tussen nderwerpen uitgewerkt en wrden aanbevelingen vr het gezndheidsbeleid gedaan. In dit rapprt wrden de gemeentelijke resultaten besprken Standaardisering De landelijke verheid stimuleert de standaardisering en unifrmering van de vragen die in de verschillende mnitren wrden gesteld. GGD Nederland, het RIVM, TNO en Z-rg (nu Actiz) werken hierin samen. Standaardisering vergrt de vergelijkbaarheid van de resultaten p reginale en landelijke schaal. In dit kader hebben de GGD en die zijn vertegenwrdigd in Kring Ost-Nederland beslten de uderenmnitr gezamenlijk uit te veren. In het huidige nderzek is daarm zveel mgelijk gebruik gemaakt van landelijke standaardvraagstellingen. Omdat dit in het vrige nderzek (2001) niet het geval was, is vergelijking met de resultaten van vier jaar geleden niet altijd mgelijk. Ouderen die in instellingen wnen vallen buiten het bereik van dit nderzek, mdat de preventieve gezndheidszrg vr uderen zals beschreven in de Wpg zich in eerste instantie niet richt p deze grep uderen. 1.3 Onderzeksppulatie De uderenmnitr is afgenmen in de 12 gemeenten in de regi IJsselland in Onder de zelfstandig wnende inwners van 65 jaar en uder is een gezndheidsvragenlijst verspreid. Met behulp van de gemeentelijke basisadministratie is hiervr een a-selecte steekpref getrkken. Uit elke gemeente werden plussers in de steekpref pgenmen, zdat betruwbare uitspraken p gemeenteniveau kunnen wrden gedaan. In ttaal zijn in de regi IJsselland 8400 vragenlijsten uitgezet. De vragenlijst bestnd uit vragen ver de vlgende nderwerpen: achtergrndkenmerken, lichamelijke gezndheid, zelfredzaamheid en zrg, verver, welzijn, mantelzrg ntvangen, mantelzrg geven, welzijnsvrzieningen, sciale mgeving en vrije tijd, gedrag en leefstijl, negatieve ervaringen in huiselijke kring, wnsituatie en financiële situatie. In de gemeente werden 600 vragenlijsten uitgezet en zijn er 363 bruikbaar vr analyse. Dit betekent een respns van 61%. Dr weging is de nderzeksgrep representatief gemaakt vr de samenstelling van de uderenppulatie in de regi wat betreft leeftijd, geslacht en wngemeente. 1.4 Leeswijzer In dit rapprt is iedere paragraaf als vlgt pgebuwd: Een beschrijving van het thema met waar mgelijk landelijke cijfers De resultaten van ; Vergelijking met de reginale cijfers; Indien mgelijk vergelijking met de resultaten van drie jaar geleden (trends). 1 De factsheets aan te vragen bij Ria Schiltman, f via de mail: r.schiltman@ggdijsselland.nl 3

4 In dit rapprt wrden de gegevens weergegeven in een percentage. Tenzij anders wrdt vermeld gaat het m het percentage van het ttaal, dus van de gehele steekpref in de gemeente. In het rapprt wrden twee leeftijdscategrieën met elkaar vergeleken, te weten mensen van 65 tt 75 jaar en mensen van 75 jaar en uder. Ok wrdt er gekeken naar een verschil in geslacht. Indien wrdt getetst p verschillen, dan wrdt een significantieniveau aangehuden van 5%. Bij de interpretatie van tabellen en cijfers is enige vrzichtigheid en plettendheid p zijn plaats. Vral wanneer de resultaten van vruwen wrden afgezet tegen die van de mannen, kan vertekening ptreden mdat vruwen gemiddeld uder wrden dan mannen. 4

5 2 Achtergrndkenmerken 2.1 Inleiding Demgrafische kenmerken spelen een belangrijke rl bij het verklaren van verschillen in gezndheid, welzijn, zrgcnsumptie en behefte. Met het stijgen van de leeftijd verandert de samenstelling van de bevlking. Het aandeel vruwen en het aantal alleenstaanden neemt te met de leeftijd. Het pleidingsniveau is gemiddeld genmen lager dan dat van jngere leeftijdsgrepen en een aanzienlijke grep uderen heeft een laag inkmen. In dit hfdstuk wrden de achtergrndkenmerken geslacht, leeftijd, burgerlijke staat, samenstelling huishuden, pleiding, etniciteit en financiële situatie beschreven. 2.2 Geslacht en leeftijd Vlgens de prgnse van het CBS zullen er in ,4 miljen 65-plussers in Nederland zijn, waarvan 0,8 miljen 80-plussers (een kwart van de uderen). In Nederland wrden we niet alleen gemiddeld uder, k de grep udste uderen greit gestaag. Het aandeel 80-plussers binnen de grep uderen zal stijgen van 26% in 2009 tt 40% in In Nederland wnt ngeveer 95% van de uderen van 65 jaar en uder zelfstandig. In Nederland bestnd p 1 januari 2010 de grep 65-plussers vr 44% uit mannen en 56% uit vruwen. De grep uderen in Nederland bestaat vr 55% uit jarigen en vr 45% uit 75- plussers. In de nderzeksgrep in is 47% van de 65-plussers man en 53% vruw. Gezien de hgere levensverwachting van vruwen zien we dat he uder de grep, he grter het verschil in aandeel man en vruw. Er zijn meer jarigen in de nderzeksgrep dan 75-plussers: 53% is jarig en 47% is 75 jaar f uder. 2.3 Burgerlijke staat en samenstelling huishuden Een partner is vaak een belangrijke brn van steun bij (gezndheids)prblemen. Over het algemeen hebben gehuwden minder gezndheidsprblemen dan nit-gehuwden f verweduwden. Mensen die gescheiden zijn hebben de meeste gezndheidsprblemen. Relatief veel uderen zijn alleenstaand. Binnen de grep 65-plussers in Nederland was p 1 januari 2009 het merendeel van de mannen (75%) gehuwd. Het aandeel gehuwden nder vruwen was een stuk kleiner (45%). Bijna de helft van de jarigen is alleenstaand. Er zijn bijna 3 keer zveel alleenstaande vruwen als mannen van 65 jaar en uder. In is 70% van de uderen samenwnend, 85% van de mannen en 59% van de vruwen. Van de 65 tt 75 jarigen is 81% samenwnend en van de 75 plussers is 58% in samenwnend. Niet alle alleenstaanden wnen in een éénpersnshuishuden. Terwijl 41% van de vruwen alleenstaand is, wnt 38% van de vruwen alleen. Vr mannen en beide leeftijdsgrepen zijn de verschillen tussen alleenstaand zijn en alleen wnen niet z grt. Trend: Het percentage uderen dat in alleen wnt is afgenmen met 33% in 2007 naar 27% in Ok ligt het percentage alleenwnenden in lager dan het reginale gemiddelde van 33%. 5

6 2.4 Opleiding Opleiding en inkmen geven tezamen een indicatie vr de sciaal ecnmische situatie van de respndenten. De sciaal ecnmische psitie hangt weer samen met verschillen in de gezndheid, zwel wat betreft levensverwachting als geznde levensjaren. Van de uderen in heeft 26% geen pleiding f alleen lager nderwijs gevlgd. Zesenveertig prcent heeft lager berepsnderwijs f MAVO gevlg. Ok in blijkt dat naarmate mensen uder zijn, het pleidingsniveau in het algemeen lager is. Mannen hebben gemiddeld een hgere pleiding gevlgd dan vruwen. Tabel 2.1: pleidingsniveau uderen jaar 75-plussers man vruw ttaal % % % % % Lager nderwijs f geen pleiding LBO, MAVO HAVO, VWO, MBO HBO, WO Trend: In 2007 was het pleidingsniveau in lager dan dat het nu in 2010 is. Er zijn vral minder uderen die lager nderwijs f geen pleiding hebben gevlgd. In 2007 was dit ng 36%, in %. Het pleidingsniveau in kmt vereen met het pleidingsniveau in de regi. 2.5 Etniciteit In 2010 was 12,4% van de 65-plussers in Nederland allchtn. Slechts 2% van de uderen in is niet in Nederland gebren. 2.6 Financiële situatie Vrijwel iedereen in Nederland krijgt AOW als hij 65 jaar f uder is. Daarnaast bestaan er vr 65- plussers allerlei inkmensverruimende maatregelen, waar uderen recht p hebben, afhankelijk van hun inkmenssituatie. Inkmensverruimende maatregelen zijn: huurteslag, zrgteslag, belastingaftrek, kwijtschelding gemeentelijke heffingen, aftrek specifieke zrgksten, bijznder bijstand, tegemetkming bij ziekte f handicap en verversvrziening. Tabel 2.2: inkmenssituatie uderen jaar 75-plussers ttaal heeft alleen AOW heeft enige meite met rndkmen Achtentwintig prcent van de uderen in heeft alleen AOW. Er zijn meer vruwen en meer 75-plussers met alleen AOW dan mannen en jarigen. Twaalf prcent van de uderen geeft aan (enige) meite te hebben met rndkmen. Trend: Het percentage uderen dat meite heeft met rndkmen is gelijk gebleven in de peride Ok is het percentage vergelijkbaar met het niveau in de regi (10%). 6

7 Een deel van de uderen geeft aan te bezuinigen. Hiernder is een tabel pgenmen met daarin de wijze waarp uderen bezuinigen. Tabel 2.3: waarp bezuinigen uderen waarp wrdt bezuinigd % aut/penbaar verver 15 uitgaan / hbby s 30 krant 23 huisvesting 7 tandarts 4 andere medische vrzieningen 2 cadeautjes 20 stkksten 17 telefn 17 kleding 22 veding 3 vakantie 37 De tp drie vr bezuinigingen wrdt gevrmd dr bezuinigingen p vakantie, uitgaan en de krant. Dit zijn dezelfde psten als die in 2007 genemd werden als belangrijkste bezuinigingspsten. 7

8 3 Sciale mgeving en vrije tijd 3.1 Inleiding De sciale mgeving van mensen bestaat uit de sciale aspecten van de leefmgeving, zals de buurt waarin men wnt, sprt- f hbbyclubjes waar men aan deelneemt en cntact met familie en vrienden. De sciale mgeving is van invled p de gezndheid van uderen. 3.2 Tevredenheid cntacten He grter het sciale netwerk is, he meer sciale steun mensen ntvangen uit de mgeving. Uit een internatinaal nderzek nder 65-plussers blijkt dat 89% van de Nederlandse (niet werkende) 65-plussers (zeer) tevreden is ver de cntacten die men heeft. 3 In geeft k 88% van de uderen aan (zeer) tevreden te zijn met de cntacten die men heeft. Elf prcent van de uderen is niet tevreden, maar k niet ntevreden. Slechts 1% geeft aan (zeer) ntevreden te zijn. Vruwen zijn vaker (zeer) tevreden terwijl mannen vaker aangeven niet tevreden maar k niet ntevreden te zijn. Er zijn geen verschillen tussen de leeftijdsgrepen. Trend: In 2007 gaf 90% van de uderen aan (zeer) tevreden te zijn met zijn cntacten. In de peride tt 2010 is er hierin dus niets verander. 3.3 Sciale steun De steun die uderen uit hun netwerk ntvangen, beïnvledt mede het gevel van welzijn en eenzaamheid. Sciale steun is nagevraagd met behulp van de Sciale Steun Lijst (SSL-12). Er wrdt nderscheid gemaakt tussen drie srten steun. Alledaagse steun, steun bij prblemen en waarderingssteun. Meer uderen ervaren een gemis aan steun bij prblemen en waarderingssteun dan aan alledaagse steun. Tevens is pvallend dat uderen van 75 jaar en uder vaker weinig steun bij alledaagse activiteiten en weinig waarderingsteun ervaren dan uderen tussen de 65 en 75 jaar. Terwijl vr steun bij prblemen de scres bij beide leeftijdscategrieën ngeveer gelijk zijn. In ervaren uderen k een grter gemis aan steun bij prblemen (52%) en waarderingssteun (38%) in vergelijking met alledaagse steun (23%). Mannen ervaren minder steun bij alle drie de typen steun in vergelijking met vruwen. Ouderen in de leeftijdsgrep 65 tt 75 jaar ervaren meer alledaagse steun en waarderingssteun dan 75-plussers. 3.4 Sciale veiligheid Veiligheid is meer dan de afwezigheid van criminaliteit: het heeft k te maken met het gevel van veiligheid. Objectieve en subjectieve veiligheid hangen samen met de sciale kwaliteit in een buurt. Iemand die zich nveilig velt, durft de straat niet p. Dit kan leiden tt sciale uitsluiting en afhankelijkheid. In dit nderzek is gevraagd f uderen zich verdag f s avnds nveilig velen. s Nachts velen meer mensen zich wel eens nveilig p straat dan verdag. s Nachts en s avnds geeft 11% van de uderen in aan zich wel eens nveilig te velen. Overdag is dit 5%. Meer vruwen velen zich s avnds en s nachts nveilig (16%) dan mannen (4%). Er zijn geen verschillen tussen de leeftijdsgrepen. 3.5 Eenzaamheid Eenzaamheid kmt nder mensen van alle leeftijden vr. Om te bepalen in heverre zelfstandig wnende uderen gevelens van eenzaamheid ervaren, is gebruik gemaakt de eenzaamheidsschaal van De Jng- Gierveld 2. Meer dan de helft van de uderen in velt zich niet eenzaam (56%), 38% matig eenzaam en 6% ernstig f zeer ernstig eenzaam. Meer 75-plussers (49%) dan 65 tt 75 jarigen (40%) zijn eenzaam en meer mannen (49%) dan vruwen (39% zijn eenzaam. Aan de hand van de gestelde vragen kan een nderscheid gemaakt wrden in emtinele en sciale eenzaamheid. 2 Van Tilburg, T.G., De Jng-Gierveld, J. (1999). Cesuurbepaling van de eenzaamheidsschaal. Tijdschrift vr Gerntlgie en Geriatrie (30),

9 Sciale eenzaamheid kmt bij meer uderen vr dan emtinele eenzaamheid. In hebben mannen vaker te maken met sciale eenzaamheid dan vruwen (56% versus 35%). Ouderen van 75-plus hebben vaker te maken met emtinele eenzaamheid dan jarigen. Trend: De eenzaamheidsprblematiek nder uderen in is tegenmen van 33% in 2007 naar 44% in Het percentage uderen dat matig eenzaam is, is het sterkst gestegen van 28% naar 36%. De eenzaamheid is sinds 2007 tegenmen in beide leeftijdsgrepen en bij vrnamelijk mannen. 3.6 Mantelzrg ntvangen Dr het ntvangen van mantelzrg kunnen uderen vaak langer zelfstandig blijven functineren znder dat zij direct een berep heven te den p prfessinele zrg. Mantelzrg is in dit nderzek mschreven als de nbetaalde zrg die iemand geeft aan een bekende uit zijn/haar mgeving, zals een partner, uders, kind, buren f vrienden, als deze persn vr langere tijd ziek, hulpbehevend f gehandicapt is. Deze zrg kan bijvrbeeld bestaan uit het huishuden den, wassen en aankleden, gezelschap huden, verver en geldzaken regelen. In Nederlandse maakt ngeveer 6% van de uderen gebruik van mantelzrg. Zeventien prcent van de uderen in zegt het afgelpen jaar mantelzrg te hebben ntvangen. De mantelzrg bestaat vaak uit begeleiding en/f verver naar bijvrbeeld de kapper f arts (10%), hulp in de huishuding (10%) en hulp bij de administratie (8%). Ouderen van 75 jaar en uder krijgen meer mantelzrg (26%) dan uderen van jaar (10%). Ok vruwen ntvangen meer mantelzrg (22%) dan mannen (11%). Mantelzrg wrdt vaak verleend dr de kinderen (8%) en de partner (5%). Trend: Het aantal uderen dat mantelzrg ntvangt in is tegenmen van 10% in 2007 naar 17% in Het percentage is gelijk aan het reginale niveau. 3.7 Mantelzrg geven In 2008 gaven 2,6 miljen vlwassenen mantelzrg. Hiervan was een vijfde deel 65 jaar f uder. Dit den zij twee keer z vaak als de 75-plussers. Mantelzrgers van 65-plus verlenen vaak hulp aan hun (chrnisch) zieke partners f hun zeer ude uders. Dit type hulp is vaak langdurig van aard en intensief waardr udere mantelzrgers een verhgde kans hebben p verbelasting. Vlgens het Sciaal Cultureel Planbureau is er een duidelijke tename te zien bij het verlenen van mantelzrg die langdurig en/f intensief is. Deze trend zal zich waarschijnlijk drzetten. In heeft 16% van de uderen in het jaar vrafgaand aan het nderzek mantelzrg gegeven. Ten tijde van het nderzek werd dr 13% van de uderen mantelzrg gegeven. Er zijn geen verschillen in het geven van mantelzrg tussen de leeftijdsgrepen. Van de mensen die mantelzrg geven, is de variatie in het aantal uur dat per week mantelzrg wrdt gegeven grt. Veel uderen (4%) geven incidenteel mantelzrg en k veel uderen (2%) geven tussen de 3 en 10 uur mantelzrg per week. Van alle uderen velt 13% zich in meer f mindere mate belast dr het geven van mantelzrg. 2% velt zich p het mment van het nderzek zwaar belast. Op de vraag aan wie men mantelzrg geeft, zeggen de meeste uderen dit te verlenen aan echtgent f partner (7%) f aan (schn)uders (3%). De gegeven mantelzrg bestaat vrnamelijk uit begeleiding en/f verver, hulp bij regelen van geldzaken en andere administratie en hulp in de huishuding. Één prcent van de uderen geeft aan behefte te hebben aan hulp bij het geven van mantelzrg. Trend: Het aantal uderen dat mantelzrg geeft is tegenmen van 9% in 2007 naar 16% in Ok het aantal uren dat per week mantelzrg wrdt gegeven is tegenmen in deze peride. Evenveel uderen in geven mantelzrg in vergelijking met de regi. 9

10 3.8 Maatschappelijke participatie De pensiengerechtigde leeftijd biedt veel kansen vr hbby, verenigingsleven, vrijwilligerswerk f andere activiteiten. Dit leidt vaak tt cntacten met anderen, wat de kans p vereenzaming zal verminderen. Onderstaande tabel geeft weer welke activiteiten uderen dagelijks f wekelijks ndernemen. Met uitzndering van meeden aan uderensprt, nemen mensen van 75 jaar en uder minder vaak deel aan maatschappelijke activiteiten dan jarigen. Tussen mannen en vruwen bestaan grte verschillen wat betreft het ndernemen van activiteiten. Mannen den meer aan wandelen, fietsen, verenigingswerk, hbby s en internetten. Vruwen gaan daarentegen juist meer p bezek, ntvangen meer bezek, den meer mee aan uderensprt en bezeken vaker de biblitheek. Tabel 3.1: activiteiten in de vrije tijd ttaal % % % p bezek gaan bezek ntvangen wandelen fietsen meeden met uderensprt verige sprten verenigingsactiviteiten vrijwilligerswerk betaald werk hbby uitveren, cursus den passen p de kleinkinderen bij anderen klusjes den biblitheek bezeken internetten, en uitgaan Het activiteitenniveau van uderen in ligt net iets nder het niveau van de regi. De uderen in fietsen vral minder. Trend: In vergelijking met de gegevens van in 2007 is het gemiddelde activiteitenniveau gelijk gebleven, echter het niveau van internetten is verdubbeld en uderen veren meer hbby s uit. 10

11 4 Leefstijl 4.1 Veding Geznd eten bevrdert de algehele fitheid, vergrt de weerstand en verkleint het risic p chrnische ziekten, zals besitas (ernstig vergewicht), hart- en vaatziekten, diabetes, steprse en een aantal vrmen van kanker. De Richtlijnen gede veding 2006 van de Gezndheidsraad 3 geven de gemiddeld wenselijke veding weer. Bij uderen verschillen de richtlijnen niet van die vr vlwassenen, behalve dat aan uderen een extra inname van vitamine D wrdt aanbevlen. Ontbijt 95% van de uderen in ntbijt minstens 5 keer per week. Zij vlden hiermee aan de nrm vr ntbijten van het Vedingscentrum. Er zijn geen verschillen tussen geslacht en leeftijdsgrepen. Warme maaltijd 85% van de uderen gebruikt 7 keer per week een warme maaltijd. Vruwen eten vaker dagelijks een warme maaltijd (89%) dan mannen (80%). Grenten 78% van de uderen eet dagelijks grente. Vruwen eten vaker dagelijks grenten (81%) dan mannen (74%). Ok jarigen eten vaker grenten (82%) ten pzichte van 75-plussers (72%). Fruit 82% van de uderen eet elke dag fruit; dit percentage ligt vr vruwen (88%) en jarigen (85%) hger dan vr mannen (76%) en 75-plussers (78%) mannen vruwen jaar 75-plussers ttaal dagelijks fruit dagelijks grenten minstens 1x per week vis dagelijks ntbijt Figuur 4.1: dagelijks ntbijten, eten van grente en fruit, minstens 1 keer per week vis eten naar geslacht en leeftijd (%) 3 Gezndheidsraad, Richtlijnen vr gede veding 2006, Gezndheidsraad, Den Haag, 2006, publicatienummer 2006/21 11

12 Er is niet exact naar de grente en fruitcnsumptie per dag gevraagd, zdat het halen van de grente en fruitnrm niet berekend kan wrden. Wel is duidelijk dat ruim een vijfde van de uderen te weinig fruit en grenten eet. Trend: Het percentage uderen dat minimaal vijf keer per week ntbijt en zeven dagen per week warm eet is in de peride gelijk gebleven. Het is niet mgelijk de trend te beschrijven vr de cnsumptie van grenten en fruit. Vis In tabel 4.1 is de viscnsumptie van uderen in weergegeven en het vergelijkbare ttaalcijfer uit de vlwassenenmnitr van % van de respndenten eet twee keer per week vis. In vergelijking tt vlwassenen eten meer uderen minstens 2 keer per week vis. Mannen eten vaker minstens 2 x per week vis dan vruwen. Tabel 4.1: viscnsumptie man vruw ttaal uderen 2010 ttaal vlwassenen 2008 eet minimaal 2 x per week vis Vitamine D Vitamine D is een van de weinige vitamines die ns lichaam kan aanmaken en die in nze veding vrkmt, zals bijvrbeeld in vette vis en in smmige halvarines, margarines en bak- en braadprducten. Vitamine D speelt een belangrijke rl bij de btvrming. Vr een aantal grepen is het aan te raden een vitamine D supplement te nemen. Tt deze grepen behren nder andere vruwen bven de 50 en mannen bven de 70 jaar, zeker wanneer zij weinig buiten kmen. Ok persnen met steprse en uderen die in verpleeg- en verzrgingshuizen wnen wrdt aangeraden m extra vitamine D te slikken. In slikt 13% van de mannen en 11% van de vruwen het hele jaar dr dagelijks een vitamine D supplement. Het gebruik neemt te bij tename van de leeftijd. Een kleinere grep, 4% van de mannen en 7% van de vruwen gebruikt alleen in de winter dagelijks vitamine D. 75% van de uderen gebruikt geen vitamine D. Vchtinname Bij jnge vlwassenen bestaat 60 tt 70% van het lichaam uit water. De heveelheid lichaamswater neemt af met de leeftijd. Onder nrmale mstandigheden hudt het drst- en hngergevel het watergehalte in het lichaam p een ged niveau. Dit geldt k vr geznde uderen, mits stressfactren afwezig zijn en er een vrije tegang is tt vedsel en drank. Pas p hgere leeftijd (> 70 jaar) kan de vchtbalans verstrd raken dr een verminderd functineren van de nieren en een afnemend drstgevel. Ok kan de eetlust afnemen, waardr men via de veding niet vldende vcht meer binnen krijgt. Beperkte zelfredzaamheid kan eveneens een rl spelen, evenals prblemen met incntinentie. Het is m die redenen, dat het Vedingscentrum 70-plussers adviseert m dagelijks 1,7 liter vcht te gebruiken. Vr de leeftijdsgrep van jaar geldt het advies van minstens 1,5 liter vcht per dag. Van de uderen in gebruikt 40% per dag vldende vcht. Vruwen gebruiken meer vcht (42%) dan mannen (37%). Er is geen verschil tussen de leeftijdsgrepen wat betreft vchtinname. Meer uderen in vlden aan de nrm vr vchtgebruik in vergelijking met de uderen in de regi (33%). 12

13 4.2 Bewegen Deelname aan sprt- en bewegingsactiviteiten buitenshuis is geznd en het vergrt bvendien de maatschappelijke participatie en kan gevelens van eenzaamheid verminderen. Inactiviteit neemt sterk te met leeftijd. Schattingen ver het aantal niet-actieve uderen lpen uiteen van 40 tt 80%, afhankelijk van de maat waarmee gemeten is. Vr mensen van 55 jaar en uder is de Nederlandse Nrm Geznd Bewegen vastgesteld p minimaal een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit p tenminste 5 dagen, maar bij vrkeur alle dagen van de week. Het half uur mag eventueel verdeeld wrden in een aantal krtere perides. Matig intensieve lichamelijke activiteiten vr uderen zijn bijvrbeeld wandelen, fietsen en tuinieren. Van de Nederlandse zelfstandig wnende uderen vldet 58% aan de beweegnrm. Het percentage uderen dat aan de beweegnrm vldet neemt af met de leeftijd. Oudere mannen blijken vaker aan de beweegnrm te vlden, dan udere vruwen. In zegt 64% van de uderen te vlden aan de beweegnrm. In het vlwassenennderzek gaf 79% van de vlwassenen aan dat zij vldeden aan de beweegnrm. Ouderen zeggen dus minder vaak aan de beweegnrm te vlden dan vlwassenen. Tabel 4.2: reden m niet (meer) te bewegen ttaal uderen 2010 % beweegt al vldende 72 lichamelijke beperking 21 te druk 2 bewegen niet z belangrijk /niet leuk 2 geen geld vr sprtclub 1 kan er niet kmen 1 niemand m mee te gaan 1 andere reden 2 Uit tabel 4.2 blijkt dat de vrnaamste reden m niet méér te gaan bewegen is, dat men vindt dat men al geneg beweegt. Een lichamelijke beperking nemt 21% van de uderen. Bij de 75-plussers wrdt een lichamelijk beperking vaker en vldende beweging minder vaak genemd dan bij jarigen. Gebrek aan geld is vr maar een klein percentage van de uderen een bezwaar. Het aantal uderen In dat vldet aan de beweegnrm is vergelijkbaar met het percentage in de regi (62%). 4.3 Overgewicht Overgewicht is vaak het resultaat van een ngeznde leefstijl. In de Nederlandse bevlking is vergewicht een greiend prbleem. Het vrkmen van vergewicht neemt te met de leeftijd en neemt pas p hgere leeftijd af. In dit nderzek is vergewicht bepaald p basis van zelfgerapprteerde gegevens ver lengte en gewicht. In het algemeen zijn mensen geneigd m het eigen gewicht te laag en de lengte te hg in te schatten. Het percentage uderen met vergewicht dat p grnd van dit nderzek is vastgesteld, is daarm waarschijnlijk een nderschatting van de werkelijkheid. Op basis van de Bdy Mass Index (BMI) kan bepaald wrden f men een geznd gewicht heeft. De BMI wrdt berekend dr het gewicht (in kilgram) te delen dr de lengte (in meter) in het kwadraat. Vr vlwassenen is een BMI tussen de 18,5 en 25 nrmaal. Bij een BMI van 25 is er sprake van licht tt matig vergewicht. Bij een BMI van 30 f hger spreekt men van ernstig vergewicht, ftewel besitas. Vlgens het CBS heeft 57% van de Nederlandse 65-plussers licht tt matig vergewicht; 15% heeft ernstig vergewicht. Uit cijfers van het CBS ver de peride blijkt dat er nder uderen weinig veranderingen zijn wat betreft het vrkmen van vergewicht. 13

14 mannen vruwen jaar 75-plussers ttaal geznd gewicht vergewicht besitas Figuur 4.2: (ernstig) vergewicht naar leeftijd en geslacht In heeft 3% van de respndenten ndergewicht. Vruwen hebben vaker ndergewicht (5%) dan mannen (1%). Van de respndenten heeft 35% een geznd gewicht. 61% van de uderen is te zwaar: 41% heeft licht tt matig vergewicht, 20% heeft ernstig vergewicht. Er zijn geen verschillen vr geslacht en leeftijd. Geen trend mgelijk 4.4 Rken Over een langere peride bezien, is er in Nederland sprake van een dalende trend in het aantal vlwassen rkers. In 1958 rkte 60% van de vlwassenen; in 2008 is dit percentage gedaald naar 27%. Het verschil in rkgedrag tussen mannen en vruwen wrdt k steeds kleiner. De afname van het aantal rkers is het sterkst nder udere (65+) mannen. Het percentage rkers nder uderen is lager, dan nder andere vlwassen leeftijdsgrepen. In 2009 rkte 15% van de zelfstandig wnende 65-plussers ten pzichte van 27% vr de ttale bevlking. Ok binnen de grep uderen is het percentage rkers bij de udste uderen lager, dan bij de jngste uderen. Een verklaring hiervr is, dat weinig uderen ng beginnen met rken, maar k vregtijdige sterfte nder rkers speelt een rl. Veertien prcent van de uderen in rkt wel eens. Van de mannen rkt 18%, van de vruwen 10%. Het percentage rkers neemt af met de leeftijd. 67% van de mannen heeft vreger wel gerkt, bij de vruwen is dat 33%. Ouderen die rken, rken meestal sigaretten. Het aantal sigaren en/f pijp rkers is gering. 14

15 4.5 Alchl Van vermatig alchlgebruik spreekt men bij meer dan 14 glazen per week bij mannen en meer dan 7 glazen per week bij vruwen. Overmatig alchlgebruik is van invled p het krijgen en het verlp van tal van chrnische aandeningen en ziektes zals hge bleddruk, maag darmprblemen, angsten, depressie etc. Bij uderen verdient de cmbinatie van alchl en medicijnen extra aandacht. Daarnaast kan alchlgebruik de kans p vallen vergrten. In 2000 drnk 75% van de uderen bven 65 jaar wel eens alchl. In vergelijking met 10 jaar daarvr was dat een stijging van 13%. In heeft 69% van de uderen wel eens alchl gedrnken in het afgelpen jaar. Mannen (80%) drinken vaker alchl dan vruwen (59%). 75-plussers drinken minder vaak alchl dan jarigen. Van de uderen heeft 21% nit alchl gedrnken. In vergelijking met de regi (74%) drinken minder uderen in alchl. In het uderennderzek van 2007 is niet naar alchlgebruik gevraagd. Er zijn wel cijfers uit de vlwassenenmnitr beschikbaar. 88% van de vlwassenen drnk wel eens alchl. Hieruit blijkt dat het alchlgebruik afneemt met de leeftijd. Twintig prcent van de uderen drinkt vermatig alchl. Ouderen in de leeftijdsgrep jarigen drinken vaker vermatig alchl (24%) dan 75-plussers (15%). Geslacht speelt geen rl. Het vermatig alchlgebruik in is vergelijkbaar met dat in de regi (20%). 15

16 5 Lichamelijke gezndheid In dit hfdstuk wrdt ingegaan p de lichamelijke gezndheid van uderen. Er wrdt achtereenvlgens gekeken naar de ervaren gezndheid, functinele beperkingen, het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen en het vrkmen van valngelukken. 5.1 Ervaren gezndheid Uit landelijke cijfers blijkt dat ngeveer de helft van de Nederlanders bven de 75 jaar zich (zeer) geznd velt. Dit geldt zwel vr mannen als vr vruwen. Landelijk gezien ligt dit percentage in de leeftijdsgrep 65 tt 75 jaar ng iets hger: rnd de 60%. Hewel veel uderen gezndheidsprblemen hebben, ervaren ze dit in het algemeen niet als een prbleem. Ze vinden dat een verslechtering van de gezndheid bij de leeftijd hrt. De ervaren gezndheid lijkt dan k niet zzeer samen te hangen met de aan- f afwezigheid van ziekten, maar meer met factren die te maken hebben met welbevinden, zingeving, sciale cntacten, veerkracht en de mate waarin men in staat is zelf prblemen p te lssen. Van de uderen in ervaart 71% zijn gezndheid als (zeer) ged f uitstekend. Negenentwintig prcent van de uderen geeft aan dat zijn gezndheid matig f slecht is. Vruwen en de 75-plussers ervaren hun gezndheid vaker als matig dan mannen en uderen in de leeftijd 65 tt 75 jaar. Het percentage uderen in dat een (zeer) gede gezndheid is vergelijkbaar met de regi (73%). Trend: Het percentage uderen dat zijn gezndheid als ged ervaart is niet veranderd sinds de vrige meting in Functinele beperkingen De mate waarin een persn beperkingen heeft in zijn functineren, bepaalt vr een grt deel de maatschappelijke deelname en het gebruik van zrg en vrzieningen. In dit nderzek is gevraagd naar beperkingen in hren en zien, die niet met een bril f gehrapparaat te verhelpen zijn en naar beperkingen in mbiliteit. In geeft 34% van de uderen één f meer lichamelijke beperkingen aan. Beperkingen in het hren blijkt bij 11% van de uderen vr te kmen. Beperkingen in het zien bij 9%. Beperkingen in de mbiliteit kmen meer vr, namelijk bij 27% van de uderen. Alle genemde beperkingen kmen het meest vr bij uderen in de leeftijdsgrep van 75 jaar en uder. In tabel 5.1 wrden deze resultaten weergegeven naar leeftijd en geslacht. Tabel 5.1: beperkingen p gebied van hren, zien en mbiliteit, naar leeftijd en geslacht man vruw ttaal % % % % heeft gehrbeperkingen heeft gezichtsbeperkingen heeft mbiliteitsbeperkingen Er is een duidelijk tename te zien met de leeftijd in de beperkingen die uderen hebben in het uitveren van huishudelijke activiteiten en in de mbiliteit. Beperkingen den zich vral vr ten aanzien van het uitveren van zware huishudelijke activiteiten, waarnder bedden verschnen en pmaken, kleren wassen en strijken en het gebruik maken van eigen f penbaar verver. Trend: Het percentage uderen in met functinele beperkingen is niet veranderd sinds Ok zijn er geen verschillen ten pzichte van de regi. 16

17 Tabel 5.2: beperkingen in huishudelijke activiteiten en mbiliteit (znder meite en met enige meite) ttaal % % ntbijt f lunch klaarmaken warm eten klaarmaken lichte huishudelijke werkzaamheden verrichten zware huishudelijke werkzaamheden verrichten kleren wassen en strijken bedden verschnen en/f pmaken bdschappen den gebruik maken van eigen f penbaar verver Ouderen in de gemeente ervaren ver het algemeen iets minder beperkingen in huishudelijke activiteiten en mbiliteit in vergelijking met de regi. 5.3 Chrnische ziekten en aandeningen In het nderstaande verzicht vr de gemeente, zijn de meest genemde chrnische ziekten en aandeningen die dr een arts zijn vastgesteld pgenmen. btntkalking 7 18 gewrichtsslijtage ernstige f hardnekkige aandeningen van de rug 9 17 nvrijwillig urineverlies 7 14 astma, chrnische brnchitits, lngemfyseem, COPD vernauwing bledvaten in buik f benen 4 12 hge bleddruk hartaandeningen suikerziekte, diabetes Figuur 5.1: chrnische ziekten en aandeningen jaar 75-plussers Drieënvijftig prcent van de uderen in velt zich belemmerd als gevlg van een f meerdere chrnische aandeningen. Van de jarigen geeft 44% aan zich belemmerd te velen. Bij de 75-plussers is dat 64%. 17

18 5.4 Slaap- en kalmeringsmiddelen Veertien prcent van de uderen in gebruikte in de twee weken vrafgaand aan het nderzek slaap- f kalmeringsmiddelen. Bij vruwen (20%) ligt het gebruik hger dan bij mannen (7%). Met name veel vruwen van 75 jaar en uder gebruiken slaap- f kalmeringsmiddelen. De meeste uderen die deze middelen gebruiken, den dit p dktersrecept. De meesten gebruiken de slaap- f kalmeringsmiddelen één keer in de afgelpen twee weken (12%). Twaalf prcent van de respndenten geeft aan twee jaar f langer slaap- f kalmeringsmiddelen te gebruiken. Vier prcent gebruikt de middelen minder dan drie maanden. In vergelijking met de regi (15%) zijn er in een vergelijkbaar aantal uderen die slaap- en/f kalmeringsmiddelen gebruiken. 5.5 Vallen Jaarlijks wrden in Nederland uderen medisch behandeld vr de gevlgen van een val. Van hen zijn er z ernstig aan te dat zij in het ziekenhuis pgenmen meten wrden. In meer dan de helft van deze gevallen gaat het m btbreuken, vaak aan heup f bekken. Bij uderen verlpt het genezingsprces langzaam en ntstaan vaak klachten van blijvende aard. Van de 75-plussers in is 25% in de afgelpen drie maanden gevallen. Bij uderen in de leeftijd van 65 tt 75 jaar is dit 13%. In 2007 waren deze getallen respectievelijk 30% en 11%. Het aantal valngelukken nder de 75-plussers is dus afgenmen in deze peride. Het ttale aantal valngelukken in (18%) is vergelijkbaar met het aantal valngelukken in de regi (16%). Vallen gebeurt vaak in en m het huis. De deelname aan en de belangstelling vr een cursus valpreventie is in dit nderzek k nagevraagd. Vier prcent van de uderen heeft een cursus gevlgd en 7% geeft aan belangstelling vr een dergelijke cursus te hebben. 18

19 6 Psychische gezndheid Aanleg en mgevingsfactren spelen een rl bij het ntstaan van psychische klachten. Er is met name bij uderen, vaak een duidelijke samenhang tussen het ptreden van lichamelijke en psychische klachten. Dr het vreg pspren van psychische klachten kunnen deze tijdig behandeld wrden, zdat ze niet verergeren en minder ingrijpende gevlgen hebben. De meest vrkmende psychische klachten bij uderen zijn gerelateerd aan angst, stemming (bijvrbeeld depressieve klachten) en cgnitie (bijvrbeeld geheugenprblematiek en dementie). Slaapprblemen en eenzaamheid zijn prblemen die veel vrkmen in samenhang met psychische klachten. In dit hfdstuk wrdt achtereenvlgens ingegaan p welbevinden, f men zich ergens zrgen ver maakt, regie p eigen leven en angst en depressie. 6.1 Welbevinden Geznde mensen velen zich in het algemeen gelukkiger. Mensen die zich gelukkig velen kunnen meestal k beter verweg met prblemen en/f ziekten en herstellen sneller. In dit nderzek is de gemedstestand gemeten met behulp van een standaard vragenset, de MHI-5 (Mental Health Inventry). Met deze vragenset wrdt psychische (n)gezndheid gemeten. Er wrdt nderscheid gemaakt in lichte, matige en ernstige psychische ngezndheid. Ouderen rapprteren de meeste psychische klachten. Ongeveer 14% van de uderen van 80 jaar en uder is psychisch ngeznd, terwijl slechts 7% van de jngeren (12 tt 25 jaar) psychisch ngeznd is. Persnen met een lage sciaal ecnmische status, uitgedrukt in pleidingsniveau, rapprteren aanzienlijk meer psychische klachten (13,8%) dan mensen met een hge sciaal ecnmische status (7,5%). Het grtste deel van de uderen in (88%) heeft een gede psychische gezndheid. 11% is licht f matig psychisch ngeznd en 0% is ernstig psychisch ngeznd. 75-plussers (85%) zijn minder vaak psychisch geznd dan jarigen (91%). Trend: In de peride zijn er geen veranderingen pgetreden wat betreft psychische gezndheid. 6.2 Regie ver eigen leven Mensen die het gevel hebben cntrle te hebben ver hun leven, kunnen beter mgaan met prblemen waarnder gezndheidsprblemen. In dit nderzek wrdt regie ver eigen leven gemeten met de riginele versie van de Pearlin & Schler Mastery Scale. Deze riginele schaal bevat 7 items met antwrdcategrieën van 1 helemaal mee eens tt 5 helemaal niet mee eens. De schaal is internatinaal geaccepteerd en gevalideerd. De meetinstrumenten die in het Nederlands mesten wrden vertaald, zijn getest en gevalideerd vr gebruik bij udere mensen in Nederland Vijftien prcent van de uderen in heeft geen regie ver eigen leven. 75-Plussers (23%) hebben vaker geen regie ver eigen leven in vergelijking met jarigen (8%). Er zijn geen verschillen vr geslacht. Het aantal uderen dat geen regie ver eigen leven heeft is vergelijkbaar met het aantal in de regi (13%). 6.3 Zich zrgen maken Er is gevraagd f de uderen een prbleem hebben dat hen dag en nacht bezig hudt. Indien dit het geval is, is gevraagd waarver men zich zrgen maakt. In heeft 20% van de uderen een prbleem dat hem/haar dag en nacht bezig hudt. Vruwen en 75-plussers geven vaker aan dat zij een prbleem hebben dan mannen en jarigen. In de tabel wrdt weergegeven ver welke prblemen men zich zrgen maakt. Ouderen maken zich het meest zrgen ver de lichamelijke gezndheid, de partner en kinderen en ver eenzaamheid. 19

20 Tabel 6.1: prblemen waar men zich zrgen ver maakt naar leeftijd jarigen 75-plussers ttaal lichamelijke gezndheid geestelijke gezndheid zichzelf niet meer kunnen redden zrg m partner zrg m kind(eren) verlijden van naaste eenzaamheid financiële zrgen angst vr de tekmst nveilig velen Trend: Het lijkt f het percentage uderen in dat een prbleem ervaart is gestegen in de peride van 16% naar 20%. De zrg ver de kinderen is het sterkst tegenmen. 6.4 Angst en depressie De belangrijkste symptmen van depressie zijn een aanhudende neerslachtige stemming en een ernstig verlies aan interesse in bijna alle dagelijkse activiteiten. Depressie met niet wrden verward met de 'gewne' neerslachtigheid die iedereen wel eens heeft. De neerslachtigheid bij depressie is heviger en klaart na een paar dagen niet vanzelf p. Depressie kmt tweemaal z veel vr bij vruwen als bij mannen. Depressie det zich veel vr p de leeftijd van 25 tt 45 jaar, en kmt minder vr bij uderen en kinderen. In 2003 werd het aantal persnen van 13 jaar en uder met een angststrnis p basis van landelijke nderzeken geschat p 1,7 miljen. In dit nderzek is gebruik gemaakt van een lijst van tien vragen 4, die het risic p een angststrnis f een depressie in beeld brengt. De K10 bestaat uit vragen naar gevelens in de afgelpen maand, zals zenuwachtigheid, rustelsheid, hpelsheid, smberheid en depressiviteit. In de gemeente heeft 1% van de uderen ernstige angst en depressie klachten, 36% heeft matige klachten en 64% heeft geen f weinig angst f depressieklachten. Mannen hebben minder (matige/hge) angst f depressie klachten dan vruwen (32% versus 43%) en jarigen hebben minder (matige/hge) angst f depressie klachten dan 75 plussers (29% versus 46%). 6.5 Huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat dr iemand uit de huiselijke kring wrdt gepleegd. Hierbij kan het gaan m psychisch f emtineel geweld, lichamelijk geweld, ngewenste seksuele tenadering en seksueel misbruik. Onderzek wijst uit dat in Nederland 6% van de zelfstandig wnende uderen bven de 65 jaar te maken heeft met dit prbleem. In geeft 2% van de uderen aan dat zij it slachtffer zijn geweest van huiselijk geweld. 2% heeft te maken gehad met psychisch en/f emtineel geweld en 2% met lichamelijk geweld. % 4 Kessler psychlgical distress scale, K10 20

21 7 Wnen en wnmgeving Het beleid van de verheid is vral gericht p het z lang mgelijk thuis laten wnen van uderen. De vraag naar zrg vr uderen znder dat daaraan een verblijf is gekppeld is de laatste jaren duidelijk tegenmen. Hiervr is het belangrijk dat de infrmele zrgverlening van uderen, maar k de frmele zrgverlening ged is gerganiseerd. 7.1 Huidige Wnsituatie In het nderzek is gevraagd in welke type wning de uderen wnen. Hierbij is een nderverdeling gemaakt in reguliere wningen, aangepaste wningen en aangepaste wningen met zrg. Ok is gevraagd naar het eigen wning bezit. Tweeënzestig prcent van de uderen in wnt in een kpwning. De 75-plussers en vruwen wnen minder vaak in een kpwning dan de jngere grep uderen en mannen. De meeste uderen (91%) wnen in een reguliere wning, 9% wnt in een aangepaste wning vr uderen, zals een aanleunwning, een wning nabij een zrgpunt f een serviceflat. 7.2 Verhuiswens 51% van de uderen in wil verhuizen. Er is k gevraagd naar welk type wning uderen willen verhuizen. Hierbij knden meerdere antwrden aangekruist wrden. Negentien prcent van de uderen wil verhuizen naar een zelfstandige uderenwning/ bejaardenwning en 18% naar een flat/etagewning/appartement. 7.3 Ventilatie binnenshuis Er is weinig bekend ver de kwaliteit van het binnenmilieu in senirenwningen. Het verbeteren van het binnenmilieu van wningen, schlen en kindercentra is één van de speerpunten uit de Natinale aanpak Milieu en Gezndheid van de verheid. Tweeënvijftig prcent van de uderen in wnt in een huis met uitsluitend natuurlijke ventilatie. Veel uderen ventileren de verschillende ruimten in de wning nvldende. 48% van de uderen ventileert nvldende de wnkamer, 31% de slaapkamer, 52% de badkamer en 37% de keuken. 7.4 Welzijnsvrzieningen Vr uderen zijn tal van vrzieningen in het leven gerepen. Gemeenten zijn in tenemende mate verantwrdelijk vr de financiering en de rganisatie van deze welzijnsvrzieningen in een gemeente. De verwachting is dat deze trend zich de kmende jaren zal vrtzetten. Een ged functinerend en adequaat aanbd van welzijnsvrzieningen stelt udere mensen niet alleen in staat m deel te blijven nemen aan maatschappelijke activiteiten. Het stelt ze k in staat m z lang mgelijk z zelfstandig mgelijk te blijven wnen. Dit laatste sluit niet alleen ged aan bij de wens van de meeste uderen, het past k in het beleid van de verheid m uderen z lang mgelijk thuis te laten wnen. Deze ntwikkeling is k ndzakelijk vanwege de tenemende druk p semi- en intramurale zrgvrzieningen als gevlg van de vergrijzing van Nederland. 21

22 Onderstaande tabel geeft een verzicht van enkele vrzieningen, de bekendheid van deze vrzieningen, het gebruik van de vrziening en de behefte aan deze vrziening. Tabel 7.1: bekendheid vrzieningen en gebruik hiervan bekendheid vrzieningen en gebruik hiervan ja,gebruik ik weleens nee, zu wel willen nee, geen behefte aan nit van gehrd maaltijdverstrekking eetpunt advies f vrlichting uderenvrlichter hulp bij administratieve f financiële activiteiten sprt- f bewegingsactiviteiten vr uderen recreatieve/culturele activiteiten vr uderen hulp in en m huis ndersteuning bij het geven van mantelzrg hulp bij uitbreiden sciale cntacten verver naar vrzieningen persnenalarmering Uit de tabel blijkt dat vral gebruik gemaakt wrdt van hulp bij administratieve activiteiten, van sprtf bewegingsactiviteiten vr uderen en van recreatieve/culturele activiteiten vr uderen. Ouderen die wel mee zuden willen den aan activiteiten, geven het meest aan dat ze graag hulp krijgen in en m het huis en graag meeden aan sprt- f bewegingsactiviteiten vr uderen. Onbekend bij uderen zijn vral de mgelijkheid m advies te krijgen dr een uderenvrlichter, het eetpunt en de mgelijkheid tt ndersteuning bij het geven van mantelzrg. Naast het gebruik, de behefte en de bekendheid van vrzieningen, is k gevraagd f respndenten weten waar ze vr bepaalde vrzieningen terecht kunnen. De resultaten zijn weergegeven in tabel 7.2. Het blijkt dat uderen in vral niet weten p welke manier ze gebruik kunnen maken van schuldhulpverlening, van de hulp van een uderenadviseur en van persnenalarmering. 22

23 Tabel 7.2: Het percentage uderen (naar leeftijdsgrep) dat weet waar vrzieningen kunnen wrden aangevraagd jarigen 75-plussers ttaal % thuiszrg PGB schuldhulpverlening gehandicaptenkaart wningaanpassing rlstelvrziening verversvrziening maaltijdverstrekking uderenadviseur/vrlichter uderengym/zwemmen activiteiten vr uderen persnenalarmering financiële/administratieve ndersteuning Ouderen in weten in vergelijking met de regi beter waar ze meten zijn vr wningaanpassingen en rlstelvrzieningen, maar minder ged waar ze meten zijn vr uderengym- zwemmen, activiteiten vr uderen en de uderenadviseur. Trend: Ten pzichte van de meting in 2007 weten uderen beter waar ze vrzieningen kunnen aanvragen. Ouderen geven aan dat de afstand naar algemene vrzieningen zals de aptheek, huisarts en winkels p een gede afstand en niet te ver van huis is. Minder ged bereikbaar zijn het eetpunt en het zrglket. De berdeling van de bereikbaarheid van vrzieningen in is lager dan de berdeling in de regi. 7.5 Openbaar verver De prvincies zijn verantwrdelijk vr de reginale bereikbaarheid en het reginaal penbaar verver. Vr veel uderen is de beschikbaarheid van penbaar verver (bus/trein/tram) van grt belang vr het nderhuden van sciale cntacten en vr maatschappelijke participatie. Tch ervaren uderen ngal eens knelpunten bij het gebruik van penbaar verver. Vierentwintig prcent van de uderen in geeft aan (sms) prblemen te hebben met het verver, waardr men ergens niet naar te kan waar men graag naar te had willen gaan, 15% heeft sms prblemen en 9% heeft bijna altijd prblemen met verver. Met name persnen van 75 jaar en uder (36%) en vruwen (30%) hebben prblemen met verver. Aan de mensen die aangeven prblemen te hebben met het verver, is gevraagd wat de rzaak hiervan is. De meest genemde redenen zijn dat men lichamelijk niet meer in staat is m met het penbaar verver te reizen (12%), men niet meer durft te fietsen (10%) en men het te ingewikkeld vind m met het penbaar verver te reizen (8%). Trend: Het aantal uderen dat prblemen ervaart met het penbaar verver is tegenmen van 18% in 2007 naar 24% in

24 8 Samenvatting van de belangrijkste resultaten Dit rapprt vrmt een nderdeel van de uderenmnitr die in de regi IJsselland is gehuden nder mensen van 65 jaar en uder. Deze uderen hebben eind 2010 een vragenlijst ingevuld ver gezndheid, welzijn en leefstijl. In de gemeente zijn 600 vragenlijsten uitgezet en zijn er 363 gereturneerd. Hiernder is een samenvatting weergegeven van de belangrijkste resultaten in de gemeente. Algemeen: 28% van de uderen heeft alleen de beschikking ver een AOW uitkering, 12% heeft meite m rnd te kmen. 27% van de uderen wnt alleen. Sciale mgeving: Een grt deel van de uderen mist sciale steun. Vral steun bij prblemen wrdt dr 52% van de uderen gemist. 44% van de uderen velt zich (matig) eenzaam, dit is een tename sinds 2007 ten 33% van de uderen aangaf eenzaam te zijn. Het aantal uderen dat mantelzrg ntvangt is tegenmen van 10% naar 17%. Leefstijl: Ruim een vijfde van de uderen eet te weinig fruit en grenten. 60% van de uderen drinkt te weinig (vcht). 61% van de uderen heeft vergewicht. 64% zegt aan de beweegnrm te vlden. Gezndheid: Ruim een derde van de uderen in heeft een beperking in de mbiliteit, gehr- f gezichtsprblemen. 71% van de uderen geeft aan een (zeer) gede ervaren gezndheid te hebben. Ruim de helft van de uderen geeft aan belemmeringen te ervaren vanwege chrnische aandeningen. 18% van de uderen heeft te maken gehad met een valngeluk in de laatste 3 maanden. 11% van de uderen in is psychisch ngeznd. Omgeving: Het aantal uderen dat prblemen ervaart met het penbaar verver is tegenmen van 18% naar 24%. Een deel van de uderen is niet p de hgte van de vrzieningen die er zijn f weet niet waar deze aangevraagd kunnen wrden. Veel uderen ventileren hun huis niet vldende. In een tweetal factsheets, ver wnen, welzijn en zrg en ver gezndheid en leefstijl, zijn de reginale resultaten van de mnitr pgenmen. In deze factsheets staan cnclusies en aanbevelingen vr de hele regi. Deze aanbevelingen zijn k relevant vr de gemeente. Cnclusie: Met veel uderen in gaat het ged. Zij beschikken ver een (gede) gezndheid. Wel is er een duidelijke tename in ngezndheid met het tenemen van de leeftijd. Bij het uder wrden, wrdt k vaker een berep gedaan p vrzieningen en p de (sciale) mgeving van de udere. Het is van belang m p deze trends z ged mgelijk in te blijven spelen. 24