De kerk is beschermd als monument, KB 28.V.2003

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit KORTRIJK Stad KORTRIJK Parochiekerk Sint-Jan Baptist Arrondissement Kortrijk (Sint-Jansplein) KERK Reeds bij de aanvang van de 15 de e. was er een Sint-Janskapel, buiten de Steenpoort in de wijk Overbeke. Zij verdween met de Franse Overheersing. In de Sint-Janswijk was in 1874 de Sint-Antoniuskerk ingezegend, de kerk van de paters Passionisten; hoewel dit geen parochiekerk was, gingen veel gelovigen daar hun zondagsplicht vervullen. Een zelfstandige parochie werd opgericht bij KB van 10 mei 1906 in deze zogeheten "Gentse wijk" : ze is begrensd door het kanaal Kortrijk-Bossuit, de spoorlijn Gent-Brussel, de Leie, en de gemeente Harelbeke; in hetzelfde jaar werd een noodkerk ingericht. De huidige nieuwe kerk in neogotische stijl werd ingewijd in Zie ook De kerk is beschermd als monument, KB 28.V.2003 ORGEL Voorgeschiedenis In 1917 werd een orgel gebouwd door O. Anneessens (Kortrijk); het werd afgebroken en vervangen door een nieuw orgel in Huidig instrument Auteur instrument : (naamplaatje:) Bouwjaar : 1968 Jos. Loncke en Zonen Orgelbouwers Esen (West Vl.) INSTRUMENT Klaviatuur - vrijstaande speeltafel vóór het orgel - registers = tuimelschakelaars Dispositie manuaalomvang : C g 3 pedaalomvang : C f 1

2 V Openbas 16 Gedektbas 16 Gemshoornbas 8 Zachtbas 8 Prestantbas 4 Mixtuurbas 4 r Trompetbas 16 I Kwintadeen 16 Prestant 8 Gedekt 8 Oktaaf 4 Fluit 4 Fluit 2 Mixtuur 3 r Scherp 2 r Trompet 8 II Salicionaal 8 Roerfluit 8 Principaal * Fluit 4 Oktaaf 2 Sesquialter 2 r Hoogkwint 1 1/3 Cymbel 3 r Kromhoorn 8 Koptrompet 4 * is 4 voets; het oorspronkelijke cijfer is uitgewist (was nochtans van in origine 4 voets) - 1 rij "kattetongen" voor Vrije Reg. - 4 kattetongen = afstellers voor Trompetbas 16 / Trompet 8 / Kromhoorn 8 / Koptrompet 4 - druktoetsen onder klavier : Reg. / Vr.R. / Af - voetbediend ("champignons") : V + I / V + II / I + II zweltrede Windladen, pijpwerk etc. - 16'-front, bas van de prestant, koper - de mixtuur staat achter de tongwerken opgesteld - de tongwerken komen uit een industriële pijpenmakerij (zeker de bas van de Trompet 16, met "kistjes"-stevels) - er is een "schwimmer"-balg aanwezig ORGELKAST orgel opgesteld in het koor, op de plaats van het voormalige hoofdaltaar HUIDIGE TOESTAND - normaal datum onderzoek : sept. 2001

3 BIBLIOGRAFIE 1) anon. : Jubileum van de parochie St Jan-Baptist te Kortrijk, Kortrijk, 1956; blz 18 : Op 9 april 1916 deelde de pastoor mede dat hij door giften van weldoeners een orgel kon bestellen als "een onvergankelijk aandenken van de oorlog" en de kerkraad gaf toestemming dit bij Anneessens, te Menen, te bestellen. [n.v.d.r.: Het is mogelijk dat de pastoor zich aanvankelijk wilde wenden tot orgelbouwer Jules Anneessens in Menen. Deze was echter rond die tijd vanwege de oorlogsomstandigheden Menen moeten ontvluchten en verbleef met zijn gezin in Tildonk. Zijn oudere broer Oscar Anneessens, orgelbouwer in Kortrijk, was wel beschikbaar, en aldus is de opdracht voor Sint-Jan in zijn handen gekomen.] 2) tijdschr. De Praestant, jg. XVII, 1968, blz. 35, in de rubriek "Orgelinhuldigingen" : (inwijding op 24 febr. 1968) Orgelbouwer : fa. Jos. Loncke & Zn., Diksmuide-Esen Systeem : electrisch Gastorganist : A. Vanhaute (+ opgave van de dispositie; de huidige dispositie komt hiermee nog volledig overeen) 3) A.N. Devos : 't Was goed op Sint-Jan , uitg. Sint- Jansparochie, Kortrijk, 1981; - blz Op 9 april 1916 deelde de pastoor mede dat hij door giften van weldoeners een orgel kon bestellen als "een onvergankelijk aandenken van de oorlog" en de kerkraad gaf toestemming dit bij Anneessens te Menen, te bestellen Het orgel wordt geplaatst op het doksaal. - blz. 67 (foto van koster-organist Guido Mortier aan de speeltafel van het Anneessens-orgel) - blz De kerkraad in vergadering oktober 1962 had reeds medegedeeld aan de diocesane orgelkommissie (voorzitter: kanunnik Paul François, Jan Breydellaan 12, Kortrijk) dat het orgel onherstelbaar was. Het schepencollege (zitting 13 mei 1966) besliste een nieuw orgel te laten bouwen aan de laagste aanbieder, nl. de firma Jos. Loncke en Zonen te Esen tegen de verbeterende som vermeld in prijsaanbod dd. 9 april 1965 nl fr. Bevel tot aanvang van de werken werd gegeven op 15 juni 1966 uitvoeringstermijn 365 kalenderdagen. Na bezoek

4 ter plaatse in de ateliers in juni 1967 door de voorzitter J. Meersseman, sekretaris M. Vandenhoven en pastoor Deleye kwam de plaats waar het orgel zou geplaatst worden ter sprake. Na bespreking met de Firma Loncke en E.H. Deschrevel, besliste de Kerkraad het hoogkoor vrij te maken en daar het orgel op te bouwen. Het prachtig ciborium werd afgebroken tussen 26 november en 2 december 1967 door de firma D'Haenens Germain, kopersmid, Groeningekaai, Kortrijk en... als oud koper verkocht (644 kg x 30 fr.). Het hoofdaltaar werd overgebracht naar het H. Hartkoor. Het houten altaar dat daar stond moest wijken en werd overgebracht samen met 50 stoelen (à 20 fr. 't stuk) naar de pas opgerichte wijkkapel op de Marionetten te Kortrijk. Bij de werken aan dit orgel, de afbraak en de plaatsing waren er bij de firma Loncke alleen reeds fr. kosten in meer. De verwijdering van dit prachtig ciborium kan alleen maar betreurd worden. [afbeelding van het nieuw orgel, met onderschrift:] Het nieuwe orgel ingewijd door Mgr. De Smedt op op de plaats waar vroeger het altaar stond Op zaterdag 24 februari 1968 kwam Mgr. De Smedt, bisschop van Brugge, het nieuwe orgel inwijden. Het was Albert Vanhaute, orgelist van de St.-Maartenskerk, die het inspeelde met een orgelrecital. 4) G. Van Betsbrugge : Geschiedenis van het Loretorgel in de Sint-Amanduskerk in Bellegem, in De Leiegouw, jg. XXXV/3-4, nov. 1993, blz ; [ook in afz. uitg. door Davidsfonds Bellegem, 1993, 32 blz. - 4, ill.] [319] [afbeelding van een publicitaire folder van O. Anneessens]

5 Omzendbrief van orgelbouwer O. Anneessens-Marinus, (Stedelijke Openbare Bibliotheek, Fonds Slosse, Rond Kortrijk 7/10)

6 ICONOGRAFIE 1) K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek, cliché M45693 (1970), orgel KIK-IRPA, Brussel

7 2) op