VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit TIELT Gemeente AARSELE Parochiekerk Sint-Martinus Arrondissement Tielt (Aarsele-dorp, z.nr.) KERK In 1779 werd de vroeggotische kerk onder beheer van de abdij van Lobbes afgebroken en herbouwd. De 13 de -eeuwse toren en delen van het koor en het transept werden behouden. In de periode werd de kerk neogotisch herbouwd, opnieuw met behoud van de toren. Het kerkmeubilair (biechtstoel, hoofd- en zijaltaren, koorgestoelte en communiebank) zijn ontworpen door arch. Carette. Tijdens WO I liep de pas voltooide kerk aan de noordzijde van het transept zware schade op door beschietingen. In WO II werd de kerk opnieuw beschadigd. De toren werd pas in 1955 hersteld. In werden dringende restauratiewerken aan het metselwerk van kerk en toren uitgevoerd; het interieur werd herschilderd. De kerk is deels beschermd als monument, KB 20.II.1939 [enkel de toren is beschermd; het betreft een vieringtoren en het orgel staat niet onder deze toren] ORGEL Voorgeschiedenis Over orgels van Aarsele vóór 1912 zijn nagenoeg geen gegevens voorhanden. In 1878 werd een nieuwe (?) blaasbalg gemaakt door L. Lovaert (Gent). Bij de herbouw van de kerk in werd ook een nieuw orgel voorzien. Orgelbouwer Fr. Loncke (Esen) was bezig met de opbouw van een nieuw orgel, toen hij en zijn werklieden in september 1914 ijlings de vlucht moesten nemen wegens de inval van het Duitse leger (voorposten met Uhlanen-ruiters). [meded. door Gabr. Loncke, te Overmere] Over een eventuele voltooiing van het instrument na de oorlog zijn geen gegevens voorhanden; mogelijks was het ook - samen met de kerk - beschadigd geraakt tijdens de oorlog. In 1926 werden herstellingen uitgevoerd door J. Anneessens (Menen); hij plaatste tevens een electro-ventilator. In mei 1940, door gevechten bij de Duitse inval, raakte de kerk (en het orgel) opnieuw beschadigd en vervuild. Pas in 1948 werden substantiële herstellingen aan het orgel uitgevoerd, door Paul Anneessens (zoon van Jules).

2 Huidig orgel Auteur instrument : Jos. Loncke & Zonen (Esen) Bouwjaar : 1958 Er werd een hoeveelheid materiaal uit het vorige orgel herbruikt. INSTRUMENT Dispositie Voetwerk Gedektbas 16 Oktaafbas 8 Gedekt 8 Koraalbas 4 Voetw + I Voetw + II I. Hoofdwerk Prestant 8 Open fluit 8 Holpijp 8 Oktaaf 4 Vulwerk 4 k Norm.kop. I + II Okt.kop. I + II(16) II. Zwelwerk Roerfluit 8 Wilgenpijp 8 Dwarsfluit 4 Nazaard 2 2 /3 Zwegel 2 Cimbelstem 2 k Trompet 8 Okt.kop. II+II(16) - 1 rij "kattetongen" = Vrije Comb. 1-2 gelijkaardige schakelaars "Trompet II af" en "Tremulant" druktoetsen onder het klavier : P MF Tutti O Reg. Vr.R. voetbediend : V + I V + II zweltrede Gen.Tutti manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Overige technische gegevens : - vrijstaande speeltafel, dwars vóór het orgel (de organist heeft het altaar aan zijn linkerzijde); tuimelschakelaars voor de registerbediening - pijpwerk in open opstelling - het instrument is moeilijk toegankelijk zonder demontage - het meeste materiaal lijkt nieuw van voor het pijpwerk is veel spotted metaal gebruikt, zelfs in het front; ook electrolytisch zink is aangewend - electro-pneumatische tractuur HUIDIGE TOESTAND - veel defecten datum onderzoek : april 2000

3 ARCHIVALIA A.1. Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Aerseele zijn volgende documenten aanwezig : 1) (poststempel) - postkaart van pastoor K. Bouve aan J. Anneessens Mijnheer. Ik ben van gedacht eenen Ventilator te plaatsen aan den orgel. Mag ik u eens verzoeken te willen naar Aersele komen om de zaak te regelen? Gelief mij dag en uur zoohaast mogelijk te bepalen. Uw toegenegene Karel Bouve past. Aersele. Kunt gij maandag toekomende niet komen? 2) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Bouve Eerweerde Heer Pastor, Met zelfde post bestel ik de motor-ventilator, welke, in geval er zoo eenen in depot is te Brussel, toekomende week nog zal kunnen geplaatst zijn. De grootste kwestie is de toelating te bekomen te Kortrijk. Den electricien Jos. Verbeke, heeft mij gezegd dat hij U zal komen spreken, in geval gij moet afwezig zijn, zijt zoo goed aan iemand te zeggen waar ik gezegd heb dat de motor zal komen, opdat hij wete tot waar hij den draad moet leggen. Voor hetgeen aangaat het leggen der draden die op mijne kosten zijn, te w. deze van motor naar klavier, ik heb liever dat hij ze legge terwijl mijne mannen daar zijn, ik zal hem op tijd verwittigen. Hierbij heb ik de eer U 2 bestekken te zenden, waarvan gelieve een te tekenen en mij terug te zenden; ik heb dit alles gaarne te bewaren. Aanvaard, Eerweerde Heer Pastor, met mijn besten dank voor de bestelling, de uitdrukking mijner eerbiedige gevoelens. 3) overeenkomst tussen Anneessens en pastoor Bouve voor het plaatsen van een electro-ventilator (briefdoorslag; door beide partijen ondertekend) bovenaan in handschrift "Deze om terug te zenden a.u.b." Kerk van AERSEELE. Tusschen Eerweerde Heer BOUVE, Pastor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds, En Jules Anneessens, orgelmaker te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: Den orgelmaker verbind zich een geruchtloozen ventilator te plaatsen, Hij zal in overvloed wind geven, zelfs in volle

4 spel. Hij zal komen van het Huis Meidinger, Bazel, hij zal 1430 toeren per minuut draaien, volgens courant trifase, 220 volten. Het plaatsen zal zoo geschikt zijn dat in geval er geen stroom is men onmiddelijk kan blazen met het oud stelsel, zonder eenige verandering. Alle onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen het leveren en plaatsen der elektriek draden tot aan de motor, die ten laste is der kerkfabriek. Prijs voor bovenbeschreven werk TWEE DUIZEND ACHT HONDERD VIJFTIG Fr. Gedaan in dubbel te Meenen, den 22 Februarie Voor de kerkfabriek. Den orgelmaker. [get.] Karel Bouve p. Jules Anneessens 4) brief (doorslag) van Anneessens aan de verdeler van Meidinger te Brussel Monsieur M. SCHAERER 9 Rue Hôtel des Monnaies Bruxelles. Monsieur, Par la présente je vous commande définitivement 1 moteur à envoyer à mon adresse, occupé à l'église de Aerseele, Flandre Occ. courant triphasé volts - carcasse A tours - pression du vent 85 m/m. sans interrupteur, avec sourdine; si vous en avez un en magasin veuillez me l'envoyer de suite. Dernièrement j'ai commandé 3 de ces moteurs, à Bâle même où on m'a compté 1613 Frs, sans interrupteur. Pour le moteur des Rév. Pères Carmes à Courtrai vous m'avez compté avec interrupteur f. Or à Bâle on me compte ce même moteur, sans interrupteur fr. cette différence de fr. est-ce celà le coût de l'interrupteur? je trouve que c'est beaucoup. Agréez, Monsieur, mes salutations distinguées. 5) s.d. (door Anneessens bijgeschreven Reçu le ) - brief van pastoor Bouve aan Anneessens Mijnheer, Ik heb uw schrijven goed ontvangen: maar er is daar geen melding in van het accordeeren van den orgel, het vermaken van den blaasbalg. Er is ook een interrupteur, om den ventilator te kunnen regelen naar beliefte? Anders draait hij altijd voort, soms zonder noodwendigheid. Mag ik daarover een woord ontvangen? Uw toegenegen in X sto K. Bouve past 6) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor

5 Bouve Eerweerde Heer Pastor, Goed uw geëerd schrijven van 23 dezer ontvangen. Dit is geene vergetenheid van mijnentwege; ik heb u beloofd de gaten van den blaasbalg toe te plakken met nieuw leder, en het orgel te stemmen en ik zal dit doen, de onkosten hiervan zijn begrepen in den prijs welke ik U gegeven heb voor den ventilator. Aanveerd, Eerweerde Heer Pastor, mijne eerbiedige groeten. 7) brief van firma G. Meidinger (CH - Basel) aan Anneessens : bevestiging van ontvangst van de bestelling d.d van 1 motor & ventilator (1613,- Bfr.) 8) kwijtschrift (doorslag) door Anneessens : Ontvangen van de kerkfabriek van Aerseele, de som van 750 frank, als eerste krediet, op het plaatsen van den electrieken ventilator. Meenen, den ) postkaart van pastoor A. Cracco aan Anneessens + Mijnheer, Gelief eens in 't korte te komen het orgel nazien, om de beraming der schade te kunnen vaststellen. Beste groeten. A. Cracco Past. 10) s.d. (door Anneessens bijgeschreven Réçu le ) - naamkaartje van "G. Willemyns-Decloedt / koster / Aarsele" Mijnheer Wanneer u naar Aarsele komt, gelief eerst eens bij mij te komen. Hoogachtend GWillemyns 11) attest (doorslag) door Anneessens Parochiale kerk van AERSEELE. -:-:-:-:-:-:- Na nauwkeurig onderzoek van het orgel der kerk heb ik bevonden dat het beschadigd werd door het bombardement en het volgende er dient aan gedaan om terug in goede orde te hebben: 1. Het orgel is vol vuil en stof en dient grondig gekuischt te worden.- 2. De pijpen moeten uitgenomen worden en gekuischt.- 3. De mekaniek moed nagezien en gansch geregeld worden.- 4. Het orgel moet gansch herstemd worden.- De prijs voor deze bovenvermelde werken zou twee duizend zes honderd en dertig frank (2.630 fr.) bedragen.- Meenen den 18 September 1940.

6 12) (poststempel) - postkaart van pastoor Cracco aan Anneessens [poststempel is mogelijks fout : het kaartje lijkt eerder een antwoord op de brief van , cfr. infra] Mijnheer, Het werk waarvan spraak kan nu nog niet uitgevoerd worden. Wij zullen later zien. Beste groeten A. Cracco past 13) brief van koster Willemyns aan Anneessens Mijnheer, Het verwonderd mij nog niemand gezien te hebben voor het vermaken van het orgel. Over een paar maanden heb ik eens gevraagd aan E.H. Pastor "Wanneer komen ze nu het orgel vermaken". Hij antwoorde me; "Ik heb hen gezegd dat ze mogen komen." Ware ik in Uwe plaats ik zou hem schrijven den datum wanneer U zult komen. Vooralleer U Hem dat schrijft gelief mij eerst te verwittigen, en van dezen brief natuurlijk niet spreken. Ware het nog mogelijk het orgel na te zien tegen te Paschen? Hopende op een spoedig antwoord teeken ik Hoogachtend, GWillemyns 14) brief van "Commissariaat-Generaal voor 's lands wederopbouw" aan Anneessens Mijnheer, Aarsele - Herstel oorlogsschade kerk. Ik ben in 't bezit van een bestek voor herstel door U opgemaakt voor het orgel van voormelde kerk. Uit een onderzoek blijkt dat het hier niet gaat over oorlogsschade maar wel over het kuischen van een vervuild orgel. Ik vestig uw aandacht op het feit dat uw bestek wel vermeldt oorlogsschade, hetgeen tegenstrijdig is met de werkelijkheid. Ik verzoek U in 't vervolg beter de oorzaak na te gaan en vooral niet aan te duiden als oorlogsschade wat geen verband daarmede heeft. Hoogachtend. [paraaf] De Provinciale Commissaris voor West-Vlaanderen ir. J. Demeyere. 15) antwoord (doorslag) van Anneessens op voorgaande brief Mijnheer, Ik heb goed uw geëerd schrijven van 24 dezer ontvangen. Ik ga immer zelf zelf de orgels onderzoeken, en heb ze eerder te laag dan te hoog geschat. Op 2 plaatsen echter ben ik door

7 ziekte belet geweest zelf te gaan, daaronder Aarsele. Er moet hier dus eene vergissing in 't spel zijn en ik bied U daarvoor mijne verontschuldiging. Per gelegenheid ga ik wel eens zelf tot daar. Gelief, Mijnheer, mijne achtingsvolle groeten te aanveerden. 16) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Cracco Eerweerde Heer Pastoor, In september laatst heb ik U een bestek opgestuurd voor het herstellen van het kerkorgel. Daar ik sedertdien van U geen nieuws meer ontvangen heb, neem ik eerbiedig de vrijheid U te vragen of wij wat werk mogen uitvoeren, doch ik houd eraan U te zeggen dat wij het niet meer kunnen doen tegen Paschen maar wel korts daarna. Mag ik U vragen mij zoo spoedig mogelijk te willen antwoorden opdat ik mijn werk zou kunnen regelen voor April en Mei. Ik dank U bij voorbaat en bied U, Eerweerde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten aan. P.S. in geval het werk mag uitgevoerd worden, dan zal er toch zeker wel logement te vinden zijn voor 2 mannen? Op 2 plaatsen hebben wij het werk niet kunnen doen daar er geen logement te vinden was bij gebrek aan eten; het is vanzelfsprekend dat die mannen hunne zegeltjes medebrengen. 17) postkaart van koster Willemyns aan Anneessens Mijnheer, Als antwoord op uw schrijven van 4. laatst moet ik U melden dat ik niet weet waarbij het komt dat ze in Kortrijk gezegd hebben dat het maar voor eene kuissching is. E.H. Pastor heeft me gezegd dat hij U. geschreven heeft dat het werk uitgesteld is tot later; hij voegde er aan toe - als alles gedaan is zou ik wel voor één nieuwe orgel zorgen, of ten minste, het oude gansch vernieuwen, en gebruiken hetgeen er nog aan goed is. Mijn beste groeten en hoogachtend GWillemyns. Koster 18) postkaart van koster Willemyns aan Anneessens mijnheer Ik ben U dus toekomende week verwachtende. Gelieve maandag niet te komen daar ik niet thuis zal zijn. De andere dagen is goed! Indien U weet welke dag, verwittig mij a.u.b. Beste groeten en met alle Hoogachting GWillemyns Koster Aarsele 19) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Inghelram Weleerwaarde Heer Pastoor,

8 Ik heb de eer U hierbij een bestek, in dubbel, te zenden voor het volledig herstel van het orgel. Hopende met de bestelling, die ik mag het U verzekeren geheele voldoening zal geven, vereerd te worden bied ik U, Weleerwaarde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten aan. 20) s.d. ("september 47") - kladblaadje met prijsberekening voor het werk; Anneessens schreef erbij "koster fr" 21) s.d. - kladblad; handgeschreven ontwerp voor hiernavolgend bestek 22) bestek (1 door beide partijen ondertekend origineel + 2 doorslagen) [briefhoofd firma Anneessens] Parochiale kerk van AERSELE. -:-:-:-:-:- Tusschen Weleerwaarde Heer INGHELRAM, Pastoor, handelende in naam der kerkfabriek, eenerzijds; en Jules ANNEESSENS, orgelbouwer te Meenen, anderzijds; is overeengekomen als volgt: 1. Gansch het orgel zal gekuischt worden. 2. Al de pijpen zullen uitgenomen worden, gekuischt, hersteld en teruggeplaatst. 3. Gansch het orgel zal herstemd worden. 4. Het handklavier zal naar den atelier gebracht worden en de toetsen herbelegd met celluloïd. 5. De registertrekking zal goed nagezien en verbeterd worden. 6. De 3 "abrégés" zullen vernieuwd worden en de houtene "crapeaudinen" vervangen door nieuwe in koper. 7. Al de windverliezen zullen dicht gemaakt worden met nieuw leder. 8. De 3 basculeerende pedalen, om spelen te trekken, zullen vernieuwd worden. 9. Al de kosten zijn ten laste van den orgelbouwer uitgenomen de volgende die ten laste zijn der kerkfabriek: het licht dat men zou kunnen noodig hebben in de kerk, het gebruik van ventilator en volledig logist voor de mannen die de werken in de kerk uitvoeren (de week logist begint 's maandags avonds en eindigt 's zaterdags middags, dus 6 dagen werken 5 dagen logist) 10. Prijs voor de bovenbeschreven werken gansch voltrokken in de kerk zes en twintig duizend zes honderd frank ( Fr.) Gedaan in dubbel te Meenen den 23 September Voor de kerkfabriek. Den orgelbouwer. [get.] Inghelram Jules Anneessens 23) postkaart van pastoor Inghelram aan Anneessens Mijnheer Anneessens,

9 Wij gaan dus t'akkoord - Gelief niet te lang uit te stellen,- Ik vraag me echter af, hoe we intusschentijd de diensten zullen verrichten, zonder gespél - misschien weet gij een uitweg om een harmonium in gebruik te krijgen, gedurende de werkzaamheden. Met eerbiedige groeten Inghelram 24) brief (doorslag) van Anneessens aan pastoor Inghelram Eerwaarde Heer Pastoor, Mijn besten dank voor de bestelling. Al het noodige zal gedaan worden opdat het orgel in goeden staat zou zijn. Het werk zal uitgevoerd worden vóór Paschen '48; tegen Kerstmis van dees jaar is het, met den besten wille, niet mogelijk. Harmoniums zijn er nog niet te bekomen, noch nieuwe, noch oude; mijn zoon, groot seminarist te Brugge, heeft er een kleinen van 1 spel, zonder registers; dien kan ik U, gratis bezorgen, gedurende de werken. Gelief, Eerwaarde Heer Pastoor, mijne eerbiedige groeten te aanvaarden. 25) naamkaartje van "G. Willemyns-Decloedt / Koster-Drukker / Aarsele" aan Anneessens mijnheer. Zooals U gezegd hebt bij uw bezoek over een paar maand te Aarsele - indien E.H. Pastoor uw bestek goed keurde - zoudet U wel voor één dag gekomen zijn om het provisoire te herstellen aan het orgel, opdat ik voort zou kunnen spelen in afwachting van uwe komst voor het algehele herstel. E.H. Pastoor gelast mij U te schrijven dat U het nodige herstel zoudet komen doen opdat we niet gansch stil zouden vallen. Hopende mijnheer binnen kort iemand te mogen zien om het allernoodzakelijkste te doen teeken ik met alle hoogachting GWillemyns 26) brief (doorslag) van Paul Anneessens aan pastoor Inghelram Eerwaarde Heer pastoor, daar ik Vader zijn zaak voortzet, hij is op welverdiende rust gegaan, tracht ik zoo vlug mogelijk de aan hem bestelde werken uit te voeren. Zoodoende zijn wij aan het werk gekomen van Aarsele. Werk beschreven op bestek van 23 September 1947, en door U in naam der kerkfabriek geteekend. Wij zouden dit werk kunnen beginnen op Dinsdag 8 dezer. Graag zou ik van U vernemen Eerwaarde Heer Pastoor, of het voor U goed is dat wij dan beginnen.

10 Indien wij mogen beginnen, wil zoo goed zijn te zorgen voor logist voor twee mannen (ernstige lui) zooals beschreven in bovengenoemd bestek; als het moet kunnen zij desnoods samen slapen. U kunt verzekerd zijn Eerwaarde Heer Pastoor dat het werk zeer goed zal gedaan worden, ik heb mijn Vader gehad als leermeester, en al onze werklieden zijn gebleven; U kunt ten andere het werk altijd laten nazien door vakmensen. Graag zou ik zoo spoedig mogelijk een antwoord van U verwachten, en bid U intusschen mijne zeer eerbiedige groeten te aanvaarden. 27) brief van pastoor Inghelram aan Paul Anneessens Gelief de goedheid te hebben, mij twee facturen te zenden, alle twee voldaan, en zonder Kwijtingszegels (Kerkfabrieken zijn daar vrij van, en te anderen die stukken komen in niemands handen): 1. voor het geheele bedrag : fr (zes entwintig duizend zes honderd fr)- 2. voor een deel van het bedrag : namelijk voor f (twaalf duizend vijf honderd fr. Deze rekening moet dienen tot staving en bewijs van de uitgave voorzien in de begrooting en rekening der kerkfabriek - waar enkel deze som aangegeven werd. Na ontvangst, voldoe ik u ( fr) volgens overeenkomst van 23n sept. 1947, waarschijnlijk met eene bankbewerking op den Kredietbank voor Handel en Nijverheid te Kortrijk, Met mijne eerbiedige groeten Inghelram pastoor A.2. Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map La Panne S.Pieterskerk zijn o.m. volgende documenten aanwezig : [ zie onder ] [... ] 10) ; postkaart van koster Van Parijs aan Anneessens Waarde Heer, [... ] Vervolgens wil ik U vragen of U geen liefhebber hebt voor mijn harmonium, schoon meubel, aangename spelen. Ik zou het gaarne verwisselen tegen een piano? Kunt U me daarover niet eens een woordje schrijven? Het harmonium bevat dertien registers en is in besten staat.

11 Het staat in Aarsele. Misschien kunt U bij een bezoek aldaar eens gaan zien. Ge moogt, ingevolge den koster die er zou van spreken met den pastoor, eens schrijven om U aan te bevelen. Als ge rendez-vous geeft, best den zaterdag, daar den pastoor dan zeker thuis is. Genegen, [handtekening] 11) s.d. [poststempel ]; postkaart van koster Van Parijs aan Anneessens Waarde heer, Zooeven goed uw kaart ontvangen. Ik zal Mr. Paul dan verwachten woensdag aanstaande. Ik kan aan hem reeds een uiteenzetting geven over mijn harmonium, en U kunt desgevallend als U eens naar Aarsele gaat, er eens naar gaan zien. Indien U geen piano kunt leveren zal ik me tot een andere persoon wenden. Met besten dank en hoogachting, [handtekening] 12) ; brief (doorslag) van Anneessens aan koster Van Parijs Mijnheer Van Parys, Ik ben dus woensdag naar Aarsele geweest, doch heb Eerw. Heer Pastoor niet gezien daar hij in retret was tot gisteren, vrijdag, avond. Den koster was ook afwezig van Maandag tot Woensdag avond. Ik ben dan bij den kerkbaljuw geweest en met hem eens naar het orgel dat in zeer slechten staat is. Om het goed te onderzoeken zou het wel ½ dag vragen doch ik wilde dit niet doen zonder de toelating van Eerw. Heer Pastoor, aan wie ik dan ook geschreven heb om die toelating te vragen en nu wacht ik zijn antwoord, als hij toestemt dan ga ik er seffens naartoe. Men zei mij dat uw ouderlijk huis ¾ u. van de kerk is [... ] 13) ; postkaart van koster Van Parijs aan Anneessens Waarde heer, Zijt U nu reeds naar Aarsele geweest? als U gaat, laat het me weten dan ik ik maken dat ik thuis ben en U eens tot bij mij thuis voeren om het harmonium te bezichtigen. [... ] [handtekening] [... ] 15) ; brief (doorslag) van Anneessens aan koster Van Parijs Mijnheer Van Parijs, Goed uwe beide kaarten ontvangen. Zonder hem te zien kan ik moeilijk zeggen hoeveel den harmonium waard is , fr.?

12 Ik ben nog niet terug naar Aerseele geweest daar ik van Eerw. Heer Pastoor, tot hiertoe geen antwoord bekomen heb op mijn laatste schrijven (gelijk ik u schreef vroeg ik hem of hij begeerde dat ik het orgel ging onderzoeken ten einde een bestek te kunnen opmaken) Die oude pijpen kan ik wel koopen doch moet die eerst zien; Kan het niet zijn wanneer wij komen voor het werk? Hoogachtend. 16) ; postkaart van koster Van Parijs aan Anneessens Waarde Heer, [... ] Weet U nog niet wanneer U eens naar Aarsele gaat om dan eens mijn harmonium te gaan bezien? Hopende spoedig het nieuwe spel te kunnen gebruiken, teeken ik Hoogachtend, [handtekening] 17) ; brief (doorslag) van Anneessens aan koster Van Parijs Mijnheer Van Parys, Goed uw geëerd schrijven van 28/9 ontvangen. [... ] E.H. Pastoor van Aerseele heeft mij nog niet geantwoord, hetgeen mij doet veronderstellen dat hij niet zinnens is het werk te laten uitvoeren; ik schrijf hem nog eens, met zelfde post, om te weten of ik het orgel mag gaan onderzoeken in den loop der week van dezer. als hij niet antwoordt of in geval hij niet begeert dat ik ga, dan zal ik toch eens gaan om uwen harmonium te gaan zien en zal u op tijd verwittigen. Met besten groet. 18) ; brief (doorslag) van Anneessens aan koster Van Parijs Mijnheer, Ik versta mij niet aan de zaak van Aarsele; ik ben er eenmaal geweest en heb tweemaal geschreven aan E.H. Pastoor, en ik bekom geen antwoordeke; ik ken dien Heer niet en weet niet wat ik hem zou kunnen misdaan hebben. Als ik toekomende week ga voor uwen harmonium zou ik dan toch niet eens bij hem gaan? gij kent hem toch beter dan ik, wat denkt gij ervan? Ik ben zinnens te gaan donderdag aanstaande, zult gij er ook zijn, of verkiest gij een anderen dag? In geval gij er niet zijt zeg mij eens hoever het is, te voet, van de statie van Aarsele tot aan uw huis; het is toch wel op den weg naar Canegem? Ik denk dat ik maandag of dinsdag aanstaande eene kist met al het gerief voor De Panne zal kunnen opsturen, aan het adres van E.H. Pastoor; ik zal hem verwittigen den dag der verzending. Genegen groeten.

13 B. Inwijdingsprogramma d.d (coll. Gabr. Loncke, Overmere)

14

15 BIBLIOGRAFIE 1) "Orgels - Werken / uitgevoerd door Jules Anneessens - Menen / " (brochure uitgegeven in eigen beheer door firma Anneessens / Menen); Aarsele komt voor in de lijst - Electrische Ventilatoren 2) tijdschr. De Praestant, jg. VII, 1958, blz. 121, in de rubriek "Orgelinhuldigingen" : 28 sept orgelbouwer : fa. Jos Loncke & Zonen, Esen electro-pneumatisch stelsel met sleepladen [volgt opgave van de dispositie] gastorganist : A. Van Haute, Kortrijk 3) A. Deschrevel : Overzicht van de orgels gebouwd door wijlen Jozef Loncke, in De Praestant, jg. VIII, 1959, blz ; [middenin de reeks werken van 1949 staat "Van hieraf zijn alle orgels gebouwd volgens het electro-pneumatisch stelsel."] blz. 60 : Aarsele, ombouw, 14 sp., 2 kl., ped. 4) P. Roose : Addenda bij de geschiedschrijving over de orgelmakers Lovaert, in Het land van Nevele, jg. XX, afl. 4, dec. 1989; blz. 301 : Gent, kerk O.L.Vrouw & St.-Pieter In 1883 dient Louis Lovaert, zoals nog andere orgelmakers, een voorstel in tot verbouwing van het orgel. Geen enkel van deze voorstellen werd uitgevoerd. In het kerkarchief treft men echter, op een klein blaadje papier, volgende tekst aan: Lovaert - Blaasbalk Se Micheels in 1856 Blaasbalk Seevergem Blaasbalk Swynaerde Blaasbalk Artseele f Nieuwe orgel Ruyselede in 1872 Nieuwe orgel Vinderhout in 1876 Blaasbalk Nevele in Kuysschen f 300",- Blijkbaar had het kerkbestuur inlichtingen ingewonnen, en was dit een nota met referenties aangaande Lovaert. [Er kan aangenomen worden dat met "Artseele" Aarsele bedoeld is, vermits Lovaert regelmatig in deze streek werkte (bijv. in het naburige Ruiselede].

16 ICONOGRAFIE 1) K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek : er is geen afbeelding beschikbaar waarop het orgel zichtbaar is 2) foto op