PROJECTBESCHRIJVING DAT BEN JIJ

Transcriptie

1 PROJECTBESCHRIJVING DAT BEN JIJ Leerlijn Beeldend Thema Identiteit Groep 1 en 2 7 september 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Beeldend Thema Identiteit Groep 1 en 2 7 september 2016 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema. Hierbij doorloopt de leerling drie deelopdrachten waarin hij steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen. 2

3 Inhoudsopgave 1. Introductie van het project Oriëntatie Het filosofisch gesprek Oriëntatie op het thema Deelopdracht 1: Ik voel me zo Onderzoek Ik voel me zo Uitvoeren Ik voel me zo Presenteren Ik voel me zo Evalueren Ik voel me zo Deelopdracht 2: Da s van mij Onderzoek Da s van mij Uitvoeren Da s van mij Presenteren Da s van mij Evalueren Da s van mij Deelopdracht 3: Aanraken mag Onderzoek Aanraken mag Uitvoeren Aanraken mag Presenteren Aanraken mag Evalueren Aanraken mag Algemene beoordeling Beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Toelichting op het beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3

4 DAT BEN JIJ 1. Introductie van het project Het project kan op verschillende manieren worden geïntroduceerd: Een bezoek aan een museum waarbij de relatie tussen gevoelens en kleurgebruik centraal staat (zie Info voor de leerkracht). Het boek Meneer Kandinsky was een schilder van Daan Remmerts de Vries (Leopold, 2011). Het gaat in op kleurgebruik en identiteit en legt een direct een verband tussen gevoelens en kleur. Daarnaast laat het boek zien dat je eigen gevoel en de werkelijkheid niet altijd stroken met wat andere mensen vinden of zien. Toon een aantal kunstwerken op het digibord waarin de relatie tussen gevoel en kleur centraal staat. 2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer met de leerlingen een filosofisch gesprek over identiteit aan de hand van (een aantal van) de volgende vragen. Suggestie: neem voorwerpen mee voor bij het gesprek (bijvoorbeeld een teddybeer). Zo kunnen de leerlingen vragen stellen aan of in gesprek gaan met de desbetreffende knuffel. Als je in de spiegel kijkt, wie zie je dan? Ben je anders dan je buurman/buurvrouw? Wie ben jij? Ben je weleens ergens boos om? Word je ergens blij van? Kan een knuffel boos of blij zijn? Hoe weet je dat het wel of niet zo is? Kan een tekening (foto, schilderij) boos of blij zijn? Welke kleur hoort bij jou? Is dat alleen vandaag zo? En morgen? En overmorgen? Heeft muziek een kleur? (Eventuele opdracht: zing het liedje dat jullie het laatst hebben gezongen op school. Bedenk in tweetallen of er een kleur is die daarbij hoort.) En draai het eens om: Kijk naar de schilderijen uit het boek Meneer Kandinsky was een schilder. Bedenk eens hoe die klinken? Zou iedereen hier dezelfde muziek bij horen? 2.2. Oriëntatie op het thema De leerlingen kunnen zich op de volgende manieren oriënteren op het thema. Maak een keuze. Zing met de leerlingen een liedje of zeg samen een gedichtje op die gaan over emoties. Beeld dit uit: Klap eens in je handjes, blij, blij, blij, Ben je boos pluk een roos, etc. Bespreek de emoties en beeld ze eventueel samen uit. Zie ook de website Lievelingsliedjes. Bekijk een aantal portretten waarin emoties een rol spelen. Bespreek met de leerlingen de emoties aan de hand van vragen als: Wat kun je vertellen over de afgebeelde persoon (vraag vervolgens door over de emoties)? Waar zie je dat aan? Voorbeelden van geschikte portretten zijn: 4

5 o Hans Holbein Portret van Robert Cheseman, 1533 o Frans Hals Lachende jongen, 1625 o Egon Schiele Zelfportret, ca o Rembrandt van Rijn Zelfportret met open mond, 1669 o Kees van Dongen, Portret van Dolly, 1909 o Piet Mondriaan, Portret van een vrouw, 1930 o Emo Verkerk, diverse portretten o Honoré Daumier, Portretten van Apollinaire, ca Reflectievragen Oriëntatie DAT BEN JIJ Hoe voel je je nu? Hoe zou dat er op een schilderij uit zien? Waaraan kun je op een schilderij zien hoe iemand zich voelt? (Kleuren, voorstelling.) Welk portret blijft in je hoofd zitten? 5

6 3. Deelopdracht 1: Ik voel me zo 3.1. Onderzoek Ik voel me zo Bij deze deelopdracht kan een kunstenaar in de klas komen. Hij voert met de leerlingen een gesprek over het thema Identiteit aan de hand van zijn eigen werk en kan eventueel helpen bij het uitvoeren van de deelopdracht. Doorloop de stappen in onderstaande volgorde: 1. Start een gesprek met de volgende vragen: Wat is jouw lievelingskleur? Waarom? 2. Stel dat je twee lievelingskleuren combineert, wat gebeurt er dan? Vraag door. Selecteer de primaire kleuren uit de kleuren die de leerlingen noemen. Meng zelf de kleuren of laat twee leerlingen dit doen. Laat de leerlingen benoemen wat er gebeurt. Zorg ervoor dat alle kleurcombinaties aan bod komen: blauw-geel, blauw-rood, geel-rood. 3. Vraag de leerlingen hoe zij zich voelen. Toon hierbij een aantal bestaande emotie-icoontjes, bijvoorbeeld blij, boos, kwaad, verdrietig, gelukkig, vermoeid, etc. Laat de leerlingen deze emoties om de beurt nadoen. 4. Laat de leerlingen bedenken welke kleur bij hun gevoel past. 5. Laat de leerlingen op een vel papier twee emoties afbeelden aan de hand van de emotieicoontjes en de volgens hen bijpassende kleuren. Reflectievragen Onderzoek Ik voel me zo Welke kleur past bij de emotie blij, boos, etc.? Welke kleur zou je het allerliefst altijd zijn? Waarom? Kun je herkennen welke emoties op de tekeningen van de medeleerlingen staan? 3.2. Uitvoeren Ik voel me zo Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Laat muziek horen. Bijvoorbeeld : Le carnaval des animaux van Charles Camille Saint-Saëns, Katy Perry, Kinderen voor Kinderen of andere geschikte hedendaagse muziek. 2. Vraag de leerlingen te bedenken welke emoties ze bij deze muziek voelen. Worden ze blij, vrolijk, verdrietig, etc.? 3. Geef elke leerling een groot vel papier. 4. Laat de muziek nogmaals horen. Laat de leerlingen tijdens het afspelen bedenken welke kleur(en) en vormen bij de muziek en de emoties passen. Laat ze deze op een groot vel papier schilderen. 5. Bespreek de resultaten met aandacht voor de relatie tussen emotie en kleur. Reflectievragen Uitvoeren Ik voel me zo Kun je van elkaar benoemen welke emoties jullie hebben afgebeeld? Schenk hierbij vooral aandacht aan de relatie tussen emotie en kleur. Vertellen de vormen ook iets over de emoties? Ben je tevreden over het resultaat? Waarom wel of niet? 3.3. Presenteren Ik voel me zo De werkstukken kunnen op verschillende manieren gepresenteerd worden: 6

7 Maak een foto van elke leerling met het gemaakte werk. Met zijn gezicht beeldt hij de emotie uit die op het werk te zien is. Verzamel de werkstukken en maak er een groepstentoonstelling van. Laat leerlingen het werk toelichten en de emotie uitbeelden. Reflectievragen Presenteren Ik voel me zo Is het duidelijk geworden wat je in je werkstuk hebt willen laten zien? Is er nog iets wat je nu zou willen toevoegen aan je werkstuk? Heb je nog vragen over de werkstukken van andere leerlingen? 3.4. Evalueren Ik voel me zo Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Vond je het makkelijk of juist moeilijk om de muziek te verbeelden? Waarom? Hoe voelde je je bij de muziek? Waarom? Hoe verliep het mengen van de kleuren? Hoe ging het vertellen over je eigen werk? Wat wist je nog niet wat je nu wel weet? Wat voor gevoel zou je de volgende keer willen laten zien? 7

8 4. Deelopdracht 2: Da s van mij 4.1. Onderzoek Da s van mij Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Toon op het digibord grotschilderingen en andere voorbeelden van lichaamsafdrukken. Bijvoorbeeld: Yves Klein, People Begin to Fly, 1961 Handafdrukken in Indonesische Maros-Pangkep-grotten, jaar oud Arnulf Rainer, A Nose Adjustment, 1971 Marijke en Gerjanne van Zuilen, My Favourite Colour, 2015 Bespreek de werken: Wat zie je, wat valt je op? Waarom zijn juist deze vormen en kleuren gebruikt? Met welke lichaamsdelen zijn deze werken gemaakt? Met welk lichaamsdeel kun je het makkelijkst een afdruk maken? Waar en wanneer maken wij afdrukken van lichaamsdelen? 2. Laat de leerlingen bij zichzelf ontdekken hoe het haar, de vingernagels, wenkbrauwen, etc. voelen. Laat ze het benoemen. Welk gevoel roept het voelen bij hen op? 3. Laat de leerlingen, bijvoorbeeld met vingerverf op papier, een aantal druktechnieken uitproberen. Laat ze experimenteren met knokkels, vingertoppen, nagels, zijkant en rug van de hand, etc. Als vervolg kunnen ze ook bewegen met de handen en vingers. Wat gebeurt er? 4. Bekijk en benoem klassikaal verschillen en overeenkomsten tussen de afdrukken. Reflectievragen Onderzoek Da s van mij Wat valt je op bij het maken van een afdruk? Wat zijn de verschillen tussen je hand/vingers en de afdruk? Hoe vind je het om met je handen te schilderen? Is het schilderen met je handen anders dan met een kwast of penseel? Wat is het verschil tussen jouw hand en die van de leerkracht? Denk aan maat, de textuur, vorm, dikte Uitvoeren Da s van mij De leerling maakt van klei een 3D-vorm waarin hij vervolgens zijn knokkels, vingers, nagels, vuist of hele hand drukt. Doorloop de stappen in onderstaande volgorde: 1. Iedere leerling krijgt een matje om op te werken en kiest een stuk klei (zorg voor verschillende groottes). 2. De leerling boetseert met zijn handen de klei in een vorm. 3. Laat de leerling experimenteren met het afdrukken van verschillende delen van zijn hand. Wat gebeurt er tijdens dit proces? 4. De leerling beslist uiteindelijk welk gedeelte hij van zijn hand in de klei wil vereeuwigen. 8

9 Reflectievragen Uitvoeren Da s van mij Wat gebeurt er als je je nagel of vinger in de klei drukt? Wat zie je? Waaraan kun je zien dat dit jouw werkstuk is? Benoem de verschillen en/of overeenkomsten tussen jouw werk en dat van medeleerlingen Presenteren Da s van mij Doorloop onderstaande stappen bij het presenteren van de werkstukken: 1. Zet de werkstukken op een speciale plek in de klas. Vraag de leerlingen een bepaalde ordening te maken aan de hand van de vormen, bijvoorbeeld vingers bij elkaar, knokkels, etc. 2. Bespreek met elkaar mogelijke titels van de werkstukken. 3. Iedere leerling vertelt in een kringgesprek kort iets over het gemaakte werk. Reflectievragen Presenteren Da s van mij Wat vind je het mooist gelukt? Vind je dat jouw werkstuk in de juiste groep is ingedeeld? Is er een werkstuk dat heel erg op jouw werkstuk lijkt? 4.4. Evalueren Da s van mij Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Wat vertelt de afdruk over je vinger, hand, knokkel, etc.? Was je ergens door verrast of over verbaasd? Hoe voelt klei? Bleef er veel klei achter op je hand? Vond je het makkelijk of moeilijk om met afdrukken een werkstuk te maken? Zijn er veel verschillen tussen de werkstukken? Hoe komt dat? 9

10 5. Deelopdracht 3: Aanraken mag 5.1. Onderzoek Aanraken mag Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. De leerling onderzoekt geblinddoekt verschillende texturen van materialen (ruw, glad, zacht, hard, harig, glibberig, bobbelig, etc.) en benoemt het materiaal. 2. Toon portretten waarin reliëf aanwezig is en bespreek deze. Denk bijvoorbeeld aan de volgende kunstenaars: Louise Bourgeois Annette Messager Pablo Picasso Karel Appel Emo Verkerk Mogelijke vragen zijn: Wat zie je? Hoe zou het voelen? Waaraan zie je dat? Waar is het mee gemaakt? Wat doet het met je? Reflectievragen Onderzoek Aanraken mag Lukte het om alle texturen en materialen te benoemen? Waarom wel/niet? Welke materialen voelen ook ruw, glad, harig, etc.? Welke texturen heb jij bij je? Denk aan je lichaam, kleding, schoenen, sieraden, etc.. Hoe voel je denk je van binnen aan? Kun je van buiten zien hoe je van binnen aanvoelt? Kun je van buiten zien hoe je je van binnen voelt? 5.2. Uitvoeren Aanraken mag De leerlingen maken een zelfportret in de vorm van een collage. Voer de opdracht in onderstaande volgorde uit: 1. Zet van tevoren zo veel mogelijk verschillende soorten materialen en gereedschappen klaar. Elk materiaal komt in aanmerking. Zorg voor zo veel mogelijk verschillende texturen. 2. Geef de leerlingen ieder een stuk karton. Laat de leerlingen een zelfportret maken. Dat kan door eerst te tekenen en dan in te vullen, maar het mag ook direct met het materiaal. Zorg dat het portret vlakvullend is. De leerlingen benoemen hun uiterlijke kenmerken (haar, huidskleur, kleding, etc.) en zoeken daar een passende textuur en kleur van het materiaal bij. Reflectievragen Uitvoeren Aanraken mag Waarom heb je gekozen voor een bepaald materiaal (zacht materiaal voor zachte huid of zacht haar, etc.)? Lijkt het gezicht op jou? Waarom wel/niet? Als je kijkt naar jouw zelfportret, zie je dan of je blij, boos, verdrietig, etc. bent? Welke kenmerken van een leerling zijn heel duidelijk te herkennen? 10

11 5.3. Presenteren Aanraken mag Mogelijke manieren van presenteren: Hang de werken op in de school, bijvoorbeeld in de gang. Voeg daar bijvoorbeeld onderschriften aan toe, zoals bij een expositie: laat de leerlingen zelf hun naam opschrijven op een tekstbordje. Leerlingen leiden de klas en/of hun ouders of oudere leerlingen rond en vertellen over de werken. In plaats van een mondelinge toelichting als presentatie maken leerlingen geluiden bij het gemaakte werk. Hoe zouden de materialen/kleuren die gebruikt zijn in het werk eigenlijk klinken? De leerlingen kunnen een instrument kiezen dat zij erbij vinden passen, bijvoorbeeld een xylofoon bij fijne stof. Het onderzoek uit het boek Meneer Kandinsky was een schilder sluit hier goed bij aan. Reflecteer op de presentatie aan de hand van dit boek. Reflectievragen Presenteren Aanraken mag Zie je bij elk werk goed hoe de maker zich voelt? Waaraan zie je dat? Lijkt jouw werk op dat van anderen of juist niet? 5.4. Evalueren Aanraken mag Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Ben je iets te weten gekomen van je medeleerlingen wat je nog niet wist? Herkende je de materialen die je voelde meteen? Pasten de materialen die de kunstenaars gebruikten volgens jou goed in het portret? Welke materialen pasten goed bij jezelf? Welke kleuren pasten goed bij jezelf? Miste je nog een materiaal? Vind je je zelfportret goed gelukt? Lukte het goed om over je eigen werk te vertellen? 11

12 6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsformulier vindt u op de volgende pagina s. 12