Hbo-ba Advanced Sensor Applications Hanzehogeschool Groningen. 17 mei NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hbo-ba Advanced Sensor Applications Hanzehogeschool Groningen. 17 mei 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding"

Transcriptie

1 Hb-ba Advanced Sensr Applicatins Hanzehgeschl Grningen 17 mei 2008 NAO Tets Nieuwe Opleiding Paneladvies Parkstraat JK Pstbus CD Den Haag P.O. Bx CD The Hague The Netherlands T +31 (0) F +31 (0) inf@nva.net

2 Samenvattend advies Inleiding en verantwrding 2.1 Werkwijze panel 2.2 Opbuw paneladvies Beschrijving van de pleiding 3.1 Algemeen 3.2 Prfiel instelling 3.3 Prfiel pleiding Berdeling per nderwerp 4.1 Delstellingen pleiding 4.2 Prgramma 4.3 Inzet van persneel 4.4 rzieningen 4.5 Interne kwaliteitszrg 4.6 Cndities van cntinuïteit Overzicht advies Bijlage 1: Samenstelling panel Bijlage 2: Prgramma lcatiebezek Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde dcumenten Bijlage 4: Lijst met afkrtingenn pagina 2

3 1 Samenvattend advies pagina 3 In dit paneladvies wrdt verslag gedaan van de berdeling in het kader van de Tets Nieuwe Opleiding van de hb-bachelrpleiding Advanced Sensr Applicatins, die aangebden wrdt dr het Hanze Institute f Technlgy, nderdeel van de Hanzehgeschl Grningen. Het prgrammaa leidt p tt Engineers p hb-niveau binnen het kennisdmein van de sensrtechnlgie, een techniekprfiel dat de traditinele berepsklmmen zals elektrtechniek, werktuigbuwkunde, ICT, technische bedrijfskunde en human technlgy cmbineert. r de tetsing heeft het dr de NAO ingestelde panel gebruik gemaakt van de infrmatie uit het aanvraagdssier. Daarp zijn aanvullende vragen gefrmuleerd die dr de pleiding zijn beantwrd en mede als leidraad hebben gediend bij de gesprekken tijdens het lcatiebezek. Tijdens dit bezek heeft het panel gesprekken geverd met het management, de dcenten, de prgrammantwikkelaars en het werkveld. Tijdens het afsluitende gesprek met het pleidingsmanagement is gevraagd m een meer uitgewerkte versiee van het prgramma vr het eerste en tweede jaar te bezrgen. Bij de tetsing van deze pleiding springen twee elementenn bijznder in het g: ten eerste gaat het m een vlledig nieuwee vierjarige pleiding p een gespecialiseerd dmein en een nieuwe lcatie. Hewel de pleiding het prgramma grndigg heeft vrbereid, bevinden een aantal elementen van de aanvraag zich ng in de fase van wrks in prgress. Een tweede bijznder element is de ruime persnele, technische en financiële betrkkenheid van het bedrijfsleven bij de vrbereiding en implementatie van de pleiding. Naast de input vanuit het bedrijfsleven ntvangt de pleiding k subsidies van Prvincie en Gemeente. Op basis van het infrmatiedssier, de gesprekken tijdens de site visit en de na het lcatiebezek verstrekte infrmatie kmt het panel tt een psitief rdeel p alle nderwerpen. Wat betreft de delstellingen van de pleiding, sluiten de begde eindkwalificaties nauw aan bij de eisen van de berepspraktijk, meer ng: de eindtermen zijn gefrmuleerd als berepscmpetenties, die in samenspraak met het werkveld zijn vastgesteld en de vertaling zijn van hun vraag naar een nieuw type Engineers: prfessinals die zich nderscheiden dr hun kennis en kunde p het gebied van praktijkgericht nderzeken, ntwerpen en technisch adviseren ver de verschillende disciplines heen. Een brede pleiding met natuurlijk k vldende diepgang bereiken. Die diepgangg lijkt verzekerd, maar met wel een aandachtspunt blijven van de pleiding mdat de bdy f knwledge indrukwekkend is vr een 4-jarig studieprgramma. Het prgramma bestaat uit 16 perides verspreid ver vier jaar. Elke peride draait rnd een thema en een berepstaak, waarin studenten aan berepscmpetenties werken. De pbuw van het prgramma is samenhangend en via de berepstaken wrdt een duidelijk verband gelegd tussen prgramma en delstellingen. De zgenaamde adptie van thema s dr bedrijven wrdt ngetwijfeld een belangrijke tref van de pleiding. Daarnaast zullen k de in-cmpany training en de cmpany labs n campus bijdragen tt de ntwikkeling van relevante berepsvaardigheden bij de studenten. De pleiding respecteert de wettelijke instrmnrmen vr binnen- als buitenlanders, maar psitineertt zich tegelijkertijd

4 nadrukkelijk als excellent prgramma dat p zek gaat naar talent: er wrden hge verwachtingen gesteld aan de student, die naast intrinsiekee gedrevenheidd k de ndige tijd met kunnen besteden aan de pleiding. Op die manier hpt de pleiding een grte instrm van vw ers te kunnen aantrekken die eventueel een verkrt driejarig traject kunnen vlgen. Ok vr wat betreft de inzet van persneel speelt het bedrijfsleven een belangrijke rl aangezien een grt gedeelte van de dcenten k in de berepspraktijk actief is. Het kwaliteitsniveau en technischee kennisbagage van de (kern)dcenten met wel een aandachtspunt blijven en kan eventueel via bedrijfsstages pgevlgd wrden. De pleiding heeft in ieder geval vldende persnele capaciteit ingepland m het prgramma van start te laten gaan en p termijn vlledig te implementeren. In de kmende maanden zal ng frs verbuwd wrden in het Hanze Institute f Technlgy m de begde vrzieningen te realiseren. Ondanks een achterstand p het schema, is de pleiding van plan m p 1 september 2008 van start te gaan met een eerste grep studenten. De pleiding richt zich p het mdel van interne kwaliteitszrg zals dat aan Hanzehgeschl Grningen wrdt drgeverd en zal p termijn binnen dat systeem eigen accenten inbuwen die passen bij het internatinalee karakter en de kleinschaligheid van het prgramma. Dit zal nder meer tt uiting kmen in de cmbinatie van frmele en infrmele evaluatiemmenten en in talrijke mgelijkheden tt feedback van zwel studenten als medewerkers. Wat betreft de cndities vr cntinuïteit heeft de pleiding de ndige vrbereidingen gedaan: afstudeergarantie, tereikende investeringen en vldende financiële vrzieningen. Bvendien weet de pleiding zich gesteund dr verheidssubsidies en bijdragen van het bedrijfsleven. De grtste uitdaging p dit genblik ligt in het tijdig pleveren van het vernieuwdee Hanze Institute f Technlgy zdat het cursusjaar 2008/ /2009 k bij minder dan de begde 40 studenten van start kan gaan. Op basis van bvenstaande argumenten adviseert het panel de NAO m psitief te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe hb-bachelrpleiding Advanced Sensr Applicatins van de Hanzehgeschl Grningen. Den Haag, 17 mei 2008 Namens het panel ter berdeling van de tets nieuwe pleiding Hb-ba Advanced Sensr Applicatins van de Hanzehgeschl Grningen, Drs. Ing. Buke Bsgraaf (vrzitter) Mark Delmartin M.A. (secretaris) pagina 4

5 2 Inleiding en verantwrding Infrmatie ver prcedure tetsing dr de NAO 2.1 Werkwijze panel Bij de tetsing van de hb-bachelrpleiding Advanced Sensr Applicatins (verder: ASA) heeft het panel de criteria uit het Tetsingskader nieuwe pleidingen hger nderwijs van de NAO 14 februari 2003 (verder: Tetsingskader) in acht genmen. Het panel heeft, na bestudering van het dr de instelling ingestuurdee infrmatiedssier, een vrbespreking gehuden ter vrbereiding p de bij de begde lcatie van de pleiding af te leggen site visit. Dit vrverleg vnd p 4 april 2008 in Utrecht plaats en bestnd vrnamelijk uit drie delen: een gedachtewisseling ver de eerste bevindingen van het panel, het inventariseren van penstaandee vragen aan de pleiding en de vrbereiding van het lcatiebezek. Het panel heeft een lijst met 17 nderwerpen pgesteld: zes vragen die een schriftelijk antwrd vereisten en 11 andere nderwerpen vr een gedachtewisseling tijdens het lcatiebezek. Het bezek aan de Hanze Institute f Technlgy (verder: HIT) zelf heeft p 11 april 2008 plaatsgevnden. Tijdens de site visit in Assen heeft het panel zich in verschillende gespreksrnden van nadere infrmatie vrzien, een en ander aan de hand van de vraagpunten die tijdens het vrverleg waren vrbereid. Bijlage 2 bij dit advies geeft een verzicht van het prgramma van het lcatiebezek. Aangezien het curriculum weliswaar p hfdlijnen was uitgewerkt maar niet vr elk nderdeel een gedetailleerde beschrijving bevatte zals wettelijk vrgeschreven, werd het pleidingsmanagement tijdens het afsluitende gesprek gevraagd m uiterlijk tegen 1 mei 2008 bijkmende infrmatie te leveren ver de cursusblkken die in het eerste en tweede jaar aan bd kmen. Na aflp van de gesprekken heeft het panel de bevindingen p basis van het materiaal en de uitkmsten van de verschillende gespreksrnden nderling besprken en vertaald naar aan het Tetsingskader gekppelde cnclusies. Daarbij is eerst per facet afznderlijk een berdeling uitgesprken en is vervlgens per nderwerp een rdeel gegeven ver de desbetreffende facetten in nderling verband, uitmndend in een vrlpig eindadvies. Na ntvangst van de aanvullende infrmatie heeft het panel haar rdeel gefinaliseerd. De secretaris van het panel heeft daarna een cncept-paneladvies pgesteld. Dit heeft, na verwerking van de daarp binnengekmen cmmentaren van de panelleden en het frmele akkrd van alle panelleden, geleid tt het definitieve advies zals dat hier vrligt. 2.2 Opbuw paneladvies Kern van het achterliggende advies vrmt hfdstuk 4, waarin het panel de kwaliteit en het niveau van de vrgedragen pleiding tetst aan de hand van de zes nderwerpen en de negentien facetten die het Tetsingskader daarvr aanreikt. De pbuw is daarbij z, dat het panel, per facet, nder het kpje bevindingen eerst een samenvatting geeft van de dr de aanvragende nstelling aangeleverde infrmatie. Het gaat dan m een weergave van feiten en argumenten, vrzver vermelding daarvan naar het rdeel van het panel pagina 5

6 relevant is. Daarbij heeft het panel zwel geput uit het infrmatiedssier als uit de mndelinge telichtingen tijdens het lcatiebezek. Na de bevindingenn vlgen de verwegingen van het panel, waarbij wat aan bevindingen is gereleveerd wrdt berdeeld en gewgen, uitmndendd in een (per facet) afsluitende cnclusie. Ok per nderwerp geeft het panel steeds een samenvattend rdeel. Aan het kernhfdstuk gaat een hfdstuk 3 vraf, waarin de vrgedragen pleiding krt wrdt beschreven. In een afsluitend hfdstuk 5 wrdt met behulp van een tabel een samenvattend verzicht van de dr het panel uitgesprken rdelen gegeven. Aan het advies is een aantal bijlagen tegevegd, met nder meer infrmatie ver de samenstelling van het panel, het prgrammaa van het lcatiebezek en een verzicht van geraadpleegde stukken. pagina 6

7 3 Beschrijving van de pleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Lcatie ariant Sectr Nederland Hanzehgeschl Grningen Advanced Sensr Applicatins bachelr hb Assen vltijdse 4-jarige pleiding Techniek 3.2 Prfiel instelling lgens de gegevens in het aanvraagdssier is de Hanzehgeschl Grningen (verder: HG) de grtste hb-instelling in Nrd Nederland. Ruim studenten wrden hier in 54 bachelr- en 6 masterpleidingen vrbereid p de arbeidsmarkt. Haar ambities zijn verwrd in tweee strategischee delstellingen: een ntwikkeling van nderwijs- naar kennisinstelling en werken in internatinaal perspectief. De nieuwe pleiding zal wrden aangebden in een nieuw instituut p een nieuwe vestigingsplaats: het Hanze Institute f Technlgy (verder: HIT) is het negentiende instituut van de HG en het eerste in Assen. Het HIT wil het meest geavanceerdee pleidingsinstituut wrden p het gebied van sensrtechnlgie. Op nadrukkelijk verzek van de partners uit het bedrijfsleven en de lkale en reginale verheid is gekzen vr een vestiging in Assen: de Prvincie Drenthe ndersteunt de ntwikkeling van het HIT met een Kmpas-subsidie en de Gemeente Assen faciliteert de instelling dr financiële en huisvestingsbijdragen. 3.3 Prfiel pleiding Sensrtechnlgie Sensrtechnlgie is een techniekprfiel waarin de traditinele berepsklmmen zals elektrtechniek, werktuigbuwkunde, ICT, technische bedrijfskunde en human technlgy gecmbineerd wrden. De sensrtechnlg is een Engineer die zijn f haar cmpetenties vral inzet vr het ntwikkelen van innvatieve en maatschappelijk relevante tepassingen met behulp van sensren. Sensren vrmen in tenemende mate een belangrijk nderdeel van nze mderne technische infrastructuur. De mgelijkheden nemen sterk te en hun beschikbaarheid en betruwbaarheid wrden grter. Sensrsystemen wrden k vaker p ngebruikelijke plaatsen tegepast, zals in de agrarische industrie, de gezndheidszrg f de thuiszrg. Het internatinale techniekwerkveld ntwikkelt zich al jaren steeds meer interdisciplinair. Een integratie van de discipliness die ttngte in verschillende berepsklmmen werden aangebden, is veral in het berep zichtbaar. De vrnaamste rl die een sensrtechnlg vervult is die van technisch ntwerper. Andere berepsuitwegen zijn die van technisch adviseur en technisch prjectleider. Eindkwalificaties pagina 7

8 De bachelrpleiding ASA leidt Engineers p hb-niveau p binnen het kennisdmein van de sensrtechnlgie. Een bij het HIT afgestudeerd Engineer met vlgens de pleiding een excellente berepsbeefenaar zijn met drzettingsve ermgen, een ndernemende stijl en met interesse vr wetenschap. De eindtermen van de pleiding zijn gefrmuleerd in termen van berepscmpetenties. r de pleiding ASA zijn naast vier generieke kwalificaties van de Bachelr f Engineering k vijf specifieke berepscmpetenties vastgelegd. Inzicht krijgen in pdracht f prbleemstelling (G1): riënterenn p en analyseren van het prbleem f de klantvraag in het veld waarin het zich afspeelt, betrekken van de bendigde kennis, herfrmulering van de vraag en beargumenteerd kiezen van een vrlpige plssingsrichting; Ontwerpen van prduct, dienst f sturing (G2): uitwerken van de geherfrmuleerde vraag gebruik makend van relevante kennis en nderzeksresultaten. Opstellen van een f meerderee ntwerpen met een beargumenteerd advies vr de pdrachtgever; Plannen van de uitvering (G3): gedetailleerd uitwerken van het gekzen ntwerp, rekening hudend met de technische, financiële en cmmerciële haalbaarheid. ertalen van detailntwerp in bendigde middelen in termen van tijd, geld en rganisatie vr de implementatie; Uitveren van het plan van aanpak (G4): realiseren van prduct, dienst f sturing dr het uit (laten) veren van het plan van aanpak. Het hfd bieden aan nverwachte prblemen f situaties. Maatschappelijk relevant innverenn (S1): p eigen initiatief en p klantvraag ntwikkelen van nieuwe prducten bij vrkeur vr het plssen van maatschappelijk relevante prblemen, rekening hudend met levenscyclus van het prduct, duurzaamheidd van het ntwerp en maatschappelijke en ethische aspecten; Praktijkgericht nderzeken (S2): zelfstandig en p verantwrde wijze selecteren en uitveren van praktijkgericht nderzek ter ndersteuning van keuzes rndm het gebruik van sensren. Bijdrage leveren aan de ntwikkeling van het veld; Technischh adviseren (S3): p basis van het nderzek, analyse en actueel verzicht van het vakgebied, frmuleren van begrijpelijke en nderbuwde aanbevelingen rnd het tepassen van sensren, rekening hudendd met interculturele, maatschappelijke en ethische aspecten en die p vertuigende en nderbuwde wijze presenteren aan betrkkenen. Creëren van draagvlak, betrkkenheid en besluitvaardigheid; Ondernemen (S4): verantwrdelijkheid durven nemen vr de uitvering van een nieuw cncept, waarin is rekening gehuden met interculturele en technisch interdisciplinaire aspecten en cmmerciële rganisatrische en ketenafhankelijke belangen. In en buiten de arbeidsrganisaties cmmuniceren met internatinale prfessinals en klanten; Prfessineel werken (S5): dr spiegeling, initiatief, creativiteit en zelfntwikkeling de effectiviteit, efficiency en succes van eigen handelen verbeteren. In en buiten de rganisatie gemakkelijk kunnen samenwerken in een multiculturele mgeving. Prgramma Het prgramma beslaat vier jaar en elk jaar bestaat uit vier perides van 10 weken. Elke peride f blk draait rnd een bepaald thema en een bepaalde maatschappelijk relevante cntext. Het centrale element van elk blk is een berepstaak, waarin studentenn aan berepscmpetenties werken. Het eerste jaar is basisvrmend, het tweede jaar draait rnd basisaspecten van sensr-systemen, het derde jaar gaat dieper in p de cmplexiteit van tegepaste sensrsystemen en in het vierde jaar vlgt een masterpref en de afstudeerspecialisatie. Het nderstaande verzicht geeft per peridee zwel thema als maatschappelijke cntext weer, alsk de eventuele input van de bedrijfswereld. De drie pagina 8

9 laatste thema s (*) in het vierde jaar wrden tegelijkertijd en gedurende drie blkken aangebden als afstudeerspecialisatie. Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Peride 1 Health Healthcare Sensing Healthcare Several cmpanies Sensrs Envirnment Several cmpanies Autnmus systems Autmtive/aviatin TT Assen Peride 2 Nature Agriculture Systems & Cntrl Rbtics Several cmpanies Reliability Healthcare (UMCG) Startup w. sensrs* Entrepreneurship SMB Peride 3 Industry Energy Sensr netwrks Agriculture TNO ICT/Sun Micrsystems Rbustness Energy NAM / Gasunie Prductive Sensrs* Industry NAM / Gasunie (Essent) Peride 4 Sciety Envirnment Meaningful data Infrastructure Astrn Prductin Cnsumer prducts Philips Future Sensrs* Res. & Devlpt. Astrn / TNO ICT Nieuwe pleiding vr Nederlandd Er wrden in Nederland verschillende pleidingen gerganiseerd die de graad van hben de Bachelr in Engineering uitreiken. De specifieke fcus p sensrtechnlgie duidelijke keuze vr een internatinale aanpak maken deze pleiding uniek in Nederland en vlgens het aanvraagdssier k in Eurpa. Tijdens het lcatiebezek werd wel verwezen naar twee pleidingenn in Bremen en Edinburgh. Hun aandacht spitst zich meer te p fundamenteel nderzek en is niet z tepassingsgericht als de ASA. Nieuwe pleiding vr de instelling De HG biedt reeds een aantal Engineering pleidingen aan zals elektrtechniek, werktuigbuwkunde, enz. De ntwikkeling van het HIT als separaat instituut binnen de HG benadrukt verder de aparte psitie van ASA als nieuwe pleiding. Studiemvang Het prgramma van de hb-ba ASA wrdt aangebden als vierjarige vltijdse pleiding en is gebaseerd p een studielast van 240 EC. pagina 9

10 4 Berdeling per nderwerp 4.1 Delstellingen pleiding r 3. de beschrijving van de delstellingen wrdt verwezen naar het vrgaande hfdstuk Dmeinspecifiekee eisen (facet 1.1) De begde eindkwalificaties van de pleiding sluiten aan bij de eisen die dr (buitenlandse) vakgenten en de berepspraktijk gesteld wrden aan een pleiding in het betreffende dmein (vakgebied/discipline en/f berepspraktijk). De pleiding ASAA bestaat uit generieke berepscmpetenties van de Bachelr f Engineering die gerelateerd zijn aan de prductieinnvatiecyclus. Daarnaast zijn er k specifieke berepscmpetenties vastgelegd die p sensrtechnlgie zijn tegespitst en die gefrmuleerd zijn p basis van gesprekken met het werkveld. Het resultaat zijn negen berepscmpetenties die het prfessineel handelen van de sensrtechnlg beschrijven en die in het vrgaande hfdstuk geïnventariseerd werden. De drie vrnaamste rllen van een sensrtechnlg zijn die van technisch ntwerper, technisch adviseur en technisch prjectleider. Het werkveld verwacht dat het grtste deel van de afgestudeerden terecht zal kmen in een functie waarbij de nadruk ligt p de rl van technisch ntwerper. Bij de vrmgeving en uitvering van de pleiding is het werkveld maximaal betrkken. Het nderwijzend persneel bestaatt vr de helft uit dcentenn die deels werkzaam zijn bij het HIT en deels in de praktijk van het vakgebied. Daarnaast is een grt deel van de nderwijsthema s geadpteerd dr een bedrijf f instelling. Dit betekent dat deze partners medee het materiaal ntwikkelen, het nderwijs verzrgen en in smmige gevallen een deel van de technische infrastructuur ter beschikking stellen. Bvendien zit er een vertegenwrdiger van elke partner in het Prgramme Advisry Cmmittee en zijn expert- f gastdcenten van de partner betrkken bij de uitvering en begeleiding van een (nderdeel van een) thema. Het panel stelt vast dat de pleiding het prgramma grndig heeft vrbereid en tijdens deze vrbereiding k een ruime betrkkenheid van het werkveld heeft gerealiseerd. Het is juist deze betrkkenheid bij het vaststellen van de eindtermen en het implementeren van het nderwijsprgramma die de ndige garanties biedt vr de relevantiee van de pleiding. De pleiding is breed pgezet in de zin dat er verschillendee disciplines bij betrkken zijn. De naamgeving wijst daarentegen p een eerderr specialistisch prgramma. Het panel heeft de pleiding p deze (schijnbare) tegenstrijdigheid gewezen en aangeradenn m er zrg vr te dragen dat de juiste bdschap naar buiten wrdt gebracht, met name bij het infrmeren en werven van studenten. De vraag van het panel naar de diepgangg van de kennis die dr studenten wrdt verwrven p verschillende dmeinen, werd tijdens de gesprekken uitgebreid behandeld: vlgens het werkveld is de bdy f knwledge vldende aanwezig binnen de pleiding en kan deze k p gepaste wijze wrden drgegeven aan gemtiveerde studenten met pagina 10

11 talent: excellentie wrdt verwrven via een breed palet aan pdrachten p hb-niveau en bewezen tijdens de integrale leerlijn. Het panel is ervan vertuigd dat de pleiding de ndige diepgang nastreeft, maar de relatie breedte versus diepgang met wel een aandachtspunt blijven van de pleiding, verschillende gesprekspartners. een mening die gedeeld wrdt dr de Het panel merkt daarnaast Fachhchschule Bremen, niet sprake van afstemming. p dat de internatinale cntacten, zals met de verder gaan dan verleg. Er is hier (vralsng?) geen Cnclusie Het panel berdeelt het facet 1.1 Dmeinspecifieke eisen als vldende Bachelr (facet 1. 2) De begde eindkwalificaties van de pleiding sluiten aan bij algemene, internatinaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelr. Bij de beschrijving van de negen berepscmpetenties is gebruik gemaakt van de generieke hb-kwalificaties zals die in Nederland de laatste jaren wrden gehanteerd. In het aanvraagdssier wrdt een kppeling gemaakt tussen de berepscmpetenties (= eindkwalificaties) van een sensrtechnlg en de generieke hb-kwalificaties, die wrden gelijkgesteld met de Dublin Descriptren. De begde eindkwalificaties zijn zeer algemeen gefrmuleerd. Het panel heeft daarm m verduidelijking gevraagd p welke manier de vijf specifieke berepscmpetentiess expliciet aansluiten bij de pleiding. In het antwrd stelt de pleiding dat deze cmpetenties in samenspraak met het werkveld zijn vastgesteld en de vertaling zijn van hun vraag naar een nieuw type Engineers: Engineers die zich in een internatinaal team van technische experts nderscheiden dr hun kennis en kunde p het gebied van praktijkgericht nderzeken, ntwerpen en technisch adviseren ver de verschillende disciplines heen. Daarnaast zijn deze Engineers in staat praktische tepassingen van bestaande sensrsystemenn in een nieuwe markt te zetten. In elk thema sturen de berepscmpetenties de inhud van het nderwijs expliciet aan. Op de vraag van het panel naar de kennis die een afgestudeerde bachelr in ASAA met verwrven hebben per discipline, wrdt verwezen naar de Bdy f Knwledge die in bijlage werd meegestuurd en tt stand is gekmen in brainstrmsessiess met het werkveld. Dit dcument is uitgangspunt bij het ntwerp van de thema s en bestaat uit de disciplines Mathematics, Electrical Engineering, Mechanical Engineering, Natural Science, Cmputer Science and ICT, en Technical Business Administratin. De inbreng van actuele kennis p het gebied van sensrtechnlgie is gebrgd dr de betrkkenheid van werkveldpartners bij verschillende thema s. De pleiding heeft p vraag van het panel een verzicht gemaakt waarin wrdt aangegeven in welke mate bepaalde Dublin-descriptrenn in hge () f beperkte (O) mate aan bd kmen bij het verwerven van de negen berepscmpetenties, die beschreven zijn in het vrgaande hfdstuk. Dublin Kennis & Tepassen Ordeels- Cmmunicatie Leervaar- pagina 11

12 descriptren Inzicht K & I vrming digheden Eindtermen Maatsch. erantw. Innveren (S1) Praktijgericht Onderzeken (S2) Technisch Adviseren (S3) Ondernemen (S4) O O O O O O Prfessineel werken (S5) O Inzicht krijgen (G1) O O O Ontwerpen (G2) Plannen (G3) O O Uitveren (G4) O O Op basis van de gesprekken tijdens het lcatiebezek is het vr het panel duidelijk gewrden dat de dcenten de waarde inzien van basiskennis. De kennisinbedding van met name de specifiekee berepscmpetenties leek p papier althans nvldende tt zijn recht te kmen. Bvendien werd de afstemming van berepscmpetenties en Dublin-descriptren slechts summier behandeld in het aanvraagdssier en de bijgevegde infrmatie. Na de site visit is het panel er echter van vertuigd dat het prgramma de elementen bevat m de eindkwalificaties te halen in aansluiting met de Dublin-descriptren. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 1.2 Bachelr als vldende Oriëntatie hb (facet 1.3) De begde eindkwalificaties van de pleiding sluiten aan bij de vlgendee beschrijvingen van een bachelr in hb: De begde eindkwalificaties zijn mede ntleend aan de dr (f in samenspraak met) het relevante berepenveld pgestelde berepsprfielen en/f berepencmpetenties. Een hb-bachelr heeft de kwalificaties vr het niveau van beginnend berepsbeefenaar in een specifiek berep f samenhangend spectrum van berepen, waarvr een hb-pleiding vereist is f dienstig is. pagina 12

13 De keuze en beschrijving van de berepscmpetenties van sensrtechnlg zijn gebaseerd p het cmpetentiemdel dat in 2006 dr het Cluster Engineering van de Sectr Hger Technisch en Natuurwetenschappelijk Onderwijs werd ntwrpen in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Dit mdel geldt vr alle prgramma s die leiden tt de titel van Bachelr f Engineering in Nederland en is vr de ASA pleiding aangevuld met specifieke berepscmpetenties. In de prjectgrep van de pleiding is een vertegenwrdiger van het werkveld pgenmen. Ok tijdens de implementatie van het prgramma zal het werkveld intensief betrkken blijven bij de brging van de relevantie en het niveau van de pleiding via het Prgramme Advisry Cmmittee en via thema-adptie binnen het curriculum. Het panel heeft een uitgesprken psitief rdeel ver de manier waarp de pleiding dit facet van het tetsingskader in de praktijk realiseert. Er bestaan talrijke en intensieve cntacten met het berepenveld, en die cntacten leiden tt cncrete samenwerking binnen de pleiding die in cntracten is vastgelegd. Tijdens het gesprek met vertegenwrdigers van de werkveldcmmissie is het cmmitment van de bedrijfswereld ten aanzien van deze pleiding duidelijk aangetnd. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 1.3 Oriëntatie hb als vldende Samenvattend rdeel nderwerp 1 Delstellingen pleiding Het panel berdeelt de facetten Dmeinspecifieke eisen, Bachelr en Oriëntatie hb van het nderwerp Delstellingen pleiding als vldende. Daarmee is het samenvattende rdeel ver dit nderwerp psitief. 4.2 Prgramma r de beschrijving van het prgramma wrdt verwezen naar het vrgaande hfdstuk Eisen hb (facet 2.1) Het begde prgramma sluit aan bij de vlgende criteria vr het prgramma van een hb- ntleend studiemateriaal en via interactie met de berepspraktijk en f (tegepast) pleiding. Kennisntwikkeling dr studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de berepspraktijk nderzek. Het prgramma heeft aantnbare verbanden met actuele ntwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het prgramma waarbrgt de ntwikkeling van berepsvaardigheden en heeft aantnbare verbanden met de actuele berepspraktijk. De pleiding richt zich p maatschappelijk relevante thema s rnd de tepassing van sensrtechnlgie. De diepgangg van de pleiding wrdt verkregen dr het aanbieden van kennis ver sensrsystemen in al hun facetten en de tepassing van sensren p basis van pagina 13

14 tegepast nderzek. Dit is geheel in de stijl van het T-shaped mdel : mensen die in één f meer discipliness sterke basiscmpetenties bezitten en daarnaast heel ged in staat zijn m ver hun grenzen heen te kijken naar andere disciplines. De student ntwikkelt kennis dr interactiee met de berepspraktijk, dr materiaal dat direct aan de berepspraktijk wrdt ntleend en via vakliteratuur. Daarnaast leren studenten zelfstandig vakliteratuur en aan de berepspraktijk ntleend studiemateriaal te bestuderen en te betrekken p de vraagstelling die in de integrale pdracht centraal staat. De berepspraktijk vrmt het richtsner vr het nderwijsprgramma. Dit kmt tt uiting in de eindtermen van de pleiding, die bestaan uit aan het berepenveld ntleende cmpetenties, en in de berepstaken die aan de basis liggen van de thema s en de integrale pdrachten. Bvendien is het prgramma afgestemd p het efenen van berepstaken en het verwerven van berepscmpetenties. Dit gebeurt nder meer via thema-adptie, waarbij een partner uit het werkveld de actuele cntext biedt vr een bepaald thema. Het pleidingsmdel van de hb-ba ASA nderscheidt vier leerlijnen: integraal leren, cnceptueel leren, trainend leren en prfessineel leren. In de integrale leerlijn werken studenten aan realistische berepstaken en wrden hierp berdeeld. De ntwikkeling van berepsvaardigheden en de integratie met de nieuw geleerde kennis en vaardigheden staat daarbij centraal. Het panel is zeer te spreken ver de manier waarp de berepspraktijk verweven is met het prgramma. De handbeken en literatuur die ter inzage lagen f vermeld werden in de literatuurlijst zijn ged en in smmige gevallen zelfs redelijk geavanceerd vr een hb- De bacherlrpleiding. Er is een duidelijke kppeling van literatuur en prgramma. cntacten met het lkale bedrijfsleven en de manier waarp deze bedrijven in de pleiding wrden ingeschakeld (.a. thema-adptie) zijn uitstekend en zullen ngetwijfeld van tegevegde waarde zijn vr zwel studenten als dcenten. Ok de in-cmpany training van studenten en de cmpany labs n campus zullen bijdragen tt de ntwikkeling van relevante berepsvaardigheden. Tensltte nderschrijft het panel k de stelling van de pleiding dat nieuwe ntwikkelingen in de berepspraktijk gemakkelijk kunnen wrden pgenmen in het prgramma. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 2.1 Eisen hb als vldende Relatie tussen delstelling en prgramma (facet 2.2) Het begde prgramma, het didactisch cncept, de werkvrmen en de wijze van tetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de pleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantnbaar vertaald in leerdelen van (nderdelen van) het begde prgramma. De eindtermen van de pleiding zijn gefrmuleerd in termen van berepscmpetenties. De visie van de pleiding p en de vertaling van deze eindkwalificaties naar het prgramma is weergegeven in het schema p pagina s 19 en 20 van het aanvraagdssier. pagina 14

15 Het curriculum is cmpetentiegericht: studenten leren kennis, vaardigheden en attitudes p geïntegreerde wijze in een bepaalde cntext in te zetten m berepstaken p een verantwrde en bewuste manier uit te veren vlgens een vastgestelde standaard. Het didactisch cncept van de pleiding sluit hierbij aan: cmpetentiegericht nderwijs met berepstaken als uitgangspunt en vier nderscheiden manieren van leren. Een student verwerft cmpetenties vrnamelijk in de integrale pdracht waar de berepstaak centraal staat. In de verige leerlijnen wrdt kennis, vaardigheden en berepshuding aangeleerd. Bij de leerlijnen cnceptueel en trainend leren werken de studenten aan ndersteunende kennis en vaardigheden. Daarnaast wrden fundamentele kennis en vaardigheden aangeleerd, die een basis leggen vr kennis en vaardigheden die later in de pleiding aan de rde kmen. De leerlijn prfessineel leren is gericht p de prfessinalisering en de studiebegeleiding van studenten. Een verzicht van de verschillendee leerlijnen en hun delstellingen, type prducten, werkvrmen en type berdelingen is te vinden p pagina 21 van het aanvraagdssier. Bij cmpetentiegericht nderwijs hrt een cmpetentiege erichte wijze van berdelen en tetsen. Dit hudt in dat tetsen bij vrkeur zijn gericht p het berdelen van de mate van berepsmatig handelen dr de student. De negen berepscmpetenties wrden gedurende de pleiding p drie niveaus getetst, waarbij het derde niveau dat van de hbbachelr is. De tetsing gebeurt in principe als nderdeel van de integrale pdracht. r een beperkt aantal deelcmpetenties vindt deze tetsing k binnenn andere leerlijnen plaats. Bijlage 2 van het bijlagendssier beschrijft dit prces in detail. Het panel is van mening dat er een duidelijk verband bestaat tussen de delstellingen van de pleiding en het prgramma. Dit verband wrdt met name gelegd in de multidisciplinaire aanpak van de pleiding en in de integrale leerlijn die de specifieke berepskwalificaties afdekt. De thematische fcus van de pleiding is innvatief en vlgens het panel vldende uitgewerkt m k functineel te zijn. De grenzen van de thema s liggen vast en binnen de thema s wrden therievakken just in time gedceerd. Deze aanpak vereist wel een degelijke cördinatie en pvlging, die vlgens het panel alvast aanwezig is bij de dcenten die aan het gesprek tijdens het lcatiebezek hebben deelgenmen. Het panel heeft k veel met de pleiding gesprken ver de haalbaarheid van de delstellingen: is het mgelijk m p alle genemde terreinen het begde niveau te realiseren? De staf van de pleiding gaf aan dat er naar excellentie gestreefd wrdt. Dit wrd was misleidend: de begde excellentie heeft juist te maken met het feit dat de studenten p het gebied van ICT, werktuigbuwkunde en elektrtechniekk telkens het niveau nastreven van de traditinele pleidingen. Men verwacht dus een grte inzet van de studenten m de diverse disciplines nder de knie te krijgen. Het panel spreekt hier de zrg uit dat er teveel van de studenten gevraagd gaat wrden. Cnclusie Het panel berdeelt het facet Relatie delstellingen en prgramma als vldende Samenhang prgramma (facet 2.3) Het begde prgramma is inhudelijk samenhangend. pagina 15

16 De structuur van het prgramma is inzichtelijk gemaakt p pagina s van het aanvraagdssier: per blk wrdt inzichtelijk gemaakt welk thema, maatschappelijke cntext, berepscmpetenties en berepstaken centraal staan en he deze vertaald zijn in de vier leerlijnen. De samenhang binnen een blk wrdt bevrderd dr de thematische pzet. Het prgramma bestaat uit nderwijseenheden die expliciet zijn gekppeld aan het thema van de integrale pdracht. De nderwijseenhedenn zijn ndergebracht in één van vier leerlijnen zdat vr studenten helder is wat de delstellingen van elk studienderdeel zijn en wat hun rl hierbij is. Samenhang en integratie wrden extra bevrderd dr de integrale berepspdracht waaraan studenten in de prjecten werken. De samenhang tussen de blkken wrdt bevrderd dr de drlpende leerlijnen en drdat berepstaken in het nderwijsprgramma wrden pgebuwd in meilijkheidsgraad. Naar inhud is het eerste jaar basisvrmend, terwijl het tweede jaar draait rnd de basisaspecten van sensrsystemen. Het derde jaar is verdiepend, vral p het gebied van cmplexiteit van de tepassingen van sensrsystemen en in het vierde jaar vlgt een meesterpref en de afstudeerspecialisatie. Het begde prgramma is vlgens het panel ged gestructureerd. De thematische aanpak is interessant en p basis van de gesprekken tijdens het lcatiebezek is het panel k vertuigd dat de ndige structuren wrden pgezet m de samenhang te bewaken binnen en tussen de verschillende blkken. Er zit vlgens het panel k een duidelijke inhudelijke lijn in de gekzen thema s die evlueren van maatschappelijk gerichte nderwerpen zals health en nature naar meer technische nderwerpen zals sensrapplicaties. Tijdens het lcatiebezek heeft het panel k inzicht gekregen in de functie van de drie afstudeerrichtingenn in het vierdee jaar en in de manier waarp zij aansluiten p de reeds verwrven en te verwerven eindkwalificaties. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 2.3 Samenhang prgramma als vldende Studielast (facet 2.4) Het begde prgramma is studeerbaar drdat factren die betrekking hebben p dat prgramma en die de studievrtgang belemmeren zveel mgelijk wrden weggenmen. De studielast is gelijkmatig verdeeld ver de gehele pleiding: elk studiejaar kent 4 periden van 10 studieweken en 420 studiebelastinguren (sbu) f 15 EC. De sbu-nrm stelt de student in staat de nderwijsactiviteiten te plannen en de studievrtgang te bewaken, zdat blkkades tijdig kunnen wrden pgesprd en z mgelijk vrkmen. Begeleiding en mnitring hiervan vinden plaats in de prfessinele leerlijn. Om de studievrtgang zweel frmeel als inhudelijk te bewaken, hanteert de pleiding verschillende instrumenten: persnlijk ntwikkelingsplan, digitaal prtfli, cmpetentie- dssier, diverse vrmen van tetsing en assessment en het studievrtgangsysteem pagina 16

17 PROGRESS. Daarnaast biedt de pleiding de studenten de mgelijkheid m te excelleren en richting te geven aan de eigen ntwikkeling. Op vraag van het panel werd de studielast pgesplitst per jaar, per leerprces en verdeeld in cntacturen en zelfstandig werk. Het aantal cntacturen neemt stelselmatig af ten vrdele van het zelfstandig werken. Onder de studentcntacturen valt k de tetstijd. Jaar 1 Jaar 2 Integraal leren Cnceptueel leren Trainend leren Prfessineel leren TOTAAL Studentcntacturen Zelfstandig werken Cntact p afrep 0 56 Jaar Jaar De studielast is vlgens het panel crrect berekend en verdeeld ver de jaren en de blkken. Gezien de ruime bdy f knwledgee die tijdens de pleiding wrdt drgegeven, vraagt het panel zich wel af f er vldende tijd is uitgetrkken m de kennis te verwerken, met andere wrden: is de pdracht die gewaardeerd wrdt aan 1 EC k effectief te realiseren in 28 studie-uren? Gecnfrnteerd met die vraag, geeft de pleiding aan dat dit prbleem in therie bestaat, maar dat het prgramma zich nadrukkelijk psitineert als zware pleiding die p zek gaat naar talent. Dit talent is niet ndzakelijk intellectueel excellent, maar wel gedreven m te studeren en haalt ver de ttale breedte van het prgramma het vereiste het hb-niveau. het facet 4.2 Studielast als vldende. Cnclusie Het panel berdeelt Instrm (facet 2. 5) Het begde prgramma sluit qua vrm en inhud aan bij de kwalificaties van de instrmende studenten: hb-bachelr: vw, hav, middenkaderpleiding f specialistenpleiding (WEB) f daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit telatingsnderzek. Studenten zijn telaatbaar met een vw, hav, mb-4 diplma. Bij vw-ers en havisten wrdt het prfiel Natuur & Techniek en Natuur & Gezndheid als eis gesteld. Mb-ers wrden tegelaten als ze een pleiding hebben gevlgd in technisch middenkader. Internatinale studenten kunnenn de bachelrpleiding ASAA aanvatten met een diplma dat vergelijkbaar is met het Nederlandse hav-niveau f hger. De vakken natuurkunde, wiskunde, scheikunde en/f bilgie meten dan wel nderdeel van het prgramma zijn geweest. De inhud van het prpedeutische prgramma sluit aan bij reguliere hav en mb-4 studenten die na hun vrpleiding direct drstrmen naar het hb. r vw-ers en excellente (internatinale) studenten bestaat de mgelijkheid m na het succesvl afleggen pagina 17

18 van assessments na aanvang van de studie, een verkrte rute p maat te vlgen. Zij kmen hiervr in aanmerking indien ze na aanvang van de pleiding kunnen aantnen ver de kennis, vaardigheden en huding te beschikken die in het eerste jaar aan de rde kmen. Er wrdt in de vrlichting en werving van studenten expliciet aandacht besteed aan de mgelijkheid m de pleiding met maximaal een jaar te verkrten. Er wrdt een hge intrinsieke mtivatie van de studenten verwacht, want het nderwijsprgramma is inhudelijk zwaar en de verwachtingen ten aanzien van de studenten aanzienlijk. De pleiding vldet aan de wettelijke nrmen inzake instrm. Er is geen selectie aan de prt, maar wel een bindend studieadvies tijdens het eerste jaar, dat de functie van prpedeuse vervult. Er wrden hge verwachtingen gesteld aan de student, die naast intrinsieke mtivatie k veel tijd met kunnenn besteden aan de pleiding. De frmele eisen aan buitenlandse studenten zijn in rde, maar het zal niet eenvudig zijn m de cntrle p de telaatbaarheid van die diplma s in de praktijk te rganiseren. In de gesprekken tijdens het lcatiebezek gaf de pleiding aan te hpen p een grte instrm van vw ers met ambitie, die een verkrt traject kunnen vlgen. Bvendien wrdt verwacht dat de helft van de havisten afvalt in de lp van het eerste jaar, dat riënterend en selecterend werkt. Deze studenten hebben dan de kans m in een andere bachelrpleiding (van de HG) in te strmen. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 2.5 Instrm als vldende Duur (facet 2.6) De pleiding vldet aan frmelee eisen m.b.t. de mvang van het curriculum: hb-bachelr met in de regel 240 studiepunten. De pleiding vldet aan de frmele eis van een nminale studieduur van 240 EC. De verdeling van de studiepuntenn is beschreven in de leerplanschema s prpedeuse en hfdfase. Getalenteerde studenten kunnenn een verkrtee rute vlgen, waarbij zij het prgramma met maximum één jaar kunnen inkrten. Zij vlgen bij aanvang van de pleiding een alternatief prgramma gedurende vier weken. Na tetsing ntvangt de student een individueel advies vr zijn verdere studie. De eisen vr telating/drstrm tt de hfdfase wrden in bijlagendssier 6 beschreven. Het panel stelt vast dat de pleiding aan de frmele eisen met betrekking tt de mvang van een hb-bachelr curriculum vldet. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 2.6 Duur als vldende. pagina 18

19 4.2.7 Samenvattend rdeel nderwerp 2 Prgramma Het panel berdeelt de facetten Eisen hb, Relatie delstellingen en prgramma, Samenhang prgramma, Studielast, Instrm en Duur als vldende. Daarmee is het samenvattende rdeel ver dit nderwerp psitief. Wat betreft de ntwikkeling van het nderwijsprgramma stelde zich ten tijde van het lcatiebezek een prbleem. Aangezien de pleiding in het cursusjaar 2008/2009 wil starten met zwel het eerste als het tweede jaar (vr getalenteerde vw-ers die een verkrt traject vlgen), heeft het panel na de vrbesprekin ng gevraagd aan de pleiding m tijdens het lcatiebezek het vlledige prgramma met cursusmateriaal vr het eerste en tweede jaar ter beschikking te stellen. Dit is niet vlledig gebeurd. lgens de pleiding liep de ntwikkeling van de pleiding vlgens plan: het glbale pleidingsntwerp was klaar en de thema s 1 tt en met 8 (vr de eerstee twee jaren) waren zver uitgewerkt dat de ntwikkelaars knden starten met het verde invullen van het nderwijs en het schrijven van een studiehandleiding. Het panel erkent dat die studiehandleiding nageneg klaar was vr thema s 1, 5 en 8 en dat er al een duidelijke aanzet was gegeven m de verige vijf thema s in detail uit te werken. De beschikbare infrmatie vldeed vlgens het panel echter niet aan de eisen van de NAO die stelt dat vr r de berdeling van het prgramma het essentieel is dat het aanvraagdssier tenminste een beschrijving van het prgramma p hfdlijnen bevat én een meer gedetailleerde beschrijving van het curriculum van het eerste jaar, waarin per pleidingsnderdeel de delstellingen, nderwijsvrm, didactisch cncept, studiemvang, berdelingsvrm alsmede de relatie met nderzek f werkveld zijn beschreven. Omdat de beschikbare infrmatie kwalitatief vldende hg werd ingeschat, heeft het panel aan het pleidingsmanagement tijdens het afsluitende gesprek gevraagd m uiterlijk p 1 mei 2008 bijkmende infrmatie te leveren. De pleiding heeft tijdig bijkmende infrmatie verstrekt, waarver het panel zich unaniem psitief heeft uitgesprken met betrekking tt zwel de kwaliteit als de vldende kwantiteit van de aangeleverde infrmatie. Wat het panel betreft, heeft de pleiding daarmee k aan deze frmele wettelijke eis vldaan. 4.3 Inzet van persneel Eisen hb (facet 3.1) De pleiding sluit aan bij de vlgende criteria vr de inzet van persneel van een hb- pleiding: Het nderwijs zal vr een belangrijk deel wrden verzrgd dr persneel dat een verbinding legt tussen de pleiding en de berepspraktijk. Het nderwijs zal wrden verzrgd dr hggekwalificeerd persneel in een internatinale cntext waarbij nadrukkelijk een verbinding wrdt gelegd tussen de pleiding en het werkveld. De vertaal van de pleiding is Engels. Om het internatinale karakter van de pleiding te benadrukken zal een prfessr aan het hfd van de pleiding staan: hij/zij wrdt het begbeeld van de pleiding en is bepalend vr de kers. De prfessr stuurt pagina 19

20 zwel hiërarchisch als inhudelijk het team van dcenten aan. De eindverantwrdelijkheid vr het HIT ligt bij de dean. Dcenten binnen de bachelr ASA hebben diverse rllen: cllegegever, pdrachtbegeleider, reviewer, cach, trainer, mentr f ntwikkelaar. Het nderwijs binnen de pleiding wrdt verzrgd dr drie types van dcenten: kerndcenten hebben een ruime aanstelling, dragen zrg vr de samenhang binnen het curriculum en brgen het bachelrniveau van de pleiding; expertdcenten hebben een specifieke kennis en een beperkte aanstelling, zijn actief in het werkveld en betrkken bij één f enkele thema s; gastdcenten zijn externe deskundigen bij een nderdeel van een thema en beschikken ver specifieke vakkennis waarvan éénmalig f beperkt gebruik wrdt gemaakt. Partners uit het werkveld die thema s adpteren leveren de actuele cntext en de expertdcentenn vr dit nderwerp. Het panel is zeer te spreken ver de manier waarp de nieuwe pleiding van plan is persneel in te zetten dat de verbinding legt tussen de pleiding en de berepspraktijk. De lijst van bestaandee cntacten en cntracten met partners uit het berepenveld ziet er ged uit. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 3.1 Eisen hb als vldende Kwantiteit persneel (facet 3.2) Er wrdt vldendee capaciteit vrijgemaakt m de nieuwe pleiding te kunnen starten. Er wrdt vldendee capaciteit vrijgemaakt m de nieuwe pleiding te kunnen cntinueren In juni 2007 is het businessplan vr het HIT dr het Cllege van Bestuur van de HG vastgesteld. De ambitie m in september 2008 met een eerste grep studenten van start te gaan, heeft geleid tt het benemen van een externe prjectleider en een vrij uitgebreide grep persneel, die zich tijdens het cursusjaar 2007/2008 bezighudt met de ntwikkeling en rganisatie van de pleiding: de prjectgrep bestaat uit 20 HG-interne en externe leden die samen 11 fte vertegenwrdigen. Aangezien het m een vlledig nieuwe en vierjarigee pleiding gaat, is de ttale persneelsbezetting meilijk in te schatten. Er zijn wel een aantal aannames gedaan ten aanzien van studentenaantallen en de gewenste staf-studentrati, die verschilt van jaar tt jaar. Een wervingsplan is pgesteld en de werving is gestart. In de geprjecteerde eindsituatie kmt men aan 250 studenten verspreid ver 4 jaar en een ttale dcenteninzet van 12,7 fte. Op vraag van panel werd een verzicht bezrgd van de dertien reeds aangetrkken dcenten, met vermelding van naam, startdatum, expertise, rl, titel en mvang van de aanstelling. Een aantal van dezee dcenten startte pas p 1 mei 2008, maar werd wel bereid gevnden m het panel te wrd te staan tijdens het lcatiebezek. Op basis van de dcumenten en de gesprekken tijdens de site visit is het panel van mening dat de pleiding vldende persnele capaciteit heeft ingepland m de pleiding van start te laten gaan en p termijn vlledig te implementeren. De wisselende staf-studentrati is verantwrd en de pagina 20

21 vrziene nauweree pvlging van studenten in het tweede jaar is vlgens het panel een gedee beslissing. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 3.2 Kwantiteit persneel als vldende Kwaliteit persneel (facet 3.3) Het in te zetten persneel is gekwalificeerd vr een inhudelijke, nderwijskundige en rganisatrische realisatie van het prgrammaa In het cursusjaar 2008/2009 wrdt gestart met het eerste en tweede jaar van de bachelr ASA. Op het genblik van het lcatiebezek was het ng niet gelukt de psitie van dean in te vullen. Er is in elk geval een afspraak met de externe prjectleider m indien ndig k in 2009 als interim dean aan te blijven. De lectr Multidisciplinaire infrmatica aan de HG zal naar alle waarschijnlijkheid prfessr wrden van de pleiding. In dit geval gaat het m een deeltijdse functie (0.2 fte) waarbij p termijn een tweede prfessr zal wrden gewrven. De meeste dcenten van de HG uit de prjectgrep zullen k in het cursusjaar 2008/2009 als kerndcent bij de bachelr ASA betrkken zijn. De externe leden van de prjectgrep zullen expertdcent zijn in een aantal thema s. r een grt deel van de dcenten is ervaring in het werkveld vereist. Ze dienen didactisch ged pgeleid te zijn en minimaal te vlden aan de eisen die de HG aan alle dcenten stelt met betrekking tt pedaggische didactische bekwaamheid. Daarnaast dienen dcenten een gede kennis van de Engelse taal te hebben (TOEFL-test is verplicht), zwel vakinhudelijk als in de rl van dcent. Tensltte is een intrductieprgramma vrzien vr alle nieuwe dcenten. lgens het panel det de pleiding weliswaar de ndige inspanningen m vldende gekwalificeerd persneel te werven vr de verschillendee dcentfuncties, maar met het kwaliteitsniveau van deze dcenten k een cnstant aandachtspunt blijven van de pleiding. De huidige/vrzienee (kern)dcenten kunnen de ndige diplma s vrleggen, maar het is - z bleek uit de gesprekken tijdens het lcatiebezek - k ndzakelijk dat dcenten regelmatige updates in het bedrijfsleven krijgen nder de vrm van training n the jb. Er is binnen de pleiding vldende kennis aanwezig van de bdy f knwledge rnd sensrtechnlgie, maar de aandacht vr met name het ntwerp en de applicatie van systemen zit tt heden vrnamelijk bij de expertdcenten uit het werkveld. Het panel heeft er alle vertruwen in dat bedrijfsstages vr dcenten tt de mgelijkheden behren, gezien de gede samenwerking met het werkveld en de bereidheid van de dcenten. Zwel de dcenten als het werkveld nderkennen hiervan het belang daar dcenten enige bijschling beheven in de begde integrale aanpak. Cnclusie Het panel berdeelt het facet 3.3 Kwantiteit persneel als vldende. pagina 21

22 4.3.4 Samenvattend rdeel nderwerp 3 Inzet van persneel Het panel berdeelt de facetten Eisen hb, Kwantiteit persneel en Kwaliteit persneel van het nderwerp Inzet persneel als vldende. Daarmee is het samenvattende rdeel ver dit nderwerp psitief. 4.4 rzieningen Materiële vrzieningen (facet 4.1) De begde huisvesting en materiële vrzieningen zijn tereikend m het prgrammaa te realiseren. Het HIT wrdt gehuisvest p een nieuwe lcatie van de HG in Assen. Naast nderwijsruimtes zullen er k 6 labratria zijn, waarvan er vier dr het werkveld wrden ingericht en de werkmgevingg z authentiek mgelijk nabtsen. Diverse penbare studieruimtes zijn ver het gehele gebuw verspreid: studielandschap, mediatheek en kantine. Het frntffice is het eerste aanspreekpunt vr studenten, medewerkers en externen en biedt integrale dienstverlening. In de mediatheek wrden stiltewerkplekken gecreëerd en kan alle relevante literatuur wrden gecnsulteerd. Jaarlijks zal het assrtiment met recente uitgaven aangevuld wrden en bvendien wrdt er in de eerste jaren extra geïnvesteerd in publicaties en (nline) abnnementen. Bij het nderwijs aan het HIT wrdt gestreefd naar een geavanceerde inzet van ICT. Alle nderwijspdrachten wrden in de HELO (Hit Elektrnischee Leer Omgeving) geplaatst, een vlledig p webtegang gebaseerd leerplatfrm. Persneel en studenten cmmuniceren met elkaar via Sharepint. r ndersteunende prcessen en systemen sluit het HIT aan bij de HG-brede ICT-faciliteiten. Aangezien de pleiding nieuw is en p een nieuwe lcatie wrdt aangebden, gaat het m een plantetsing van de vrzieningen. Het gebuw van het HIT wrdt p dit genblik reeds gebruikt als kantr van de prjectgrep, maar met ng aangepast wrden aan de eisen van de pleiding. Tijdens het lcatiebezek heeft het panel een rndleiding gekregen dr het gebuw en werden de te verwezenlijkenn vernieuwingen zwel p plan als mndeling tijdens de rndleiding aangegeven. De pleiding wil ng steeds van start gaan p 1 september 2008, ndanks een vertraging in de pstartfase van ngeveer drie maanden. Naar verluidt heeft de pleiding keiharde garanties gekregen van de buwheer: de renvatiewerken starten p 1 mei zdat het vernieuwde HIT p 1 augustus kan wrden pgeleverd. De levensvatbaarheid van de pleiding staat f valt met de accreditatie dr de NAO. Niettemin heeft de pleiding beslist m de verbuwingswerken p de geplande datum van start te laten gaan en niet het rdeel van de NAO af te wachten. De rndleiding in het gebuw, de renvatieplannen, het gesprek met de ndersteunende diensten en de garantie vanwege de buwheer dragen alle bij tt de rdeelsvrming van het panel: de pleiding heeft de ndige meite gedaan m de materiële vrzieningen in het HIT te verzekeren. pagina 22

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding. Module. Lestijden 40

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding. Module. Lestijden 40 ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Ondernemingscmmunicatie Mdule MarketingManagement Cde A2 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Ingeschatte ttale studiebelasting (in uren) 1 Mgelijkheid tt JA aanvragen

Nadere informatie

6. Opleidingskader voor de procesopleiding Informatiemanagement

6. Opleidingskader voor de procesopleiding Informatiemanagement 6. Opleidingskader vr de prcespleiding Infrmatiemanagement In het prject GROOTER wrden nder andere een aantal pleidingskaders ntwikkeld vr prcessen nder Bevlkingszrg. Hiernder wrdt het pleidingskader vr

Nadere informatie

TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS. september 2014

TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS. september 2014 TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS september 2014 INHOUD Inleiding 4 1 Del en uitvering van het tezicht 5 1.1 Wat willen we bereiken? 5 1.2 Werkwijze 5 1.3 Waarderingskader 7 2 Relatie met

Nadere informatie

7. Opleidingskader voor de functie redacteur web en social media

7. Opleidingskader voor de functie redacteur web en social media 7. Opleidingskader vr de functie redacteur web en scial media In het prject GROOTER wrden nder andere een aantal pleidingskaders ntwikkeld vr sleutelfuncties binnen de crisiscmmunicatie. Een daarvan is

Nadere informatie

Uitstroomprofiel opleiding Klinisch Informatica September 2014

Uitstroomprofiel opleiding Klinisch Informatica September 2014 Uitstrmprfiel pleiding Klinisch Infrmatica 1 Inleiding Dit uitstrmprfiel sluit aan p het berepsprfiel van de klinisch infrmaticus. Het berepsprfiel beschrijft evenwel de ttale breedte van het veld van

Nadere informatie

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor.

Tussenrapportage: plan van aanpak raadsenquête grondexploitatie Duivenvoordecorridor. Tussenrapprtage: plan van aanpak raadsenquête grndexplitatie Duivenvrdecrridr. Enquêtecmmissie grndexplitatie Duivenvrdecrridr 16 februari 2015 Inhudspgave: 1. Inleiding 2. Organisatie 3. Verfijning nderzeksvraag

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Registratie na opleiding in het buitenland

Registratie na opleiding in het buitenland Registratie na pleiding in het buitenland Beleidsregel Uitwerking van de bepalingen inzake de registratie als verpleegkundig specialist na het vlgen van een pleiding in het buitenland, zals vastgelegd

Nadere informatie

Klik op een van onderstaande linken om direct naar het betreffende onderdeel te gaan:

Klik op een van onderstaande linken om direct naar het betreffende onderdeel te gaan: Klik p een van nderstaande linken m direct naar het betreffende nderdeel te gaan: aansluiting BDB (inclusief BKE) p nderwijs- en persneelsbeleid pzet leertraject BDB (inclusief BKE) tetsing en berdeling

Nadere informatie

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE)

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) AVANS HOGESCHOOL Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) Klik p een van nderstaande linken m direct naar het betreffende

Nadere informatie

Haagse Hogeschool. Toets Nieuwe Opleiding Opleiding: HBO Master Facility Management Variant: deeltijd. Visitatiedatum: 13 december 2006

Haagse Hogeschool. Toets Nieuwe Opleiding Opleiding: HBO Master Facility Management Variant: deeltijd. Visitatiedatum: 13 december 2006 Haagse Hgeschl Tets Nieuwe Opleiding Opleiding: HBO Master Facility Management Variant: deeltijd Visitatiedatum: 13 december 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, februari 2007 2/50 NQA - visitatie

Nadere informatie

Retailmanagement brochure voor bedrijven

Retailmanagement brochure voor bedrijven Campus Schnmeersen Gebuw B Valentin Vaerwyckweg 1 BE-9000 Gent Retailmanagement brchure vr bedrijven Deze brchure bevat de belangrijkste infrmatie ver de pleiding Retailmanagement. De meest up t date infrmatie

Nadere informatie

beta brugklas secties 2004 2005 1 Ontwikkeling bètatechniek op het Newmancollege. 1. Inleiding

beta brugklas secties 2004 2005 1 Ontwikkeling bètatechniek op het Newmancollege. 1. Inleiding beta brugklas secties 2004 2005 1 Ontwikkeling bètatechniek p het Newmancllege. 1. Inleiding Het Newmancllege streeft naar een sterke prfilering p het gebied van de bètatechnische vakken. De argumenten

Nadere informatie

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014 Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond

Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond KvK te s-gravenhage 40409378 Pstbus 600 Phne +31 (0)79 343 81 49 inf@knas.nl 2700 MD Zetermeer Fax +31 (0)79 343 81 50 www.knas.nl Kninklijke Van: KNAS Opleidingen Maitre AJ van der Weg Onderwerp: Tpcach

Nadere informatie

Hoe kan uw overheidsorganisatie professionalisering en verduurzaming van het inkoopproces bewerkstelligen

Hoe kan uw overheidsorganisatie professionalisering en verduurzaming van het inkoopproces bewerkstelligen He kan uw verheidsrganisatie prfessinalisering en verduurzaming van het inkpprces bewerkstelligen He kan uw verheidsrganisatie prfessinalisering en verduurzaming van het inkpprces bewerkstelligen UITWERKING

Nadere informatie

OVERSTAP 4VMBO- 4HAVO 2016-2017. Bertrand Russell College havo en vwo

OVERSTAP 4VMBO- 4HAVO 2016-2017. Bertrand Russell College havo en vwo OVERSTAP 4VMBO- 4HAVO 2016-2017 Bertrand Russell Cllege hav en vw Overstap vmb naar 4-hav infrmatie 2016-2017 Waarm drstrmen naar 4hav? Stel, je zit in 4 VMBO-t. Je haalt gede resultaten, het ziet ernaar

Nadere informatie

Transmuraal Programma Management

Transmuraal Programma Management Transmuraal Prgramma Management Een prpsitie van Vitha versie 1 Inhudspgave 1 Inleiding... 3 2 Transmurale behandelpraktijken... 3 2.1 Transmurale zrg nader gedefinieerd... 3 2.2 Transmurale zrg in de

Nadere informatie

o o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa)

o o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa) PEDAGOGISCHE VISIE A. Algemeen De pedaggische visie vertelt he de schl met leerlingen, persneel en uders van leerlingen wil mgaan en wat de schl verwacht ten aanzien van de relatie tussen leerlingen en

Nadere informatie

Studiegebied (bso) Tweede graad... Tweede graad... Derde graad... Derde graad... Kantoor. Kantoor. Kantoor

Studiegebied (bso) Tweede graad... Tweede graad... Derde graad... Derde graad... Kantoor. Kantoor. Kantoor Studiegebied (bs) Tweede graad... Tweede graad... Kantr Kantr Derde graad... Derde graad... Kantr Kantradministratie en gegevensbeheer (7de jaar) Kantradministratie en gegevensbeheer (7de jaar) STUDIEGEBIED

Nadere informatie

Inleiding. Veel succes met het maken van jouw profielkeuze! S. Koningsveld, decaan Havo H. Lubberdink, decaan Vwo - 1 -

Inleiding. Veel succes met het maken van jouw profielkeuze! S. Koningsveld, decaan Havo H. Lubberdink, decaan Vwo - 1 - Inleiding Dit schljaar sta je vr een belangrijke keuze: het kiezen van je prfiel. De ervaring leert dat het maken van deze keuze niet altijd even gemakkelijk is. Het prfiel en de eventuele extra vakken

Nadere informatie

HERSTELPLAN Bachelor in de Vroedkunde Vives Noord, campus Brugge

HERSTELPLAN Bachelor in de Vroedkunde Vives Noord, campus Brugge 1 HERSTELPLAN Bachelr in de Vredkunde Vives Nrd, campus Brugge INLEIDING Op basis van de externe berdeling die p 21 en 22 maart 2013 heeft plaatsgevnden, heeft de pleiding Vredkunde p 18 nvember 2013 het

Nadere informatie

Klachtenbeleid Stichting KOM Kinderopvang

Klachtenbeleid Stichting KOM Kinderopvang Klachtenbeleid Stichting KOM Kinderpvang KOM Kinderpvang verzrgt kinderpvang vr kinderen in de leeftijdsgrep 0 tt en met 12 jaar. Alle medewerkers van de stichting zetten zich vlledig in m kwalitatief

Nadere informatie

Projectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân

Projectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1 Prjectaanvraag Versterking sciale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1. Aanleiding Eind 2012 heeft Prvinciale Staten van de prvincie Fryslân keuzes gemaakt mtrent de 'kerntakendiscussie'.

Nadere informatie

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Jaarverslag 2016 Cliëntenraad Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Vrwrd Gewaardeerde lezer, Graag bieden we u hierbij ns jaarverslag 2016 aan zdat u geïnfrmeerd bent ver nze inbreng in het beleid

Nadere informatie

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten Inleiding Stichting Kwaliteit in Basis GGZ gelft dat de mentale zrg in Nederland

Nadere informatie

Werkblad ontwikkelwijzer Gouden Standaard

Werkblad ontwikkelwijzer Gouden Standaard Werkblad ntwikkelwijzer Guden Standaard Beeld van de leerling Vraag Opmerkingen/antwrden Actie He brengen wij nze leerlingen in beeld? (met g p telating tt gymnasiumstrm) Op welke manier maken wij ptimaal

Nadere informatie

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015 Beleidsregels vrziening jbcaching Participatiewet 2015 1-7-2015 Jbcaching Reginale beleidsregels jbcaching Participatiewet regi Achterhek Inleiding Jbcaching gaat ver het ndersteunen van mensen bij het

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag Master of Music Hanzehogeschool Groningen d.d. 21 maart 2013

Samenvatting aanvraag Master of Music Hanzehogeschool Groningen d.d. 21 maart 2013 Samenvatting aanvraag Master f Music Hanzehgeschl Grningen d.d. 21 maart 2013 Algemeen Srt aanvraag: Nieuwe pleiding X Omzetting van een nbekstigde naar een bekstigde bestaande hb master (geaccrediteerd

Nadere informatie

Visitatie praktijkinstellingen. Brochure

Visitatie praktijkinstellingen. Brochure Visitatie praktijkinstellingen Brchure Inleiding In het kader van haar tezichthudende taak, is de Registratiecmmissie Specialismen Verpleegkunde (RSV) in 2014 gestart met het visiteren van de pleiding

Nadere informatie

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen.

Zijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen. Checklist berdeling adviesaanvraag 1. De adviesaanvraag Heeft de r een adviesaanvraag gehad? Let p: een rapprt is in principe geen adviesaanvraag. Met een adviesaanvraag wrdt bedeld: het dr de ndernemer

Nadere informatie

PWO-oproep 2014-2015 Personeelsmededeling

PWO-oproep 2014-2015 Personeelsmededeling PWO-prep 2014-2015 Persneelsmededeling 20 januari 2014 Persneelsmededeling PWO-prep (Prjectmatig Wetenschappelijk Onderzek) 2014-2015 1. Inleiding en cntext Het prfessineel hger nderwijs in Vlaanderen

Nadere informatie

Rapport. Bekend maakt bemind Onderzoek naar de bekendheid van en waardering voor het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak

Rapport. Bekend maakt bemind Onderzoek naar de bekendheid van en waardering voor het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Rapprt Bekend maakt bemind Onderzek naar de bekendheid van en waardering vr het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Over het CAOP Het CAOP is hét kennis- en dienstencentrum p het gebied van arbeidszaken

Nadere informatie

Kwaliteit van de arbeid van kamermeisjes

Kwaliteit van de arbeid van kamermeisjes HIER FOTO INVOEGEN BREEDTE 210mm x HOOGTE 99mm Kwaliteit van de arbeid van kamermeisjes Samengevat 2011 Guidea - Kenniscentrum vr Terisme en Hreca vzw Deze infrmatie werd met de grtste zrg samengesteld.

Nadere informatie

Voorbereidingsjaar hoger onderwijs voor anderstaligen. Functieprofiel: Leerondersteuner Voorbereidingsjaar Hoger Onderwijs voor Anderstaligen

Voorbereidingsjaar hoger onderwijs voor anderstaligen. Functieprofiel: Leerondersteuner Voorbereidingsjaar Hoger Onderwijs voor Anderstaligen Vrbereidingsjaar hger nderwijs vr anderstaligen Prvincieplein 1 Cntact: Functieprfiel: Leerndersteuner Vrbereidingsjaar Hger Onderwijs vr Anderstaligen Samenvatting Als leerndersteuner begeleid en ndersteun

Nadere informatie

Gefaseerde implementatie projectbeheersing methodiek Hogeschool van Utrecht

Gefaseerde implementatie projectbeheersing methodiek Hogeschool van Utrecht Prject Shared Services Gefaseerde implementatie prjectbeheersing methdiek Hgeschl van Utrecht Vervlg van Deelprjectplan Prjectadministraties (januari 2004) Het beheersen van prjectadministraties dr de

Nadere informatie

Naar Gekoppelde Toetsing van Koppelverzoeken

Naar Gekoppelde Toetsing van Koppelverzoeken Intentieverklaring tt Samenwerking bij en Afstemming van het tetsen van verzeken tt het kppelen van gezndheidsgegevens van meerdere instellingen ten beheve van wetenschappelijk nderzek aan de hand van

Nadere informatie

352),(/(1352*5(66,( ,QOHLGLQJ

352),(/(1352*5(66,( ,QOHLGLQJ 352),(/(1352*5(66,(,QOHLGLQJ Een pdracht van schlen is te kmen tt een bij de rganisatie passende systematiek van planning en cntrl. De bedrijfvering wrdt daarbij gezien als een afgeleide van de inhudelijke

Nadere informatie

Eindvaluatierapport Scalda - Groep 2 23 oktober januari 2014

Eindvaluatierapport Scalda - Groep 2 23 oktober januari 2014 Eindvaluatierapprt Scalda - Grep 2 23 ktber 2013 8 januari 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren

Nadere informatie

Groep Technologie & Design Campus De Nayer. Bijzonder reglement Bachelorproef

Groep Technologie & Design Campus De Nayer. Bijzonder reglement Bachelorproef Grep Technlgie & Design Campus De Nayer Bijznder reglement Bachelrpref Academiejaar 2014-2015 Inhudstafel 1 Begripsbepalingen... 2 2 Visie... 3 2.1 Externe criteria... 3 2.2 Interne criteria... 3 3 Begeleiding...

Nadere informatie

Subsidietoetsingskader VVE gemeente Raalte 2015. Doelstelling subsidie:

Subsidietoetsingskader VVE gemeente Raalte 2015. Doelstelling subsidie: Subsidietetsingskader VVE gemeente Raalte 2015 Delstelling subsidie: Op grnd van de Wet OKE (Ontwikkelingskansen dr kwaliteit en educatie zijn gemeenten verantwrdelijk vr de Vrschlse educatie. Gemeenten

Nadere informatie

Aanbod Diensten Baan in Beeld

Aanbod Diensten Baan in Beeld Aanbd Diensten Baan in Beeld 3751 LM Bunschten inf@baaninbeeld.cm www.baaninbeeld.cm Inhudspgave 1. Over Baan in Beeld p. 3 Wie wij zijn, utplacement en lpbaanadvies, fcus, resultaat en lcatie. 2. Outplacementprgramma

Nadere informatie

Rietschans College Overgangsnormen 2013-2014

Rietschans College Overgangsnormen 2013-2014 Rietschans Cllege Overgangsnrmen 2013-2014 Deel 1 vmb Deel 2 hav/vw 1 Inhudspgave Inhudspgave... 2 Deel 1 Overgangsnrmen 2013-2014 vmb... 3 ALGEMEEN BEVORDERING PER LEERJAAR... 3 Bevrdering van vmb-tl

Nadere informatie

1 3 4 Analysefrmat Aandacht vr taal in het pleidingscurriculum Onderzek Nederlands in het berepsgericht nderwijs versie 4-07 12 12 A Algemene gegevens ver nderwijsinstelling

Nadere informatie

Controleprotocol Sociaal Domein

Controleprotocol Sociaal Domein Cntrleprtcl Sciaal Dmein Cntrleprtcl vr de accuntantscntrle bij: dr de gemeenten in de regi Amersfrt* gesubsidieerde rganisaties vr Jeugdzrg en WMO dr de gemeenten in de regi Amersfrt f dr de gemeente

Nadere informatie

Overgangsnormen Minkemalaan. cursusjaar 2015 2016

Overgangsnormen Minkemalaan. cursusjaar 2015 2016 Overgangsnrmen Minkemalaan cursusjaar 2015 2016 1 INHOUDSOPGAVE blz. Vrwrd 3 BEVORDERINGSNORMEN 1. Inleiding 4 2. Tetscijfers 5 3. Rapprtcijfers 5 4. Bevrderingsnrmen brugklas hav/vw 6 5. Bevrderingsnrmen

Nadere informatie

Subsidieregeling economie en innovatie Noord-Brabant - provincie Noord-Brabant -

Subsidieregeling economie en innovatie Noord-Brabant - provincie Noord-Brabant - Subsidieregeling ecnmie en innvatie Nrd-Brabant - prvincie Nrd-Brabant - Het del van de Subsidieregeling ecnmie en innvatie Nrd-Brabant (ECOINNONB) is het realiseren van een aantal delstellingen uit het

Nadere informatie

Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs.

Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht p Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Dia 1 Opmerking vr de presentatr: in het geval u tijd te krt kmt, kunt u de blauwe tekst als ptineel beschuwen

Nadere informatie

Masterclass SharePoint Online. in het onderwijs. APS IT-diensten, Utrecht

Masterclass SharePoint Online. in het onderwijs. APS IT-diensten, Utrecht Office 365 in het nderwijs Masterclass SharePint Online Masterclass Office 365 - SharePint Online in het nderwijs. APS IT-diensten, Utrecht Micrsft Office 365 in het nderwijs Micrsft Office 365 biedt nderwijsinstellingen

Nadere informatie

Cycloon-beleidsplan 2011 2013. Noord Nederland. Drenthe, Friesland, Groningen

Cycloon-beleidsplan 2011 2013. Noord Nederland. Drenthe, Friesland, Groningen Cycln-beleidsplan 2011 2013 Nrd Nederland Drenthe, Friesland, Grningen Auteur: Stuurgrep Cycln Datum: 1 juni 2011 Versie: 0-5 Clfn Titel: Cycln-beleidsplan 2011-2013 Auteur: Stuurgrep Cycln Nrd Nederland

Nadere informatie

Ambitiedocument toekomst TT Festival Assen vanaf 2019

Ambitiedocument toekomst TT Festival Assen vanaf 2019 Ambitiedcument tekmst TT Festival Assen vanaf 2019 Dr een aantal partijen is p 17 maart 2013 een Ambitiedcument tekmst TT-Festival Assen getekend. Daarin is dr de betrkkenen gefrmuleerd welke ambities

Nadere informatie

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau Cllege vr schljaar 2014-2015 Plaatsingsrichtlijnen p het Dr. Nassau Cllege In de kmende jaren zal de Cit eindtets in het basisnderwijs niet meer afgenmen wrden in februari,

Nadere informatie

Bijlage IVa Sjabloon voor de verdeling van werkzaamheden voor onderwijzend personeel in de kunsteducatie

Bijlage IVa Sjabloon voor de verdeling van werkzaamheden voor onderwijzend personeel in de kunsteducatie Bijlage IVa Sjabln vr de verdeling van werkzaamheden vr nderwijzend persneel in de kunsteducatie Sjabln vr de verdeling van werkzaamheden vr nderwijzend persneel in de kunsteducatie LOGA-partijen vinden

Nadere informatie

Kenneth Smit Consulting -1-

Kenneth Smit Consulting -1- Versneld en cntinu verbeteren van de perfrmance en de resultaten van uw medewerkers en rganisatie. Perfrmance en rendementsverbetering van uw rganisatie is de fcus waarp de activiteiten van Kenneth Smit

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

INHOUD. Hoofdstuk 1 Inleiding 2

INHOUD. Hoofdstuk 1 Inleiding 2 INHOUD Hfdstuk 1 Inleiding 2 Hfdstuk 2 Wat hudt die extra begeleiding in? 4 LWOO Praktijknderwijs Wie kmt ervr in aanmerking? Wie beslist daarver? Hfdstuk 3 Wat hudt het nderzek van het COB in? 7 Welke

Nadere informatie

Invulhulp onderwijs R&O-gesprekken wetenschappelijk personeel

Invulhulp onderwijs R&O-gesprekken wetenschappelijk personeel Invulhulp nderwijs R&O-gesprekken wetenschappelijk persneel Binnen het ibmg is een aantal wijzigingen in het nderwijs gaande, die van dcenten vragen dat ze nieuwe vrmen van nderwijs en tetsing beheersen.

Nadere informatie

Verandertrajecten voor individuele medewerkers

Verandertrajecten voor individuele medewerkers Het Sandelhut Meditatietechnieken, Caching en Training Verandertrajecten vr individuele medewerkers Lcatie: Het Beekse Bshuis Girlesedijk ngenummerd Hilvarenbeek Pst: Gildelaan 41 5081 PJ Hilvarenbeek

Nadere informatie

Pieter Swager/ Jos Fransen lectoraat elearning

Pieter Swager/ Jos Fransen lectoraat elearning 1 Pieter Swager/ Js Fransen lectraat elearning Scenari: 1 e deel afstudeerfase (1 e semester): schrijven nderzeksplan (vrbeeldscenari/ blauwdruk van een leerpraktijk) Vraf Onderwijskundig kader waarbinnen

Nadere informatie

Dromen met realiteitszin

Dromen met realiteitszin Platfrm Zrg, Welzijn en Onderwijs Digitaal verbnden Drmen met realiteitszin Een gedeelde kijk p de tekmst van prfessineel leren Gezamenlijk (In)frmeel (Les) material delen Actueel Leren en ntwikkelen Open

Nadere informatie

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016 Reglement Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeurs Onderzeksbeurs & Uitwisseling 2016 In 2016 kennen de Vlaamse en Nederlandse verheid pnieuw de Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeur(zen) (VNJB) te aan Nederlandse

Nadere informatie

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Jaarverslag Cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Jaarverslag 2014 Cliëntenraad Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening 2 Vrwrd Gewaardeerde lezer, Hierbij bieden we u het jaarverslag 2014 aan. Vr de cliëntenraad is het een interessant jaar geweest.

Nadere informatie

Regeling Financiële Ondersteuning Overige Bijzondere Omstandigheden Profileringsfonds

Regeling Financiële Ondersteuning Overige Bijzondere Omstandigheden Profileringsfonds AANVRAAGFORMULIER 1 studiefinancieringsvrm vr chrten vóór 1-9-2015 én studiefinancieringsvrm(en) vr chrten na 1-9-2015 Regeling Financiële Ondersteuning Overige Bijzndere Omstandigheden Prfileringsfnds

Nadere informatie

Raad voor Kwaliteitspromotie

Raad voor Kwaliteitspromotie Accreditatie APOOB Kapitein Crespelstraat 26 1050 Brussel 02/512.55.26 Raad vr Kwaliteitsprmtie Berdeelt de vrmingsactiviteiten. Verklarende begrippen Vrmingsactiviteiten zijn alle gerganiseerde activiteiten

Nadere informatie

Visie op de webpresentatie. gemeente Eindhoven

Visie op de webpresentatie. gemeente Eindhoven Visie p de webpresentatie gemeente Eindhven Inhud 1 Inleiding 3 2 Basisgedachte beheften ntvanger centraal 3 2.1 Onderscheidende kwaliteiten websites 3 2.2 Verbinding essentieel 4 2.2.1 Verbinding extern

Nadere informatie

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber

Nadere informatie

Checklist Veranderaanpak Inhoud en Proces

Checklist Veranderaanpak Inhoud en Proces list Veranderaanpak Inhud en Prces AdMva 2011 www.admva.nl www.arbcatalgusvvt.nl list Veranderaanpak Inhud en Prces www.arbcatalgusvvt.nl Clfn Sturen p Werkdrukbalans en Energie AdMva 2011 Erna van der

Nadere informatie

[STUDIEHANDLEIDING KENNIS INFORMATIE AVOND]

[STUDIEHANDLEIDING KENNIS INFORMATIE AVOND] 2014/2015 Rc van Amsterdam Kennis Infrmatie Avnd (KIA) Schljaar 2014/2015;Jerie Smit [STUDIEHANDLEIDING KENNIS INFORMATIE AVOND] De studenten rganiseren een Kennis Infrmatie Avnd vr uders. Inleiding/Briefing

Nadere informatie

Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten grep 8 van de basisschlen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Schiedam, 23 september 2015 Betreft: Ondersteuningsaanbd bij de vergang primair

Nadere informatie

Beleidsplan 2014 tot en met 2016

Beleidsplan 2014 tot en met 2016 Blessed Generatin Nederland Falkejacht 25 9254 EJ Hurdegaryp Beleidsplan 2014 tt en met 2016 Blessed Generatin Nederland (0511) 47 21 37 - www.blessedgeneratin.nl - inf@blessedgeneratin.nl KvK 01100560

Nadere informatie

re-integratie jobcaoching praktijkleerwerktraject De Pastorie diverse branches social return

re-integratie jobcaoching praktijkleerwerktraject De Pastorie diverse branches social return jbcaching praktijkleerwerktraject De Pastrie scial return Stichting MatchWinners Rermnd jbcaching praktijkleerwerktraject De Pastrie scial return Stichting Matchwinners Rermnd 1. Intr Sinds 2009 biedt

Nadere informatie

2013-2014. Trainingsinformatieblad nr. 5.4. Coöperatie Baronije UA

2013-2014. Trainingsinformatieblad nr. 5.4. Coöperatie Baronije UA Trainingsinfrmatieblad nr. 5.4 Cöperatie Barnije UA 2013-2014 Cöperatie Barnije UA Edisnbaan 16a - 3439 MN NIEUWEGEIN Pstbus 1383-3430 BJ NIEUWEGEIN T: 030-214 80 34 (algemeen) F: 030-214 80 36 E: cntact@barnije.nl

Nadere informatie

Training Faciliteren door middel van de moderatiemethode

Training Faciliteren door middel van de moderatiemethode samen beslist beter besluiten Training Faciliteren dr middel van de mderatiemethde Training Techniek Resultaat Tepasbaar. Dynamisch. Interactief. Visueel. Zelfdcumenterend. Overzichtelijk. Betrkkenheid.

Nadere informatie

Privacy Statement andere betrokkenen (niet zijnde studenten of medewerkers)

Privacy Statement andere betrokkenen (niet zijnde studenten of medewerkers) Privacy Statement andere betrkkenen (niet zijnde studenten f medewerkers) Hgeschl Leiden respecteert de privacy van haar bezekers en externe cntacten en gaat zrgvuldig en vertruwelijk m met uw persnsgegevens.

Nadere informatie

Jaarverslag cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Jaarverslag cliëntenraad. Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Jaarverslag 2015 cliëntenraad Juvans Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Vrwrd Gewaardeerde lezer, Graag bieden we u hierbij ns jaarverslag 2015 aan zdat u geïnfrmeerd bent ver nze inbreng in het beleid

Nadere informatie

Handreiking functionerings- en beoordelingsgesprekken griffiers

Handreiking functionerings- en beoordelingsgesprekken griffiers Handreiking functinerings- en berdelingsgesprekken griffiers September 2014 Functineringsgesprek Als de griffier is aangesteld, is het verstandig m met elkaar te blijven reflecteren p het functineren.

Nadere informatie

Bevorderingen Algemeen 1. Op basis van de bevindingen in de zogenaamde bevorderingsvergadering" wordt aan het einde van elk schooljaar een

Bevorderingen Algemeen 1. Op basis van de bevindingen in de zogenaamde bevorderingsvergadering wordt aan het einde van elk schooljaar een Bevrderingen Algemeen 1. Op basis van de bevindingen in de zgenaamde bevrderingsvergadering" wrdt aan het einde van elk schljaar een berdeling gegeven ten beheve van het vervlgtraject van de leerling.

Nadere informatie

Regeling: strategisch plan duurzame ontwikkeling werknemer

Regeling: strategisch plan duurzame ontwikkeling werknemer Regeling: strategisch plan duurzame ntwikkeling werknemer Lptijd : 1 maart 2017 t/m 31 december 2018 Aanbd vr metalektrbedrijven He verandert u daadwerkelijk het gedrag en de werkwijze van teams/afdelingen

Nadere informatie

Federatiestatuut. Walburggroep. -concept -

Federatiestatuut. Walburggroep. -concept - Federatiestatuut Walburggrep -cncept - Federatiestatuut pagina 1/12 Inhud 1 Overwegingen 3 2 Naam en delstelling van de federatie 4 2.1 Naam 4 2.2 Delstelling 4 3 Bestuur 5 3.1 Federatiebestuur, beneming

Nadere informatie

LOOPBAANORIËNTATIE VMBO-4 Periode 1 t/m periode 3

LOOPBAANORIËNTATIE VMBO-4 Periode 1 t/m periode 3 LOOPBAANORIËNTATIE VMBO-4 Peride 1 t/m peride 3 In leerjaar 4 met je de keus gaan maken; wat wil jij gaan den wanneer je het vmbdiplma hebt? Om te laten zien dat je uiteindelijk een studie, die bij je

Nadere informatie

Plan van Aanpak Solidariteitswerk in sectoren.

Plan van Aanpak Solidariteitswerk in sectoren. Cncept 08-02-2017 Plan van Aanpak Slidariteitswerk in sectren. Betrkken zijn bij internatinale slidariteitsprjecten is stimulerend en interessant, maar kan sms k ingewikkeld en uitdagend zijn. Het valt

Nadere informatie

Exameneisen en literatuurlijst. NIMA A2 Specialisatie: Online Marketeer. Van toepassing op de examens vanaf januari 2016

Exameneisen en literatuurlijst. NIMA A2 Specialisatie: Online Marketeer. Van toepassing op de examens vanaf januari 2016 Exameneisen en literatuurlijst NIMA A2 Specialisatie: Online Marketeer Van tepassing p de examens vanaf januari 2016 Exameneisen NIMA A2: Specialisatie Online Marketeer 2016 april 2015 INHOUDSOPGAVE 1.

Nadere informatie

Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren betreffende de toepassing van ISQC 1 11.08.2014

Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren betreffende de toepassing van ISQC 1 11.08.2014 Actieplan van het Instituut van de Bedrijfsrevisren betreffende de tepassing van ISQC 1 11.08.2014 Algemene beschuwingen 1. De Raad van het IBR is zich bewust van de meilijkheden die de cnfraters ndervinden

Nadere informatie

Aanvullingen op handboek Veiligheidsladder (VL) ten behoeve van pilot

Aanvullingen op handboek Veiligheidsladder (VL) ten behoeve van pilot CvD Veiligheidsladder NEN Datum 2016-11-25 Dcumentnummer 2016-004 Betreft Aanvullingen t.b.v. Pilt Datum vastgesteld 2016-12-05 Implementatie Publicatie p website Beslissing Aanvullingen p handbek Veiligheidsladder

Nadere informatie

Deelprojectplan. Projectadministraties

Deelprojectplan. Projectadministraties Deelprjectplan Prjectadministraties Het beheersen van prjectadministraties dr de invering van een hgeschlbrede methdiek. 1 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Prbleemverkenning en stelling 3. Prjectdelen 4.

Nadere informatie

Missie, visie en strategie Informatievoorziening veiligheidsregio s Definitief RBC 5/11/14

Missie, visie en strategie Informatievoorziening veiligheidsregio s Definitief RBC 5/11/14 Missie, visie en strategie Infrmatievrziening veiligheidsregi s Definitief RBC 5/11/14 Inleiding Relatie met prgrammaplan en werkplannen Deze missie, visie en strategie vrmen de basis vr het Prgramma Infrmatievrziening

Nadere informatie

juli nieuwe hoofdstuk 3 CAR: Selecteren en aanleveren relevante lokale regelingen beloningsbeleid

juli nieuwe hoofdstuk 3 CAR: Selecteren en aanleveren relevante lokale regelingen beloningsbeleid Het sprbekje geeft inzicht in de activiteiten vr een zrgvuldige vergang nder vermelding van de peride waarin die stappen meten zijn gezet. Per activiteit is aangegeven wat wij hierin vr u kunnen betekenen.

Nadere informatie

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN

INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN RVB10004.dc 1/5 RVB 2010/04 INFORMATIE UITWISSELING TUSSEN UITZENDBUREAUS IVM VEILIGHEID EN Situering GEZONDHEID OP HET WERK : EEN GESTRUCTUREERDE AANPAK Preventie en Interim heeft in 2008, in het kader

Nadere informatie

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur

Nadere informatie

Accreditatieprocedure Nederlandse Vereniging voor Technische Geneeskunde

Accreditatieprocedure Nederlandse Vereniging voor Technische Geneeskunde Nederlandse Vereniging vr Technische Geneeskunde p/a Technische Geneeskunde Carré CR 3.635 Pstbus 217 7500 AE ENSCHEDE Accreditatieprcedure Nederlandse Vereniging vr Technische Geneeskunde Versie: 27-12-2013

Nadere informatie

NTA 8009:2007. Veiligheidsmanagementsysteem voor ziekenhuizen en instellingen die ziekenhuiszorg verlenen

NTA 8009:2007. Veiligheidsmanagementsysteem voor ziekenhuizen en instellingen die ziekenhuiszorg verlenen NTA 8009:2007 Veiligheidsmanagementsysteem vr ziekenhuizen en instellingen die ziekenhuiszrg verlenen Unifrm en inzichtelijk veiligheidsmanagementsysteem Openheid ver patiëntveiligheid Basis vr interne

Nadere informatie

Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten groep 8 van de basisscholen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland.

Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten groep 8 van de basisscholen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten grep 8 van de basisschlen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Schiedam, 05 september 2016 Betreft: Ondersteuningsaanbd bij de vergang primair

Nadere informatie

Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten groep 8 van de basisscholen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland.

Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten groep 8 van de basisscholen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten grep 8 van de basisschlen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Schiedam, 19 september 2017 Betreft: Ondersteuningsaanbd bij de vergang primair

Nadere informatie

FAQ Innovatieve bedrijfsnetwerken versie 18 november 2015

FAQ Innovatieve bedrijfsnetwerken versie 18 november 2015 FAQ Innvatieve bedrijfsnetwerken versie 18 nvember 2015 Wanneer kan het IBN effectief van start gaan? De steun aan een innvatiecluster kan p zijn vregst starten p de eerste werkdag van de maand die vlgt

Nadere informatie

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020.

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020. Handleiding Handleiding Cmmunicatie vr Prmtren Eurpees Fnds vr Reginale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020 1 Eurpese Unie Inhud 1 Inleiding... 1 2 De minimale cmmunicatieverplichtingen... 1 a) Weergave

Nadere informatie

Academiejaar 2013-2014

Academiejaar 2013-2014 Arteveldehgeschl Dienst studieadvies Hgprt 15 9000 Gent Tel. 09/234 90 30 studieadvies@arteveldehs.be Gids vr studenten: studie en werk/ndernemerschap/kunst/plitiek/ studentenvertegenwrdiging/sciale f

Nadere informatie

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen Samenvatting Deelprjecten Ouderen Samen Vughtse Ouderen aan het Wrd In januari 2007 zijn dr het Prject Ouderen Samen vier bijeenkmsten gerganiseerd waarvr alle Vughtse inwners van 55 jaar en uder waren

Nadere informatie

Studeren zonder belemmeringen

Studeren zonder belemmeringen Studeren znder belemmeringen Bepalende factr: de dcent Eén p de tien Nederlandse studenten heeft dr een beperking last van belemmeringen tijdens zijn pleiding. Ze maken het zichzelf en hun dcenten sms

Nadere informatie

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers

Oproep erkenning en subsidiëring van groepsgericht aanbod. opvoedingsondersteuning door vrijwilligers Oprep erkenning en subsidiëring van grepsgericht aanbd pvedingsndersteuning dr vrijwilligers In het kader van het versterken van aanbd pvedingsndersteuning in de Huizen van het Kind lanceert Kind en Gezin

Nadere informatie

Uitwerking kerndoel 2 Nederlandse taal

Uitwerking kerndoel 2 Nederlandse taal Uitwerking kerndel 2 Nederlandse taal Tussendelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair nderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndel 2 Stichting

Nadere informatie