3 De positie van armoedebeleid in het Sociaal Domein

Transcriptie

1 3 De psitie van armedebeleid in het Sciaal Dmein Zals eerder beschreven is armede meer dan alleen een financieel tekrt en zijn er raakvlakken met nder andere pleiding, gezndheid en wnen. Zals in hfdstuk 1 is beschreven, willen we armede integraal binnen het Sciaal Dmein aanpakken. Onderstaande figuur geeft de relatie weer tussen verschillende beleidsterreinen en armede. Vervlgens gaan we in dit hfdstuk in p wat er p dit mment aan armedebestrijding en schuldpreventie gebeurt bij de afdeling WIZ en bij de gemeenten. Eenzaamheid - participatie Wnen Werken - activering Jeugdhuip Armede WMO/ Gezndheid Opleiding Inkmen en Schulden Sprt Figuur 1. Armede in relatie tt andere beleidsterreinen 3.1 Armedebestrijding dr afdeling WIZ Inkmensregelingen en subsidies Een financieel tekrt, als nderdeel van armede, kunnen we bestrijden vanuit de afdeling WIZ dr middel van inkmensregelingen. Bijlage 2 geeft een verzicht van deze regelingen. Daarnaast adviseert de afdeling WIZ ver subsidieaanvragen die wrden ingediend bij de gemeenten en die betrekking hebben p armedebestrijding en schuldpreventie. Denk bijvrbeeld aan subsidie vr stichting Leergeld, de Vedselbank f het schuldmaatjesprject van het Leger des Heils. Met deze rganisaties heeft de afdeling WIZ k regelmatig verleg. Ok wrdt de afdeling WIZ met regelmaat betrkken bij de uitvering van acties dr maatschappelijke rganisaties, zals een kerstdiner f kerstpakketten, kledingacties, supermarktbnnen et cetera. 10

2 3.1.2 Schulddienstverlening Er is een nderscheid tussen schuldhulpverlening en schulddienstverlening. Schuldhulpverlening zijn de minnelijke schuldregelingen en het budgetbeheer. De afdeling WIZ vert de schuldhulpverlening uit vr de gemeenten Ges, Kapelle en Nrd-Beveland. De gemeenten Brsele en Reimerswaal besteden de schuldhulpverlening vr hun inwners uit aan de Kredietbank West-Brabant. Schulddienstverlening is de dienstverlening die ten aanzien van persnen met schulden geleverd wrdt in de gehele keten. Hiernder valt nder andere maatschappelijk werk, verslavingszrg, bewindverders/budgetbeheerders, schuldeisers, vrijwilligersrganisaties et cetera. In beginsel is schulddienstverlening vr iedereen tegankelijk. Hierbij is het leveren van maatwerk ndzakelijk. Een schuldenvrije tekmst zal niet vr iedere cliënt haalbaar zijn. Mtivatie van de klant en de aard van de schulden zijn bepalend vr de mgelijkheden van schulddienstverlening. Het uitgangspunt van schulddienstverlening is in eerste instantie schulden vrkmen en terugdringen dr inzet van preventiemiddelen. Medi 2016 is afdeling WIZ gestart met pen spreekuren p het stadskantr in Ges. Iedereen met vragen ver schulden kan hier terecht. Del is een laagdrempelige tegang bieden. Naast preventie wrden trajecten ingezet met een integrale aanpak waarbij niet alleen wrdt gekeken naar de schulden zelf, maar k naar de achterliggende rzaken. Samenwerking met de ketenpartners is daarbij cruciaal. Vr gedetailleerdere infrmatie verwijzen wij naar het in 2016 vastgestelde Beleidsplan Schulddienstverlening van de afdeling WIZ. 3.2 Samenvatting evaluatie minimabeleid en schuldhulpverlening 2015 In het algemeen zijn er uit de evaluatie geen bijzndere afwijkingen gebleken in het gebruik en de uitgaven van de inkmensndersteunende regelingen. Met betrekking tt de uitgaven bijzndere bijstand blijkt dat ksten van bewindvering/budgetbeheer en wninginrichting een grt deel van de ttale uitgaven betreffen; dit is een landelijke trend en het gevlg van een grter aantal uitspraken nderbewindstellingen en de huisvesting van vluchtelingen. Ok de schuldhulpverlening bij afdeling WIZ heeft te maken met ntwikkelingen die landelijk bekend zijn. Met name gaat het dan m de tename van de mvang van de schulden en de cmplexiteit van de schuldenprblematiek. Uit de enquête die we nder de delgrep uit hebben gezet, is naar vren gekmen dat: «de meeste respndenten (9596) bekend zijn met de inkmensndersteunende regelingen en dat driekwart zelf gebruik maakt van één f meerdere regelingen;» bijna de helft van de respndenten schulden heeft waarvan het grtste deel (1996) meer dan C ,-.;» ruim een derde niet bekend is met de mgelijkheden van gemeentelijke schulddienstverlening; * driekwart geen financiële reserves heeft in de vrm van spaargeld;» driekwart geen gebruik maakt van private rganisaties als een Vedselbank f een Kledingbank, waarbij we ns meten realiseren dat deze rganisaties eigen criteria hanteren; 11

3 dr het ntbreken van financiële middelen men vaak niet in staat is mee te den aan activiteiten en dat men sciale cntacten met familie en vrienden mist; eenzaamheid wrdt vaak genemd als resultaat van armede; men vindt dat de afdeling WIZ en de gemeenten meer hulp meten bieden, meer maatwerk meten leveren en regels en frmulieren minder ingewikkeld meten maken. Tt slt leverden de startverleggen met de vijf gemeenten verzichten p van activiteiten die in de gemeenten plaatsvinden die bijdragen aan armedebestrijding. In bijlage 3 vindt u een verzicht van deze prjecten. Ok werd besprken dat men in de teams binnen het Sciaal Dmein (buurtteams, wijkteams, gebiedsgerichte teams) de aansluiting met de afdeling WIZ mist. In de meeste teams is er wel afstemming met de klantmanager Zrg, maar p het gebied van inkmen en schulden is dit met uitzndering van Ges - niet het geval. De kennis ver inkmen en schulden ntbreekt ng vaak bij de prfessinals in die teams, terwijl financiële prblemen juist veelvuldig vrkmen. 3.3 Armedebestrijding dr gemeenten De gemeenten bieden inwners nder andere ndersteuning dr het aanbieden van vrzieningen en activiteiten. Een deel hiervan levert een bijdrage aan armedebestrijding en preventie (bijlage 3). In iedere gemeente zijn hiervr beleidsplannen vastgesteld. De ínhud van die plannen wrdt niet pgenmen in deze kadernta maar het del is afstemming te vinden tussen de verschillende beleidsterreinen. Met de decentralisaties in het Sciaal Dmein zijn in de gemeenten verschillende teams ingericht: wijkteams, gebiedsgerichte teams, buurtteams et cetera. De teams zijn een belangrijke plek waar armede en schulden gesignaleerd kunnen wrden. Nu uit de gesprekken met de gemeenten is gebleken dat kennis ver inkmen en schulden vaak ntbreekt in deze teams, is het belangrijk deze kennis te ntwikkelen bij de prfessinals. Wij vinden dat het g hebben vr armede en schulden en het in gesprek zijn ver rzaken en plssingen sterker ingebed meten wrden in de werkwijze van de teams. Op dit mment is dit p enkele plekken al het geval. Klantmanagers Zrg van de afdeling WIZ nemen vaak al wel deel aan de teams in de gemeenten, maar p het gebied van inkmen en schulden is dit ng nauwelijks het geval. Wij willen bereiken dat armede en schulden structureel nderdeel uit maken van het werk van de teams in het Sciaal Dmein. We willen hiervr de belemmering bij de prfessinals wegnemen m armede en schulden te bespreken. 3.4 Samenwerking en subsidiëring private rganisaties De afdeling WIZ en de gemeenten werken samen met een aantal private rganisaties die een belangrijke rl vervullen bij de bestrijding van armede. Deze rganisaties hebben ieder hun eigen aandachtsgebied en zijn een waardevlle aanvulling p de inkmensregelingen van de afdeling WIZ f de prjecten en activiteiten van de gemeenten. Het gaat m de vlgende rganisaties: Vedselbank De Bevelanden Jeugdsprtfnds Jeugdcultuurfnds Stichting Leergeld Kledingbank Zeeland Humanitas vr prject thuisadministratie Schuldhulpmaatjesprject Leger des Heils 12

4 Op grnd van de huidige regelgeving zijn de clleges bevegd tt het verlenen van subsidies aan deze rganisaties. Daarbij is vr de afdeling WIZ een adviserende rl weggelegd. De afdeling WIZ tetst de rl en de delstellingen van de rganisatie aan de uitgangspunten van het armedebeleid en brengt advies uit aan de gemeente ver de subsidieaanvraag. De gemeenten handelen de subsidieaanvraag met tepassing van de eigen subsidieverrdening af. Ok wrden dr het rijk subsidies verstrekt aan rganisaties znder winstgmerk m meer kinderen die in armede pgreien te bereiken en kansen te bieden m mee te den p het gebied van sprt, cultuur, schl en sciale activiteiten via het verstrekken van vrzieningen in natura. Zij meten hiervr uiterlijk 12 juni 2017 een prjectplan indienen en daarin aangeven met wie zij daarvr samenwerken. Zwel de afdeling WIZ als de gemeenten kunnen hiervr benaderd wrden als samenwerkingspartner. 13

5 4 De kaders Dit hfdstuk beschrijft de visie, delstellingen en de uitgangspunten vr het nieuwe armedebeleid. Deze zijn gebaseerd p de resultaten van de evaluatie, de enquête en de landelijke nderzeken zals beschreven in de vrgaande hfdstukken. Maar eerst beschrijft paragraaf 4.1 een aantal maatschappelijke ntwikkelingen p het gebied van armede en schulden. 4.1 Ontwikkelingen Er zijn een aantal ntwikkelingen van invled p (langdurige) armede en schuldenprblematiek: 1. In de rijksbegrting 2017 van het Ministerie van Sciale Zaken en Werkgelegenheid is pgenmen dat: structureel 100 miljen eur beschikbaar wrdt gesteld vr kinderen die pgreien in armede met name vr kleding, muziekinstrumenten en sprtlessen. De middelen gaan in natura naar de kinderen. C 7,5 miljen naar gemeenten gaat, waarmee zij armede nder uderen met een bijstandsuitkering kunnen bestrijden. het kabinet de regels rnd de beslagvrije vet gaat vereenvudigen. De regeling is nu te ingewikkeld. Schuldeisers kunnen na de vereenvudiging makkelijker rekening huden met de beslagvrije vet. mensen met schulden een halfjaar aanmaningen van schuldeisers kunnen stpzetten. Dit geeft een adempauze m rde p zaken te kunnen stellen. Z is er meer kans dat men uit de prblemen kmt en schulden kan afbetalen. Dit zgenaamde breed mratrium is ingeverd per 6 maart De aantrekkende ecnmie en vergrijzende bevlking leiden tt een grtere kans p betaald werk. 3. Private rganisaties die bijdragen aan armedebestrijding zijn sinds de ecnmische crisis in aantal tegenmen. Er zijn meer en meer initiatieven vanuit de samenleving m arme gezinnen te ndersteunen met vedselpakketten, kledingpakketten, verjaardagsbxen, schlspullen, fietsen, cmputers et cetera. Deze rganisaties wrden steeds meer een belangrijke samenwerkingspartner van gemeenten (zie k paragraaf 3.4). 4.2 Visie We willen dat iedereen mee kan den aan de maatschappij. Hierbij leggen we in eerste instantie de nadruk p wat iemand zelf kan; het benutten van de eigen mgelijkheden en aanspreken p de eigen verantwrdelijkheid. Het del is de (financiële) zelfredzaamheid te vergrten. Als iemand dr armede en/f schulden belemmeringen ervaart m mee te den, dan bieden de gemeenten en de afdeling WIZ ndersteuning. Daarbij kijken we k naar de rzaak van de financiële prblemen. Ok gaan we het armedebeleid meer inzetten vanuit een brede, sciale cntext. In ns tekmstig beleid stellen we niet langer de inkmensregelingen centraal, maar willen we in een bredere cntext berdelen welke aanpak de beste kansen biedt m armede f schulden te vrkmen f p te lssen. Daarte gaan we het armedebeleid sterker integreren in de uitveringspraktijk van het Sciaal Dmein. 14

6 4.3 Delstelling De centrale delstelling van ns armedebeleid is het vrkmen en tegengaan van armede en schulden en het stimuleren van (financiële) zelfredzaamheid en (arbeidsļparticipatie waarbij eigen verantwrdelijkheid vrp staat. Hiervr werken de afdeling WIZ en de vijf Bevelandse gemeenten samen met als del een integrale aanpak van armede en schulden. Hierbij richten we ns p: 1. Preventie We willen zveel mgelijk vrkmen dat mensen financiële prblemen krijgen en in een armedesituatie terechtkmen. Investeren in preventie levert p de lange termijn meer p, zwel vr de persn zelf als vr de samenleving. De basis vr preventie ligt juist in de samenleving. Sprtverenigingen, wijk- en buurthuizen, culturele verenigingen, bewnersinitiatieven, schlen, wningcöperaties, werkgevers et cetera zijn allemaal vrbeelden van vrzieningen en partners die een rl kunnen spelen bij preventie en vanuit die rl dus (in)direct bijdragen aan het bevrderen van financiële zelfredzaamheid. Vregsignalering is een term die past binnen de pijler preventie. Het vregtijdig signaleren van prblemen kan erger vrkmen. Ok hiervr geldt dat bvengenemde instellingen hier een grte rl in hebben. Juist in de 'gewne' relaties, zals werkgever- werknemer, kunnen prblemen vregtijdig wrden gesignaleerd. "Ingrijpen" p het mment dat zich een life-event vrdet, maakt hier k nderdeel van uit m te vrkmen dat een dergelijke situatie tt (financiële) prblemen leidt. 2. Participatie We willen dat iedereen mee kan den. Ondersteuning is daarm gericht p alle huishudens: mensen die (langdurig) in de bijstand zitten maar k werkenden die bijvrbeeld wegens schulden weinig financiële middelen hebben. Eenzaamheid als gevlg van financiële prblemen willen we tegengaan. Een speciale delgrep zijn kinderen die pgreien in een armedesituatie. Zij mgen niet de dupe wrden van financiële prblemen thuis. 3. Perspectief Het armedebeleid met er te leiden dat iedereen de kans krijgt zich te ntwikkelen en naar vermgen te participeren in de samenleving. Schling en werk bieden dit perspectief. Met het armedebeleid willen we een armedeval vrkmen als iemand vanuit een uitkeringssituatie uitstrmt naar werk. Wat betreft kinderen die in armede leven blijkt uit nderzeken dat er vaak sprake is van vererving. De kinderen die pgreien in armede, kmen later zelf k vaak in een armedesituatie terecht. We zien het als een del van ns armedebeleid m dit te drbreken. 15

7 4.4 Uitgangspunten De uitgangspunten vr het armedebeleid frmuleren we als vlgt: 1. We pakken armede en schulden integraal aan. Armedebestrijding en schuldpreventie zijn taken van ns allemaal. Om mensen te bereiken en te kunnen ndersteunen is het belangrijk m de krachten te bundelen binnen het werkveld van het Sciaal Dmein. Prfessinals en vrijwilligers werkzaam in het Sciaal Dmein hebben een belangrijke rl in het tegengaan van armede en schuldenprblematiek. Daarvr meten zij beschikken ver kennis p deze gebieden. We zetten gezamenlijk in p duurzame plssingen vr de lange termijn. 2. We gaan uit van de eigen mgelijkheden en den een berep p de eigen verantwrdelijkheid; we bevrderen (financiële) zelfredzaamheid. We bieden ndersteuning waar het ndig is. We verwachten dat iedereen naar vermgen een inspanning levert. Eigen verantwrdelijkheid staat vrp, in relatie tt ieders cmpetenties en mgelijkheden. Hierbij is het k belangrijk m mensen inzicht te geven in hun gedrag en ze te ndersteunen hun gedrag te veranderen als dat ndig is m prblemen te vrkmen f p te lssen. De inzet van ervaringsdeskundigen kan hierbij van tegevegde waarde zijn. 3. We bieden maatwerk. De ndersteuning die wij bieden is gericht p de burger en met passen bij de situatie van die burger. Het is belangrijk dat ndersteuning passend is en daar terechtkmt waar die echt ndig is. Dat betekent dat we k kijken naar de mgelijkheden m prblemen in het eigen sciale netwerk p te lssen. 4. We hebben nze inkmensregelingen p rde. Met de inkmensndersteuning dr afdeling WIZ bieden we een ged financieel vangnet aan mensen die dat ndig hebben. We zrgen dat de inkmensregelingen z breed mgelijk bekend zijn bij de Bevelandse inwners. Ok zrgen we ervr dat aanvraagprcedures en -frmulieren geen belemmering zijn m een berep te den p de inkmensregelingen. 5. Werken met lnen. Werken is de beste manier m aan een (langdurige) armedesituatie te ntsnappen. We verwachten dat mensen zich vldende inspannen m aan het werk te gaan. Wij zullen mensen stimuleren m te werken. Armedeval willen we zveel mgelijk vrkmen. 6. Kinderen mgen niet de dupe zijn van financiële prblemen thuis. Als er thuis geen financiële middelen zijn m kinderen te laten deelnemen aan sciale, culturele, sprtieve f educatieve activiteiten, bieden de afdeling WIZ en de gemeenten hiervr ndersteuning. Het gaat hierbij m kinderen van 0 tt 18 jaar. Samenwerking met maatschappelijke rganisaties is daarbij een belangrijke factr. 16