INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT MIJN BOOMHUT

Transcriptie

1 INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT MIJN BOOMHUT Leerlijn Mediacultuur Thema Identiteit Groep 1 en 2 27 april 2017

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Mediacultuur Thema Identiteit Groep 1 en 2 27 april 2017 Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen. 2

3 Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project Leerinhouden Leerdoelen ste eeuwse competenties Benodigdheden Didactische werkvormen Projectplanning Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Kunstenaar in de klas Nederlandse taal in het project Gerelateerde leergebieden Bronnen Tijdlijn Beoordelen Promotie Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Bijlagen

4 1. Korte beschrijving van het project Hoe kun je illustraties uit een prentenboek tot leven brengen? In het project De boomhut van de leerlijn Mediacultuur staat het gelijknamige prentenboek centraal. Dit met het Gouden Penseel bekroonde boek is inmiddels internationaal bekend. Kunstenaar Ronald Tolman heeft de prachtige boomhut getekend en zijn dochter Marije Tolman heeft de levendige illustraties erbij gemaakt. In de introductie en de oriëntatie van dit project maken de leerlingen een echte hut in de klas. Ze bekijken beeldmateriaal van verschillende boomhutten en natuurlijk het prentenboek. Deelopdracht 1: Klinkende plaatjes De leerlingen gaan op onderzoek naar geluiden door buiten en binnen te luisteren naar omgevingsgeluiden en deze uit te spelen in diverse spelvormen. Bij de prenten van het prentenboek De boomhut verzinnen de leerlingen hun eigen verhalen en bedenken hier geluiden bij. Deze geluiden worden vastgelegd, zodat er een begeleidend geluidsbestand bij de verhalen ontstaat. Deelopdracht 2: De boom in In deze deelopdracht maken de leerlingen hun eigen boomhut op basis van het prentenboek, hun verhalen, hun geluiden en beeldmateriaal van verschillende boomhutten. Zij bouwen deze boomhut van divers (kosteloos) materiaal. Bij deze werkstukken worden verhalen bedacht en samen vormen de boomhutten een boomhuttendorp rondom de hut in de klas. Deelopdracht 3: Ik als dier Ten slotte gaan de leerlingen in deelopdracht 3 op onderzoek naar de dieren uit het prentenboek. Welke geluiden maken de dieren? Hoe bewegen ze? Wat kunnen ze dat wij niet kunnen? Welke boomhut past het beste bij ieder dier? Ook in deze deelopdracht wordt veel gebruik gemaakt van diverse spelvormen. In de uitvoerende fase van deze deelopdracht komen veel verschillende activiteiten aan de orde: de leerlingen bekijken beeldende kunst over dieren, maken dieren van zichzelf door geprinte foto s van zichzelf te bewerken, projecteren deze tekeningen in de boomhut uit het prentenboek en maken een stopmotionfilmpje. Leefwereld leerling Op school en thuis zien de meeste leerlingen prentenboeken. Ook dieren zitten in de belevingswereld van de meeste leerlingen. Professionele kunst In de les is aandacht voor professionele illustratoren en beeldend kunstenaars die dieren als hoofdonderwerp gebruiken in hun kunstwerken Maatschappelijke relevantie/context Wat maakt beeld met geluid anders dan beeld zonder geluid? Welke invloed heeft dat? 2. Leerinhouden prentenboek, een verhaal vertellen met en zonder geluiden, maken/bouwen met verschillende materialen, tekenen, beeldmateriaal bekijken via Google, geluidsopnames maken, spelvormen met geluiden en bewegingen, stopmotionfilm maken, digitaal verhaal 4

5 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: doet kennis op van digitale apparatuur, zoals audioopnameapparatuur, fotocamera en digibord (algemeen); ervaart dat geluid (en beeld) een extra beleving teweegbrengt bij verhalen (algemeen); leert dat via Google beeldmateriaal te vinden is over verschillende onderwerpen (algemeen); kent de belangrijkste verschillen tussen een prentenboek en een leesboek (zie 2. Oriëntatie); benoemt de verschillen tussen geluiden binnen en buiten (zie 3.1. Onderzoek); ervaart hoe geluiden digitaal kunnen worden vastgelegd (zie 3.2. Uitvoeren); benoemt de overeenkomsten en verschillen tussen diverse boomhutten (zie 4.1. Onderzoek); leert dat dieren veel voorkomen in de beeldende kunst (zie 5.2. Uitvoeren); weet wat een stopmotionfilmpje is en oriënteert zich op het maken van een stopmotionfilmpje (zie 5.2. Uitvoeren). Vaardigheidsdoelen De leerling: maakt met zijn klasgenootjes onder begeleiding van de leerkracht een hut (zie 1. Introductie); bekijkt voorbeelden van boomhutten en kan kenmerken benoemen (zie 2. Oriëntatie); bekijkt het prentenboek De boomhut en een leesboek gerelateerd aan het prentenboek (zie 2. Oriëntatie); maakt dierengeluiden en andere natuurgeluiden met diverse lichaamsdelen, voorwerpen en muziekinstrumenten en gebruikt hierbij verschillende emoties (zie 3.1. Onderzoek); luistert naar geluiden die buiten te horen zijn en benoemt deze (zie 3.1. Onderzoek); bedenkt een verhaal bij de prenten van De boomhut (zie 3.2. Uitvoeren); kan het zelfverzonnen verhaal bij De boomhut samenvatten (zie 3.2. Uitvoeren); vertelt samen met een klasgenootje het verzonnen verhaal met bijpassende geluiden (zie 3.3. Presenteren); bedenkt een verhaaltje bij een boomhut (zie 4.1. Onderzoek); bouwt een boomhut met divers materiaal (zie 4.2. Uitvoeren); vertelt over zijn gemaakte boomhut (zie 4.3. Presenteren) maakt met klasgenootjes een boomhuttendorp van gemaakte boomhutten en verzint een naam voor het dorp (zie 4.3. Presenteren, 4.4. Evalueren); luistert naar klasgenootjes over de gemaakte boomhutten (zie 4.3. Presenteren); beeldt de dieren uit die te zien zijn in het prentenboek De boomhut (zie 5.1. Onderzoek); bekijkt beeldmateriaal van kunstwerken waarin dieren centraal staan (zie 5.2. Uitvoeren); maakt van zichzelf een dier door te tekenen op een geprinte foto van zichzelf (zie 5.2. Uitvoeren); geeft de tekening van zichzelf als dier een plek op de digitale kleurplaat en kleurt de plaat in (zie 5.2. Uitvoeren). Houdingsdoelen De leerling: stelt zich met alle zintuigen open voor mediacultuur binnen een thema/onderwerp dat aansluit bij zijn belevingswereld en in binnen en buitenschoolse activiteiten (algemeen); kan zich bij het experimenteren laten leiden door een manipulerende en onderzoekende houding (algemeen); is trots op zijn resultaten: zowel oriënterend en onderzoekend als uitvoerend (algemeen); heeft een nieuwsgierige, betrokken en onderzoekende houding (algemeen); kijkt met aandacht naar voorbeelden uit de beeldende kunst, diverse mediauitingen en werk van medeleerlingen (algemeen); luistert met aandacht naar ideeën van medeleerlingen (algemeen); neemt actief deel aan de diverse gesprekken gedurende het project (algemeen). 5

6 4. 21 ste eeuwse competenties Creativiteit een ondernemende en onderzoekende houding denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen zien risico s durven nemen en fouten zien als leermogelijkheden Kritisch denken informatie interpreteren, analyseren en synthetiseren betekenisvolle vragen stellen openstaan voor alternatieve standpunten Communiceren doelgericht informatie uitwisselen communicatieve situaties en technieken hanteren communicatiemiddelen en strategieën hanteren inzicht in de mogelijkheden die ICT biedt om effectief te communiceren Samenwerken onderhandelen en afspraken maken effectief communiceren rollen (h)erkennen hulp kunnen vragen, geven en ontvangen onderhandelen en afspraken maken Probleemoplossend denken en handelen problemen signaleren, analyseren en definiëren Sociale en culturele vaardigheden eigen gevoelens kunnen herkennen en gekanaliseerd en constructief kunnen uiten inlevingsvermogen en belangstelling voor anderen tonen Digitale geletterdheid mediawijsheid: bewust, kritisch en actief omgaan met media 5. Benodigdheden Algemeen klaslokaal pc s digibord internetverbinding. printer prentenboek De boomhut van Marije en Ronald Tolman (Lemniscaat, 2009) prijs: 14,95 Introductie en oriëntatie groot doek om een hut te maken materiaal om het doek mee op te hangen: bijvoorbeeld ijzerdraad, touw, nietmachine voorwerpen om de hut te versieren beeldmateriaal boomhutten voorleesboek met onderwerpen gerelateerd aan De boomhut Deelopdracht 1 voorwerpen waarmee geluiden kunnen worden gemaakt (instrumenten, bekertjes, takjes, etc.) 6

7 audioopnameapparatuur Deelopdracht 2 divers (kosteloos) materiaal voor de boomhut: karton, hout, touw, scrapmateriaal, papier, klei, blaadjes, takjes, veertjes, rietjes, stro, etc. sterke papierlijm of houtlijm voor de boomhut (eventueel lijmpistolen) A4 of A3tekenpapier (niet te dun) grijze tekenpotloden zachte kleurpotloden pastelkrijt zachte waskrijtjes (of bijvoorbeeld Pandakrijt) Deelopdracht 3 fotocamera (of telefoon waarmee foto s gemaakt kunnen worden) stopmotionapp (zie handleiding) printer zachte kleurpotloden pastelkrijt zachte waskrijtjes (of bijvoorbeeld Pandakrijt) verwijderbare tape 6. Didactische werkvormen Instructie: voorlezen/bekijken: prentenboek De boomhut en een leesboek (zie 2. Oriëntatie, 4.1. Onderzoek) overeenkomsten/verschillen: prentenboek en leesboek, diverse boomhutten (zie 2. Oriëntatie, 4.1. Onderzoek) uitleggen/voordoen/vertellen/laten zien: diverse media (zie 1. Introductie, 2. Oriëntatie, 3.1. Onderzoek, 3.2. Uitvoeren, 3.4. Evaluatie, 4.1. Onderzoek, 5.1. Onderzoek, 5.2. Uitvoeren) filosofische gesprekken (zie 2. Oriëntatie) op stap gaan: kennis vergaren en onderzoeken geluiden (zie 3.1. Onderzoek) verhaalassociatie: leerlingen op verhaal laten komen m.b.v. één vaste beginzin (zie 3.2. Uitvoeren, 4.1. Onderzoek); beeldmateriaal bekijken (beschouwen): verschillend boomhutten (zie 4.1. Onderzoek) werk van kunstenaars Tom Claassen, Karel Appel en Heinrich Campendonck (zie 5.2. Uitvoeren) digitaal vastleggen: geluiden bij verzonnen verhaal n.a.v. De boomhut (zie 3.2. Uitvoeren) foto s maken: leerlingen beelden dieren uit (zie 5.2. Uitvoeren) stopmotionfilmpje: leerlingen als dieren in de boomhut (zie 5.2. Uitvoeren); themaonderwerp inzichtelijk maken in de klas (algemeen) presenteren van verzamelde voorwerpen en gemaakt werk (3.3, 4.3, 5.3. Presenteren); evaluatiegesprekken (zie 3.4, 4.4, 5.4. Evalueren) kennisquiz (algemeen) Interactie bekijken/lezen/luisteren/bespreken: De boomhut en een leesboek (zie 2. Oriëntatie) bekijken beeldmateriaal: boomhutten (zie 2. Oriëntatie, 4.1. Onderzoek); verhaal bedenken: bij De boomhut (zie 3.2. Uitvoeren) geluiden bedenken: bij verzonnen verhaal n.a.v. De boomhut (zie 3.2. Uitvoeren) geluidsopname/film maken: bij verzonnen verhaal n.a.v. De boomhut (zie 3.2. Uitvoeren) vertellen/presenteren: over gemaakt werk (zie 4.3. Presenteren) 7

8 Opdrachtvormen tekenen: geluiden bij prenten uit het prentenboek De boomhut (zie 3.4. Evaluatie) verhaal bedenken: bij beeldmateriaal boomhut (zie 4.1. Onderzoek) maken/bouwen: boomhut van divers materiaal (zie 4.2. Uitvoeren) tekenen: bewerken geprinte foto s (zie 5.2. Uitvoeren) Samenwerkingsvormen hut maken in de klas (zie 1. Introductie) presenteren: verhaal en geluiden (zie 3.3. Presenteren) presenteren/maken: boomhuttendorp (zie 4.3. Presenteren) quiz maken: over dieren, boomhutten en geluiden (zie 5.2. Uitvoeren) Spelvormen geluiden maken: dierengeluiden en andere natuurgeluiden (zie 3.1. Onderzoek); dieren nadoen: geluiden, bewegingen en houdingen (zie 5.1. Onderzoek); stopmotionfilmpje: leerlingen als dieren in boomhut (zie 5.2. Uitvoeren). 7. Projectplanning Introductie project: Filosofisch gesprek: Oriëntatie: Deelopdracht 1: Deelopdracht 2: Deelopdracht 3: 30 minuten 15 minuten 30 minuten 90 minuten 90 minuten 90 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Bij de uitvoering van het project is een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling van grote meerwaarde. Bij elk project is een wisselend aanbod van culturele activiteiten beschikbaar. Raadpleeg de website van CultuurSchakel voor het actuele aanbod of laat u informeren door de culturele instellingen. In de pilot is samengewerkt met het Haags Historisch Museum, Museon en Muzee Scheveningen. 9. Kunstenaar in de klas Bij de uitvoering van het project kan een kunstenaar betrokken worden. Raadpleeg hiervoor de website van CultuurSchakel. Specifiek voor dit project willen wij u aanbevelen om een van de volgende type kunstenaars uit te nodigen in de klas: een illustator, prentenboekenschrijver, graficus, een kunstenaar die werkt met portretten of dieren in de mediakunst of een beeldend kunstenaar die bijzondere persoonlijke plekken creëert. In de pilot is samengewerkt met filmmaker en kunstenaar Floris Kaayk onder pseudoniem Jarno Smeets. In zijn project Human Birdwings deelde hij zijn droom om te kunnen vliegen met zelfgebouwde vleugels. Als er een mogelijkheid is om te skypen, kan er in overleg met Floris Kaayk een Skypeverbinding worden gemaakt, zodat hij zijn verhaal live kan vertellen in de rol van Jarno Smeets. 8

9 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst de camera het geluid de computer de tekening de illustratie de hoofdfiguur de hoofdpersoon de kunstenaar het kunstwerk het stopmotionfilmpje Google internet Nederlandse taal het eiland de hut de boomhut de fantasie de verschillende dieren de wind het water de vriendschap het prentenboek het (voor)leesboek de pagina het boomblaadje verdrietig vrolijk boos blij overeenkomst/verschil de plaats het gebruiksgemak de uitstraling de sfeer het materiaal het boomhuttendorp licht zijn als een veertje Werkwoorden uploaden/downloaden wonen samen zijn alleen zijn raden brullen graaien kruipen vliegen klimmen 11. Gerelateerde leergebieden Taal (woordenschat): leren van nieuwe woorden Taal (spreekvaardigheid): verwoorden van ideeën, vertellen en verhalen verzinnen Techniek: materialen herkennen en gebruiken Beeldende vorming: tekenen (vlak), bouwen (ruimtelijk) en beschouwen kunstwerken Wereldoriëntatie (biologie): dierengeluiden, bewegingen Rekenen en wiskunde (meten): bouwen boomhut Rekenen en wiskunde (bewerkingen): ordenen stopmotionfilmpje 12. Bronnen Culturele stimulus culturele stimulus: video 'Identiteit groep 12 CultuurSchakel Dirk Scheele, Alles maakt geluid (YouTube) uitgeverij Lemsnicaat Deelopdracht 1 workshop bodypercussie (YouTube) percussie met een bezem (YouTube) Deelopdracht 2 artikel Boomhutten niet meer alleen voor kinderen (pretwerk.nl) droomboomhutten (pinguinpablo.nl) Kindarchitecten bouwen wonderlijke boomhutten (bright.nl) Poppenhuis Boomhut (lobbes.nl) 9

10 13. Tijdlijn Prehistorie 50 v. C 3000 v. C. 500 na C nu 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De beoordelingsformulieren voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u in de bijlagen van dit document. 15. Promotie Leerlingenwerk kan worden getoond op de internetsite van de school of in de schoolkrant. Ook kan er een uitvoering worden georganiseerd. 16. Van de Haagse collega s Het is belangrijk dat er goed gekeken wordt naar de plaats van de boomhut in de klas, zodat hij niet in de weg staat gedurende de andere lessen. Audioopnames en foto s vragen niet per se om dure of ingewikkelde apparatuur. Een smartphone voldoet vaak al. Gebruik vooral de praktische handleidingen Audioopnames maken en Stopmotionfilmpje maken. De tips en trucs maken de uitvoering eenvoudig. 17. Ouderbetrokkenheid Nodig ouders uit om te komen luisteren naar het geluidenprentenboek. Vraag ouders eventueel om bij te springen als hulpouder bij de deelopdrachten. 18. Bijlagen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u op de volgende pagina s. 10

11 Beoordelingsmodel docent In te vullen door de leerkracht Naam leerling: Groep: School: Datum: Discipline: Project: ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat de samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting: Zeggingskracht Resultaat en Presentatie de zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting: Reflectie zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat & Presentatie Toelichting: Attitude concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting: Tops Het volgende is echt goed gegaan: Tip Wat zou kunnen verbeteren:

12 Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 12