Inleiding. Beste lezer,

Transcriptie

1 Schoolgids De Stapsteen & De Zevensprong deel C 2018/2019

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Opbrengstgericht werken 4 2. Opbrengsten van onze school Verantwoording 2017/ Onze standaarden en ambities Totale uitstroom Uitstroom van kortverblijf leerlingen Uitstroom niet kort-verblijf leerlingen Vergelijking uitstroom met OPP Bestendiging Analyse van de opbrengsten Consequenties voor ons onderwijs Bestendiging 15 2

3 Inleiding Beste lezer, Onze schoolgids is opgeknipt in drie delen, deel A, B en C. Dit is deel C. In dit deel vertellen wij u over ontwikkeling van de kwaliteit van onze school en de opbrengsten van onze school. Hoeveel leerlingen zijn bijvoorbeeld uitgestroomd in de afgelopen jaren? Waar gingen zij naartoe? Sluit dit aan op de verwachtingen die wij hadden? En zo ja, wisten zij hun vervolgplek twee jaar na het verlaten van onze school te bestendigen? Zo nee, hoe kwam dat? Welke consequenties heeft deze analyse voor de inrichting van ons onderwijs? In dit deel van de schoolgids leggen wij verantwoording af over de opbrengsten van ons onderwijs, in relatie tot het vooraf opgestelde ontwikkelingsperspectief voor iedere leerling. Wij willen eruit halen wat erin zit. Wij geven daarom antwoord op vragen als Waar zijn onze leerlingen naartoe gegaan na het verlaten van onze school? en Hoe verhoudt dit zich tot de verwachtingen en de schoolnormen die wij hadden? In deel A van onze schoolgids geven wij u korte, praktische informatie over onze school. Denkt u daarbij aan de bereikbaarheid van onze school, de schooltijden of de schoolvakanties. In deel B van de schoolgids geven wij u allerlei achtergrondinformatie over onze school. U vindt beide delen op onze website, Een fijn schooljaar toegewenst, in goede samenwerking! Namens het schoolteam, Dick Grovenstein Datum vaststelling Attendiz: 12 oktober 2018 Datum vaststelling MR: 12 oktober

4 1. Opbrengstgericht werken Opbrengstgericht werken Wij werken opbrengstgericht. Opbrengstgericht werken is het stellen van doelen, hieraan werken en vervolgens systematisch evalueren of de doelen zijn behaald. We kijken vanuit een breed perspectief naar de mate waarin we opbrengstgericht werken. Daarmee beginnen we op schoolniveau, vervolgens kijken we naar het groepsniveau en aansluitend kijken we naar de individuele leerling. Wij halen eruit wat erin zit! Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. De opdracht aan ons is om iedere leerling aan de hand van de kerndoelen en de daarin besloten kennis-, vaardigheids- en attitudedoelen tot optimale ontwikkeling te brengen. Centraal staat dat wij eruit halen wat erin zit. In de toekomst zullen er landelijke standaarden komen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, zodat wij onze schoolresultaten daartegen af kunnen zetten. Op dit moment zijn die landelijke standaarden er echter nog niet. Daarom beoordelen we onze behaalde opbrengsten op grond van schooleigen standaarden en maken we duidelijk welke consequenties we verbinden aan de uitkomsten van deze evaluatie voor de inrichting van ons onderwijs. Resultaat op drie niveaus 1. Schoolniveau: Alle resultaten van alle leerlingen worden in kaart gebracht op het niveau van de schoolpopulatie. Die resultaten worden vergeleken met onze schoolnorm, de schoolstandaard. Uitkomst van die vergelijking leidt tot conclusies en soms ook tot aanpassingen in ons onderwijs. 2. Groepsniveau: De resultaten van iedere groep worden in kaart gebracht, gespecificeerd naar vakgebied. De resultaten van een betreffende groep worden vergeleken met de groepsstandaard. Bij grote diversiteit binnen de groep leerlingen, is het maken van een groepsstandaard niet altijd mogelijk. Ook op groepsniveau kunnen conclusies getrokken worden die kunnen leiden tot aanpassingen van het onderwijs is de betreffende klas. 3. Leerlingniveau: Voor elke leerling wordt een ontwikkelingsperspectief vastgesteld, met daarin een uitstroomprofiel en een leerroute. Zowel tussentijds als bij verwijzing naar de uiteindelijke uitstroombestemming, wordt een vergelijking gemaakt met de bestemming die in het OPP werd ingeschat voor de leerling. Opbrengstgericht werken is een continu proces. De standaarden en bijbehorende ambities worden daarom na enkele jaren opnieuw vastgesteld. Op basis van de data die ons ter beschikking staan, zijn we in staat om steeds scherper te meten, conclusies te trekken en uiteindelijk betere resultaten behalen voor de leerling, de groep en de hele schoolpopulatie. 4

5 Hoe tonen we de toegevoegde waarde van ons onderwijs aan? Dit is voor ons de belangrijkste vraag die er is. Een vraag die wij onszelf voortdurend stellen. Het antwoord daarop geven wij in het volgende hoofdstuk: Opbrengsten van onze school. U vindt daarin onder andere de uitstroomgegevens van onze leerlingen, zowel einduitstroom als tussentijdse uitstroom. Ook maken wij de vergelijking tussen de gerealiseerde uitstroom en de verwachting die in het OPP werd gesteld. Tevens maken wij een analyse van deze resultaten en verbinden wij daar consequenties aan voor de inrichting van ons onderwijs in het volgende schooljaar. 5

6 2. Opbrengsten van onze school 2.1 Verantwoording 2017/2018 Kwaliteitszorg is binnen onze school meer dan alleen maar een begrip. De opbrengsten van onze leerlingen kunnen we alleen maar meten als we onze kwaliteitszorg goed op orde hebben. Daarin zetten we steeds een stap verder. Alle scholen van Attendiz, ook de onze, werken binnen de kaders van het Attendiz Instituutsplan, een plan waarin de doelstellingen voor de periode 2016/2020 zijn vertaald. Dat instituutsplan vormde de leidraad voor ons eigen schoolplan 2016/2020. In ons schoolplan hebben wij concrete doelen geformuleerd, opgesplitst in een jaarplan voor elk betreffend schooljaar en gerelateerd aan de factoren in de kwaliteitskaarten die wij gebruiken. In deze paragraaf kijken we terug en blikken we vooruit! Wat hadden we ons voorgenomen en wat was daarvan het resultaat? We geven weer welke doelen wij onszelf afgelopen schooljaar stelden in ons jaarplan, welke doelen wij dit huidige schooljaar willen bereiken en hoe dit zich verhoudt tot de verantwoording die wij vorig jaar aflegden in deel C van onze schoolgids. Beleidsdoelstellingen schooljaar 2017/2018 De voornaamste beleidsdoelstellingen die wij voor het afgelopen schooljaar formuleerden waren: 1. Samenvoeging van De Stapsteen met De Zevensprong; 2. Invoering Positieve Educatie; 3. Nieuwe methode rekenen; 4. Ontwikkeling ICT; 5. Leerlingen vanaf groep 6 aanwezig bij leerlingbespreking; 6. Vervolg invoering ParnasSys; Ad. 1 In augustus 2017 is De Zevensprong, een school met leerjaren 1 t/m 3, samengevoegd met De Stapsteen. De reden voor de samenvoeging was de terugloop van het aantal leerlingen op De Zevensprong. Door de samenvoeging is er een SO-school ontstaan voor de leerjaren 1 t/m 8. De samenvoeging betekende dat de zorgstructuren van beide scholen op elkaar afgestemd dienden te worden. Deze afstemming heeft geresulteerd in één kaderdocument waarin de zorgstructuur is beschreven en er nu sprake is van één werkwijze binnen de school. Daarnaast heeft er een afstemming plaatsgevonden wat betreft het didactisch handelen. Gedurende het schooljaar zijn onder leiding van een externe onderwijsadviseur tijdens een viertal studiemiddagen de onderwijskundigeen didactische doelen voor de komende jaren vastgesteld. Ad. 2: De Stapsteen is het schooljaar gestart met het 3-jarig traject voor de invoering van Positive Behavior Support (PBS) en De Zevensprong met Positieve Educatieve programma s (PEP). De samenvoeging van beide scholen maakte het noodzakelijk dat beide trajecten werden samengevoegd. Deze samenvoeging vindt plaats onder de naam Positieve Educatie. Voor de samenvoeging van beide trajecten is een stuurgroep, bestaande uit de directie en de PBS-trainer en de begeleider PEP, ingesteld. 6

7 Binnen deze stuurgroep is er een planning gemaakt om te komen tot de samenvoeging. Een werkgroep bestaande uit leerkrachten en onderwijsassistenten onder leiding van de adjunct-directeur heeft de studiedagen voorbereid. Deze vier studiedagen zijn geleid door de PBS-trainer en de begeleider PEP. Uit de evaluatie aan het eind van het schooljaar is naar voren gekomen dat we prima resultaten hebben bereikt met de betrekking tot de samenvoeging. Er is besloten om de namen PBS en PEP te vervangen door Positieve Educatie. Binnen school is de Positieve Educatie steeds zichtbaarder in het handelen van het gehele personeel. Het komende schooljaar zal er verder worden gewerkt aan de invoering van Positieve Educatie. Ad. 3 Binnen De Stapsteen\De Zevensprong wordt er in het schooljaar 2017/2018 gewerkt met een tweetal rekenmethodes. In de groep 3 wordt er gewerkt met de methode Wereld in Getallen en in de overige groepen met de methode Alles telt. Er is besloten om in het schooljaar in de gehele school met dezelfde methode te gaan werken. Een werkgroep heeft zich hierover gebogen en is met het voorstel gekomen om de methode Wereld in Getallen te kiezen. Deze keuze is overgenomen. Dit betekent dat in het schooljaar de methode Wereld in Getallen zal worden geïmplementeerd. Ad. 4 Een tweetal leerkrachten zijn het afgelopen jaar afgestudeerd aan de opleiding Didactiek en ICT. Zij hebben voor de onderbouw van de school een beleidsplan ICT geschreven. Dit beleidsplan zal verder uitgewerkt worden voor alle groepen. Alle personeelsleden hebben deelgenomen aan een ICT scan. Uit de scan is naar voren gekomen dat een groot gedeelte van het personeel bijscholing nodig heeft. Er heeft een inventarisatie bij het personeel plaatsgevonden waar zij het komende schooljaar zich in willen verbeteren. De Attendiz Academie zal hiervoor cursussen aanbieden. Daarnaast is er in het schooljaar in de groepen 6 t/m 8 bij de kernvakken gewerkt met een Chromebook. Voor het werken met de kernvakken op het Chromebook is gebruik gemaakt van Snappet. Gedurende het schooljaar is de conclusie getrokken dat het werken op een Chromebook voor onze leerlingen voordeel heeft. De leerlingen krijgen iedere keer maar een opdracht in beeld. Hierdoor worden ze niet afgeleid van andere opdrachten zoals die zichtbaar zijn in een reken- of taalboek. Voor de leerkrachten is er het voordeel dat zij onder de zelfstandige verwerking al de mogelijkheid hebben om resultaten te zien en daar waar nodig direct kunnen anticiperen. Wel is bemerkt dat er een goede afstemming moet zijn tussen het werken met een Chromebook en het werken op papier. Voor het schooljaar zijn hier voor alle groepen duidelijke afspraken over gemaakt. Aan het eind van het schooljaar is het werken met Snappet geëvalueerd en vergeleken met het nieuwe programma Momento. Naar aanleiding van deze evaluatie en vergelijking is er besloten om in het schooljaar te gaan werken met het programma Momento. Een belangrijke reden om hiervoor te kiezen is dat bij Momento de opdrachten in het werkboek overeenkomen met de instructie vanuit het leerboek. Dit is niet het geval bij Snappet Hierdoor ontstond er wel eens verwarring bij de leerlingen. Door te gaan werken met de Momento verwachten wij dat dit bij zal dragen aan de verhoging van de resultaten aangezien er sprake is van eenduidigheid tussen het leerboek en het werkboek. 7

8 Ad. 5 We zijn als school van mening dat leerlingen verantwoordelijk moeten worden gemaakt van hun eigen leerproces. Derhalve hebben wij besloten dat de leerlingen van groep 6 t/m 8 bij de 3 resultaatbesprekingen in het jaar met hun ouders aanwezig zijn bij dit gesprek. Voor de leerlingen is een formulier ontwikkeld waarop zij aangeven wat ze in de afgelopen tijd hebben geleerd (vanaf het 2 e gesprek), wat ze de komende tijd graag willen leren, hoe het nu gaat (door een cijfer te geven op een schaal van 1 10), welk cijfer ze graag willen halen bij het volgende gesprek en wat ze nodig hebben om dit cijfer te halen. Dit formulier wordt voor het gesprek op school ingevuld en tijdens het gesprek besproken, samen met de ouders. De leerkrachten gaven tijdens de evaluatie van de gesprekken aan veel positieve ervaringen en ook de leerlingen gaven aan dit fijn te vinden. Ook in het schooljaar zullen de leerlingen van de genoemde groepen betrokken worden bij hun ontwikkeling. Ad 6. In voorgaande twee jaren dat we met het Leerlingadministratie en volgsysteem hebben gewerkt is er het afgelopen jaar gewerkt aan het inbrengen van de dossiers van de leerlingen in het programma. Alle papieren dossiers zitten nu in ParnasSys. Dit vereenvoudigt het werken met de dossiers en zijn we weer een stap verder in de richting van een zo n papierloos mogelijke school. Ook de uitwisseling, rekening houdend met de privacywetgeving, is hierdoor vereenvoudigd. Ook is er over gegaan tot het inbrengen van de leerlingresultaten door de leerkrachten. Hiermee is het mogelijk om een duidelijk overzicht per groep, per leerling per vak te krijgen. Dit zorgt ook voor een goede monitoring waardoor de leerkracht, maar ook de CvB-leden, in staat zijn om sneller dan in het verleden vervolghandelingen te nemen naar aanleiding van de resultaten. Dit zorgt voor heldere overzichten van de resultaten. Overige beleidsdoelstellingen: Doorontwikkeling SCOL Sinds werken voor de monitoring van de sociaal emotionele ontwikkeling met de methode SCOL. Ook in het afgelopen schooljaar hebben we twee keer de afname uitgevoerd en de resultaten geëvalueerd. Uit de evaluatie kwam met name naar voren dat men bij de afname geen goede vergelijking kan maken met een leerling in het basisonderwijs. Dit wordt veroorzaakt doordat de leerkrachten al meerdere jaren niet, of in het geheel niet, hebben gewerkt in het basisonderwijs. In de resultaten was dit ook zichtbaar. Daarnaast vindt men het programma niet voldoende objectief. Er daarom besloten om in het schooljaar een pilot te draaien met het programma Zien. Dit programma maakt onderdeel uit van ParnasSys. Nieuwe methode zaakvakken Het was ons voornemen om gedurende het schooljaar een nieuwe methode voor de zaakvakken te kiezen. We hebben tijdens het schooljaar besloten, vanwege de samenvoeging en andere belangrijke zaken, deze keuze door te schuiven naar het schooljaar We willen daarvoor eerst bepalen op welke wijze wij de komende jaren de zaakvakken willen onderwijzen. Kwaliteitskaarten In ons jaarplan was opgenomen dat wij een start wilden maken met het invullen van de nieuwe kwaliteitskaarten. Vanwege de samenvoeging dienden wij eerst hier onze aandacht op te vestigen, bv te komen tot een uniforme zorgstructuur en het afstemmen van afspraken. Derhalve is besloten dit eerst af te ronden en in het schooljaar de kwaliteitskaarten te gaan invullen. 8

9 Beleidsdoelstellingen schooljaar 2018/ Onderwijsconcept Duidelijke afstemming van het aanbod per leerjaar; Verdere verbetering van het didactisch handelen (IGDI/EDI); Het opstellen van onderwijsplannen voor taal en rekenen; Komen tot een duidelijke monitoring van de cognitieve vakken; Een keuze maken uit de diverse mogelijkheden voor het geven van thematisch onderwijs; Een beeld krijgen van spelend onderwijs in de groepen 1 t/m 3. Invoeren doelgroepenmodel, om zodoende nog een beter overzicht te krijgen van de groepssamenstelling 2. Verdere implementatie van Positieve Educatie; 3. Pilot Zien; 4. Invoering incidenten registratie programma Swiss Suite; 5. Onderzoek ouderbetrokkenheid; 6. Versterking Cultuuronderwijs; 7. Versterking samenwerking met de omgeving, met name met basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en voortgezet onderwijs. 2.3 Onze standaarden en ambities We meten onze kwaliteit door een stip op de horizon te zetten. Welke doelen willen we bereiken? En wanneer willen we die bereikt hebben? Kortom, wat zijn onze standaarden en ambities? Is het ons gelukt? Dan zetten we in op verdere verbetering. Is het ons niet gelukt, dan kijken we waardoor dit komt en passen we ons beleid hierop aan. Toch strekt de meting van kwaliteit binnen onze school verder dan alleen het stellen van standaarden en ambities. Minstens zo belangrijk is de meting van de veiligheidsbeleving. Jaarlijks voeren wij die meting uit onder onze leerlingen, vierjaarlijks betrekken wij daar ook hun ouders en onze medewerkers bij. Met behulp van SCOL, de Sociale Competentie Observatie Lijst houden we de sociaalemotionele ontwikkeling van onze leerlingen bij Leergebied overstijgende doelen De Stapsteen heeft een leerstofaanbod voor de groep 1 t/m 8. Hierbinnen kent de school een tweetal leerroutes: Leerroute 1: DGL (KB, Theoretische Leerweg en VWO/Havo). Leerroute 2: AGL (praktijkonderwijs, VMBO BB en KB); Aan deze leerroutes zijn een drietal arrangementen gekoppeld: Intensief aanbod; Basisaanbod; Verdiept aanbod. Aan dit arrangement zijn de normen voor de CITO-toetsen gekoppeld die, in combinatie met observatiegegevens vanuit de groep, de resultaten van de methoden gebonden toetsen inhoud geven aan ons aanbod binnen de groep. Hiermee zijn we in staat de resultaten van onze leerlingen te monitoren. Voor de leergebiedoverstijgende gebieden ( sociaal gedrag en leren leren ) werken we met twee arrangementen namelijk: Het (geïntensiveerd) basisaanbod Het intensieve aanbod 9

10 Hieraan is de SCOL gekoppeld, die ons inzicht geeft in de opbrengsten van onze leerlingen op deze gebieden Schoolstandaard Onze schoolstandaard voor de kernvakken taal en rekenen hebben we bepaald door de resultaten van de eindtoetsen CITO taal en rekenen te ordenen in de kleuren rood, oranje, geel (onder de landelijke norm), groen (landelijke norm) en blauw (boven de landelijke norm). Deze kleuren corresponderen met de drie standaarden die De Stapsteen\De Zevensprong hanteert: 25% van de leerlingen moet voldoen - gevorderde standaard (blauw); 75% van de leerlingen moet voldoen - voldoende standaard (groen); 90% van de leerlingen moet voldoen - minimumstandaard (rood, oranje en geel); Op basis van deze schoolstandaarden voor taal en rekenen heeft de CvB van De Stapsteen\De Zevensprong besloten om de ambitie standaarden vast te stellen op het landelijk niveau Uitstroom Tussentijds en in groep 8 wordt er gekeken naar welke school de leerling kan uitstromen. De verwachting ten aanzien hiervan wordt vermeld in het ontwikkelingsperspectief van de leerling. De mogelijkheden naar welke vorm van onderwijs de leerling kan uitstromen zijn: Regulier basisonderwijs; Speciaal basisonderwijs; Andere vorm of andere school van speciaal onderwijs Behandeling zonder onderwijs op basis van residentiële plaatsing Behandeling en bij terugkeer daar de aanpak op baseren. Regulier voortgezet onderwijs, van Praktijkonderwijs tot en met VWO; Naar voortgezet speciaal onderwijs; 10

11 2.3.4 Resultaten en analyse Taal voor kleuters We zien aan het eind van groep 2 een stijging van het aantal leerlingen dat voldoet aan de gevorderde standaard. De overige leerlingen scoren binnen de minimum standaard. Wij wijten het hoge percentage leerlingen dat binnen de minimum standaard scoort aan de ontwikkelingsachterstand die leerlingen hebben wanneer zij bij ons op school in de groepen 1 en 2 worden geplaatst. Hun woordenschat is vaak zeer beperkt. Dat is de reden dat wij in samenwerking met de logopedie de nadruk hebben gelegd het hanteren van de vier stappen van Verhalle. De leerkrachten van de groepen 1 t/m 4 hebben hier vorig schooljaar een training in gehad. De woorden van de week worden niet alleen bij taal, maar ook bij de thema s in de groepen behandeld. Door de woorden vaker terug te laten komen hopen we dat we hiermee de woordenschat van de leerlingen gaan verbeteren. 11

12 Rekenen voor kleuters Rekenen-Wiskunde Bij de Rekenen voor kleuters zien we aan het eind van het tweede leerjaar een stijging van het aantal leerlingen in de voldoende en gevorderde standaard. Het percentage minimum standaard neemt daardoor logisch ook af, maar is naar onze mening nog te hoog. Ook hier geldt dat de leerlingen veelal instromen met een ontwikkelingsachterstand. Daarbij komt dat bij het rekenen in deze groep de taalvaardigheid/woordenschat een grote rol speelt. Zoals vermeld bij Taal voor Kleuters is de woordenschat bij veel leerlingen beperkt. 12

13 Ten aanzien van Rekenen-Wiskunde zijn er per jaargroep grote verschillen. Het merendeel van de scores bevindt zich in de minimumstandaard, met een flinke groei van de gevorderde standaard in groep 8. We zullen kritisch moeten kijken naar het verschil tussen de groepen en naar het aanbod. Spelling Bij groep 8 gaat het om de Cito toets werkwoorden. Na groep 3 zien we over het algemeen de gevorderde en voldoende standaard toenemen. Het aantal leerlingen dat een minimum standaard scoort blijft echter hoog. Begrijpend lezen Begrijpend lezen scoort gemiddeld onvoldoende. Dit ondanks het feit dat er specifieke aandacht aan geboden wordt door extra taalaanbod, aandacht voor voorlezen, leesmotivatie, stillezen en de methode nieuwsbegrip. 13

14 2.3.5 Analyse en Consequentie voor de inrichting van ons onderwijs Naar aanleiding van de resultaten van de niet methode-gebonden toetsen moeten we concluderen dat de resultaten tegenvallen, met name in de onderbouw en middenbouw. Daarna verbeteren de resultaten zich wel enigszins, maar niet voldoende. Het gevolg is ook een verandering in niveaus ten aanzien van de uitstroom naar het voortgezet onderwijs. In vergelijking met voorgaande jaren zien we een verdere teruggang. Dit is de reden dat we besloten hebben om de schoolstandaard in het schooljaar aan te passen. Zoals eerder beschreven komt het merendeel van onze leerlingen met een ontwikkelingsachterstand op school. Dit geldt ook voor hun cognitieve ontwikkeling. We hebben derhalve besloten ons onderwijsconcept aan te passen. In de onderbouw willen we meer spelend leren en daarmee de betrokkenheid van de leerlingen te verhogen. We gaan tweemaal per jaar in alle groepen de betrokkenheid meten (met behulp van het sociaal emotioneel monitoringsprogramma ZIEN en door middel van de betrokkenheidsschaal). De leerkrachten krijgen hierdoor een beeld van de betrokkenheid van de leerlingen in hun groep. Analyse van deze gegevens leidt tot bewustwording van de factoren die de betrokkenheid verhogen. We kijken nu naar de groepsoverzichten en de schooloverzichten en baseren hier de analyses op. We willen hier nader naar gaan kijken door gebruik te gaan maken van het doelgroepenmodel. Hiermee kunnen we zicht krijgen op kenmerken van de groep en hoe die zich verhouden tot de resultaten van de groep. Dit mede in vergelijking met de resultaten van de methode gebonden toetsen en de uitstroom wat betreft IQ, welke laatste enigszins tegenvallend is. Daarnaast willen we het onderwijs meer betekenisvol en boeiend voor de leerlingen inrichten. We bieden de zaakvakken nu afzonderlijk aan. We gaan meer thematisch werken. We verwachten dat mede daardoor de betrokkenheid zal toenemen en daarmee, naar verwachting, ook de opbrengsten. Voor de kernvakken gaan we op basis van passende perspectieven mappen aanleggen waarin het aanbod per leerjaar wordt vastgelegd. Voor rekenen heeft de rekencoördinator deze al gemaakt. De leerkrachten krijgen hiermee een overzicht van het aanbod in hun jaar, maar ook in het voorgaande en vorige leerjaar. Hiermee wordt tevens duidelijk voor de leerkrachten wat de basisleerstof voor de leerlingen in dat leerjaar is. We hebben geconstateerd dat veel leerlingen instromen met een taalachterstand. In samenwerking met de logopedisten schenken we extra aandacht aan de woordenschat. Na hier mee te zijn gestart in de groepen 1 t/m 4 zal dit worden doorgezet naar de overige groepen. Het verbeteren van de woordenschat zal effect hebben op het begrijpend lezen. Voor dit vak zal extra ondersteuning noodzakelijk blijven. Ook zijn voor begrijpend lezen instructie afspraken gemaakt. 14

15 In de groepen 3 t/m 5 gaan we de leerstof temporiseren. Hetgeen inhoudt dat lesstof van het ene leerjaar doorloopt in het volgende schooljaar. Hiermee kunnen we ervoor zorgen dat de basisstof beter wordt opgenomen. In deze groepen wordt er geen onderscheid gemaakt in de groepen wat betreft de leerroutes. Vanaf groep 6 gaan we wat betreft de twee leerroutes meer divergent werken door de leerling samenstelling van de groepen. Door de leerlingen van dezelfde leerroute zoveel mogelijk bij elkaar te plaatsen denken we de leerlingen beter op hun niveau te kunnen onderwijzen, aangezien de verschillen tussen de leerlingen geringer zijn. Bovenstaande is beschreven in ons jaarplan Eindtoets Cito In het schooljaar hebben 33 leerlingen van de Stapsteen\De Zevensprong de Auditieve Digitale Centrale Eindtoets gemaakt. Dit was voor het eerst dat bijna alle leerlingen deze toets hebben gemaakt. Overzicht van de adviezen van De Stapsteen Advies De Stapsteen Aantal lln uitstroom PRO 4 PRO/VMBO B 4 VMBO B 2 VMBO B/K 6 VMBO K 1 VMBO K/T 5 VMBO T 4 VMBO T/HAVO 6 HAVO 1 HAVO/VWO - Totaal 33 Overzicht van de adviezen van Eind-Cito Advies Cito uitstroom Aantal lln PRO/VMBO B 12 VMBO B/K 5 VMBO K 1 VMBO GL-TL 3 VMBO GL-TL/HAVO 6 HAVO 3 HAVO/VWO 3 VWO - Totaal leerlingen hebben van Cito hetzelfde advies als het advies van De Stapsteen, 0 leerlingen hebben een lager advies 5 leerlingen is het schooladvies bijgesteld naar boven n.a.v. goede resultaten eindcito: VMBO K-> VMBO K/T VMBO B/K->VMBO K/T VMBO KT-> VMBO K/T/HAVO VMBO T/HAVO-> HAVO Gemiddeld scoren de leerlingen van De Stapsteen\De Zevensprong 525. Deze score is het gemiddelde van alle percentielscores. In het regulier onderwijs wordt de totaalscore beïnvloed door de wegingsfactoren van de leerling en de duur dat de leerling op de school zit. Bij de afname hebben ook 6 leerlingen deelgenomen met een uitstroomadvies waarbij men gewoonlijk niet deelneemt aan de Cito eindtoets. Indien we de percentielscore van deze leerlingen weghalen wordt de gemiddelde score 528. De landelijke gemiddelde score is Leerlingen van De Stapsteen\De Zevensprong scoorden boven het landelijk gemiddelde. 15

16 Tabel: Per brugklastype het interval dat het uitgangspunt is voor de interpretatie van de standaardscore in het leerling rapport centrale eindtoets PRO/VMBO basisberoepsgerichte leerweg VMBO basis- / kaderberoepsgerichte leerweg VMBO kaderberoepsgerichte leerweg VMBO kadergerichte- / theoretische leerweg VMBO theoretische leerweg HAVO HAVO/VWO VWO Referentieniveaus Dit jaar werden voor het eerst bij de uitslag van de Cito Eindtoets de referentieniveaus vermeld. Hieronder het overzicht van de leerlingen die deelgenomen hebben aan de eindtoets Cito Aantal ll. behaald Percentage Landelijk Lezen 1F 31 94% 98 2F 10 30% 75 Taalverzorging 1F 31 94% 97 2F 10 30% 59 Rekenen 1F 22 67% 93 1S 9 27% 45 Domeinanalyse Onze school heeft naar verwachting gepresteerd. Toetsresultaten van het lezen is er bij het onderdeel "opzoeken" beter gepresteerd dan verwacht. Bij de taalverzorging is het onderdeel "spelling werkwoorden" beter gescoord dan naar verwachting. Toetsresultaten bij het rekenen is er bij het onderdeel "getallen" minder gepresteerd dan verwacht. Conclusie Wij zijn als school tevreden met de uitslag. Zonder de leerlingen die normaliter niet deelnemen hebben wij een hogere score behaald dan vorig jaar. Ook zijn we tevreden over de referentieniveaus waarop de leerlingen de school verlaten. De verwachting is dat we de komende jaren lagere scores zullen gaan behalen. Dit verwachten we op basis van het niveau van de leerlingen dat tussentijds instroomt. Deze instroom vindt voornamelijk plaats in de groepen 5 en 6 en de leerlingen hebben dan vaak een leerstof achterstand. Bij de referentieniveaus scoren we bij het rekenen lager dan bij taal en rekenen en is het verschil ook het grootst met de landelijke score. Dit is de reden dat we schoolbreed aandacht gaan schenken aan het rekenonderwijs. Met de ouders van de leerlingen die een hoger advies hebben gekregen dan het uitstroomniveau zijn gesprekken gevoerd. Bij alle leerlingen is het advies aangepast. 16

17 Meting veiligheidsbeleving Jaarlijks meten wij de veiligheidsbeleving van de leerlingen op school. Dit jaar hebben 187 leerlingen de vragenlijst ingevuld. Vanaf groep 5 hebben de leerlingen de vragenlijst zelfstandig ingevuld. In de groepen 1 t/m 4 heeft dit plaatsgevonden met hulp van een leerkracht of een onderwijsassistent. Verklaring: -- helemaal niet, - niet, + wel, ++ heel erg Het welbevinden van de leerlingen: 1. Ik vind het leuk op school: weet niet 8% 14% 43% 31% 4% 2. De regels op school zijn duidelijk: weet niet 5% 6% 34% 52% 3% 3. Ik zit in een leuke groep: weet niet 5% 13% 22 % 58% 2% 4. Ik heb vriendjes op school: weet niet 5% 5% 26% 60% 4% 5. De dingen die ik op school leer zijn belangrijk: weet niet 4% 5% 16% 67% 8% 6. Mijn juf of meester kan goed uitleggen: weet niet 3% 5% 29% 63% 0% 7. Mijn juf of meester vertelt mij wat ik goed of fout doe: weet niet 4% 8% 31% 51% 6% 8. Mijn juf of meester helpt mij als ik een probleem heb: weet niet 3% 7% 27% 61% 2% 9. Ik vind spelen op het schoolplein leuk: weet niet 3% 3% 30% 63% 1% 10. Als rapportcijfer geef ik mijn school een: 7,9 17

18 De sociale, psychische en fysieke veiligheid: 1. Op school voel ik mij veilig: weet niet 9% 18% 31% 36% 6% 2. Ik word op school gepest door andere leerlingen: altijd vaak soms nooit weet niet 1% 5% 42% 49% 3% 3. Ik word online gepest door andere leerlingen: altijd vaak soms nooit weet niet 1% 0% 5% 87% 7% 4. Andere leerlingen doen mij expres pijn: altijd vaak soms nooit weet niet 1% 3% 36% 55% 4% 5. Ik ben bang voor andere leerlingen: altijd vaak soms nooit weet niet 2% 2% 18% 74% 4% De gemiddelde sociale schoolveiligheidsbeleving van de leerlingen is: 8,3 Conclusie. Ten aanzien van de meting van het vorige school jaar zien wij een verbetering. Met betrekking tot het welbevinden van de leerlingen laten de cijfers een verbetering zien. Alleen bij het hebben van vriendjes op school en de dingen die ik op school leer zijn belangrijk zien wij een lichte teruggang. Ten aanzien van de teruggang met betrekking hebben wij geen verklaring. Wel zullen de leerkrachten tijdens de pauze de aandacht richten op leerlingen die veelvuldig alleen spelen en hen stimuleren met anderen te gaan spelen. Het afgelopen schooljaar zijn wij gestart met het aanwezig laten zijn van de leerlingen van groep 6 en hoger bij de 20-minutengesprekken. Dit heeft plaatsgevonden bij twee van de drie 20- minutengesprekken. Wij hopen de leerlingen hiermee meer verantwoordelijkheid te laten krijgen voor hetgeen ze willen leren en daarmee ook in te laten inzien dat de dingen die ze op school leren belangrijk zijn. Bij de sociale, psychische en fysieke veiligheid zien wij een lichte daling van het percentage leerlingen dat volgens hen wordt gepest. Het is nog te veel aangezien we streven naar een school waar niet wordt gepest. We hebben derhalve besloten dat de anti-pestcoördinatoren zich in de eerste weken van het schooljaar, de gouden weken, in alle groepen hebben voorgesteld. Ze hebben tevens met de leerlingen gesproken over pesten en aangegeven dat ze ingeval van pestgedrag van een medeleerlingen bij hen kunnen komen. Door de verdere invoering van Positieve Educatie verwachten we ook dat het pesten zal verminderen. Dit schooljaar zal een onderwijsplan sociaal gedrag i.c.m. leren leren worden opgesteld. Hierin worden schoolbrede afspraken gemaakt over het intensieve aanbod, waarin doelgericht aanbod op het gebied van omgaan met ruzie een plek zullen krijgen. 18

19 Bij het online pesten zien wij een lichte stijging van het aantal leerlingen dat hiermee te maken heeft. Aangezien wij denken dat dit voornamelijk in de bovenbouw gebeurt zullen de groepen 7 en 8 dit schooljaar deelnemen aan een project mediawijsheid. Wij hopen hiermee te bereiken dat de leerlingen bewuster zullen omgaan met sociale media en leren wat de gevolgen kunnen zijn van online pesten. Met als doel een afname te bereiken van het online pesten. Wij willen niet alleen dat de leerlingen zich welbevinden op school, maar ook dat de ouders tevreden zijn over de school. We proberen dit zoveel mogelijk te bereiken, maar helaas lukt dit niet altijd. We hebben als school een schoolcontactpersoon. Deze schoolcontactpersoon is het aanspreekpunt voor ouders bij klachten over schoolzaken. De schoolcontactpersoon zorgt ervoor dat de ouder gehoord wordt. De schoolcontactpersoon zorgt de ouder zo snel mogelijk bij het juiste personeelslid komt om de klacht te bespreken. Klachten kunnen ook direct bij de directie komen. De directie zal de klacht met de ouder bespreken en samen zal er gezocht worden naar een goede afwikkeling van de klacht Meting SCOL Voor de leergebiedoverstijgende gebieden sociaal gedrag en leren leren werken we met twee arrangementen namelijk: * Het (geïntensiveerd) basisaanbod * Het intensieve aanbod van de norm tussen voldoende en onvoldoende van 75% naar 80%. Met het oog op de opdracht binnen Passend Onderwijs vinden wij het van belang dat zichtbaar blijft welke eisen er gesteld worden aan leerlingen binnen het regulier onderwijs. Door onze leerlingen met de landelijke norm te blijven vergelijken worden de resultaten op de SCOL als ondersteunend ervaren bij de verwijzing van leerlingen. Uit de verzamelde data blijkt dat leerlingen die uit zijn gestroomd naar het reguliere onderwijs op de SCOL duidelijk hoger scoorden (op of rond de landelijke norm) dan de leerlingen die binnen het speciaal onderwijs zijn gebleven. Vanwege de specifieke onderwijsbehoeften van onze leerlingen die voornamelijk liggen op het gebied van het sociale gedrag en leren leren, realiseren we ons dat niet aannemelijk is dat we de landelijke norm met 80% van onze leerlingen zullen bereiken. De ambitieschoolstandaard ligt daarom ook op de landelijke norm. Echter bieden we daarom voor alle leerlingen een geïntensiveerd basisaanbod aan, waardoor we op leerling niveau zien dat leerlingen hier sterk van profiteren (rendement op leerling niveau is hoog). Resultaten afname SCOL De Stapsteen\De Zevensprong Twee keer per jaar wordt schoolbreed de SCOL ingevuld (oktober/november en mei/juni) ingevuld. De resultaten van de SCOL worden hieronder weergegeven: Hieraan is de SCOL gekoppeld, die ons inzicht geeft in de opbrengsten van onze leerlingen op deze gebieden. Voor de sociale opbrengsten hebben we op basis van de verzamelde data uit SCOL geconcludeerd dat de middenmoot duidelijk onder de landelijke norm ligt. Echter hebben we wel besloten om de landelijke norm als schoolstandaard te gaan hanteren. Waarbij we sinds de aanwezigheid van de nieuwe normgroepen I t/m V (in de PO-versie) gekozen hebben voor een lichte versoepeling 19

20 Afname 1: november 2017 Afname 2: juni 2018 Conclusies: De 80% sterkste leerlingen (p80) van onze school behaalt de schoolstandaard voor sociaal gedrag en leren leren eind niet. De 20% sterkste leerlingen (p20) van onze school behaalt de schoolstandaard voor sociaal gedrag en leren leren eind wel (gewogen gemiddelde verschil van -5,7 is verwaarloosbaar). Opvallend is dat de p80 eind schooljaar lager ligt dan aan het begin van het schooljaar. Dit lijkt verklaard te kunnen worden doordat: alle leerlingen nog nadrukkelijker vergeleken zijn met de normale ontwikkeling (beheerst = wanneer een leerling de vaardigheid uit zichzelf in een niet geoefende situaties toepast). De laatste gegevens lijken een realistischer beeld te geven waardoor de gegevens meer betrouwbaar lijken. er gedurende het schooljaar leerlingen in- en uitgestroomd zijn, waardoor de schoolpopulatie is veranderd. De meeste tussentijdse instroom was in de groepen 3 en 5 t/m 8. In deze groepen heeft een herindeling van de groepen plaatsgevonden en soms een wisseling van leerkracht. Conclusies op groepsniveau en schoolniveau moeten derhalve met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Uit de categorieën analyse blijkt al meerdere jaren dat we de laagste score behalen op de categorie Omgaan met ruzie. Door de invoering van Positieve Educatie verwachten we dat dit een positieve bijdrage zal hebben op de resultaten op deze categorie. Bovendien zal in het schooljaar een onderwijsplan sociaal gedrag i.c.m. leren leren worden opgesteld. Hierin worden schoolbrede afspraken gemaakt over het intensieve aanbod, waarin doelgericht aanbod op het gebied van omgaan met ruzie een plek zullen krijgen. 20

21 Acties/consequenties voor Doorontwikkelingen PEP schoolbreed. Ontwikkelen onderwijsplan sociaal gedrag i.c.m. leren leren waarin schoolbrede afspraken worden gemaakt over het (geïntensiveerd) basisaanbod en intensieve aanbod. Doelgericht aanbod op het gebied van de categorie omgaan met ruzie wordt opgenomen in het intensieve aanbod van het onderwijsplan sociaal gedrag i.c.m. leren leren Incidenten analyse In het schooljaar hebben wij gewerkt met het incidenten registratie programma IRIS. Dit programma is gekoppeld aan het leerlingadministratie- en leerlingvolgsysteem ParnasSys. De leerkrachten hebben een incident bij hen in de groep in IRIS vermeld. Maandelijks zijn de incidenten gemonitord. Dit overzicht is gedeeld met de personeelsleden en besproken. Daar waar nodig zijn er acties uitgezet, zoals het aanpassen van het naar binnen gaan na een pauze, de inrichting van het schoolplein en maatregelen in de groep. In het schooljaar zal er gebruik worden gemaakt van het incidenten-registratie systeem Swis Suite. Met dit programma hebben we meer mogelijkheden tot analyseren. We kunnen analyseren op het niveau van de school, klas, plek, tijdstip of per individuele leerling. We denken hiermee nog beter een beeld te krijgen van de incidenten en sneller maatregelen te kunnen treffen. 21

22 2.4 Totale uitstroom In deze paragraaf wordt informatie gegeven over de totale uitstroom in aantallen leerlingen onderscheiden in verschillende categorieën. In onderwijskundige eenheden kort verblijf en onderwijskundige eenheden lang verblijf. De eerste groep betreft scholen waar op basis van een samenwerkingsovereenkomst residentiele plaats bekostiging (RP) plaatsvindt. Totaal aantal leerlingen op 1 oktober j.l. 177 Kort verblijf leerlingen op 1 oktober j.l. (RP) 7 Overige leerlingen op 1 oktober j.l. 2 Totaal aantal leerlingen dat de school dit 60 schooljaar heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat korter 0 dan zes weken de school heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat langer 5 dan zes weken en korter dan 1 jaar de school heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat langer 52 dan 1 jaar de school heeft verlaten Aantal kortverblijf leerlingen dat de school dit 3 jaar verlaten heeft (RP) 22

23 2.5 Uitstroom van kortverblijf leerlingen In deze paragraaf presenteren wij gegevens over kort-verblijfleerlingen. Hierbij gaat het om leerlingen die op basis van plaatsbekostiging geplaatst waren op de school (RP). Kort verblijf leerlingen die de school hebben verlaten, korter dan 6 weken op de school 6 weken 1 jaar op de school gezeten jaren op de school gezeten 1 Plaats van herkomst van de uitgestroomde leerlingen: BAO SO BUITENLAND SBO ONBEKEND THUIS Waar zijn de leerlingen die langer dan zes weken de school bezochten naartoe uitgestroomd? BAO BUITENLAND THUIS, omdat: SBO ONBEKEND ANDERS, namelijk: SO 2 PRO VSO DB VMBO b/k VSO AGL VMBO g/t VSO b/k HAVO/VWO VSO g/t ZORG zonder onderwijs VSO h/vwo 1 Wat zijn de IQ scores van de uitgestroomde leerlingen die langer dan zes weken de school bezochten. > Geschat Geschat IQ Onbekend 2 Bij hoeveel van deze leerlingen is sprake van 1 een disharmonisch IQ profiel? (verschil PIQ en VIQ minimaal 15 punten): Bestendiging van leerlingencohort 2 jaren geleden: Hoeveel residentiële leerlingen, die langer dan 1 zes weken de school bezochten en die in 2015/2016 zijn uitgestroomd, zitten na twee jaar nog steeds op een uitstroombestemming van hetzelfde niveau? Totaal aantal uitgestroomd in 2015/2016: 1 Nog steeds op uitstroombestemming van 1 hetzelfde niveau: 23

24 2.6 Uitstroom van niet-kortverblijf leerlingen Uitstroom van leerlingen die langer dan 6 weken op de school verbleven, zowel tussentijdse als einduitstroom: Uitstroombestemming Aantal leerlingen Speciaal Onderwijs 9 Voortgezet Speciaal Onderwijs dagbesteding arbeidsmatig Voortgezet Speciaal Onderwijs dagbesteding activerend Voortgezet Speciaal Onderwijs dagbesteding belevingsgericht Voortgezet Speciaal Onderwijs arbeid / praktijkgericht onderwijs 9 Voortgezet Speciaal Onderwijs PrO + VMBO-B 3 Voortgezet Speciaal Onderwijs VMBO BBL + KBL 7 Voortgezet Speciaal Onderwijs VMBO GL + TL 4 Voortgezet Speciaal Onderwijs HAVO 6 Voortgezet Speciaal Onderwijs VWO Voortgezet Speciaal Onderwijs Gecombineerde brugklas VMBO/HAVO Voortgezet Speciaal Onderwijs Gecombineerde brugklas HAVO/VWO Regulier basisonderwijs (ba/bao) Speciaal basisonderwijs (sbo/sbao) 7 Praktijkonderwijs (pro) 3 VMBO BBL + KBL 2 VMBO GL + TL 5 VMBO-T + HAVO 1 HAVO VWO Gecombineerde brugklas VMBO/HAVO Gecombineerde brugklas HAVO/VWO Zorg/behandeling zonder onderwijs Niet bekostigd onderwijs Thuiszitter met leerplichtontheffing Thuiszitter zonder leerplichtontheffing Buitenland 1 Overleden Onbekend TOTAAL 57 Uitstroomniveau: Aantal leerlingen <E1 0 E1-E2 2 E2-E3 9 E3-E4 0 E4-E5 4 E5-E6 8 E6-E7 15 E7-E8 19 Totaal 57 24

25 Indien beschikbaar de IQ scores van de uitgestroomde leerlingen: > Geschat Geschat IQ Onbekend 4 Bij hoeveel van deze leerlingen is sprake van een disharmonisch IQ profiel? (verschil PIQ en VIQ minimaal 15 punten): Vergelijking van de uitstroom met het eerder gestelde OPP In deze paragraaf wordt het OPP in verband gebracht met de uiteindelijke uitstroom. Dit geldt zowel ten aanzien van einduitstroom als tussentijdse uitstroom. Het gaat om leerlingen die langer dan zes weken op onze school verbleven en die in 2018 zijn uitgestroomd. We willen weten hoeveel leerlingen zijn uitgestroomd op het niveau van de verwachte uitstroombestemming. Het betreft de verwachte uitstroombestemming die is opgenomen in het OPP twee jaar voorafgaand aan het moment van uitstroom. In het geval een leerling korter dan 2 jaar op school verbleef, houden we het bij binnenkomst op onze school opgestelde OPP van de leerling aan. Resultaat Aantal leerlingen Percentages Onder het niveau dat 0 0% was vastgesteld in het OPP Op het niveau dat 35 87,5% was vastgesteld in het OPP Boven het niveau dat 5 12,5% was vastgesteld in het OPP. Totaal % 25

26 2.8 Bestendiging Uitgangspunt is dat de leerroute behorend bij het gekozen uitstroomperspectief de leerling in voldoende mate toerust om met succes het onderwijs, al dan niet met extra ondersteuning, op de vervolgvoorziening te kunnen volgen. Dat betekent dat er van uit mag worden gegaan dat de leerling twee jaar na plaatsing in beginsel nog steeds op die plek zit, ofwel is doorverwezen naar een plek die in lijn ligt met de uitstroomplek. Als school spannen we ons in om ervoor te zorgen dat we zicht hebben op de eisen die de vervolgscholen stellen aan onze leerlingen. We proberen ons onderwijsaanbod daarop af te stemmen. Ook verzamelen we informatie om zicht te houden op de bestendiging van de verworven plaatsen. We doen dit jaarlijks in oktober. Dat doen we, mede vanwege de opbrengstbevraging van de Inspectie van het Onderwijs in november, tot twee jaar na verwijzing. In dit document worden daarom alleen zowel de bestendigingsgegevens van de leerlingen die een en twee schooljaren geleden zijn uitgestroomd getoond. In onderstaande tabellen staan gegevens opgenomen over andere leerling-cohorten dan tot dusver: het gaat om het cohort van een en twee jaren geleden. Bestendiging leerlingen 1 schooljaar geleden Aantal Schooljaar 2016/2017, peildatum is 1 oktober 2018 Nog op (hetzelfde type) uitstroombestemming 66 Niet meer op (hetzelfde type) vervolgbestemming 2 Onbekend/anders 0 Totaal 68 Bestendiging leerlingen 2 schooljaren geleden Aantal Schooljaar 2015/2016, peildatum is 1 oktober 2018 Nog op hetzelfde type uitstroombestemming 45 Niet meer op hetzelfde type vervolgbestemming 4 Onbekend/anders 0 Totaal 49 26

27 2.9 Analyse van de bestendiging Ten aanzien van de uitstroom aan het einde van De Stapsteen\De Zevensprong blijkt dat er van de leerlingen die in , 2 jaar geleden, na het eerste jaar de school hebben verlaten 50% (4 leerlingen) meer kinderen naar een ander type vervolgbestemming zijn gegaan dan van de leerlingen (2) die in 2016/2017, 1 jaar geleden, de school hebben verlaten. In totaal zijn er 6 leerlingen die in De Stapsteen\De Zevensprong op 11-, 12-jarige leeftijd na een of twee jaar hebben verlaten. Dat is minder dan in de jaren daarvoor. Van de leerlingen van het schooljaar naar een andere school zijn gegaan zijn 2 leerlingen afgestroomd vanwege gedragsproblemen. Van de leerlingen die na 2 schooljaren ( ) de school hebben verlaten is er een leerling opgestroomd naar een ander schooltype en 3 leerlingen zijn naar een ander schooltype gegaan vanwege sociaal emotionele redenen. Wij denken dat de de afname van het aantal leerlingen naar een ander schooltype veroorzaakt wordt doordat wij steeds meer zicht krijgen op wat mogelijkheden van een vervolgschool zijn voor onze leerlingen Consequenties daarvan voor de inrichting van ons onderwijs De resultaten van de analyse van de bestendiging heeft voor ons geen consequenties voor de inrichting van ons onderwijs. 27