Administratieve entiteit ANZEGEM Gemeente VICHTE Parochiekerk Sint-Stephanus & Theodoricus (Oudenaardestraat, z.nr.)

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Arrondissement Kortrijk Administratieve entiteit ANZEGEM Gemeente VICHTE Parochiekerk Sint-Stephanus & Theodoricus (Oudenaardestraat, z.nr.) KERK De oude kerk De oude kerk (Kerkdreef) was in origine een romaans bedehuis van rond 1100, in 14 de e. omgevormd tot een kruiskerk, de noordbeuk c1400 (= kapel Heren van Vichte) dateert van c1400; in de 16 de e. uitgebreid. Er was zware schade in 1918 (eindoffensief van WO I); hersteld In 1962 werd de oude kerk buiten gebruik gesteld; het gebouw werd hersteld in en maakt thans deel uit van een Cultureel Centrum. Zie ook De nieuwe kerk Een nieuw gebouw werd opgetrokken in , aan de Oudenaardestraat. Zie ook De oude kerk is beschermd als monument, KB 20.II.1939 ORGEL Voorgeschiedenis Over het orgel dat vóór 1890 aanwezig was is er geen informatie beschikbaar. Huidig instrument Auteur oorspronkelijk orgel : (naamplaat) Bouwjaar : Pierre Schyven & C ie Bruxelles In de Interbellum-periode (na oorlogsschade?) werden herstellingswerken uitgevoerd door J. Anneessens (Menen); hij leverde tevens een electro-ventilator. Toen in 1962 een nieuwe kerk in gebruik genomen werd, is het Schyven-orgel nog enkele jaren in oude kerk blijven staan (in de nieuwe kerk gebruikte men een electronium); in 1973 werd het Schyven-orgel verplaatst naar nieuwe kerk; later werd het in de nieuwe kerk ook nog eens verplaatst, naar het podium waarop oorspronkelijk het hoofdaltaar stond. Er werden enkele wijzigingen aan het instrument toegebracht (tongwerken verwijderd en vervangen door 2 neobarokke spelen).

2 INSTRUMENT Dispositie registeropstelling : 01 Soubasse 16 [Ped.] 02 Bourdon Bourdon 8 04 Montre 8 05 Prestant 4 06 Salicional 8 07 Dolce 4 08 Voix celeste 8 09 Doublette 2 10 Fourniture [3r] 11 Quinte 3 12 Nasard 2 7 /3 [sic] 13 Larigot 1 1 / = geel naamplaatje met zwart opschrift = witte naamplaatjes met zwart opschrift = nieuwe naamplaatjes 2 pedalen : - [onleesbaar naamplaatje] = koppel klavier aan pedaal - [? ] ; weggenomen manuaalomvang : C g 3 pedaalomvang : C d 1 Klaviatuur - ingebouwd aan de zijkant van de orgelkast - horizontaal ingewerkte Schyven-naamplaat (op de plaats waar normaliter een tweede klavier had moeten komen) - registertrekkers op een horizontale rij boven het klavier - plat pedaal, maar de zwarte toetsen liggen in boogvorm Pijpwerk + front - in origine waarschijnlijk houten sierpijpen (die wellicht vermolmd zullen geweest zijn) - thans zinken pijpen in het front (niet origineel, Schyven gebruikte geen zink) + binnenpijpwerk - enkele spelen (Bourdon 16-8, Montre-Prestant, Salicional- Dolce) zijn wellicht gecombineerd, Schyven's "dédoublement"- systeem - de strijkers zijn in tin; van goede factuur Soubasse 16 / Bourdon 16 (transmissies) : de bas bestaat uit

3 eiken gedekten Montre 8 : het groot octaaf is in hout Fourniture 3 r : begint op 2 v.; ook hier is slechts een beperkt aantal pijpen aanwezig, dus met ontdubbelingssysteem Quinte / Larigot : nieuw pijpwerk, conische corpora; eveneens in ontdubbeling; op deze plaats stonden in origine twee tongwerken (waarschijnlijk Trompette / Clairon) Windlade & Tractuur - één eiken windlade - met Schyven's "dédoublement"-systeem, maar toch mechanische tractuur Windvoorziening - magazijnbalg ORGELKAST - was in origine een balustrade-orgel; na de verplaatsing in 1973 stond het orgel in de nieuwe kerk aanvankelijk terzijde, een aantal jaren later werd het hoofdaltaar verwijderd en het orgel werd op het podium van het voormalige hoofdaltaar geplaatst - zeer elementaire en quasi stijlloze front-vormgeving en uitvoering; zoals steeds vaker voorkwam in deze periode, is het prospect mogelijks niet geleverd door de orgelbouwer maar door een lokale schrijnwerker samengesteld HUIDIGE TOESTAND bespeelbaar datum onderzoek : januari 2000 BIBLIOGRAFIE 1) Slosse, Leopold ["paster van Rumbeke"] : Rond Kortrijk, of, Schetsen over de prochien van het oud bisdom Doornyk, liggende in de voormalige dekenijen van Helkyn, Kortryk & Wervick; Roeselare, zie deel IV ( ); blz : De orgel, gemaakt in 1890 door M. Scheyven, staat op den doksaal, onder de torre, en kost 5500 fr. 2) "Orgels - Werken / uitgevoerd door Jules Anneessens - Menen / " (brochure uitgegeven in eigen beheer door firma Anneessens / Menen); Vichte komt voor in de lijsten - Vernieuwde en Herstelde Orgels - Electrische Ventilatoren

4 3) L. Blockeel : Van der Vichte, Vichte, 1975; - blz (in de lijst van de pastoors) Pastoor Pieter BUSSCHAERT [... ] Terwijl hij pastoor was begaf op zekere dag de draagbalk van het oude kerkorgel en het viel in puin. Pastoor Busschaert trok op bedeltocht om een nieuw en degelijk orgel te kunnen aankopen en kreeg o.a. van juffrouw Belpaire een belangrijke gift. Toen het orgel op 12 maart 1891 werd ingespeeld door Alphonse Mailly, orgelvirtuoos en leraar aan het Conservatorium van Brussel, was ook Edgar Tinel aanwezig, naast talrijke andere van zijn vrienden. Het werd voor de brave pastoor een onvergetelijke dag. - blz. 115 Het Orgel Aanvankelijk werd in de nieuwe kerk gebruik gemaakt van een electronisch orgel. Voor een paar jaren werd het oude, merkwaardige Schyven-orgel uit de oude parochiekerk gerestaureerd en naar de nieuwe kerk overgebracht. Dit orgel is een enig stuk, speciaal gebouwd door orgelmaker P. Schyven uit Brussel voor pastoor Pieter Busschaert. Het werd ingespeeld door Alphonse Mailly, van het Brusselse Conservatorium, op 12 maart Juffrouw Belpaire uit Antwerpen, bevriend met pastoor Busschaert, deed een belangrijke gift. In 1892 schonk de broer van pastoor Busschaert, brouwer te Maldegem, nog 2000 fr. die, althans gedeeltelijk, werden gebruikt om het orgel uit te breiden. 4) Ph. Despriet : De Zuidwestvlaamse parochiekerken, een duizendjarige geschiedenis, uitg. Archeologische Stichting voor Zuid-West-Vlaanderen; Deel 2 (Kuurne tot Zwevegem), Kortrijk, 1983; blz. 404 Over het orgel is weinig bekend; een nieuw verving in 1891 het oude, dat volkomen vervallen was. Het werd ingespeeld op 12 maart 1891 en gebouwd door orgelmaker P. Schyven uit Brussel. Het instrument werd in 1973 hersteld en staat thans in de nieuwe kerk. 5) L. Lannoo & K. D'Hooghe : West-Vlaamse Orgelklanken, uitg. Marc Van de Wiele, Brugge, 1997; hierin o.m.: L. Lannoo : West-Vlaanderen, een boeiend orgellandschap, blz ; - blz. 59 : 3. De orgelmaker Pierre Schijven [... ]. Ook het orgel in de nieuwe Sint-Stefanus te Vichte (Anzegem) van 1891 werd bij de overbrenging uit de oude kerk (tegenwoordig een cultureel centrum) gewijzigd.

5 ICONOGRAFIE K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek, a) cliché B39620 (1942), zicht naar het doksaal KIK-IRPA, Brussel

6 b) cliché B39621 (1942), doksaal / orgel KIK-IRPA, Brussel