INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT HET VERDWENEN VERHAAL

Transcriptie

1 INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT HET VERDWENEN VERHAAL Leerlijn Interdisciplinair Thema Verhalen Groep 3 en 4 26 april 2017

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Interdisciplinair Thema Verhalen Groep 3 en 4 26 april 2017 Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen. 2

3 Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project Leerinhouden Leerdoelen ste eeuwse competenties Benodigdheden Didactische werkvormen Projectplanning Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Kunstenaar in de klas Nederlandse taal in het project Gerelateerde leergebieden Bronnen Tijdlijn Beoordelen Promotie Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Bijlagen

4 1. Korte beschrijving van het project Het project Verhalen kan schoolbreed ingezet worden of als individueel project per klas. De projecten hebben als uitgangspunt dat verhalen overal te vinden zijn. Maar hoe vind je ze? Door je fantasie te gebruiken, door je te laten inspireren door andere verhalen, kunstenaars, je eigen verhaal en dat van de ander. Als het project schoolbreed ingezet wordt, is uitwisseling mogelijk tussen de leerjaren. De opdrachten voor de verschillende leerjaren kunnen dan met elkaar verbonden worden. De titels van de opdrachten zijn daarom ook voor een deel hetzelfde of herkenbaar. Groep 7 kan ook een opdracht doen die beschreven staat bij groep 5. Het subthema is Het verdwenen Verhaal. De vragen waarop antwoorden gezocht worden in de onderzoeksfase zijn o.a.: Wat zijn verhalen? Waar ontstaan verhalen of waar vind je verhalen? Verhalen vind je in voorwerpen, in vorm en beeld, muziek en dans, in andere kunstuitingen. Verhalen worden gevormd met taal en schrift: letters, woorden, zinnen, nep of geheimtaal. Er ontstaan steeds nieuwe communicatievormen. Er wordt gezocht naar persoonlijke verhalen, eigen of familieverhalen, wereldverhalen en verhalen over jezelf in de wereld. Door nieuwe verhalen te verzinnen of bestaande verhalen te veranderen kun je het beeld herscheppen van het zelf en de wereld om je heen. Voor de uitvoering wordt gewerkt vanuit het vertellen van verhalen in een vorm of expressie: beeld, beweging en geluid. Hoe breng je een verhaal over in taal, muziek, dans, beeld en met emoties. Het inspiratie deel zoals de oriëntatieopdracht, de gebruikte boeken, filmpjes en kunstuitingen, is gericht op de ontwikkeling van fantasie en nieuwsgierigheid. Praktische aanbevelingen: Tijdens dit project kan de zoektocht spannender gemaakt worden door de leerlingen naast de opdrachten ook hints te geven. De eerste hint ligt direct na de introductie al in de klas. In iedere klas zijn twee vormen op de grond gelegd, twee V s. In ieder klas liggen de V s anders. (zie bijlagen) Voor de start van onderzoeksopdrachten kan er bv. een hint op de verzamelmuur staan zoals : Wie, wat, waar, wanneer, waarom? Om een eerste aanzet tot een verhaal te maken kun je werken vanuit de 5 w s. Vijf vragen die je kunt stellen om ingrediënten te verzamelen voor het verzinnen van een verhaal. Tijdens de verschillende fases in dit project komt bv. de directeur even langs in de klas/stuurt een filmpje/legt een briefje neer of iets anders, met een vraag, opdracht, aanwijzing, verhaaltje. De Muur van Bevindingen, de Verzamelmuur, is een muur die je in de school aanwijst om oplossingen en inhouden op ten toon te stellen. In de weken dat er aan dit project wordt gewerkt zal deze muur groeien met verschillend werk van de leerlingen van alle leerjaren die meedoen, ter inspiratie voor de andere klassen. De ene groep verrast de andere groep met een boodschap of verhaal. NB. Er kan ook gewerkt worden met het lege boek waarin de bevindingen en werk van de leerlingen bewaard worden. Maak in de klas een verhalen vertelplek. Dit kan in de vorm van een zelfgemaakt kampvuurtje waar omheen gezeten wordt bij het vertellen van verhalen om zo een intieme sfeer te creëren. Andere mogelijkheden zijn een VerhalenVertelstoel, een hoek met kussens, of een ander object waar je omheen kan zitten met de leerlingen. 4

5 2. Leerinhouden Leerlingen leren over verhalen en met verhalen. Verhalen zijn overal en nergens. Ze gaan op zoek naar hun eigen verhaal en dat van anderen met als invalshoek taal, beeld, beweging en geluid. 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: leert dat alles een verhaal in zich heeft. leert de begrippen wie, wat, waar leert emoties omzetten in beeldtaal. leert letters op een andere manier zien leert dat er verschillende manieren zijn om te communiceren Vaardigheidsdoelen De leerling: kan beeldtaal en taal combineren kan aan de hand van de begrippen wie, wat waar een verhaal maken kan verhalen vertalen in muziek en beweging kan variaties in een bekend verhaal vinden en uitspelen. kan variaties bedenken voor een bestaand verhaal kan emoties gebruiken in een verhaal kan verhalen en emoties herkennen in muziek en omzetten in dans en spel. Kan een hoofdpersoon voor een verhaal verzinnen en er een verhaal bij bedenken Associeert en experimenteert met vormen Ontwikkelt de fantasie Houdingsdoelen De leerling: durft te experimenteren is nieuwsgierig kijkt/luistert open naar de verhalen van anderen ste eeuwse competenties Creatief denken denken buiten de gebaande paden verhalen verzinnen Samenwerken in kleine en grote groepjes een proces doormaken Communiceren reflecteren op wat geleerd en beleefd is samen verhalen vertellen Sociale en culturele vaardigheden verhalen in een sociale en culturele context kunnen plaatsen 5

6 5. Benodigdheden De boeken die gebruikt kunnen worden in het project zijn ook schoolbreed in te zetten, want voor alle leerjaren te gebruiken. Mooi boek. Joke van Leeuwen. (Em. Querido s Kinderboeken Uitgeverij Bekroond met de Zilveren Griffel 2016). Lettersoep. Harriet van Reek. (Em. Querido s Kinderboeken Uitgeverij Eerste druk Bekroond met het Zilveren Penseel 2016). Rond vierkant vierkant rond de beeldsonnetten. Ted van Lieshout. (Uitgeverij Leopold 2015 Bekroond met de Zilveren Griffel 2016). Mijn huis, de rest van de wereld en daarbuiten. Judith nab. ( Hoogland & van Klaveren, Uitgeverij 2014) Mijn letter vrienden. Annabel Keijzer (Uitgever: studio ANNABEL.nl 2016). Materialen voorwerpen teken en schildermaterialen montagematerialen 6. Didactische werkvormen Instructie introduceren van leerstof Interactie Bespreken van het bronnenmateriaal Bespreken van en vertellen over het gemaakte werk Bespreken van resultaten uit onderzoek Samen praten over. Opdrachtsvormen Onderzoeksopdrachten Individuelen opdrachten Groepsopdrachten Spelopdrachten Samenwerkingsvormen Groepswerk in kleine en grote groepen Spelvormen Inleven in personen en objecten Uitspelen van verhalen 7. Projectplanning Introductie project: 1545 minuten Oriëntatie: minuten verdeeld over 2 opdrachten. U kunt in het stroomdiagram zelf of met de groep een route naar een uitkomst plannen. Wij adviseren om minimaal 2 onderzoeks en 2 maakopdrachten te doen. De lengte van de onderzoeks en maakopdrachten varieert van minuten 6

7 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Bij de uitvoering van het project is een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling van grote meerwaarde. Bij elk project is een wisselend aanbod van culturele activiteiten beschikbaar. Raadpleeg de website van CultuurSchakel voor het actuele aanbod of laat u informeren door de culturele instellingen. 9. Kunstenaar in de klas Bij de uitvoering van het project kan een kunstenaar of andere ervaringsdeskundige betrokken worden. Raadpleeg hiervoor de website van CultuurSchakel. 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal/begrippenlijst Installatie Vervreemding Sonnet emoticon Nederlandse taal Lenig Mimiek Vervreemden Locatie Gedicht Fietsframe Fietsenstalling publiek Reageren Publiek klank 11. Gerelateerde leergebieden Wereldoriëntatie Het thema kan aansluiten bij: Oriëntatie op jezelf en je omgeving Geschiedenis Sociaalemotionele vorming Nederlandse Taal Woordenschatontwikkeling Stellen Drama Presenteren 12. Bronnen Onderzoek: Mooi boek van Joke van Leeuwen. : App Dance Writer waarin je persoonlijke boodschappen kunt vertalen in dans en vervolgens kunt versturen naar een ander: film van Rogier Wieland Alice s Adventures in Paperland with Moleskine 7

8 Boek rond vierkant vierkant rond de beeldsonnetten van Ted van Lieshout. Fietsframe; lijntekening van een fiets: Uitvoeren/maken: Audience van Rogier Wieland: Filmpje Apinti vanaf 0:16 minuten: Boek Mijn lettervrienden van Annabel Keijzer. Filmpje waarin schrijver en illustrator Annabel Keijzer vertelt over haar boek Mijn lettervrienden : Op de website vindt u een schat aan informatie over Haagse kunstenaars. Er kan gezocht worden op naam, materiaal, technieken ed. 13. Tijdlijn Prehistorie 50 v. C 3000 v. C. 500 na C nu x 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruik maken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruiken van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De formulieren en toelichting vindt u als afsluiting in de projectbeschrijving. 15. Promotie Er zijn verschillende mogelijkheden om het project onder de aandacht van ouders en de omgeving van de school te brengen. Foto s / filmpjes van het proces en de werkstukken op de website van de school. Ouders uitnodigen bij de presentatie van de uitkomst. Verslag van het project in de wijkkrant. 16. Van de Haagse collega s Informatie volgt later 17. Ouderbetrokkenheid Ouders kunnen ingeschakeld worden bij: de activiteiten die buiten de school plaatsvinden de verslaglegging in foto s en filmpjes extra handen in de klas bij de maakopdrachten 8

9 18. Bijlagen Bijlage Vvormen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u op de volgende pagina s. 9

10 Beoordelingsmodel docent In te vullen door de leerkracht Naam leerling: Groep: School: Datum: Discipline: Project: ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat de samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting: Zeggingskracht Resultaat en Presentatie de zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting: Reflectie zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat & Presentatie Toelichting: Attitude concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting: Tops Het volgende is echt goed gegaan: Tip Wat zou kunnen verbeteren:

11 Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 11