INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT STADSGELUIDEN

Transcriptie

1 INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT STADSGELUIDEN Leerlijn Literatuur Thema Onze Stad Groep 34 oktober 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Literatuur Thema Onze Stad Groep 34 oktober 2016 Let op: Dit is een werkversie en gebruikt in de pilot. Het materiaal is nog niet definitief vastgesteld. Met deze informatie en de projectbeschrijving kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in 68 lesuren van 45 minuten. 2

3 Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project Leerinhouden Leerdoelen ste eeuwse competenties Benodigdheden Didactische werkvormen Projectplanning Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Kunstenaar in de klas Nederlandse taal in het project Gerelateerde leergebieden Bronnen Tijdlijn Beoordelen Promotie Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Downloads...8 3

4 1. Korte beschrijving van het project Het project Stadsgeluiden brengt een geluidkant van literatuur in beeld. De leerlingen leren hoe woorden kracht bijgezet kunnen worden met intonatie, mimiek en lichaamspose. Ze leren over harde klanken en zachte klanken, over hoe anderen dergelijke klanken in beeld brachten, hoe ze die zelf in beeld kunnen brengen en hoe die beelden dienst kunnen doen, leren zo verbanden te zien tussen woordbeeld, geluid en bedoeling. In deelopdracht 1 leren de leerlingen de klankdichter Antony Kok en zijn werk kennen, wat jabbertalk is, en maken kennis met hoe de muren 'klinken' dankzij graffiti en leren hoe al het hiervoor genoemde 'onverstaanbare' toch te interpreteren. Uiteindelijk wordt het werk van de leerlingen gebundeld in een stripboek. In deelopdracht 2 maken de leerlingen kennis met het gegeven onomatopee, brengen stadsgeluiden in kaart, maken een stadsgeluideninstrument en componeren stadsgeluidenpoëzie. In deelopdracht 3 maken de leerlingen samen met de leerkracht een hoorspel met een bijbehorende hoorspelposter. Door de leerling te confronteren met onverstaanbare klanken en die te 'ondertitelen' met mimiek en lichaamstaal, doet de leerkracht een beroep op het subjectieve interpretatievermogen van de leerling. Die zo spelenderwijs wordt bereikt in zijn eigen leefwereld en tegelijkertijd wordt geconfronteerd met de werkwijze van professionele klankdichters. Onder andere door zelf een hoorspel te maken aan de hand van een uit het leven gegrepen routebeschrijving, en zich in te leven in die beschrijving, worden de leerlingen zich bewust van geluiden en de hun toegekende betekenissen in de samenleving. 2. Leerinhouden Expressie, creativiteit, taalontwikkeling. 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: weet wat een klankdichter is; kent de klankdichter Antony Kok; weet wat jabbertalk is; weet wie Haagse Harry is; weet wat fonetisch betekent; weet wat graffiti is; weet wat een onomatopee is; weet wat mimiek is. Vaardigheidsdoelen De leerling: kan woorden zo vormgeven dat ze lijken te klinken zoals ze bedoeld zijn; kan onverstaanbare klanken interpreteren, onder andere aan de hand van mimiek en lichaamstaal; 4

5 kan een graffitiwoord vormgeven; kan harde woorden en zachte woorden onderscheiden; kan harde vormen en zachte vormen onderscheiden; kan overeenkomsten van beeld en geluid herkennen ste eeuwse competenties Creativiteit Het kunnen denken buiten de gebaande paden en durven vertrouwen op eigen ideeën. Probleem oplossend denken In staat zijn een opdracht als een op te lossen probleem te benaderen en vanuit dat vertrekpunt te werken. Samenwerken Het kunnen inleven in de ander als basis voor samen iets tot stand brengen. Communiceren In staat zijn van anderen meer dan woorden alleen te ontvangen, en meer dan met woorden alleen te zenden. 5. Benodigdheden Algemeen Klaslokaal Digiboard Fototoestel (GSM) Computer Geluidsopnameapparatuur (GSM) Deelopdracht 1 A1 Papier Gekleurd papier Zwarte stiften Scharen Tijdschriften en kranten Lijm Deelopdracht 2 Touw Karton Zwarte stiften Deelopdracht 3 A1 Papier A4 Papier Stiften en kleurpotloden Scharen Lijm 5

6 6. Didactische werkvormen Instructievormen Lezen van diverse verhalen en gedichten Kijken naar filmpje over onomatopeeën Interactie Bespreken van foto s Bespreken van diverse vormen van graffiti Bespreken van geluiden uit gedicht en verhaal Opdrachtvormen Schrijven van fonetische woorden Maken van graffiticollages Maken van lijst stadsgeluiden Bedenken van geluiden bij verhaal en gedicht Samenwerkingsvormen Componeren van stadsmuziek Uitvoeren van compositie stadsmuziek Maken van poster met geluidswoorden Spelvormen Maken van hoorspel 7. Projectplanning Introductie project: 10 minuten Filosofisch gesprek: 10 minuten Deelopdracht 1: 90 minuten Deelopdracht 2: 90 minuten Deelopdracht 3: 90 minuten Presentatie: 100 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Een bezoek brengen aan het filmhuis, om daar de film Blindelings te kijken en aansluitend een workshop omtrent geluid in een film te volgen. Een bezoek brengen aan de Bibliotheek, om daar een hoorspel te maken in een professionele geluidsstudio. Een bezoek van Huis van Gedichten op school, om een workshop poëzie over meeuwen hun geluiden en gewoonten te volgen. 9. Kunstenaar in de klas Een bezoek van klankpoëzie deskundige Wouter van der Land aan de school, om een lezing over klankpoëzie bij te wonen. 6

7 Een bezoek van Rapper Siggi Florentina over het geluid van rappen. Een bezoek van musicus en dichter Jeroen de Vos, om te luisteren naar zijn werk en vragen te stellen over zijn werk. 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst Jabbertalk Fonetisch Onomatopee Percussie Nederlandse taal Klankdichter Mimiek Graffiti Leesplankje Hoorspel 11. Gerelateerde leergebieden Drama, beeldende kunst, muziek. 12. Bronnen Onomatopee: Man over woord Onomatopee: Wikipedia Gedicht Antony Kok: Jabbertalk: Wikipedia Muppetshow met levend instrument: Verhaal 'Niks, hoe klinkt dat' Jet H.H. Crielaard 13. Tijdlijn Prehistorie 3000 v. C v. C 500 na C nu Klankdicht Antony Muppetshow Kok Hoorspel 7

8 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De beoordelingsformulieren voor leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u onder hoofdstuk Promotie Aansluitend op de presentatie van deelopdracht 2 is het mogelijk om de ouders uit te nodigen om stadsgeluiden te komen componeren op het levende stadsgeluideninstrument. 16. Van de Haagse collega s volgt 17. Ouderbetrokkenheid Let op dat u bijtijds begeleiding regelt voor een eventueel museumbezoek. 18. Downloads 8

9 Bijlage 1: leesplankje 9

10 Bijlage 2: Niks hoe klinkt dat Niks, hoe klinkt dat! Ik probeer mijn schoenen aan te trekken terwijl de kat spinnend rond mijn enkels cirkelt. Het is bijna niet te doen op deze manier. Ik zucht en pruttel. De hond gromt tegen de kat. Hij zit al klaar met de riem in zijn lichtelijk kwijlende snoet. De papegaai in zijn kooi protesteert tegen mijn vertrek, en dat van de hond: 'het strand is gestolen, rara, het strand is gestolen' klinkt herhaaldelijk en schel uit zijn grote snavel. En 'welke piraat heeft dat op zijn geweten, 't zal mijn vriend niet zijn'. Na lang zuchten, pruttelen en een tiental veterstrikpogingen later, waarbij de kat ook nog een keer vast komt te zitten en venijnig blaast, ben ik eindelijk klaar voor vertrek. Ik gris nog net een boterham mee van het aanrecht. We slaan de deur achter ons dicht en doen die op slot. 'Rara, het strand is gestolen', hoor ik nu in de verte. Het geluid van de naderende tram zwelt aan, de tram belt. Hond en ik rennen hijgend om de tram te halen. Net als we met een perfecte boog als in een tekenfilm in de tram springen schreeuwt een voorbij scherende meeuw 'mijn, mijn, mijn' en steelt mijn boterham uit mijn hand. 'Niet het strand is gestolen' denk ik... 'mijn boterham is dat'. In de tram klinkt geroezemoes van de andere reizigers en bij het naderen van iedere halte wordt de naam van de halte genoemd door een mechanisch klinkende damesstem. Mensen die in en uitchecken halen hun ovkaarten langs een apparaat dat elke keer bevestigend piept. Hond schudt zich uit en kijkt uit het raam. Ik volg zijn blik. Buiten razen de bellende fietsers, de toeterende auto's en zoeven de scooters en de bussen met hun lage claxons voorbij. We passeren het malieveld, als we stoppen en de deur opent, dan hoor ik de klepperende ooievaars en kakelende kippen. Iets verder weg klinkt de omroepgong van het station en de daaropvolgende omroepstem. Hoe dichter we het strand naderen, hoe kalmer het wordt in de tram. Het geroezemoes neemt af en gesprekken van andere reizigers worden beter te verstaan. Nog twee haltes te gaan en dan zijn we er. Ik ga alvast staan en hond volgt me. Zijn nagels tikken op de tramvloer. Ik check alvast uit. Het apparaat piept. De damesstem kondigt de laatste halte aan. We stappen uit. Het geluid van passerende fietsers, auto's, scooters en bussen klinkt veel harder buiten, maar neemt af zodra we de boulevard naderen. Eenmaal op de boulevard wandelen we onder een dak van cirkelende meeuwen die vinden dat alles van hun is: 'mijn, mijn, mijn' klinkt het weer. Net als we de rand van de boulevard naderen valt mijn mond wijd open. Waar normaal gesproken het zand begint, begint nu een groot niks... grenzend aan de zee. De papegaai, wat zei die ook alweer? Hij had gelijk: 'het strand is gestolen, rara, welke piraat heeft dat op zijn geweten, 't zal mijn vriend niet zijn'. In plaats van naar het strand te gaan, gingen we naar het 'niks. Hoe klinkt dat?! Jet H.H. Crielaard 10

11 Bijlage 3: Geluidswoorden Beoordelingsmodel In te vullen door de leerkracht Naam leerling: Groep:

12 School: Datum: Discipline: Project: ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat De samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting: Zeggingskracht Resultaat en Presentatie De zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting: Reflectie Zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat en Presentatie Toelichting: Attitude Concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting: Tops Het volgende is echt goed gegaan: Tip Wat zou kunnen verbeteren:

13 Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 13